دنیای اقتصاد : عرضه اختصاصی یکی از رویکردهای بورس کالا برای مدیریت بازار است و همانگونه که از نام آن پیداست اختصاص به یک بخش خاص دارد که از شفافیت بالاتری برخوردار بوده و فضا برای فعالیت گروههای صنعتی خاصی را فراهم میآورد.
این شیوه معامله در گذشته تجربه شده و امکان بازتعریف و گسترش آن وجود دارد. در شرایطی که یک صنعت خاص مثل صنایع دارویی، تولید تجهیزات پزشکی، خودرو یا لوازمخانگی که برای کلیت یک اقتصاد یا در شرایط خاص اهمیت بیشتری داشته یا اهمیت بیشتری پیدا میکند مورد توجه تصمیمسازان اقتصادی قرار گرفته و تلاش میکنند تا فضا را برای حضور سادهتر این صنایع در خرید مواد اولیه فراهم کنند. بهصورت کلی متولی صنایع در کشور وزارت صمت است و مدیریت تقاضا شاید یکی از ابزارهای مهم در اختیار این وزارتخانه باشد. سامانه بهینیاب که در چارچوب وزارت صمت جای میگیرد نقش پررنگی در ارائه آمار عملکرد صنایع داشته و در همین سامانه سهمیههای خرید تعیین میشود. بازبینی این سامانه نیز مدتهاست که پیگیری میشود و به احتمال قوی این پیگیریها ادامه خواهد یافت. عرضه اختصاصی در بورس کالا تفاوت چندانی با عرضههای رایج در بازار فیزیکی ندارد اما از چند اختلاف مهم برخوردار است. استفاده از این شیوه معامله اغلب در شرایطی رخ میدهد که یا التهاب یک کالا افزایش یافته یا این کالا به هر دلیل در مرکز توجه قرار بگیرد. در این شرایط کالای خاص، برجسته شده و برای آن تلاش میکنند تا عرضه اختصاصی ارائه کنند. اما واقعیت آن است که توجه به یک کالا یا التهاب قیمتی حتما دلیلی دارد و نشانهای از اهمیت یا رشد تقاضاست. در این وضعیت گروههای خریدار هدف یا صنایع خاص با محوریت وزارت صمت تفکیک شده و اولویت اصلی برای خرید، به این صنایع تعلق میگیرد. به عبارت سادهتر صنایع هدف مثلا صنایع دارویی یا تولید ملزومات پزشکی، خودرو یا لوازمخانگی، براساس سهمیهای که به آنها برای خرید تعلق میگیرد در تالار؛ وارد فاز معاملات خواهند شد و با توجه به تمرکز وزارت صمت بر تقاضا، معاملات غالبا به آرامی صورت پذیرفته و نیاز آنها در تالار تامین میشود. با توجه به در اختیار بودن کافی عرضهها، خریداران اصلی هم تمایلی به رقابت پیدا نمیکنند و براساس نیاز واقعی خود اقدام به خرید کرده و به همین دلیل پس از یک بازه زمانی کوتاه، این بازار اغلب به ثبات میرسد. اما این آرامش به معنی آن است که باز بخشی از عرضه باقی خواهد ماند آنهم در شرایطی که در این شیوه اغلب سهمیه تخصیص داده شده کمتر از عرضه کل است. در نهایت تمامی عرضه مورد دادوستد قرار نگرفته و در فاز بعدی بقیه عرضه، از امکان معاملات مرسوم برخوردار میشود. عرضه اختصاصی اغلب بسیار محدود است و با توجه به تمرکز این شیوه معاملاتی بر مدیریت تقاضا، بازاری به نسبت آرام را شاهد خواهیم بود و رشد نرخ چندانی به ثبت نمیرسد. از سوی دیگر انتشار قیمتها و آمار معاملات در این شیوه دادوستد با سهولت بیشتری همراه است و باز هم ذات رقابت و نوسان نرخ را میتوان رهگیری کرد. در نهایت تسری نرخهای کشف شده از بورس به بازار خود باعث آرامش قیمتی در بازار خارج از بورس میشود و البته فضای بیشتری برای تولیدکنندگان واقعی با تقاضای بالا را شاهد خواهیم بود.در گذشته در بازار محصولات پتروشیمی در بورس کالا بارها از عرضه اختصاصی استفاده شد و این تجربه هماکنون در حال بهَکارگیری در بازار فولاد است. از ویژگیهای دیگر عرضه اختصاصی بازبینی گرید و گونه مصرفی از یک گروه کالایی است و هر خریدار نمیتواند در یک گروه کالایی از آزادی عمل بالایی استفاده کند یعنی هر خریدار به فراخور تقاضا و تولید واقعی خود، از امکان خرید یک گونه یا گرید خاص برخوردار است که به کاهش التهاب تقاضا در روزهای رشد قیمتها منتهی میشود. به عبارت سادهتر امکان مهاجرت تقاضا در بین کالاهای مختلف در یک گروه کالایی به حداقل خود کاهش مییابد که در روزهای اوج نرخ رویکردی قابل قبول بهشمار میرود. در هر حال اگرچه آزادی عمل در بازارها یک اصل مهم است ولی تعیین قیمت حمایتی خود فضایی برای رونق تقاضا را به همراه دارد که این تقاضا همیشه به منظور حمایت از صنعت نیست بلکه تبدیل نقدینگی به کالا و استفاده از نوسان قیمتها تنها به مشکلات و رشد قیمت تمام شده برای تولیدکننده واقعی منتهی میشود.
عرضههای اختصاصی فولادمبارکه
عرضههای اختصاصی فولادمبارکه در بورس کالا آغاز میشود تا از این پس ورق سرد به سه گروه خودرویی، لوازمخانگی و سایر مصرفکنندهها از قبیل بشکهساز، سولهساز و… (که تحت عنوان مصارف عمومی تقسیم میشود) هر کدام دارای عرضههای جداگانه خواهند بود. با این اقدام شرایط تامین مواد اولیه برای صنایع تسهیل شده و شفافیت بهطور کامل در میزان سهمیهها و هویت مشتریان برقرار میشود تا ضعفهای فروش مچینگ نیز مرتفع شود.به گزارش «کالاخبر»، در بازار فولاد تا پیش از این، معاملات مچینگ وجود داشت و فولادمبارکه اصفهان، عرضههای خود را در میان متقاضیان در مچینگ تقسیم میکرد و سهمیه هر شرکت نیز در این سیستم تعیین میشد اما با ابلاغ شیوه نامه جدید فولاد، عرضههای اختصاصی جایگزین مچینگ شده تا ضعفهای مچینگ برطرف شود. به این ترتیب در سامانه بهینیاب وزارت صمت، سهمیههای جداگانه برای ورق سرد، گروه خودرویی، لوازمخانگی و عمومی تعریف شده است و هر یک از بخشها سهمیه مشخصی خواهند داشت و عرضهکننده باید متناسب با هر یک از گروههای کالایی، عرضه جداگانهای داشته باشد.بر این اساس دو هفته قبل، فولادمبارکه عرضه عمومی انجام داد که برای نخستین بار در روز شنبه ۲۹ آذر ماه عرضه اختصاصی ورق سرد برای خودروسازان و تولیدکنندگان لوازمخانگی را خواهد داشت. بنابراین از این پس کسانی میتوانند ورق سرد مورد نیاز تولید لوازمخانگی را خریداری کنند که سهمیه لوازمخانگی دارند و در طرف مقابل، کسانی قادر به خرید ورق سرد خودروسازی هستند که صرفا سهمیه خودرویی برای آنها مشخص شده است.
