اخبار بورس 1401.05.25

 بازارسهام رمقی برای عبور از رکود معاملاتی ندارد. رفتار سهامداران در‌ ماه‌های گذشته نشان می‌دهد به‌رغم پیشروی نرخ تورم و افزایش حجم نقدینگی، سرمایه‌گذاران معاملات بازار سهام را با احتیاطی دوچندان نظاره می‌کنند.

در به‌وجود آمدن این وضعیت دلایل متعددی نقش‌آفرینی می‌کنند. صاحب‌نظران اقتصادی بر این باورند که دخالت‌های گاه و بی‌‌‌‌‌‌‌گاه سیاستگذار در سازوکار این بازار و کنترل چکشی قیمت‌ها منجر به تعدد ریسک‌های اثرگذار بر روند حرکتی دادوستدهای بورسی شده است. این مهم فارغ از اینکه بورس تهران را درگیر رکودی عمیق کرده است، در عین حال بلاتکلیفی سرمایه‌گذاران را نیز به‌دنبال داشته است. بازارسرمایه از اواسط فصل بهار به واسطه دخالت‌های پی‌درپی سیاستگذار بر روند جریان طبیعی معاملات شاهد عدم‌ورود پول و کاهش تقاضا در این بازار بوده است؛ این در حالی است که بنابر اظهارات تحلیلگران بورسی، بازارسهام از نظر قیمتی در شرایط ارزنده‌ای به‌سر می‌برد، اما از آنجا که سرمایه‌گذاران با مانع بزرگی از جمله رفتار متناقض دولتمردان نسبت به اظهارات حمایتی دست به‌گریبانند، نتوانستند استراتژی جدیدی برای واردکردن منابع مالی خود به بورس تهران بچینند، پس از گذشت ‌‌‌‌‌‌‌ماه‌‌‌‌‌‌‌ها از شروع وعده‌های حمایتی در راستای بهبود روند معاملات در تالارشیشه‌ای، ناهماهنگی در تیم اقتصادی دولت به‌ویژه مباحث مرتبط با نرخ بهره، قیمت‌گذاری برخی اقلام در بورس‌کالا و رفتار عجیب دو وزارتخانه اقتصاد و صمت نسبت به اجرای سیاست‌های شفاف به‌طور ناخودآگاه جریان معاملات بازارسهام را مورد هدف قرار داده است. این گزاره اثرگذار به حرکت نماگر بازارسرمایه در مدار نزولی دامن زده است.

برخی از گمانه‌زنی‌ها مجددا از بلاتکلیفی وضعیت سرمایه‌گذاران به‌خصوص سهامداران بورسی حکایت می‌کند. پر واضح است در چنین وضعیتی که سرمایه‌گذار با سناریوهای مختلف و مبهمی دست و پنجه نرم می‌کند، زیر این فشار نتواند به‌ سود موردنظر دست‌یابد. در عین حال بازار سهام در هفته گذشته به‌‌‌‌‌‌‌رغم دریافت سیگنال‌های نسبتا مثبت از دور جدید مذاکرات هسته‌ای کشور شاهد تداوم روند نوسانی بود. مذاکرات وین که از۲۰اسفند در کمای خبری به‌سر می‌برد، پنج‌شنبه دو هفته قبل وارد فاز جدیدی از رفت و آمدها شد. همین امر سبب شد تا سرمایه‌گذاران بازارهای دارایی واکنش‌هایی متفاوت نسبت به تحولات احتمالی از خود نشان دهند و تغییراتی را در آرایش معاملاتی خود ایجاد کنند. بررسی تکنیکالی اعداد و ارقام از سوی کارشناسان در ابتدای تابستان از امکان بازگشت شاخص به محدوده‌های بالاتر حکایت می‌کرد اما در ادامه راه و با ازدست‌رفتن ابرکانال ۵/ ۱‌میلیون واحد بازار با فشار فروش مضاعف از سوی سهامداران مواجه شد. مواجهه‌ای که بنابر اظهارات کارشناسان بورسی طی هفته‌های آینده می‌تواند پیامدهای غیرقابل‌انتظاری را در پی داشته باشد.

لاک دفاعی سهامداران

 برخی از تحلیلگران با بررسی رفتار معاملاتی سهامداران در ‌ماه‌های اخیر از احتمالات گوناگونی درخصوص جریان آتی دادوستدهای بورسی پرده‌برداری می‌کنند. در همین راستا حسن رضایی‌پور، کارشناس بازارسرمایه با اشاره به وضعیت برجام و اثرگذاری تحولات این بخش بر تصمیمات سرمایه‌گذاران می‌گوید: بررسی‌‌‌‌‌‌‌ها حکایت از آن دارد که هنگام افزایش ریسک در بازارهای دارایی به‌ویژه سهام، سرمایه‌گذاران به دلیل قرارگرفتن در چنین وضعیتی ترجیح می‌دهند معاملات را از خارج دایره موردنظر نظاره کنند. این رویه منفی که به سبب ریسک‌های گوناگون ایجاد می‌شود، منجر به توقف حرکت قیمت سهام در روند صعودی می‌شود. نمونه این اتفاق را از خرداد‌ماه در تغییر رفتار معامله‌گران مشاهده کردیم، درحالی‌که نرخ تورم مرزهای جدیدی را در حال درنوردیدن بود، بازار سهام از خیز جهشی که از ابتدای۱۴۰۱ برداشته بود، بازماند و نتوانست نسبت به بازارهای رقیب، خود را با شرایط تورمی جدید وفق بدهد. این موضوع که به سبب ترس‌‌‌‌‌‌‌های پیشین سهامداران به واسطه برخی ریسک‌ها تکرار شده است، بازار سرمایه را به لاک دفاعی فرو برد. قاعدتا در چنین وضعیت ناخوشایندی سهامداران ترجیح می‌دهند خود را درگیر خرید و فروش نکنند و منتظر تحولات جدید باشند.

او ضمن بیان اینکه بورس تهران در فضایی حاکی از بیم و امید مشغول فعالیت است، خاطرنشان می‌کند: ریسک‌های متعدد در داخل و خارج از این بازار همگام با تحولات جهانی و سریال ناتمام احیای برجام چشم‌انداز روشنی از سرمایه‌گذاری‌های بورسی ترسیم نمی‌کند، از این‌رو نمی‌توان به استراتژی سهامداران خرده گرفت. به‌نظر می‌رسد با توجه به وضعیت فعلی بهترین استراتژی معامله‌نکردن باشد. واقعیت امر آن است که سهامداران نسبت به آینده سیاست خارجی و پرونده هسته‌ای کشور حساس هستند و بر اساس رخدادهای این بخش، دست به ماشه فروش می‌برند. بر همین اساس صرفا با تکیه بر دو موضوع افزایش نرخ تورم و رشد فزاینده نقدینگی نمی‌توان از رفتار خنثی سهامداران گلایه کرد. در این وضعیت، بورس‌بازان حرفه‌ای به درستی بر این امر واقفند که هیچ‌کاری نکردن بهترین کار است. در بازاری که سایه ریسک‌های گوناگون و حل‌نشده بر سر آن است نمی‌توان توصیه به خرید داشت.

تکرار یک استراتژی

مهدی افنانی نیز از جمله کارشناسانی است که معتقد است ادامه انتظار برای احیای برجام، موج جدیدی از بلاتکلیفی درمیان سرمایه‌گذاران به‌راه ‌انداخته است. به گفته او گردهم آمدن‌های طرف‌های مذاکره‌کننده در وین و پرونده باز ‌رایزنی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های چندجانبه نمی‌گذارد سرمایه‌گذاران چشم‌انداز روشنی از بورس تهران ترسیم کنند. او با انتقاد از سیاست مداخله‌‌‌‌‌‌‌گرانه در بازارسهام تاکید می‌کند: گرچه دولتمردان با هدف کنترل نرخ تورم و کمک به مصرف‌‌‌‌‌‌‌کننده دست به دامن تدابیر کنترلی شده‌اند اما همان‌طور که تجربه نشان داده این نوع از سیاستگذاری‌ها و مداخله مستقیم و غیرمستقیم در بازار سهام از سوی سیاستگذاران کلان کشور و متولیان اقتصادی جز انزوای معاملاتی و تعمیق رکود عایدی دیگری به‌دنبال نداشته است.