مزایای عرضه اختصاصی
از جمله مزایای عرضه اختصاصی فولاد در بورس کالا این است که در این روش هر یک از گروههای کالایی قادرند متناسب با شرایط خود خرید کنند و همچون گذشته، تمامی محصولات در یک بسته دیده نشده است.بزرگترین حسن عرضه اختصاصی نسبت به معاملات مچینگ نیز مشخص شدن هویت مشتریان است چراکه در مچینگ، هویت مشتریان مشخص نبود و ابهاماتی در مورد مشتریان وجود داشت یا بعضا خریدها از سهمیه خریداران در مچینگ کسر نمیشد یا فاقد سهمیه بهینیاب بودهاند درحالی که در روش جدید، با هر عرضه و معاملهای، میزان خرید هر مشتری از سهمیه آنان کسر میگردد تا کسی بهطور مضاعف خرید نکند.درخصوص قیمت نیز باید اعلام کرد، در عرضه روز شنبه (امروز) قیمت براساس نرخ کشف شده قبلی ورق سرد انجام خواهد شد اما در صورت اصلاح شیوه نامه، ممکن است قیمتها براساس قیمت پایه بوده و متناسب با تقاضای ثبت شده رقابت نیز روی محمولههای عرضه شده صورت گیرد با این تفاوت که تنها تولیدکنندگان لوازمخانگی یا خودروسازان هر یک بهطور جداگانه در گروه خود با یکدیگر رقابت خواهند کرد.طبق وعده وزیر صمت و موافقت فولادمبارکه، عرضهها بهصورت اعتباری انجام خواهد شد تا به این شیوه به خودروسازان و تولیدکنندگان لوازمخانگی در تولید و کاهش هزینههایشان کمک شود.
دنیایاقتصاد- طیبه مرادی : حجم دادوستدهای مواد اولیه پلیمری با اندکی کاهش، در کانال ۶۰ هزار تنی آرام گرفت. دادوستدهای محصولات پلیمری که هفته دوم آبان امید را به بازار تزریق کرد و با عبور از مرز ۶۱ هزار تنی و کم کردن فاصله خود با متوسط ۶ ماه ابتدایی سالجاری، به دورنمای مثبت خروج از رکود دادوستد در بازار محصولات پتروشیمیایی انجامیده بود، هفته گذشته اندکی کمرنگ شد. چراکه حجم معاملات نهتنها نیروی لازم را برای تداوم رشد در اختیار نداشت بلکه اندکی کاهش را نیز بهثبت رساند.
البته این احتمال را باید درنظر گرفت که سختگیریهای نظارتی که جدیتر از قبل شده، به کاهش جذابیت خرید انجامیده و البته میتوان گفت رقم تقاضای موجود قرابت بالایی با تقاضای واقعی در بازار دارد، بنابراین عقبگرد محدود حجم معاملات را حتی میتوان یک داده مثبت برای بازار پلیمرها تلقی کرد.
افت تقاضا؛ مانع تداوم افزایش حجم معاملات شد
تقاضا برای خرید مواد اولیه پلیمری طی هفته گذشته با افت ۴۲/ ۷ درصدی کاهش یافت. بهنظر میرسد، این بار ریشه کاهش حجم تقاضا عوامل گوناگونی را در بر میگیرد که همه آنها در کنار هم سبب افت میزان تقاضا به کانال ۸۱ هزار و ۳۴۰ تنی شده است. مهمترین این عوامل را میتوان در عدم قطعیت مربوط به سرنوشت قیمتها در این بازار مورد ارزیابی قرار داد. باوجود آنکه هنوز هم نوسان بهای ارز در دامنه محدودی اتفاق میافتد اما نرخهای جهانی همچنان بر مدار صعودی حرکت میکنند. بنابراین بیاعتمادی به نوسان نرخ و دورنمای قیمتها؛ این روزها عامل اصلی تغییر فاز بازار داخلی تلقی میشوند و البته حتی تا حدودی انتظارات کاهش نرخ را در بین برخی از اهالی بازار تضعیف کرده است. اما این مورد را باید در کنار سایر اتفاقهای اخیر بازار محصولات پتروشیمیایی ارزیابی کرد، سپس به نتیجهگیری پرداخت. مجموعه رخدادهای اخیر این بازار پیشبینی دورنمای آن را با پیچیدگیهای زیادی همراه ساختهاند که در کنار ذهنیت رشد قیمت پایه مواد اولیه پتروشیمیایی در بورسکالا آن هم با اهرم قیمتهای جهانی، سایر متغیرهای اثرگذار آن سعی بر این دارند که جلوی خریدهایی را که به سمت پر کردن انبارها هدایت میشوند بگیرند.
این موضوع را میتوان در رخدادهای هفته گذشته رهگیری کرد. به دنبال افزایش نظارتها بر انبارهای محصولات پتروشیمیایی و پلمب برخی از آنها، فعالیت واسطهگران این بازار به میزان محسوسی افت پیدا کرده است. بهنظر میرسد این موضوع سبب شده، واسطهگرانی که پیش از این به اشکال مختلف امکان خرید از بورسکالا را داشتند، از این بازار خارج شوند و تولیدکنندگان واقعی آن هم با سفارشهای خریدی که به تولید منجر شده و روانه انبارها نشود، بهعنوان بازیگران اصلی بورسکالا ایفای نقش کنند. البته اینکه امکان خرید از بسترهای غیررسمی و بازار آزاد برای تامین مواد اولیه پتروشیمیایی تا حد زیادی محدود شده است، نکتهای است که میتواند مشوق برخی واحدهای تولیدی که به هر دلیل تاکنون کد بهینیاب خود را فعال نکرده و مواد اولیه مورد نیاز را از بازار آزاد تامین میکردند، باشد. بنابراین نتایج آن را میتوان در حجم دادوستدها و میزان تقاضای محصولات پتروشیمیایی طی هفتههای معاملاتی آینده در بورسکالا رصد کرد، تا بتوان بر اعتبار این گمانهزنی افزود.
دیگر دلیلی که سبب شد حجم معاملات طی هفته گذشته از رشد بازبماند را میتوان نزدیک شدن به روزهای پایانی ماه دانست. زیرا در روزهای پایانی هر ماه سهمیه بهینیاب برخی گریدهای جذاب که ماهانه تخصیص مییابد، کاهش یافته و رو به اتمام میرود. از این رو بهطور معمول و طبق عرف معاملاتی این بازار برای این گریدها اینگونه بوده است که هفتههای پایانی ماه حجم خریدها به میزان محسوسی کاهش مییابد. بنابراین این مطلب را نمیتوان نادیده گرفت. در نهایت همه عوامل دست به دست هم داد و نیرو محرکه رشد حجم معاملات هفته گذشته را ۸۵/ ۰درصد نسبت به هفته ماقبل تضعیف کرد.
قیمتهای افزایشی در بازار جهانی
دادوستدهای نفتخام در اقصی نقاط جهان همچنان از فرضیه رشد قیمتها حمایت میکند. باوجود آنکه رشد بهای جهانی نفتخام طی هفته گذشته نسبت به هفته ماقبل رشد محدودی را تجربه کرد و در کانال ۵۱ دلاری در ابتدای معاملات روز گذشته آرام گرفت، همواره چشمانداز مثبتی از دورنمای رشد آن وجود دارد و تحلیلگران زیادی به تداوم این روند افزایشی خوشبین هستند. این تکانههای مثبت توان لازم برای رشد قیمت نفتا بهعنوان اصلیترین خوراک محصولات پتروشیمیایی را فراهم کرده است و بهنظر میرسد افزایش مستمر بهای قیمت نفتا پتانسیل جبران افت قیمت، از ابتدای سال میلادی تاکنون را داشته باشد. همانطور که در معاملات روز پایانی هفته گذشته قیمت نفتا به ۴۳۳ دلار رسید و اختلاف نرخ آن با روزهای اوج سالجاری میلادی به ۱۰۰ دلار کاهش یافت. براین اساس شواهدی که در نوسانهای قیمتی بازار جهانی وجود دارد، حکایت از جریان افزایشی بهای جهانی محصولات پتروشیمیایی دارد.
از آنجا که مدتی است اهرم اصلی کشف نرخ پایه دادوستد این محصولات در بازار فیزیکی بورسکالا، قیمتهای جهانی است، تحرکات قیمت جهانی بسیار مهم ارزیابی میشود، همانطور که در دو هفته اخیر این تحرکات مثبت نرخ جهانی، نیرو محرکه سبزپوش شدن قیمتهای پایه مواد اولیه پتروشیمیایی شد. بنابراین باوجود آنکه تکانههای افزایشی بهای ارز نسبت به ماههای ابتدایی سالجاری محدود شده و تاثیر آن در معادله کشف نرخ پایه مواد اولیه پتروشیمیایی کمتر شده است، قیمتهای جهانی با مخابره سیگنالهای افزایشی بهعنوان متغیر اثرگذار در این معادله خودنمایی میکنند و دلیل اصلی رشد قیمتهای پایه در بورسکالا هستند. این اثرگذاری به میزانی است که حتی کاهشی شدن میانگین ماهانه بهای نیمایی دلار در هفتههای اخیر را در خود هضم کرد و اجازه انعکاس اثر کاهشی آن بر قیمتهای پایه را نداد. البته اواسط هفته گذشته بهای نیمایی ارز تا حدی افزایشی شد، اما تکانههای آن محدود ارزیابی میشود و نمیتوان دورنمای آن را برای هفته آینده در کنار تداوم رشد قیمتهای جهانی، سیگنال افزایشی مضاعفی برای قیمتهای پایه تعبیر کرد.
دورنمای قیمتهای جهانی
بهای نفتا در روزهای اخیر رشد بالایی داشته و به نظر میرسد که از توان استمرار رشد قیمتها برخوردار باشد. این نکته به این معنی است که با رشد تقاضای محصولات پتروشیمی، واحدهای تولیدکننده به سمت خرید بیشتر مواد اولیه حرکت کردهاند که خروجی آن رشد بهای نفتا و افزایش قیمت تمام شده محصولات پتروشیمی و پلیمرهاست. این روند را باید اینگونه در نظر گرفت که با رشد تقاضا، رشد نرخ با سرعت بالاتری ثبت میشود ولی با رشد عرضه در قیمتهای بالا، فضا برای افزایش بیشتر بهای محصولات پتروشیمی محدود خواهد شد و در نهایت از شتاب رشد قیمتها کاسته میشود. این در حالی است که رشد بهای مواد اولیه فشار مجددی را برای افزایش نرخ به بازار تحمیل خواهد کرد، ولی این فاز صعودی با رشد قیمت ناشی از افزایش تقاضا برابری نکرده و در نهایت روند صعودی ادامه مییابد، ولی شتاب کمتری خواهد داشت. رشد کندتر قیمتها، اما بسیاری از خریداران را به سمت کاهش تقاضا یا دقیقتر تعویق آن ترغیب میکند که در نهایت با مشاهده اولین تکانههای افت نرخ در بازارهای مشابه، عدم رشد قیمتها به کلیت بازار سرایت میکند. این موارد اگرچه سازوکار مرسوم و تجربه شده است، ولی به معنی توضیح کامل رخدادها نیست. هماکنون روند مستمر صعود بهای نفت را شاهد هستیم و افزایش بهای نفتا و محصولات پتروشیمی هم مشاهده میشود ولی برخی از مواد اولیه این صنعت حتی کاهشی شدهاند. این در حالی است که بسیاری از گروههای کالایی پتروشیمیایی و پلیمری رشد قیمتهایی بالاتر از انتظار را تجربه کردهاند، بنابراین تعدیل آن و متعادلتر شدن بازار منطقی به نظر میرسد.
در نهایت میتوان روند کلی در بازار محصولات پتروشیمی را افزایشی در نظر داشت ولی این صعود نرخ مستمر نبوده و نیاز به استراحت مقطعی دارد. به احتمال قوی این روزها بیشتر از قبل شاهد تکانههای منفی بازار جهانی خواهیم بود ولی جریان عمومی هنوز افزایشی است و این روند صعودی میتواند باز هم ادامه یابد. نکته جالب توجه آنکه در سایر بازارهای جهانی هم روند صعودی را شاهد هستیم و با توجه به کاهش ارزش دلار در بازارهای بینالمللی احتمال رشد بیشتر قیمتها دور از ذهن نیست که این بار حتی با بهبود وضعیت اقتصادی و انتظار برای مایهکوبی واکسن کرونا، این روند بهبود تقویت خواهد شد.
توقف رشد معاملات پلیمرها
هفته گذشته ۸۸ هزار و ۲۹۶ تن از انواع محصولات پلیمری در بورسکالا عرضه شد که حکایت از رشد ۴ درصدی نسبت به هفته ماقبل دارد. در برابر این میزان عرضه نیز تقاضایی به اندازه ۸۱ هزار و ۳۴۰ تن شکل گرفت. بهرغم آنکه بازار محصولات پلیمری از سمت عرضه حمایت میشود و میزان عرضههای هفته گذشته بیش از متوسط ۶ ماه ابتدایی سالجاری ارزیابی میشود، اما پتانسیل تزریق رونق بخشیدن به بازار را ندارد و تقاضا تحت تاثیر عوامل قدرتمند دیگر قرار گرفته است. بنابراین بهنظر میرسد در کنار تداوم حجم عرضهها، در سمت تقاضا نیازمند پیادهسازی سیاستهای حمایتی بیشتری از سوی نهادهای متولی هستیم، تا بتوان نیروی لازم برای بازگشت رونق به حجم دادوستدهای بازار را تامین کرد. در نهایت برآیند عرضه و تقاضای هفته گذشته سبب شد که ۶۰ هزار و ۹۸۸ تن از محصولات پلیمری مورد دادوستد قرار بگیرد که به بیان دیگر ۶۹ درصد عرضهها مورد معامله قرار گرفت. مقایسه آمار و ارقام هفته گذشته نسبت به چند هفته اخیر نشان میدهد که رشد تدریجی و مستمر دادههای اثرگذار این بازار طی هفته گذشته محدود شده که برای اظهارنظر قطعی در مورد دورنمای بازار نیازمند ادله محکمتری هستیم.
بوی خوش رونق شیمیایی
اوضاع بازار محصولات شیمیایی در جریان معاملات هفته گذشته نسبت به محصولات پلیمری، مثبت ارزیابی میشود. چرا که حجم معاملات بهعنوان مهمترین داده بازارهای کالایی، رشد مستمر خود را همچنان حفظ کرده و به کانال ۳۸ هزار و ۱۳۵ تنی رسیده است آن هم در شرایطی که در مقایسه با حجم معاملات هفته قبل، از رشد ۵۱/ ۱۰ درصدی حکایت دارد. اما خبرهای امیدوارکننده این بازار تنها به حجم معاملات ختم نشد، بلکه میزان عرضه و تقاضا نیز افزایشی بودند. بهطوری که هفته گذشته ۴۸ هزار و ۸۶۲ تن از انواع محصولات شیمیایی در بورسکالا عرضه شد که رشد ۷ درصدی را تجربه کرد. در برابر این میزان عرضه، تقاضایی به میزان ۴۳ هزار و ۳۰۳ هزار تن شکل گرفت و با ۱۰ درصد رشد نسبت به هفته ماقبل همراه شد. در نهایت ۷۸ درصد از میزان عرضهها مورد دادوستد قرار گرفت که در مقایسه با عدد ۶۶ درصد که متوسط ۶ماه ابتدایی سالجاری است بسیار برجسته ارزیابی میشود و بیشترین میزان طی هشت هفته گذشته تاکنون است.