به‌نظر می‌رسد با توجه به شرایط کنونی و سایه ابهامات چندوجهی بر سر بازار، سرمایه‌گذاران همان رویه‌ای که در هفته‌های اخیر در دستور کار قرار دادند را مجددا تکرار کنند. افزایش ارزش معاملات روزانه شاید انتظار نابجایی در وضعیت معاملات سهام باشد. به گفته این کارشناس سهامداران در صورت احیای برجام یا به سرانجام‌نرسیدن مذاکرات هسته‌ای تغییراتی را در آرایش معاملاتی خود ایجاد خواهند کرد. گروه‌های بانک و خودرو به‌نظر می‌رسد در صورت احیای برجام با خوش‌بینی‌های جدیدی از سوی سهامداران روبه‌رو شوند. گرچه در دو سال‌گذشته بارها بر این نکته تاکید شده است که با عبور از بن‌بست مذاکرات و به تبع آن کاهش نرخ ارز، اکثر نمادهای دلارمحور رو به افول روند اما هم‌اکنون سرمایه‌گذاران بر این امر واقفند که پیشرفت مذاکرات هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای تا حد زیادی گره دادوستدهای بورسی را باز‌خواهد کرد. روند دادوستدهای سهام در هفته گذشته نیز به درستی این موضوع را تایید می‌کند.

پرهیز از رفتار هیجانی

کارشناسان بازار سرمایه متفق‌القول بر این موضوع اذعان دارند که هم‌اکنون فعالان بورسی نمی‌توانند بدون ترس و واهمه به بازار سهام اعتماد کنند. حتی به‌نظر می‌رسد چشم حقوقی‌ها نیز به سرانجام ریسک‌های اثرگذار بر این بازار دوخته شده است. با تعیین‌تکلیف وضعیت برجام قطعا بازار سهام همراه با دیگر رقبایش وارد فاز جدیدی از فراز و فرودها خواهند شد. این گزاره مهم قطعا نمادهای موسوم به برجامی را وادار به واکنش‌های جدی خواهد کرد و با توجه به این امر سرمایه‌گذاران بهتر است به دور از تصمیمات هیجانی به تحلیل وضعیت موجود بپردازند.

«با مشخص‌شدن شرایط احیای برجام که از اصلی‌ترین موانع شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری تقاضا طی دو سال‌گذشته در بازار سهام بوده است، پررنگ‌‌‌‌‌‌‌شدن سناریو‌‌‌‌‌‌‌های اصلاح قیمت در کوتاه‌‌‌‌‌‌‌مدت ممکن است رقم بخورد.» محمد شکری کارشناس بازارسرمایه با بیان این مطلب عنوان می‌کند: بازار سرمایه در ادامه راه به دلیل شرایط تورمی کشور چاره‌ای جز پاگذاشتن در راه رشد قیمت‌ها ندارد. سرمایه‌گذاران در مواجهه با سیگنال‌های مختلف از اخبار هسته‌ای کشور نباید عجولانه و مصمم به وارد و یا خارج‌کردن سرمایه خود از بازار شوند. شواهد امر حاکی از آن است که برجام گرچه به‌عنوان قدیمی‌ترین متغیر اثرگذار بر قیمت‌‌‌‌‌‌‌ سهام طی دو سال‌گذشته بازار‌‌‌‌‌‌‌سرمایه با نوسان مواجه کرده است اما این موضوع تنها یک روی سکه بوده است، بنابراین صرفا با خاتمه‌یافتن پرونده برجام نمی‌توان نسخه کلی برای بازارسهام پیچید.

شایان کرمی /کارشناس بازار سرمایهبعد از مطرح‌شدن صحبت‌های رئیس سازمان بورس مبنی‌بر اینکه شاخص جدیدی برای بورس در حال طراحی است، بار دیگر موضوع صحبت از انواع شاخص و ویژگی‌های آن در فضای رسانه‌‌‌‌‌‌ای و جمع کارشناسان مطرح شد. موضوعی که باید به آن توجه بشود این است که در چند سال‌گذشته اکثر اهالی بازار سرمایه گلایه‌‌‌‌‌‌مند هستند که شاخص‌کل فعلی بیانگر وضعیت کلی بازار نیست، اما مساله این است که شاخص‌‌‌‌‌‌های مختلفی در بورس وجود دارد. در یادداشت پیش‌‌‌‌‌‌رو مروری بر این شاخص‌‌‌‌‌‌ها خواهیم داشت و همچنین نگاهی به یکی از شاخص‌‌‌‌‌‌های مطرح جهانی انداخته‌‌‌‌‌‌ایم و چند راهکار مطرح برای شاخص جدید مطرح‌شده است.

در بورس تهران چند شاخص مختلف وجود دارد. ابتدا چند شاخصی که بیشتر مورد‌توجه بازار هستند را بررسی می‌کنیم. اولین شاخص که عمدتا مورد‌توجه همگان است، شاخص‌کل است. این شاخص، شاخصی است که مبنای آن ارزش فعلی سهام به روی ارزش پایه آن است. در این شاخص تنها بازده قیمتی شرکت‌ها محاسبه می‌شود. در این نوع از شاخص، مسلما شرکت‌هایی که ارزش مارکت بالاتری دارند و تعداد سهام‌‌‌‌‌‌ منتشرشده‌‌‌‌‌‌شان بیشتر است، وزن بیشتری را به خودشان اختصاص می‌دهند و آنها (شرکت‌هایی با ارزش بازاری بالاتر) در وضعیت شاخص تاثیرگذاری بیشتری دارند. شاخص ۳۰شرکت بزرگ و ۵۰شرکت برتر را هم در همین راستا داریم که وضعیت شرکت‌های با ارزش بازار بالاتر را نشان می‌دهند و این دو شاخص به‌طور جداگانه وضعیت شرکت‌هایی را که ارزش بازاری بیشتری دارند بررسی می‌کنند. روش محاسباتی دو شاخص ۳۰ شرکت و ۵۰ شرکت برتر نیز به روش شاخص‌کل است.

البته برای لحاظ کردن سود نقدی شرکت‌ها نیز شاخص TEDPIX نیز وجود دارد که سود نقدی شرکت‌های نیز در آن لحاظ شده است. شاخص دیگری که مورد‌توجه بازار است، شاخص هم ‌‌‌‌‌‌وزن است که در این شاخص فاکتور وزن و ارزش بازار از فرمول محاسباتی آن خارج شده است و بازده قیمتی همه شرکت‌ها را با وزن یکسان در نظر گرفته است. این شاخص شاید بتواند بیانگر این موضوع باشد که وضعیت کلی بازار (کلیه صنایع و شرکت‌ها بدون درنظر‌گرفتن میزان تاثیر‌گذاری ارزش بازار) به چه شکل است. معمولا وقتی که شاخص هم‌‌‌‌‌‌وزن مثبت بیشتری نسبت به شاخص‌کل می‌خورد، نشان می‌دهد که سهم‌هایی که کوچک‌تر هستند و در فرمول محاسبه شاخص‌کل وزن کم‌‌‌‌‌‌تری دارند، در این شاخص (هم وزن) تاثیرگذار‌تر بوده و توجه بازار به صنایع و شرکت‌های با ارزش بازار کوچک‌تر بیشتر جلب شده است.