جزئیات اجرای محاسبه خودکار سهمیهها در بهینیاب
برای محاسبه خودکار سهمیه در طرح افق بهصورت فصلی اطلاعات فروش واحدهای تولیدکننده از بورسکالا و سامانه ثبت برخط معاملات، توسط بهینیاب استعلام میشود. واحدهایی که از طریق تعاونیهای تامین نیاز مواد اولیه پتروشیمی خرید میکنند، اطلاعات خریدشان در سامانه ثبت برخط معاملات توسط تعاونیها ثبت میشود. در صورتی که تعاونی از بورس خرید کند ولی اطلاعات تخصیص خود را در سامانه ثبت برخط معاملات، حداکثر دو هفته پس از صدور صورتحساب توسط پتروشیمیها در این سامانه درج نکند اجازه خریدش تعلیق خواهد شد. مجموع میزان خرید مواد اولیه پتروشیمی بهصورت ریالی برای هر تولیدکننده محاسبه میشود. مبلغ خالص کالا در نظر گرفته شده و این عدد با در نظر گرفتن حداقل ۲۵ درصد ارزش افزوده صنعت پایین دستی پتروشیمی، به فروش برآوردی تبدیل میشود. به عبارت دیگر این عدد مربوط به ارزش افزوده صنعت بوده و با ارقام مربوط به سود از لحاظ فنی متفاوت است. زیرا باید تمامی هزینههای سربار، ستادی و عملیاتی تولیدکنندگان را پوشش دهد. بهطور مثال ممکن است واحدی تولیدی ارزش افزوده ۳۰ درصدی داشته باشد، درحالیکه سود عملیاتی این واحد کمتر از آن است. پس از محاسبه فروش برآوردی چنانچه تولیدکنندهای بیش از ۷۰ درصد فروش برآوردی را به سامانه جامع تجارت اظهار کرده باشد، سهمیه آن واحد بدون هیچ تغییری برای فصل آینده در نظر گرفته میشود. اگر بین ۵۰ تا ۷۰ درصد فروش برآوردی را اظهار کند، ۷۰ درصد سهمیه جاری وی برای فصل آینده، لحاظ خواهد شد. اگر بین ۳۰ تا ۵۰ درصد فروش برآوردی را اظهار کند، ۵۰ درصد سهمیه جاری وی برای فصل آینده تعیین میشود. اگر بین ۱۰ تا ۳۰ درصد فروش برآوردی را اظهار شود، ۳۰ درصد سهمیه جاری وی برای فصل بعدی در نظر گرفته میشود و نهایتا اگر کمتر از ۱۰ درصد فروش برآوردی را اظهار کند ۹۰ درصد از سهمیه جاری وی برای فصل بعد کاسته خواهد شد. علت این نوع کاهش سهمیه کمک به واحدهای تولیدکننده برای فعالیت در بازاری است که متاسفانه بعضا به فرهنگ عدم شفافیت عادت کرده و طبق گفته اکثر تولیدکنندگان مجبور هستند برخی فروشهای خود را بدون صدور صورتحساب و غیررسمی انجام دهند. با این حال اگر سهمیه واحدی کاهش یابد، هر زمان که اقدام به ارائه اطلاعات فروش خود کند، سهمیه کسر شده وی باز گردانده خواهد شد.
است. از یک طرف نامه رئیس مجلس به رئیس دولت برای اصلاح لایحه بودجه منتشر شده و از طرف دیگر صحبتهای نایبرئیس مجلس که گفته لایحه بودجه قابل ترمیم نیست و خبر احتمال تصویب بودجه چند دوازدهم برای ماههای آغازین سال آینده در شبکه اجتماعی توییتر دست به دست میشود. حالا در این جدال، سهامداران، فعالان بازار و چهرههای اقتصادی از نگرانی برای آینده اقتصادی کشور بیشتر از هر زمان دیگری صحبت میکنند.
از یک طرف سهامداران و فعالان حوزه بورس دلنگران وضعیت آشفته بورس هستند و از طرف دیگر چهرههای اقتصادی دغدغه وضعیت دیگر بازارهای مالی کشور را که قربانی این جدالها میشوند دارند. در کنار این دو گروه، چهرهها و فعالان سیاسی هستند که نگران اعتماد عمومی جامعه و پایین آمدن میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ هستند. اما حرف کلی این سه گروه این است که بهطور عرف، در ماههای نزدیک به انتخابات ریاست جمهوری همیشه بازارهای مالی با رونق همراه بودهاند و دولتها و سیاستمداران از این رونق در جهت ایجاد همدلی و اعتماد عمومی مردم استفاده میکردهاند اما حالا امسال با پدیده جدیدی مواجه شدهاند و آن هم کمرونق بودن بازارهای مالی و بیاعتمادی مردم است. در کل حرف این افراد این است که چنین رفتارهایی بین دو قوه باعث میشود که نه تنها بازارهای مالی با آشفتگی بیشتری روبهرو شوند، بلکه بیاعتمادی مردم هم روزبهروز بیشتر شود. از دیگر موضوعاتی که در آخر هفته گذشته سهامداران و فعالان حوزه بورس درباره آن صحبت میکردند، افت شاخص کل بورس در هفته پایانی آذرماه بود. چرایی و علت این ماجرا دغدغه افرادی بود که در این رابطه مطالبی را در صفحههای شخصی خود منتشر میکردند. شاید تکراری باشد، اما ختم کلام اکثر نوشتهها و تحلیلها از چرایی افت شاخص بورس در هفته پایانی آذرماه به جدال دولت و مجلس و اختلاف آنها بر سر طرح کاهش تعهدات هستهای ایران یا لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ باز میگشت. به اعتقاد خیلی از سهامداران و فعالان حوزه بورس، مجموع عوامل داخلی مثل این دو مورد که به آنها اشاره شد و استفاده از بورس بهعنوان اهرم فشاری برای تحت فشار قرار دادن دولت از سوی مجلس باعث شده است که حال و روز بورس همراه با افت و ناخوشی باشد. اما در این نگاه افرادی که طرفدار سیاستهای مجلس شورای اسلامی در مقابل دولت دوازدهم هستند، موضع منفیای داشتند و معتقد بودند که اتفاقا این مجلس بوده که از حقوق سهامداران دفاع کرده و در تلاش است که سرمایههای مردم در این حوزه بر باد نرود. آنها این مساله را مطرح میکردند که دولت از ابتدا در تضعیف سرمایههای مردم در حوزه بورس نقش اصلی را ایفا کرده و هنوز هم با دخالتهای گاه و بیگاه بازار سرمایه را بر هم میریزد. این دو نگاه و بحث و جدلها در این حوزه از جمله گپ و گفتهایی بود که همراه با توهین، تحقیر و انتقادهای تند و تیز در آخر هفته گذشته در شبکهاجتماعی توییتر و در گعده سهامداران و فعالان حوزه بورس در این شبکه اجتماعی در جریان بود.
دنیایاقتصاد : شاخص سهام که چهار هفته متوالی به حرکت در مسیر صعودی ادامه داد و توانسته بود با رشد ۲۶ درصدی از کف ۲/ ۱ میلیون واحدی، ارتفاع یک میلیون و ۵۲۷ هزار واحدی را نیز از آن خود کند، در ادامه روندی کاهشی را برگزید و معاملات هفته منتهی به ۲۶ آذرماه را با افت ۲/ ۶ درصدی به پایان رساند. این بیشترین کاهش هفتگی شاخص کل بورس تهران از هفته منتهی به ۷ آبانماه به شمار میرفت.
در این میان نگاهی به عملکرد صنایع ۳۸گانه بورسی نشان از رشد ۶ گروه در مقابل سرخپوشی میانگین قیمت سهام در ۳۲ صنعت بورسی داشت. بیشترین افت هفتگی از آن گروه استخراج نفت و گاز شد. این گروه که از تک نماد «حفاری» تشکیل شده است، در تمامی روزهای کاری هفته گذشته با افت قیمت مواجه شد. افتی قیمتی که میتوانست حتی بیش از این مقدار باشد؛ بررسیها نشان میدهد معاملات کمحجم این نماد در طول هفته و پرنشدن حجم مبنا به این دلیل سبب شد تا قیمت پایانی هر سهم «حفاری» از افت بیشتر مصون بماند. دیگر قعرنشین صنایع بورسی در آخرین هفته آذرماه نیز در زمره گروههای تکسهم بازار سهام قرار میگرفت.
از این رو گروه ساخت دستگاه و وسایل ارتباطی با تک نماد «ولپارس» معاملات هفته منتهی به ۲۶ آذرماه را با افت ۴/ ۱۴ درصدی به پایان رساند. در گروه حملونقل نیز شاهد افت هفتگی ۹/ ۱۳ درصدی میانگین قیمتها در سهام زیرمجموعه آن بودیم. صنعت حملونقل یکی از صنایعی است که در سالهای گذشته از تحریمها به شدت آسیبدیده است و هنوز نیز اثراتی از آن مشاهده میشود. افت این هفته زیرمجموعههای این گروه اما در حالی رقم خورد که نه تنها قطعی شدن انتخاب جوبایدن بهعنوان رئیسجمهور بعدی آمریکا بلکه چراغسبز به تمدید مهلت بررسی لوایح مربوط به FATF سبب بهبود چشمانداز سیاسی و اقتصادی بود.
در میان صنایع کامودیتیمحور نیز هفته گذشته شاهد افت ۵/ ۱۰ درصدی شاخص گروه شرکتهای چندرشتهای صنعتی بودیم. در میان زیرمجموعههای این گروه، نماد معاملاتی «شستا» بهعنوان بزرگترین شرکت گروه شرکتهای چندرشتهای صنعتی و یکی از بزرگان بورس تهران، طی چهار روز معاملاتی گذشته در کف قیمت دادوستد شد. این در حالی است که مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری تامین اجتماعی از سود ۲۰ هزار میلیارد تومانی «شستا» در عملکرد ۶ ماهه خبر داده است و گفته در حال حاضر شستا ۲۸۵ پروژه با ارزش تقریبی ۴۵ هزار میلیارد تومان در دست اجرا دارد که بخشی از این پروژهها تا پایان سال ۹۹ به بهرهبرداری خواهند رسید.
خودروییها نیز در هفتهای که گذشت همسو با کلیت بازار، به محدوده منفی خزیدند.
از این رو در هفته منتهی به ۲۶ آذرماه شاهد کاهش ۴/ ۱۰ درصدی میانگین قیمت سهام در زیرمجموعههای گروه خودرو و ساخت قطعات بودیم. در هفته گذشته خبری از بازار آزاد خودرو مخابره شد که حکایت از کاهش قیمت خودرو داشت. کاهش قیمتی که همه انواع خودرو را در برگرفت و برخی آن را به کاهش ریسکهای سیستماتیک ناشی از خبر FATF ارتباط میدهند. از این رو همراستا با فروکش انتظارات تورمی در همه بازارها به نظر میرسد کاهش قیمت خودرو نیز ادامه داشته باشد.
اما همه گروهها و سهام در هفته گذشته با افت قیمت همراه نشدند؛ به طوری که بررسیها حکایت از سبزپوشی ۶ صنعت بورسی در این هفته داشت. به این ترتیب بیشترین رشد قیمت از آن گروه استخراج سایر معادن با تک نماد «کماسه» شد. سهام شرکت تامین ماسه ریختهگری که تمامی روزهای هفته با صف خرید همراه شد، با رشد ۱/ ۲۱ درصدی معاملات این هفته را پشتسر گذاشت. گروه منسوجات نیز در هفتهای که گذشت با رشد ۶/ ۸ درصدی همراه شد. محصولات کاغذی با رشد ۷/ ۵ درصدی، لاستیک و پلاستیک با افزایش ۵/ ۱ درصدی و دستگاههای برقی با رشد ۱/ ۱ درصدی دیگر صنایع سبزپوش بورس تهران در هفته منتهی به ۲۶ آذرماه بودند.
لاستیکیها که پیشتر با نرخگذاری دستوری از سوی سازمان حمایت مواجه بودند حال با آزادسازی نرخ لاستیک شرایط مساعدتری را تجربه میکنند. اکنون نرخ تایر رادیال سواری و ماشین سنگین تقریبا آزاد شده و تنها نرخگذاری تایر بایاس برجاست که البته سهم کمی از محصولات این شرکتها را تشکیل میدهد. از این رو با افزایش نرخ ارز و تورم میتواند امید به افزایش سودآوری خود داشته باشند.
دنیایاقتصاد – شروین شهریاری : بازار سهام در هفته گذشته پس از یک ماه رشد بیوقفه شاهد عقب نشینی تقاضا و کاهش قیمتها بود به نحوی که با افت ۲/ ۶ درصدی شاخص کل، دماسنج بورس از سطوح مقاومتی مهم ۵/ ۱ تا ۵۵/ ۱ میلیون واحدی عقب نشست. افت قیمت در بین شاخص سازها پررنگ تر بود به نحوی که سهام بزرگتر درگروههای معدنی، فلزی و شیمیایی به طور متوسط شاهد افت ۱۰ درصدی بودند.
بازگشت بورس از قله آذر
در این میان، عوامل مساعد بر سودآوری شرکتهای بزرگ کماکان پابرجا بوده به نحوی که هم قیمتهای جهانی و هم نرخ ارز در سطوح پایدار و مطلوب باقی ماندهاند. در سمت عرضه نیز تسریع ورود شرکتهای بزرگ و جدید به بازار موجب تنوع بخشی به ترکیب گزینههای سرمایهگذاری از یک سو و عدم تمرکز تقاضا بر سهام موجود و رشد نامتعارف قیمتها میشود که این رویکرد متناسب با شرایط در حال پیگیری است. ورود شرکتهای جدید همچنین بهعنوان پل ارتباطی بین بازار ثانویه و اولیه نقش اساسی در تجهیز منابع و تشویق سرمایهگذاری در سطح کلان ایفا میکند. به نظر میرسد بورس تهران، همگام با فضای اقتصاد کشور، پس از یک دوره پر التهاب، به عرصه متفاوتی پا گذاشته است که در آن کمتر میتوان از کسب سودهای رویایی یا افتهای بیمحابا در کوتاهمدت سراغ گرفت.
آغاز عصر سرمایهگذاری حرفه ای
از آذرماه سال گذشته تاکنون، بهدلیل برخی عوامل کلان شامل سیاستهای پولی انبساطی، رشد نرخ ارز و نیز سیاستهای تشویقی دولت، فضایی در بازار سرمایه شکل گرفت که در اثر آن، رشد یکپارچه در سهام تقریبا همه گروههای صنایع ثبت شد. در نتیجه این رشد که در پنج ماه اول سال ۹۹ شتاب و شدت زیادی پیدا کرد، سهام شرکتها، فارغ از تمایز و قوت و ضعف آنها، جهش چند برابری و بعضا چند ۱۰ برابری را ثبت کردند و سرمایهگذاران، بدون نیاز به تحلیل و بررسی عمیق، قادر به کسب سودهای بسیار بزرگ و سریع بودند. این روند تا نیمه مرداد سالجاری برقرار بود تا اینکه با ایجاد شرایط حبابی در اکثر سهام، ورق به ناگهان برگشت و روند منفی پرشتاب بسیاری از سرمایهگذاران تازه کار و غیر حرفهای را غافلگیر کرد. افت مزبور، با کاهش ۴۰ درصدی شاخص، تبدیل به سنگینترین و سریعترین سقوط تاریخ بورس تهران شد. از یک ماه قبل، با تثبیت عوامل بنیادی و ایجاد جذابیت مجدد در نرخ سهام، روند صعودی با شیب کمتری احیا شد و تاکنون رشد حدود ۱۷ درصدی شاخص از کف اخیر به ثبت رسیده است. ویژگی بارز رفتار یک ماه گذشته، نوسان زیاد سهام مختلف و ناهمگرایی بازده صنایع و شرکتها بوده است، به نحوی که نوسانهای بدون الگوی مشخص و حرکت منابع از یک صنعت به گروه دیگر به طور شتابزده و اتفاقی به چشم میخورد.
این فضا که احتمالا در کوتاهمدت تداوم خواهد یافت به خوبی تغییر پارادایم کلی سرمایهگذاری در بازار سهام نسبت به قبل از نیمه مرداد امسال را نشان میدهد. پیامد دیگر این وضعیت عبارت از دشوار شدن فعالیت سرمایهگذاران غیر حرفهای در بازار و تقویت نهادهای حرفهای مدیریت سرمایه شامل صندوقها و سبدگردانها بهمنظور هدایت سرمایههای خرد جهت فعالیت در بازار سرمایه است که به نوبه خود میتواند باعث پررنگ شدن متغیرهای تحلیلی در سرمایهگذاری و کاستن از هیجانات مقطعی و مخرب شود.