شاخص دیگری که وجود دارد، شاخص سهام شناور است. این شاخص به بخشی از سهام یک شرکت گفته می‌شود که دارندگان آن و معامله‌‌‌‌‌‌گران بازار آماده خرید و فروش آن هستند و انتظار می‌رود در آینده‌‌‌‌‌‌ای نزدیک این بخش از سهام مورد معامله قرار بگیرد. با این توضیحات به این بخش می‌‌‌‌‌‌رسیم که در بورس کشورمان یک‌سری شاخص‌‌‌‌‌‌های مختلف داریم که اگر بخواهیم نمای کلی از وضعیت بازار داشته باشیم، با بررسی تمام این شاخص‌‌‌‌‌‌ها به نتیجه خواهیم رسید ‌و اطلاعات کامل و جامعی را به سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار می‌دهند، اما در کل در شاخص‌کل که مدنظر بیشتر اهالی بازار سرمایه است، شرکت‌هایی که وزن بیشتری دارند و تعداد سهام منتشره آنها بیشتر است، اثرگذاری‌‌‌‌‌‌شان در شاخص‌کل بیشتر است.

 حالا برای داشتن یک شاخص جدید می‌توانیم به الگوبرداری از یک شاخص مطرح جهانی اشاره کنیم. شاخصی که در اینجا به آن اشاره می‌شود، شاخص «داو جونز» آمریکا است. این شاخص عملکرد سهام ۳۰شرکت بزرگ را که در بورس اوراق‌بهادار در ایالات‌متحده هستند، اندازه‌‌‌‌‌‌گیری می‌کند. در این شاخص، نکته‌‌‌‌‌‌ای وجود دارد که می‌توان آن را برای شاخص بورس کشورمان هم پیشنهاد داد. برای مثال در شاخص«داو جونز» شرکت‌های بزرگی چون آمازون، فیس‌بوک، آلفابت و… که به دلیل ارزش بازاری بسیار بالایی که دارند، از این لیست حذف شده‌‌‌‌‌‌اند اما در مقابل شرکت‌های دیگری در این شاخص وجود دارند. شرکت‌هایی چون کالاهای مصرفی، نفت و گاز، امور مخابرات و همچنین اپل، مایکروسافت و مک‌‌‌‌‌‌دونالد جزو شرکت‌های تشکیل‌‌‌‌‌‌دهنده این شاخص هستند.

در مقایسه‌‌‌‌‌‌ای که بین شاخص‌کل بورس تهران و شاخص «داوجونز» آمریکا می‌توانیم داشته باشیم باید به این موضوع اشاره کنیم که اگر در شاخص «داوجونز» شرکتی مثل آمازون وجود داشت، تغییرات قیمتی این شرکت، می‌‌‌‌‌‌توانست تاثیر بسیار عمده‌‌‌‌‌‌ای روی شاخص «داو‌جونز» داشته باشد. در شاخص‌کل ما هم این موضوع وجود دارد. برای مثال تغییراتی که در قیمت سهام فولادمبارکه اتفاق می‌افتد، می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در شاخص‌کل داشته باشد و همین امر باعث می‌شود که اهالی بازار سرمایه بگویند شاخص‌کل نمایانگر کل وضعیت بازار سرمایه نیست یا دستکاری می‌شود. برای حل این مشکل می‌توان چند راهکار در نظر گرفت؛ اولین راهکار این است که از شاخص «داوجونز» مشابه‌‌‌‌‌‌سازی صورت بگیرد. به این معنا که در ایران هم شرکت‌هایی را که تاثیرگذاری زیادی بر شاخص دارند از دل شاخص‌کل بیرون بیاوریم و شاخص جدیدی معرفی کنیم که جدا از شرکت‌های بزرگ حاضر در بازار سرمایه باشد.

با انجام این کار، تاثیرگذاری شرکت‌های بزرگ بر تغییرات قیمتی‌‌‌‌‌‌ که دارند در شاخص‌کل از بین می‌رود و دیگر شاهد مطرح‌شدن موضوعاتی همچون دستکاری شاخص‌کل یا عدم‌نمای کلی شاخص از وضعیت بازار سرمایه نخواهیم بود. دومین راهکار برای فراهم‌کردن یک‌شاخص جدید این است که نشان دهیم وزن هر شرکت و میزان تاثیرگذاری شرکتی که فرد سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار آن را انتخاب می‌کند بر شاخص‌کل چقدر است. به بیان دیگر این عدد یک عدد قابل‌لمس برای فرد سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار باشد و به یک‌سری واحدهای کیفی تبدیل شود. برای مثال بگوییم شرکت‌هایی که در این بازه وزنی هستند، عدد تاثیرگذاری‌‌‌‌‌‌شان در شاخص‌کل چه‌‌‌‌‌‌مقداری است. راهکار سوم هم ضریب بتا است. با استفاده از این ضریب که میزان حساسیت نوسانات قیمتی سهم را نسبت به تغییرات کل بازار نشان می‌دهد، می‌توان ضریب بتا را برای هر شرکتی نشان داد که در بازه منفی‌یک تا مثبت‌یک این شرکت که در حال معامله در بازار است، چه ضریب تغییراتی در کل بازار دارد.

در این صورت فرد سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار زمانی‌که این شرکت را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کند، اگر ضریب بتای منفی داشته باشد متوجه می‌شود که به این معنا است که وقتی بازار بالا می‌‌‌‌‌‌رود، این شرکت ممکن است پایین بیاید، یا بر عکس یا ضریب بتای صفر دارد و تغییرات کلی بازار خیلی تاثیری روی این سهم ندارد یا ضریب بتای یک دارد و با تغییرات مثبت بازار این شرکت هم به همان نسبت رشد می‌کند. در نهایت، عامه بازار همان‌طور که گفته شد، مشکلشان این است که شاخص‌کل بیانگر کلیت بازار نیست و تا حدودی هم این حرف درست است، اما در بازار ما شاخص‌های دیگری هم وجود دارد که می‌توان به آنها رجوع کرد چراکه هرکدام بیانگر تصویری از بازار هستند، اما اگر قرار به تغییر شاخص‌کل است، در شاخص جدید باید به‌‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌‌ای برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی شود که اطلاعات فرد سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار نسبت به پرتفوی خود و وضعیت بازار بالا برود و بتواند با استراتژی سرمایه‌گذاری‌‌‌‌‌‌ کند.

 بازار سرمایه این روزها، تحت‌تاثیر اخباری مانند احیا یا عدم‌احیای برجام، ورود خودرو به بورس‌کالای ایران و شروع مسیری برای پایان‌یافتن قیمت‌گذاری دستوری، نوسانات قیمتی کامودیتی‌‌‌‌‌ها، افزایش نرخ بهره و… است؛ عواملی که یک روز رنگ نماگرهای بورس را قرمز و روز دیگر، سبز می‌کنند.