حرکت ارزشگذاریها به سطوح تاریخی
بورس تهران برای مدت طولانی یعنی در سه دهه از فعالیت خود بعد از انقلاب تا قبل از جهش ۹۹ متوسط قیمت بر درآمد بین ۶ تا ۷ واحدی بر اساس میانگین سودآوری ۱۲ ماه آینده شرکتها را بهعنوان یک سطح ارزشگذاری متعادل به خود دیده است. این رقم که حاصل تعادل متغیرهایی نظیر تورم تاریخی، نرخ سود سپرده، رشد اقتصادی و ترکیب صنایع و شرکتهای بورسی است، معمولا بهعنوان متر و معیار اصلی ارزندگی سهام نزد عده کثیری از فعالان بازار مورد استفاده بوده است. در سالجاری اما معادلات به کلی دگرگون شد تا جایی که بهدلیل ورود پر هیجان سرمایهگذاران غیر حرفهای از یک سو و موج تورمی و فرار از ریال از سوی دیگر، نسبت قیمت بر درآمد بر اساس برآوردهای کارشناسی از سودآوری ۱۲ ماه آتی از ۲۰ واحد نیز فراتر رفت و عملا رکورد بالاترین نسبت ارزشگذاری تاریخ بورس (۱۴ واحد متعلق به سال ۸۲) شکست. در حال حاضر اما بهدلیل افت نرخ سهام از یک سو و رشد متغیرهای موثر بر سودآوری شرکتهای بزرگ (شامل نرخهای جهانی و قیمت ارز)، برآوردهای تحلیلی از قرارگیری نسبت میانگین P/ E بازار بورس در محدوده ۱۰ واحد با فرض ثبات متغیرهای فعلی برای ۱۲ ماه آتی حکایت میکند. این نسبت برای شرکتهای بزرگتر در گروههای پتروشیمی و فلزی به نحو جالبی در محدوده ۷ قرار دارد. با توجه به ایجاد چشمانداز بازگشت نسبی شرایط اقتصاد ایران به سمت تعادلهای قبلی با صادرات مجدد نفت و دسترسی به درآمدهای ارزی انتظار میرود که معادلات قبلی ارزشگذاری تا حد زیادی احیا شوند؛ وضعیتی که به معنای نزدیک بودن قیمت سهام شرکتهای بزرگتر به ارزش ذاتی با فرض تثبیت نرخهای جهانی و قیمت ارز در سطوح کنونی خواهد بود.
بهشت قیمتهای جهانی
شرایط بازارهای بینالمللی به سمت و سویی در حال حرکت است که تا حدی فضای روزهای اوج بازارهای کالا و کامودیتی در گذشته را تداعی میکند. مشخصه بارز این موقعیت، اجرای سیاستهای انبساط پولی بانکهای مرکزی بهویژه فدرال رزرو آمریکا از یک سو و شتاب گیری تقاضای چین برای سرمایهگذاریهای زیرساختی و ثابت است. ترکیب این دو در سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ موجب جهش چشمگیر نرخ مواد خام و کالاها در بازارهای جهانی تا بالاترین قلههای تاریخی شد که البته پایان آن با بحران جهانی اقتصاد رقم خورد. در حال حاضر نیز هر دو عامل مزبور برقرار است، هرچند چشمانداز تقاضای چین بهدلیل انباشت بدهیها و مشکلات شبکه بانکی ضعیف تر است.
با این وجود، بهدلیل عزم اجرای بزرگترین طرح سرمایهگذاری در زیرساختها در آمریکا توسط دولت دموکرات، احتمالا فضای رونق کنونی در بازارهای جهانی لااقل در نیمه نخست سال ۲۰۲۱ تداوم خواهد یافت و نرخهای مواد خام و کالا در سطوح کنونی با حمایت از سمت تقاضا مواجه خواهند بود؛ وضعیتی که به طور موقت، پتانسیل مناسبی برای شرکتهای کالا محور و صادراتی در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران را فراهم میکند.
دنیای اقتصاد : در پنجمین روز هفته، خبری از معاملهگران افزایشی در بازار نبود و از همان ابتدای روز، اوضاع به کام فروشندگان بود. روز چهارشنبه، دلار ۲۰۰ تومان از ارزش خود را از دست داد و با پایین رفتن از مرز ۲۶هزار تومانی به بهای ۲۵ هزار و ۸۵۰ تومان رسید. در واکنش به افت قیمت دلار، سکه امامی ۲۲۰ هزار تومان افت قیمت را به ثبت رساند و ضمن از دست دادن مرز ۱۲ میلیون تومانی، روی نقطه ۱۱ میلیون و ۹۸۰ هزار تومان قرار گرفت.
افت روز چهارشنبه بازارها در حالی رخ داد که روز سهشنبه نوسانگیران به بازار سکه و دلار هجوم آوردند و توانستند نرخهای بالایی را در هر دو بازار به ثبت برسانند. این روند در روز چهارشنبه ادامه پیدا نکرد تا امیدهای افزایشی یکبار دیگر کمرنگ شوند. در این روز تقاضای حوالهای در بازار پایین آمده بود و نشانه آن هم افت قیمت حواله درهم بود. درهم دیروز بیشتر کشش داشت که به سوی ابتدای محدوده ۷ هزار و ۱۰۰ تومانی حرکت کند و توانی برای عبور از خط ۷ هزار و ۲۰۰ تومانی از خود نشان نداد. نرخ حواله درهم از مهمترین متغیرهایی است که توسط بازیگران بازار داخلی رصد میشود و موقعیت خرید و فروش خود را بر اساس آن تنظیم میکنند. برخی از تحلیلگران باور دارند که قیمت درهم در روزهای آتی میتواند تحت تاثیر ادامه تقاضای فصلی شرکتهای تجاری با رشد بیشتر قیمت مواجه شود؛ با این حال، کاهشیها اعتقاد دارند بیشتر شرکتها در نیمه اول سال ارز مورد نیاز خود را تهیه کردهاند. در کنار این، کاهشیهای بازار باور دارند، زمستان، وقت کاهش بیشتر قیمت دلار خواهد بود و خصوصا آغاز به کار رئیسجمهور جدید آمریکا و فروشهای انتهای سال شرکتهای پتروشیمی امیدوار هستند.
در مقابل، بازیگران افزایشی اعتقاد دارند بازار ارز کف قیمت خود در سال ۹۹ را به ثبت رسانده است و حداقل خبری از افت بیشتر قیمتها به زیر محدوده ۲۴ هزار تومانی نخواهد بود. آنها اعتقاد دارند، بازار در ادامه سال به مرور راه افزایشی را ادامه خواهد داد و در صورتی که خبر سیاسی خاصی مخابره شود که سمت و سوی انتظارات را منفی کند، از نگاه آنها، حتی میتوان انتظار داشت شدت افزایش قیمت بیشتر شود.
با وجود دیدگاههای افزایشی و کاهشی، در شرایط کنونی، بازار بیشتر در یک دامنه مشخص حرکت کرده است و خبری از نوسانات افزایشی یا کاهشی خاصی نبوده است. قیمت دلار در روزهای اخیر توان نفوذ به زیر محدوده ۲۵ هزار و ۸۰۰ تومانی را نداشته است و هر زمان به آن نزدیک شده با افزایش خریداران مواجه شده است. به باور تحلیلگران فنی، اگر قیمت دلار نقطه یاد شده را از دست بدهد، احتمال نزول قیمتها تا ابتدای کانال ۲۵ هزار تومانی وجود خواهد داشت. در مقابل، بازیگران افزایشی نتوانستند قیمت دلار را با افزایش زیادی مواجه کنند و در بیشترین حالت، ارزش دلار در هفتههای اخیر تا ۲۶ هزار و ۳۰۰ تومان بالا رفته است. حتی در روزهای اخیر بازار برای عبور از محدوده ۲۶ هزار و ۱۰۰ تومان هم مشکلات خاص خود را داشته است.
در این شرایط میتوان گفت تمام جوسازیهای روانی و اخبار سیاسی، نتوانستهاند بالای ۵۰۰ تومان به بازار نوسان وارد کنند. وقتی شدت نوسانات در بازار ارز کم میشود، عدهای از تحلیلگران، چنین تفسیری به عمل میآورند که حجم معاملات در بازار به شدت کاهش پیدا کرده است. وضعیت میدانی بازار هم دیدگاه این گروه را تایید میکند، چرا که افراد زیادی در خیابان فردوسی حضور ندارند و عمده فعالان، دلالان و نوسانگیران فردایی هستند که امید به نوسانات اندک بازار دوختهاند. معاملهگران بزرگ هم در روزهای اخیر ترجیح میدهند معامله درازمدتی نداشته باشند و بیشتر خرید و فروشهای خود را بر اساس آینده کوتاهمدت تنظیم میکنند. آنها سعی میکنند سودهای کوچکی را از نوسانات کمدامنه کسب کنند.