علی پوررمضان، کارشناس بازار سرمایه در رابطه با وضعیت فعلی سهام معتقد است: بازار سهام، افت دیگری را هم در پیش دارد و شاید محدوده یک‌میلیون و ۳۸۰هزار واحد یا یک‌میلیون و ۴۰۰هزار واحد را مشاهده و پس از آن رشدی را که مدنظر است، تجربه کند. اتفاقاتی که در حال‌حاضر رخ می‌دهد، تنها برخی نوسانات مقطعی است و بازار سرمایه هنوز برای شروع ترند اصلی به زمان بیشتری نیاز دارد.  وی می‌افزاید: در گروه‌‌‌‌‌ فلزات اساسی و معدنی، ابهامات زیادی در قیمت‌های جهانی وجود دارد که این موضوع موجب‌شده است سهامداران، تقاضای زیادی برای سهم‌‌‌‌‌های کامودیتی‌محور نداشته باشند، زیرا هنوز ابهامات پیرامون کامودیتی‌‌‌‌‌ها در دنیا و در سطح جهانی بالا است.  پوررمضان همچنین به گروه بانکی‌‌‌‌‌ها اشاره کرده و می‌گوید: گروه بانکی‌‌‌‌‌ها بیشتر تحت‌تاثیر اخبار مذاکرات برجام بوده و این مذاکرات در این مدت، اخبار ضد‌و نقیضی را به خود اختصاص داده است؛ بنابراین بدیهی است که سهامداران گروه بانکی‎‌‌‌‌‌ها، محتاط‌‌‌‌‌تر عمل کنند.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه، گروه خودرو و ساخت قطعات علاوه‌بر اخبار برجام، از بحث پایان‌یافتن قیمت‌گذاری دستوری و عرضه خودروها در بورس‌کالای ایران نیز اثر می‌‌‌‌‌پذیرند که می‌تواند صنعت خودرو را که مدت‌ها زیان‌‌‌‌‌ده بوده است، به شرکت‌های سودده تبدیل کند، بنابراین گروه خودروسازی و ساخت قطعات علاوه‌بر اینکه از برجام سود می‌‌‌‌‌برد، از عرضه خودرو در بورس‌کالا هم می‌تواند منتفع شود.  وی در ادامه می‌افزاید: نکته دیگر این است که اگر از منظر تکنیکال بررسی کنیم، صنعت خودرو هم پس از رشدی که خواهد داشت، دوباره به مسیر نزولی خود ادامه می‌دهد و پس از اتمام این دوره نزولی و اصلاح، صعود خوبی برای این صنعت در نیمه دوم سال‌۱۴۰۱ پیش‌بینی می‌شود، زیرا با تحقق برجام، شرکای خارجی به دو خودروساز بزرگ کشور یعنی سایپا و ایران‌خودرو اضافه می‌شوند و از سوی دیگر، عرضه خودرو در بورس‌کالا پایانی بر قیمت‌گذاری دستوری خواهد بود.  پوررمضان می‌گوید: در رابطه با فلزات اساسی باید گفت که در سال‌های اخیر، P/ E کل بازار آمریکا به‌صورت میانگین ۳۵ واحد بوده و در حال‌حاضر این P/ E به دلیل افزایش نرخ بهره بانکی که از سوی فدرال‌رزرو تعیین می‌شود، به ۱۶ رسیده است؛ این موضوع، فشاری را به کامودیتی‌‌‌‌‌ها وارد می‌کند. از سوی دیگر، ابهامات مربوط به جنگ روسیه و اوکراین، ابهامات پیرامون درگیری‌‌‌‌‌ها میان چین و تایوان، کاهش تولید در اروپا به دلیل کاهش گازی که به‌دست می‌آورد و برخی عوامل دیگر، تقاضا برای کامودیتی‌محورها را کاهش می‌دهد؛ عوامل مذکور، ابهامات را در سطح جهانی برای محصولات کامودیتی کاهش می‌دهد و در بازار سرمایه ما نیز به‌تبع بازارهای جهانی، تقاضا کاهش می‌‌‌‌‌یابد.

این کارشناس بازار سرمایه در رابطه با کلیت بازار سهام می‌گوید: بسیاری اعتقاد دارند که در صورت به نتیجه رسیدن برجام، شاخص به یک‌میلیون و ۷۰۰هزار واحد یا یک‌میلیون و ۸۰۰هزار واحد می‌رسد و مسیر صعودی را از همین مقطع فعلی شروع می‌کند؛ اما مسیری که من مدنظر قرار می‌‌‌‌‌دهم این است که بازار سرمایه بدون برجام یا با وجود برجام، از محدوده فعلی تا سطح یک‌میلیون و ۵۰۰هزار واحد رشد می‌کند، اما پس از آن، روندی نزولی و رسیدن به محدوده یک‌میلیون و ۳۸۰هزار واحد یا یک‌میلیون و ۴۰۰هزار واحد شروع می‌شود، با این‌حال پس از این افت، به محدوده سقف قبلی خود بازمی‌گردد.

شاخص‌‌‌‌‌‌‌کل بورس اوراق‌بهادار تهران بخش عمده نیمه نخست دادوستد‌‌‌‌‌‌‌های روز گذشته را در مدار نزولی سپری کرد به‌طوری که بیش از ۲‌هزار واحد عقب‌‌‌‌‌‌‌نشینی فقط در یک ساعت و نیمه نخست معاملات به ثبت رسید. در ادامه بازار همگام با خروج برخی از معامله‌‌‌‌‌‌‌گران که عمدتا به تشدید ریسک‌های برجامی بدبین بودند، سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران خوش‌‌‌‌‌‌‌بین توانستند هر چند محدود اما برآیند دادوستد‌‌‌‌‌‌‌ها را مثبت کنند؛ به‌طوری‌که دماسنج اصلی توانست افزایش ۴۳ واحدی را در کارنامه کاری این روز معاملاتی به ثبت برساند.

 هر چند به لحاظ‌ درصدی برآیند تغییرات شاخص‌‌‌‌‌‌‌کل صفر‌درصد به ثبت رسید ‌(اولین تغییر صفر‌درصدی شاخص‌کل در سال‌۱۴۰۱) اما آمار‌‌‌‌‌‌‌ها حکایت از بهبود وضعیت شاخص‌‌‌‌‌‌‌کل هم‌‌‌‌‌‌‌وزن (شاخصی که از تمام نماد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های معاملاتی به یک میزان تاثیر می‌‌‌‌‌‌‌پذیرد) دارند به‌طوری‌که این نماگر توانست تحت‌تاثیر ورود پول از ابتدای شروع معاملات روندی متفاوت را به نمایش بگذارد. شاخص‌‌‌‌‌‌‌کل هم‌‌‌‌‌‌‌وزن که آینه شفاف‌‌‌‌‌‌‌تری نسبت به شاخص‌‌‌‌‌‌‌کل بورس از سوی فعالان بازار در نظر گرفته می‌شود، در نتیجه دادوستد‌‌‌‌‌‌‌های دیروز رشد ۴۵/ ۰درصدی را به نمایش گذاشت.  ارزش معاملات خرد بورس تهران (سهام و حق‌تقدم) نیز به رقم ۲۴۹۲‌میلیارد‌تومانی بالغ شد، رقمی که بیشترین مقدار از ۱۴‌تیر‌ماه سال‌جاری تاکنون به‌شمار می‌‌‌‌‌‌‌رود.  خالص تغییر مالکیت صنایع بورسی در ۲۴ مرداد‌ماه از جابه‌جایی ۵/ ۵میلیارد ‌تومانی پول از سبد سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران حقوقی به پرتفوی سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران حقیقی حکایت داشت. رویکردی که نشان از افزایش امید‌‌‌‌‌‌‌واری سهامداران خرد نسبت به روند آتی معاملات سهام در بازار سرمایه دارد.

بورس‌‌‌‌‌‌‌بازی حول مذاکرات

ورود عمده پول حقیقی به سهام گروه‌های برجامی در حالی روی داد که معامله‌‌‌‌‌‌‌گران رصد اخبار مذاکرات را در دستور کار معاملاتی خود قرار دادند. دیروز در حالی شاهد پیشی‌گرفتن عرضه‌‌‌‌‌‌‌کنندگان نسب به متقاضیان بودیم که در میانه معاملات سخنگوی وزارت امورخارجه کشور از حصول پیشرفت‌‌‌‌‌‌‌های نسبی در مذاکرات وین خبر داد و امضای توافق در آینده بسیار نزدیک را دور از انتظار ندانست.  به واسطه همین امر و اینکه تاکنون بار‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به نقطه پایانی در جریان مذاکرات نزدیک شده‌‌‌‌‌‌‌ایم اما در نهایت حصول توافق بین طرفین بنا به دلایل متعدد به وقفه افتاد، برخی معامله‌گران دیروز هم رویکردی محتاطانه در معاملات داشتند، به‌گونه‌ای‌که با شناسایی سود در این برهه اقدام به خروج پول کردند و غالبا تا مشخص‌شدن نتیجه نهایی مذاکرات نیز پول خود را در حساب کاربری شرکت‌های کار‌گزاری پارک کردند.  به باور این قشر از فعالان همان‌گونه که در گذشته تجربه شد ممکن است درخصوص برخی کلمات ذکرشده در متن برجام به‌طور مجدد ایراداتی وارد شود، بنابراین چنین ریسک‌هایی منجر به خروج بخشی از نقدینگی بورس تهران در ۲۴‌مرداد شد. در عین حال معامله‌‌‌‌‌‌‌گران خوش‌بین نیز شکست تحریم را نزدیک و در دسترس تصور می‌کردند.

واکنش دلار نیز به اخبار وزارت‌خارجه حول مذاکرات نیز قابل‌توجه بود، به گونه‌‌‌‌‌‌‌ای که دیروز برای مدتی اسکناس آمریکایی به کانال ۲۹‌هزار‌تومان عقب‌‌‌‌‌‌‌نشینی کرد اما در ادامه به‌طور مجدد (تا لحظه تنظیم این گزارش) تا سقف ۳۰‌هزارو ۵۰‌تومان افزایش یافت. سکه نیز در مرز ۱۳‌میلیون و ۹۷۰‌هزار‌تومانی موردمعامله قرار گرفت که نسبت به‌روز قبل معاملاتی از اندکی کاهش حکایت داشت. به‌نظر می‌رسد که در صورت حصول توافق بازار‌‌‌‌‌‌‌های مذکور با تعدیلات هیجانی در مدار نزول نوسان کنند.

بازگشت پول به برجامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها

متوقف‌شدن تب تند خروج سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران در میانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جریان خرید و فروش سهام در حالی روی داد که صنایع ریالی توانستند به‌طور مجدد جذب نقدینگی کنند. خودرو و ساخت قطعات ۷۶/ ۳۲میلیارد‌تومان بیشترین ورود پول سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران خرد را داشت. مخابرات به‌عنوان دومین گروه ریالی با ۸۶/ ۲۸‌میلیارد‌تومان و اطلاعات و ارتباطات با ۶۶/ ۱۹میلیارد‌تومان در رتبه سوم جذب نقدینگی قرارگرفتند. ۵۹/ ۱۰‌میلیارد‌تومان نیز ورود پول سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران خرد به صنعت بانک صورت گرفت.

به نظر می‌رسد با توجه به جریان ورود نقدینگی به صنایع عمدتا ریالی بورس اکنون بخشی از معامله‌‌‌‌‌‌‌گران بازار سهام در محاسبات خود وزن بیشتری برای احیای برجام قائل هستند. سهامدارانی که عملکرد آنها منجر به ثبت سومین تغییر مالکیت مثبت در ‌ماه جاری شد.  در عین حال ‌نماد معاملاتی «ذوب» در صدر فهرست بیشترین ورود پول سهامدار خرد با رقمی بالغ بر ۷۳/ ۳۱میلیارد‌تومان جای گرفت. «وبملت» و «اخابر» به ترتیب هر کدام ۰۹/ ۲۴ و ۲۹/ ۲۰‌میلیارد‌تومان جذب نقدینگی داشتند. در ادامه این لیست نماد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های معاملاتی از قبیل «ورنا»، «خساپا» و «های‌‌‌‌‌‌‌وب» هر‌کدام بیش از ۱۰‌میلیارد ‌تومان ورود پول حقیقی را تجربه کردند.

در گروهی نظیر خودرو و ساخت قطعات نیز برخی از نماد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های معاملاتی با تشکیل صف‌‌‌‌‌‌‌های سنگین خرید و در گروه مخابرات یک‌نماد معاملاتی با صف طولانی خرید به معاملات روزانه خود پایان دادند؛ این در حالی است که برخی از شرکت‌های به‌اصطلاح دلاری نیز توانستند فارغ از جو معاملاتی ایجاد‌شده در سمت تقاضا با افزایش استقبال از سوی قشر حقیقی بازار سهام همراه شوند.

بیشترین خروج پول سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران خرد با فاصله بسیار زیاد از سایر گروه‌های بورسی به صنعت چندرشته‌‌‌‌‌‌‌ای صنعتی تعلق داشت؛ به‌گونه‌‌‌‌‌‌‌ای که این صنعت شاهد فرار نقدینگی به میزان ۷۱/ ۴۱‌میلیارد ‌تومان بود. صنایعی همچون فرآورده‌های نفتی، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی نیز به‌ترتیب با ثبت ارقامی در محدوده ۶۶/ ۱۸، ۴۸/ ۱۳، ۰۴/ ۱۱‌میلیارد‌تومانی در رتبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دوم تا چهارم خروج پول حقیقی قرارگرفتند؛ این در حالی است که محصولات فلزی نیز ۶۲/ ۹‌میلیارد ‌تومان سرمایه قشر حقیقی خود را از دست داد.

نماد معاملاتی «وبانک» با ۴۷/ ۳۲‌میلیارد‌ تومان خروج پول سهامدار خرد نخستین جایگاه را از آن خود کرد. «شپنا» نیز با فاصله زیاد رقم ۲۳/ ۱۱میلیارد‌ تومانی را در فرار پول حقیقی ثبت کرد. «فجام»، «وپارس» و «شبندر» هر کدام با ۳۹/ ۹، ۶۴/ ۶ و ۶۳/ ۶‌میلیارد ‌تومان خروج پول سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران خرد مواجه بودند.

دلار روز گذشته را با روند معاملاتی مثبت آغاز کرد. این اسکناس آمریکایی با اعلام فدرال رزرو مبنی بر اینکه ممکن است تورم در ماه ژوئیه به اوج خود رسیده و از اینجا روند نزولی را آغاز کند، حمایت شد. توماس بارکین، رئیس فدرال رزرو ریچموند، گفت که انتظار ندارد تا زمانی که نرخ تورم به ۲ درصد برسد، فدرال رزرو از افزایش نرخ بهره دست بردارد.
رصد نوسانات ارزهای جهانی
 به دنبال این موضوع برخی از تحلیل‌گران معتقدند که فدرال رزرو قصد ندارد افزایش نرخ بهره را متوقف کند. عامل‌ دیگری که سبب تقویت دلار در روز دوشنبه ۲۴ مرداد ماه شد، داده‌های ناامید کننده از اقتصاد چین مبنی بر رکود اقتصادی آن کشور است. یوآن چین نیز به دنبال کاهش نرخ بهره بانک مرکزی خود، کاهش یافت. مشابه نوسانات بانک مرکزی را در روند معاملاتی پوند انگلیس نیز می‌توان مشاهده کرد. برخی از کارشناسان معتقدند که انتظار برای گزارش بازار مشاغل و تورم انگلیس که در هفته جاری منتشر می‌شود و به دنبال آن پیش‌بینی از افزایش ۵/ ۰ درصدی نرخ بهره سبب شد این اسکناس انگلیسی از ترس وقوع رکود در این کشور، تنزل پیدا کند.

اثر تقویت دلار
با افزایش ارزش دلار در روز گذشته بازار طلا و رمز‌ارز روند نزولی به خود گرفتند. طلا روز شنبه‌ توانست از کانال ۱۸۰۰ دلاری عبور کند. اما افزایش شاخص دلار که ناشی از سیاست‌های فدرال رزرو و تضعیف اقتصاد چین پدیدار گشت، توانست طلا را به زیر ۱۸۰۰ دلار بکشد. فلز زرد جهانی با افت ۱/ ۵ درصدی با قیمت ۱۷۷۶ دلار در بازار معامله می‌شد. به دنبال این موضوع بازارهای ریسکی نیز رو دوشنبه با کاهش اندکی مواجه شدند. بیت‌کوین نسبت به قله معاملاتی خود در روز‌های گذشته، افت ۸/ ۳ درصدی را تجربه کرد و به قیمت ۲۴ هزار و ۲۰۰ دلار رسید. اتریوم نیز در ساعاتی از روز دوشنبه به بالاترین قیمت معاملاتی خود ۲۰۱۳ دلار از ۶ ژوئن ۲۰۲۲ رسید و پس از تقویت دلار، قیمت آن وارد کانال ۱۸۰۰ دلاری شد.