در بازار سکه تا حدی اوضاع تفاوت دارد. به نظر میرسد برخی از سکهبازان در نرخهای بالا اقدام به خرید کردهاند و همچنان در ضرر هستند. آنها بیشتر از دلاریها تمایل دارند که قیمتها را در بازار خود دچار نوسان کنند. همین عامل هم موجب شده است حباب سکه در سطح نسبتا بالایی قرار داشته باشد. البته سکهبازان به افزایش بهای اونس طلا نیز خوشبین هستند و افزایش بهای طلا به بالای هزار و ۸۵۰ دلار تا ساعت ۳ بعدازظهر روز چهارشنبه تا حدی به سکهبازان کمک کرد که در برابر نیروهای کاهشی مقاومت بیشتری به عمل آورند. سکه در روزهای اخیر در دامنه ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تا ۱۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان حرکت کرده است؛ در صورتی که سکه روز پنجشنبه به زیر محدوده ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی برود، میتوان انتظار افت شدیدتر قیمتها را داشت و تا زمانی که سکه به بالای محدوده ۱۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان صعود نکند، نمیتوان انتظار داشت که شدت رشد قیمت سکه تندتر شود.
سه ضلعی صعود اونس طلا
طلا همچنان در میانه کانال ۱۸۰۰ دلاری گیر افتاده است و در انتظار اخبار جدید برای تعیین مسیر آینده خود است. با وجود این طلا در بازار جهانی روز گذشته با افزایش قیمت به بالای مرز ۱۸۵۰ دلاری رسید تا بالاترین قیمت خود را در یک هفته گذشته به ثبت برساند. با احتساب پیشروی طلا در روز چهارشنبه، بازدهی طلا از ابتدای هفته به یک درصد رسیده است. در هفتهای که آخرین نشست فدرال رزرو در سال جاری میلادی برگزار میشود بسیاری از معاملهگران انتظار دارند تا مقامات بانک مرکزی آمریکا، همچنان نرخ بهره را در حوالی مرز صفر درصد ثابت نگه دارند. در آستانه پایان سال پرماجرای ۲۰۲۰، سناریوی خوشبینانه طلا میتواند ترکیبی از توافق تجاری برگزیت، تصویب بسته محرک مالی در کنگره و ادامه سیاستهای انبساطی توسط فدرال رزرو باشد. تحلیلگران بازار بر این باورند درصورت وقوع چنین سناریویی طلا میتواند به راحتی مرز ۱۹۰۰ دلاری را فتح کند. به نظر میرسد وقوع هر سه حالت با هم دور از انتظار نباشد. رئیس کمیسیون اروپا درمورد مذاکرات میان اتحادیه اروپا و مقامات انگلیس ابراز خوشبینی کرده است. از سوی دیگر رهبران دموکرات و جمهوریخواه در کنگره آمریکا نیز در مورد توافق بر سر بسته محرک مالی جدید اظهارات امیدوارانهای کردهاند. انتظار میرود پس از ماهها کشمکش میان نمایندگان دو حزب در کنگره آمریکا بالاخره بسته پیشنهادی جدید که توسط نمایندگانی از هر دو حزب تنظیم شده است، به تصویب برسد. همچنین بسیاری از تحلیلگران انتظار دارند که فدرال رزرو در نشست ماه دسامبر خود تصمیمی غیرمنتظره نگیرند و نرخ بهره هدف را در سطح صفر درصد ثابت نگه دارند. طلا از ابتدای سال جاری تاکنون سوار بر موج اقدامات انبساطی بانکهای مرکزی از جمله فدرال رزرو با وجود ماهها اصلاح قیمتی بیش از ۲۲ درصد رشد را به ثبت رسانده است.
دنیای اقتصاد : آخرین هفته معاملاتی آذرماه برای بورسبازان با افت شاخص کل به پایان رسید. جایی که پس از چهار هفته صعود متوالی، این نماگر با کاهش ۲/ ۶ درصدی به اوایل آذرماه بازگشت. در این هفته کوچک و بزرگ روندی مشابه را ثبت کردند و در حالی که ابتدای هفته مثبتی داشتند، در ادامه رو به افول گذاشته و با افزایش هیجانی فشار فروش در کلیت بازار مواجه بودیم. این مهم سبب شد تا درست پس از چهار هفته سهامداران خرد در نقش فروشنده ظاهر شوند و شاهد تغییر مالکیت سهامی به ارزش ۴هزار و ۶۱۷ میلیارد تومان از سبد سهام حقیقیها به پرتفوی معاملهگران عمده بازار باشیم.
این میزان خروج نقدینگی خرد از گردونه معاملات سهام از ابتدای مهرماه تاکنون نظیری نداشت. در حالی سهامداران خرد رکوردی سه ماهه در مسیر خروج از بازار رقم زدند که میان صنایع ۳۸ گانه بورسی، عملکردی بینابین را ثبت کردند. بهطوری که در مقابل خروج نقدینگی حقیقی از ۲۵ گروه بورسی، ۱۳ صنعت نیز شاهد ثبت خالص خرید مثبت سهامداران خرد بودند. در این میان گروههای با ارزش بازار بالا، اولویت اصلی حقیقیها در سمت فروش سهام بودند.
در این راستا بیشترین خالص فروش حقیقی در گروه خودرو و ساخت قطعات رقم خورد. در این گروه شاهد جابه جایی سهامی به ارزش ۸۶۱ میلیارد و ۴۴۰ میلیون تومان از سبد سهام حقیقیها به پرتفوی معاملهگران عمده بورسی بودیم. پس از آن نوبت به بزرگان کالایی رسید. پتروشیمیها این هفته با خالص فروش ۷۵۴ میلیارد و ۹۸۰ میلیون تومانی سهامداران خرد مواجه شدند. این رقم در گروه محصولات چندرشتهای صنعتی به ۶۰۴ میلیارد تومان رسید.
فلزیها نیز در هفته منفی بورس تهران با جابهجایی سهامی به ارزش ۵۹۷ میلیارد و ۵۷۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی مواجه شدند. پالایشیها هر چند کمتر اما از هجوم حقیقیها به صفهای فروش در امان نماندند و در هفته منتهی به ۲۶ آذر شاهد انتقال سهامی به ارزش ۳۵۵ میلیارد تومان از سبد سهام حقیقی به پرتفوی حقوقی بودند. در آن سوی بازار اما بیشترین نگاه حقیقیها به گروه بیمه و صندوق بازنشستگی بود. این گروه در هفتهای که گذشت با خالص خرید ۹۳ میلیارد و ۹۸۰ میلیون تومان از سوی حقیقیها همراه شدند. گروه لاستیک و پلاستیک نیز شرایط مشابهی را تجربه کردند و شاهد جابهجایی سهامی به ارزش ۳۹ میلیارد و ۵۴۰ میلیون تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. زراعیها نیز در روند مشابه مورد اقبال حقیقی قرار گرفتند و سهامی به ارزش ۳۶ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان به سبد سهام این گروه از بازیگران بورسی افزوده شد.
مروری بر جابهجاییهای هفته
شنبه: در ابتدای هفته گذشته رشد 4/ 1 درصدی را ثبت کرد و به محدوده یک میلیون و 527 هزار واحد رسید. در این روز انعکاس رشد هفته گذشته فلزات در بازارهای جهانی بر روند پیش روی بازار سهام سبب شد تا شاخص کل بورس که در روزهای پایانی هفته ماقبل روندی تقریبا خنثی را به نمایش گذاشته بود، ۲۱ هزار و ۲۳۴ واحد به پیش برود. در این روز سهامداران خرد خالص خرد به میزان 295 میلیارد و 390 میلیون تومان را رقم زدند. در این روز بیشترین ورود نقدینگی حقیقی در زیرمجموعههای گروه فلزات اساسی رقم خورد. به این ترتیب فلزیها شاهد جابهجایی سهامی به ارزش 330 میلیارد و 900 میلیون تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. در آن سوی بازار اما بیشترین خالص فروش حقیقیها از آن گروه چندرشتهای صنعتی به میزان 109 میلیارد تومان شد. داروییها نیز در وضعیتی مشابه شاهد انتقال سهامی به ارزش 80 میلیارد و 620 میلیون تومان به پرتفوی حقوقیها بودند. پالایشیها نیز روز شنبه در لیست فروش حقیقیها قرار گرفتند و جابهجایی 71 میلیارد و 626 میلیون تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی را تجربه کردند.