تضعیف یوآن چین و کاهش ارزش پوند انگلیس
کاهش رشد اقتصادی چین و بازگشت قیمت کالاها در بازار جهانی دو عاملی بود که توانست تورم تولید‌کننده در چین را با روند نزولی همراه کند و آن را به سطح ۲/ ۴ رساند. این امر در نهایت دست بانک خلق چین را در اتخاذ سیاست‌های انبساطی باز گذاشت و اقتصاد چین را به رکود نزدیک کرد. این نهاد در روز‌های گذشته هزینه‌های استقراض وام‌های میان‌مدت و ابزار نقدینگی کوتاه‌مدت را برای دومین بار کاهش داد، این موضوع سبب شد یوآن پس از کاهش غیرمنتظره نرخ بهره بانک مرکزی چین ضعیف شود. از دلایل اصلی سقوط پوند در روز گذشته باید به انتشار گزارش مشاغل انگلیس توسط وزارت کار که در روز سه‌شنبه و گزارش تورم این کشور که در روز چهارشنبه ۲۶ مرداد ماه منتشر خواهد شد، اشاره کرد. برخی کارشناسان معتقدند که تورم انگلیس در ماه ژوئیه به ۸/ ۹ درصد خواهد رسید. آنها همچنین افزودند که به دنبال این موضوع احتمال دارد که بانک مرکزی انگلیس برای درمان تورم، نرخ بهره را بار دیگر ۵/ ۰ واحد درصد افزایش دهد. نگرانی سرمایه‌گذاران و بازارها در روز دوشنبه از وقوع رکود سبب شد پوند انگلیس در وضعیت قرمز قرار گیرد.

دبیر‌کل کانون صرافان کشور گفت: در حال حاضر مردم بیشتر فروشنده ارز هستند و این روند باعث کاهشی شدن نرخ‌‌ها شده است. کامران سلطانی‌زاده، دبیر کل کانون صرافان کشور با اشاره به روند کاهشی نرخ ارز در روز‌‌های اخیر اظهار کرد: وضعیت بازار ارز طبق پیش‌بینی هفته‌های گذشته و با توجه به خبر‌‌های مثبت برجامی و سیاست‌های اثرگذار بانک مرکزی، همچنان با کاهش نرخ انواع ارز همراه است.
او با تاکید بر پیشی گرفتن عرضه ارز بر تقاضا افزود: در این شرایط مردم بیشتر فروشنده ارز هستند و این روند باعث کاهشی شدن نرخ‌‌ها شده است.

به گفته سلطانی‌زاده با ادامه جو مثبت روانی در جامعه و اخبار مثبت بین‌المللی و سیاسی و همچنین کاهش انتظارات تورمی، پیش‌بینی می‌شود شاهد تداوم روند کاهشی قیمت ارز در روز‌‌های آتی باشیم. دبیر کل کانون صرافان با اشاره به اقدامات و تصمیمات بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز در اواخر خردادماه اظهار کرد: بانک مرکزی، پایه و اساس درست در خصوص سیستم عرضه و تقاضا را پایه‌ریزی کرد که در نتیجه این اقدامات، شاهد اثرات درست و مثبت آن در اتفاقات بازار هستیم. او افزود: با رویکرد مذکور، شاهد ایجاد اعتماد در اثر‌‌گذار شدن سیستم درست عرضه و تقاضا و ایجاد جو اعتماد به نرخ‌‌های معاملاتی در صرافی‌‌های رسمی سراسر کشور هستیم.

همچنین دسترسی هموطنان در هر نقطه از کشور به مقادیر استاندارد ارز مورد نیاز هر فرد امکان‌پذیر شده است. به گفته سلطانی زاده، یکی دیگر از نتایج مثبت سیاست جدید ارزی بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز، کم‌رنگ کردن نقش فعالان غیررسمی است که با به دست گرفتن جریان عرضه و تقاضا در بازار ارز از طریق نرخ توافقی، دیگر خبری از جولان دلالان ارزی نیست.

آرامش در بازار با راه‌‌اندازی معاملات توافقی ارز
این در حالی است که علی صالح‌‌آبادی، رئیس‌کل بانک مرکزی نیز روند جو بازار ارز را در هفته‌های اخیر آرام و باثبات خوانده است. رئیس‌کل بانک مرکزی ۲۱ مردادماه با حضور در برنامه صف اول شبکه خبر گفت: براساس آمار‌‌ها در پایان تیرماه بیش از ۱۴ میلیارد دلار ارز در سامانه نیما تامین شده که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۸۰ درصد رشد داشته است.

صالح‌آبادی با اشاره به راه‌‌اندازی معاملات توافقی ارز نیز گفت: ارز توافقی یکی از اتفاقات خوبی بود که انجام شد به نحوی که در دو ماه گذشته این امکان را فراهم کردیم که در شبکه صرافی کشور ارز‌‌های مختلف اعم از دلار و یورو و روبل به صورت توافقی و با قیمتی براساس عرضه و تقاضا مبادله شود.

رئیس‌کل بانک مرکزی ادامه داد: خوشبختانه حجم معاملات در این بخش به میزان قابل توجهی افزایش یافت و نشان داد که عمق بازار در حال افزایش است؛ ضمن اینکه بر بازار ارز هم اثرگذار است. به واقع معاملات توافقی ارز باعث آرامش بازار ارز شده است و بانک مرکزی به توسعه این بازار کمک خواهد کرد و به عنوان هدایتگر این بازارها، آرامش حوزه ارزی کشور را به عنوان اولویت اصلی خود دنبال می‌‌کند. او تاکید کرد: بنابراین شرایط ارزی خوبی داریم و در بازار حواله نیز حجم عرضه‌ها و معاملات روزانه به بیش از ۲۰۰ میلیون دلار می‌‌رسد و عرضه همیشه بیش از تقاضاست.

با پیشرفت هر چه بیشتر در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام (JCPOA)، بازار جهانی نفت خام به اضافه شدن منبع جدید عرضه ایران خوش‌بین‌تر شده و قیمت شاخص‌های معاملات آتی بازارهای نیویورک و لندن از ابتدای روز دوشنبه روندی کاهشی در پیش گرفته‌اند. بازار نفت در روز گذشته سیگنال‌هایی از سوی مقامات ایرانی و غربی درباره احتمال احیای برجام و لغو تحریم‌ها دریافت کرد که امیدواری به افزایش عرضه از سوی ایران به بازارهای اروپایی و آسیایی را افزایش داد و می‌تواند به رفع یا تضعیف بحران تورم و انرژی که دامن‌گیر بسیاری از اقتصادهای غربی شده کمک کند.

از سوی دیگر، بازار نفت خام به‌شدت تحت‌تاثیر آمارهای اقتصادی منفی چین قرار گرفت که به دلیل افزایش قرنطینه‌های کرونایی، تولید صنعتی این کشور در ماه ژوئیه کمتر از پیش‌بینی‌ها افزایش یافت. همچنین پالایشگران چینی نیز با مشکلات متعددی مواجه شده‌اند و در ماه گذشته با تعطیلی‌های غیرمنتظره و کاهش فعالیت پالایشگران، ظرفیت روزانه نفت خام چین به پایین‌ترین سطح خود در بیش از دو سال گذشته رسید. داده‌های اداره ملی آمار چین نشان می‌دهد ظرفیت روزانه نفت خام چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان، در ماه ژوئیه به پایین‌ترین سطح خود از ماه مارس ۲۰۲۰ که زمان اوج شیوع کووید در موج‌های ابتدایی آن و قرنطینه‌های گسترده بود، کاهش یافته است.

شاخص نفتی وست تگزاس اینترمدییت در روز جمعه پس از بسته شدن با کاهشی ۴/ ۲درصدی، تا سطح قیمتی ۹۱دلار در هر بشکه سقوط کرد. اما با آمار اقتصادی بسیار ناامیدکننده منتشرشده توسط چین و بالا گرفتن احتمالات و گمانه‌زنی‌ها درباره حصول هر چه سریع‌تر توافق هسته‌ای در نتیجه سیگنال‌های مثبت از سوی طرفین، بهای نفت خام تا میانه معاملات ابتدای هفته خود در روز دوشنبه کاهش چشمگیری داشته است. تا زمان تنظیم این گزارش در ساعت ۱۵:۲۰ روز دوشنبه به وقت تهران، قیمت شاخص معاملات آتی نفت خام وست تگزاس اینترمدییت در بازار نیویورک با ۰۸/ ۴دلار کاهش به ۰۱/ ۸۸دلار در هر بشکه کاهش یافت که به معنای افت ۴۳/ ۴درصدی بهای این شاخص نسبت به قیمت بسته‌شده روز جمعه است. هر بشکه نفت خام برنت نیز در معاملات بازار ICE لندن به بهای ۷۰/ ۹۳دلار معامله شد که افتی ۴۵/ ۴دلاری معادل ۵۳/ ۴درصد نسبت به جلسه معاملاتی پیشین را نشان می‌دهد.

 احیای برجام نزدیک است؟

یکی از عوامل اصلی سقوط قیمت‌ها در روز گذشته، مساله روند طولانی احیای توافق هسته‌ای قدرت جهانی با ایران است که به نظر می‌رسد به نقطه عطف تازه‌ای رسیده است. امری که در اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و برخی طرف‌های دیگر مذاکرات به وضوح به‌چشم می‌آید. به گزارش خبرگزاری فارس، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، روز گذشته در نشست خبری هفتگی خود با خبرنگاران، از حصول پیشرفت‌های نسبی و قابل‌توجهی در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای سخن گفت، اما در ادامه افزود این پیشرفت‌ها به صورت کامل تامین‌کننده مطالبات قانونی ایران نبود و انتظارات دیگری از طرف مقابل وجود دارد که باید تامین شود.

سخنگوی وزارت خارجه همچنین درباره حصول توافق گفت: «حتما زمینه برای توافق وجود دارد، مشروط بر اینکه خطوط قرمز ایران رعایت و منافع اصلی کشور ناشی از برجام تضمین شود و در صورتی چنین اتفاقی رخ دهد حتما زمینه برای امضای توافق در آینده بسیار نزدیک وجود دارد. امیدواریم در سایه واقع‌بینی که امیدواریم در طرف مقابل شکل بگیرد، این رخداد به‌زودی شکل بگیرد.» همچنین ظهر روز گذشته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، نیز با بیان اینکه تا پیش از بامداد سه‌شنبه آخرین جمع‌بندی خود را به صورت مکتوب به هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا ارائه می‌دهیم، تصریح کرد: «اگر آمریکا انعطاف نشان دهد در روزهای آینده به نقطه توافق می‌رسیم.»

 امیدواری‌های غرب به بازگشت نفت ایران

این سیگنال‌های مثبت از جانب ایران و دیگر طرف‌های مذاکرات باعث امیدواری کشورهای مصرف‌کننده نفت خام شده است، زیرا بازگشت نفت ایران به بازار باعث کاهش محدودیت در عرضه خواهد شد که این امر به نوبه خود می‌تواند به افت بیشتر بهای طلای سیاه منجر شود. گرچه با حصول توافق نیز نفت ایران به صورت یک‌شبه به بازار جهانی باز نخواهد گشت و احتمالا نیاز به فرایندی چند‌هفته‌ای تا چندماهه خواهد داشت، اما مشتریان نفت خام از زمان آغاز جنگ اوکراین و حتی پیش‌تر از آن، از قیمت‌های بالای این کامودیتی رنج می‌برند و افزایش بهای سوخت در این کشورها به تورم و بحران اقتصادی دامن زده و به نارضایتی شهروندان و مصرف‌کنندگان خرد منتهی شده است.

از این رو، حصول توافق هسته‌ای برای کشورهای مصرف‌کننده نفت خام بسیار اهمیت بالایی دارد. در راس این کشورها نیز ایالات متحده آمریکا که طرف اصلی مذاکرات برجامی در برابر ایران است، نیاز بسیار حیاتی به افزایش عرضه طلای سیاه ایران در بازار دارد. آمریکایی‌ها ماه‌هاست که از قیمت‌های بسیار بالای بنزین در جایگاه‌های سوخت‌گیری ناراضی هستند و در برهه‌ای حتی مجبور به پرداخت بیش از ۱۰۰دلار برای هر باک بنزین خودروهایشان بودند. این مساله به گسترش نارضایتی از دولت جو بایدن و حزب دموکرات آمریکا منجر شده و موقعیت این حزب در انتخابات کنگره و سنای پیش‌ رو را که از هم‌اکنون کارزارهای تبلیغاتی آن آغاز شده است به خطر می‌اندازد. در چنین شرایطی، دولت جو بایدن و حزب دموکرات امیدوارند با بازگشت نفت ایران به بازار قیمت‌ها کاهش پیدا کنند تا فشار بهای سوخت بالا و تورم فزاینده در جامعه آمریکا را کاهش دهند.

همچنین طرف‌های اروپایی نیز با خودتحریمی نفتی که علیه روسیه انجام داده‌اند، از نظر تامین تقاضای موردنیاز صنایع خود، در شرایط چندان مساعدی قرار ندارند و امیدوارند با احیای توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها، نفت خام ایران توازن قوا در بازار نفت را تغییر دهد و بخشی از عرضه از‌دست‌رفته روسیه در اروپا را جبران کند. برای مثال، کشورهای ایتالیا و اسپانیا که در برهه‌های زمانی مختلفی در گذشته از مشتریان نفت خام ایران بوده‌اند، احتمالا با بازگشت جریان نفت صادراتی ایران، خریدهای خود را از سر بگیرند. در آسیا نیز کشورهای هند، ژاپن، کره جنوبی و چین بیش از سایرین از لغو تحریم‌های نفتی ایران خوشحال خواهند شد و می‌توانند نفت احتمالا ارزان‌تر ایران را که با پالایشگاه‌های این کشورها متناسب است، خریداری کنند.

یکی از نکات برجسته بازگشت احتمالی ایران به بازار، این مساله است که میلیون‌ها بشکه نفت خام ایران روی دریا و در نفتکش‌ها ذخیره‌سازی شده است و در صورت لغو تحریم‌ها، در کم‌ترین زمان ممکن می‌تواند به دست مشتریان برسد و به کمک کشورهایی بیاید که شدیدترین فشار از بحران انرژی را متحمل شده‌اند.

 عامل چینی تضعیف نفت

معاملات دیروز بازار نفت جدا از بحث ایران و توافق هسته‌ای، تحت تاثیر آمارهای اقتصادی بسیار ضعیف و ناامیدکننده چین نزولی شد. طبق داده‌های منتشر‌شده، بهبود اقتصادی این کشور در ماه ژوئیه به شکل غیرمنتظره‌ای تضعیف شد؛ زیرا شیوع کووید – ۱۹ بر هزینه‌های مصرف‌کننده و مشاغل تاثیر گذاشت. تولید صنعتی این کشور در ماه ژوئیه نسبت به سال گذشته ۸/ ۳درصد افزایش یافت، اما این رقم کمتر از ۹/ ۳درصد ماه ژوئن و پیش‌بینی اقتصاددانان از افزایش ۳/ ۴درصدی تولید صنعتی در ماه ژوئیه بود.  همچنین پالایشگاه‌های دولتی چین در ماه ژوئیه با تعطیلی‌های غیرمنتظره‌ای روبه‌رو شدند و پالایشگاه‌های خصوصی این کشور نیز تولید خود را کاهش دادند و میزان نفت پالایش‌شده آنها ۸/ ۸درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته بود.