یکشنبه: دومین روز کاری هفته گذشته با افت 8/ 0 درصدی شاخص کل به پایان رسید. هرچند در این روز بیش از نیمی از نمادها قرمزپوش شدند، اما صفهای تشکیلشده در سمت خرید سهام به نسبت فروش طولانیتر بود. روز یکشنبه پس از سه روز ثبت خالص خرید از سوی بازیگران خرد سهام، شاهد جابهجایی سهامی به ارزش 111 میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. در این میان بیشترین خروج سرمایه حقیقی از زیرمجموعههای گروه محصولات شیمیایی رقم خورد. به این ترتیب پتروشیمیها در جریان معاملات روز یکشنبه شاهد انتقال سهامی به ارزش 111 میلیارد و 980 میلیون تومان از سبد سهام حقیقیها به پرتفوی سهامداران عمده بازار بودند. رده دوم و سوم لیست فروش حقیقیها نیز به گروههای کامودیتیمحور بازار اختصاص داشت. بهطوری که گروه فلزات اساسی در این روز با خالص فروش 93 میلیارد و 960 میلیون تومانی حقیقیها مواجه شدند. این رقم در گروه چندرشتهای صنعتی به 93میلیارد و 170 میلیون تومان رسید. در آنسوی بازار، اما دیگر گروه کالایی یعنی فرآوردههای نفتی مورد اقبال سهامداران حقیقی واقع شد و شاهد جابهجایی سهامی به ارزش 229 میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بود. دیگر سهام موجود در لیست خرید روز یکشنبه بورسبازان خرد را گروههای کوچک و ریالی تشکیل میدادند که بهعنوان نمونه میتوان به گروه قند و شکر، بیمه، زراعت و انبوهسازی اشاره کرد.
دوشنبه: طی معاملات روز دوشنبه شاخص سهام به حرکت در مسیر کاهشی ادامه داد و اینبار شاهد کاهش 1/ 2 درصدی ارتفاع این نماگر بودیم. در این روز بازار سهام دو نیمه متفاوت داشت. به این ترتیب بازار سهام که با انتشار خبر بررسی مجدد لوایح FATF در مجمع تشخیص شروعی مثبت داشت، در ادامه روندی متفاوت را در پیش گرفت و اخبار ضد و نقیض در این خصوص و برداشت نادرست معاملهگران از آن سبب شد تا کلیت بورس تهران با تشدید عرضهها مواجه شود. معاملات این روز در حالی خاتمه یافت که سهامی به ارزش ۱۶۴۵ میلیارد تومان از سرمایهگذاران حقیقی به حقوقیها منتقل شد. نکته قابل توجه معاملات روز دوشنبه خروج سنگین پول حقیقی از گروه فلزات اساسی بود که پیشتر به واسطه رشد قیمت محصولات فولادی در بازارهای جهانی مورد توجه سرمایهگذاران خرد قرار گرفت. بر این اساس طی روز دوشنبه سهامی به ارزش 350 میلیارد تومان در گروه فلزات اساسی از جانب اشخاص حقیقی به فعالان حقوقی بازار منتقل شد. در مقابل بیشترین ورود حقیقی نیز به گروه لاستیک و پلاستیک صورت گرفت که مجموعا در همه نمادهای این صنعت به حدود 35 میلیارد تومان رسید.
سهشنبه: بورس تهران طی معاملات روز سهشنبه سنگینترین افت از ۵ شهریور را تجربه کرد و به قعر ابرکانال 4/ 1 میلیون واحد نزول کرد. این کاهش 8/ 3 درصدی ماحصل افت ۹۰ درصد از نمادهای معاملاتی و صفنشینی ۴۵۰۰ میلیارد تومانی در سمت فروش سهام بود. ضمن آنکه سهامداران حقیقی سومین خروج سنگین در تاریخ بازار سهام را رقم زدند. به این ترتیب در معاملات روز سهشنبه شاهد جابهجایی سهامی به ارزش 2 هزار و 288 میلیارد تومان از سبد سهام حقیقیها به پرتفوی معاملهگران خرد این بازار بودیم. در این روز بیشترین خروج سرمایه حقیقی از گروه فلزات اساسی به میزان 443 میلیارد تومان رقم خورد. در ادامه این مسیر خودروییها شاهد جابهجایی سهامی به ارزش 428 میلیارد و 830 میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. پتروشیمیها نیز شرایط مشابهی را تجربه کردند و سهامی از این گروه به ارزش 301 میلیارد و 100 میلیون تومان از سبد سهام حقیقیها به پرتفوی معاملهگران عمده بازار منتقل شد.
چهارشنبه: آخرین روز معاملاتی هفته گذشته با افت 04/ 1 درصدی شاخص کل بورس تهران به پایان رسید تا این نماگر با یک درصد کاهش دیگر تا محدوده یک میلیون و ۴۱۳ واحد عقبنشینی کند. در این روز با وجود تداوم افت قیمت سهام اما از شتاب سهامداران خرد در مسیر خروج کاسته شد و به 867 میلیارد و 600 میلیون تومان محدود شد.
دنیایاقتصاد : ۱۲ روز از آغاز پرحاشیه معاملات صندوق ETF پالایشی یکم در نماد «پالایش» میگذرد. صندوقی که مدتها سرمایهگذاران خود را معطل گذاشت و نهایتا با رشد ۱۳ درصدی به گردونه معاملات بازار سهام افزوده شد. این مهم در حالی رقم خورد که در روزهای بعد از عرضه نتوانست معاملهگران خود را راضی نگه دارد و هر روز بیشتر به قیمت اسمی ۱۰هزار تومان نزدیک میشد. نهایتا سهشنبه هفته گذشته بود که به زیر این محدوده سقوط کرد و در مجموع نسبت به نخستین روز کاری افت حدود ۱۷ درصدی را ثبت کرد.
در این میان بررسیهای «دنیایاقتصاد» نشان میدهد در مجموع معاملات هفته گذشته شاهد خروج ۴ میلیارد و ۸۹۰ میلیون تومان نقدینگی حقیقی از این صندوق سهامی بودهایم.
در حالی قیمت هر واحد صندوق پالایشی یکم به ۹ هزار و ۴۷۵ تومان رسیده است که همچنان ۹/ ۳ درصد بالاتر از NAV خود (۷/ ۹۱۱۷ تومان) در حال دادوستد است. این صندوق از چهار سهم بزرگ پالایشی شامل پالایش نفت تهران، پالایش نفت اصفهان، پالایش نفت بندرعباس و پالایش نفت تبریز تشکیل شده است. چهار سهم مذکور نیز معاملات هفته منتهی به ۲۶ آذرماه را با افت سپری کردند. اما بیشترین فشار بر NAV صندوق «پالایش» از جانب کدام شرکت تحمیل شد؟ در هفته منتهی به ۲۶ آذرماه «شبریز» با افت ۱۳/ ۱۰ درصدی بیشترین کاهش قیمت را داشت و پس از آن شاهد افت ۹/ ۹ درصدی سهام شرکت پالایش نفت اصفهان بودیم. «شتران» و «شبندر» نیز به ترتیب با کاهش ۲۵/ ۸ و ۸/ ۵ درصدی مواجه شدند. در این میان قیمت نفت به عنوان اثرگذارترین کالا در سهام پالایشی در این هفته با رشد بیش از یک درصدی توانست مرز ۵۰ دلار بر هر بشکه (نفت برنت) را نیز پشتسر بگذارد. نفت وستتگزاس نیز در وضعیت مشابهی معاملات هفتگی خود را با رشد بیش از یک درصدی پشتسر گذاشت.
بدون دیدگاه