اداره ملی آمار چین نشان داد در ژوئیه ۲۱/ ۵۳میلیون تن معادل ۵۳/ ۱۲میلیون بشکه در روز نفت خام پالایش شد که پایین‌ترین نرخ از مارس سال ۲۰۲۰ بود. تولید ژوئیه کمتر از ۳۷/ ۱۳میلیون بشکه در روز در ژوئن و ۹۱/ ۱۳میلیون بشکه در روز در ژوئیه سال ۲۰۲۱ بود. پالایشگاه‌های چین در ۷ ماه نخست سال میلادی جاری، ۲۷/ ۳۸۰میلیون تن معادل ۰۹/ ۱۳میلیون بشکه در روز نفت پالایش کردند که ۳/ ۶درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته بود. واندا هاری، بنیان‌گذار شرکت واندا اینسایتس، گفت: «تجدید قرنطینه‌های کووید در چین علاوه بر نگرانی‌های مربوط به رکود اقتصادی، بر تقاضا تاثیر می‌گذارد. درحالی‌که نگرانی‌های عرضه از بین رفته است. چشم‌انداز بازگشت عرضه ایران نیز به احساسات نزولی بازار می‌افزاید.»

حمایت بورس‌کالا از گران‌شدن بهای فولاد باعث شد تا قیمت پایه عرضه شمش در رینگ فیزیکی این بازار ۴۰دلار گران‌تر از قیمت شمش فولاد صادراتی تعیین شود. در این شرایط، برتری محسوس تقاضا نسبت به عرضه نیز زمینه رقابت قیمتی برای کسب سهم از عرضه‌‌‌های شمش را فراهم کرد و در نهایت، میانگین نرخ فروش شمش فولاد از بازار فیزیکی بورس‌کالا حدود ۱۲‌درصد بالاتر از قیمت صادراتی آن فوب خلیج‌فارس قرار گرفت. با وجود جدا شدن مسیر نوسان نرخ شمش فولاد در بازار داخل از نوسانات بازار جهانی، اعتراضی از سوی فعالان و کارشناسان بازار شنیده نمی‌شود و گویا توافقی همگانی برای جداسازی از روند نوسان قیمت جهانی به شرط گرانی وجود دارد.

قیمت پایه فولاد 40دلار گران‌تر از نرخ صادراتی

رینگ صنعتی بورس‌کالای ایران در هفته جاری میزبان عرضه شمش فولاد با قیمت پایه‌ای در بازه 12‌هزار و 160تومان تا 12‌هزار و 900تومان به‌ازای هر کیلوگرم از این محصول بود که البته اغلب عرضه‌‌‌ها در سقف تعیین‌شده انجام شد. قیمت پایه شمش فولاد برای عرضه در این بازار بر مبنای فرمول ابداعی بورس‌کالا و طبق مشارکت تعیین شد و با توجه به استقبال نوردکاران از عرضه‌‌‌های هفته گذشته، کف و سقف قیمتی تعیین‌شده برای عرضه شمش فولاد در این رینگ افزایش داشت و میانگین وزنی قیمت پایه عرضه شمش فولاد در رینگ صنعتی بورس‌کالا در هفته جاری برابر 12‌هزار و 780تومان بود که این نرخ با احتساب نرخ روز ارز نیمایی (26‌هزار و 550تومان) برابر 481دلار به‌ازای هر تن خواهد بود.

در حالی قیمت پایه عرضه شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران با فرمول ابداعی بورس‌کالا رو به افزایش گذاشته که میانگین نرخ شمش فولاد صادراتی ایران فوب خلیج‌فارس براساس گزارش متال‌‌‌بولتن بدون تغییر نسبت به هفته قبل 440دلار به ازای هر تن بود. به این ترتیب، قیمت پایه شمش فولاد برای عرضه در هفته جاری حدود 40دلار گران‌تر از قیمت شمش فولاد صادراتی فوب خلیج‌فارس تعیین شد. به این ترتیب، این مرتبه تصمیمات بورس‌کالا زمینه جدا شدن روند معاملات شمش فولاد در بازار داخل از روند جهانی را مهیا کرد. البته جدا شدن از روند نوسان قیمت‌های جهانی واکنش منفی ذی‌نفعان بازار و کارشناسان را به همراه نداشت. این در حالی است که تجربه نشان داده، اگر سیاستگذاری برای حوزه فولاد به نحوی باشد که قیمت در بازار داخل ارزان‌‌‌تر از روند جهانی شود، اعتراضات گسترده‌‌‌ای از سوی فعالان بخش فولاد و کارشناسان بازار مطرح می‌شود. به این ترتیب می‌‌‌توان اذعان کرد که فعالان و کارشناسان بازار مخالفتی با جدا شدن قیمت‌های داخلی از روند جهانی به شرط گرانی نداشته و تنها معترض اقداماتی هستند که باعث شود بهای یک محصول در نرخی کمتر از قیمت جهانی قرار گیرد.

بی‌‌‌توجهی نوردکاران به شمش گران

فولادسازان دیروز (دوشنبه 24مردادماه) بالغ بر 121‌هزار تن شمش فولاد را در رینگ صنعتی بورس‌کالا عرضه کردند که تقاضایی برابر 227‌هزار تن برای این حجم محصول در بازار به ثبت رسید. در بازار اولیه 82‌هزار و 900تن شمش فولاد مورد معامله قرار گرفت و مابقی عرضه‌‌‌ها وارد بازار مچینگ شد که نتیجه معاملات مچینگ فولاد پس از تنظیم این گزارش و در بعدازظهر روز دوشنبه 24مرداد مشخص می‌شود.

دیروز میانگین نرخ فروش شمش فولاد از رینگ اصلی بورس‌کالا برابر 13‌هزار و 100تومان بود. با احتساب نرخ ارز نیمایی در این روز، میانگین دلاری بهای فروش شمش فولاد از بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران به 494دلار و 50سنت به‌ازای هر تن رسید. به این ترتیب میانگین نرخ فروش شمش فولاد در بازار فیزیکی حدود 12‌درصد بالاتر از قیمت صادراتی این محصول بود.  در شرایطی نوردکاران استقبال خوبی از شمش گران دارند که بازار داخلی مقاطع طویل فولادی در رکود سنگینی به سر می‌‌‌برد. اما احتمال گران شدن بیشتر قیمت در هفته‌‌‌های بعد با فرمول تعیین قیمت پایه، تمایل برای بالا ماندن قیمت‌ها و در عین حال صرفه صادرات حتی با نرخ‌های فعلی باعث می‌شود تا خرید شمش گران از سوی نوردکاران ادامه داشته باشد.

در شرایطی که نوردکاران ترک به دنبال فروش محصول خود در محدوده650دلار هستند، هر تن میلگرد صادراتی ایران با قیمتی در حدود 540 تا 560دلار به بازار عرضه می‌شود. این تفاوت قیمت باعث می‌شود تا با وجود چالش‌‌‌های متعدد در مسیر صادرات، همچنان مشتری خارجی برای میلگرد ایران وجود داشته باشد. صادرات مقاطع طویل فولادی در شرایطی که بازار داخل با رکود سنگین سرمایه‌‌‌ای و مصرفی روبه‌روست، تنها راه نوردکاران برای برون‌‌‌رفت از ورشکستگی است.

واهمه از سقوط نرخ در بازار مقاطع

بررسی‌‌‌های «دنیای‌اقتصاد» از بازار آزاد مقاطع طویل فولادی از فرورفتن معاملات این بخش در رکود سنگین مصرفی و سرمایه‌‌‌ای خبر می‌دهد. در حالی که نبود فعالیت ساخت‌‌‌وساز در کشور و اجرایی‌نشدن وعده دولت در خصوص ساخت یک‌میلیون مسکن ملی در هر سال باعث شده است تا تقاضای مصرفی برای مقاطع طویل فولادی حتی در زمان سنتی رونق این بازار به‌شدت افت داشته باشد، کاهش نرخ دلار آزاد متاثر از انتشار اخبار مثبت از مذاکرات احیای برجام باعث شده است تا تقاضای سرمایه‌‌‌ای نیز از این بازار رخت ببندد. به این ترتیب، بهای میلگرد در بازار داخل تا 15‌هزار و 300تومان کاهش قیمت داشت که این رقم به مراتب کمتر از بهای فروش میلگرد از رینگ صنعتی بورس‌کالا در هفته‌‌‌های گذشته است.