کارشناس بازار سرمایه معتقد است هدایت نقدینگی به سمت سهام شرکت های کوچک و رفتار نوسان گیری در بازار، سرآغاز ریزشی دوباره خواهد بود.
فرهاد جوانمردی در گفتگو با پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، به شرایط فعلی بازار اشاره کرد و گفت: بازار نسبت به چند ماه گذشته شرایط پایدارتری دارد و خرید و فروش ها کمتر بر پایه هیجان انجام می شود اما موضوعی که این روزها به وضوح قابل مشاهده است انتقال نقدینگی (خرد) به سهم های کوچک است که شفافیت عملیاتی و معاملاتی لازم را ندارند.
وی افزود: متاسفانه قیمت سهام برخی از شرکت‌های کوچک فاصله زیادی با ارزش ذاتی خود دارند اما نگاه برخی از سهامداران دقیقا بر روی آنها است، این اتفاق می تواند ریزش دوباره قیمت ها را به همراه داشته باشد.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: با نگاهی به عملکرد صنایع بزرگ و اغلب بنیادی می‌بینیم که شرکت های این گروه وضعیت مطلوبی دارند اما در چند روز اخیر اقبالی به آنها نشده در صورتی که سهام برخی از شرکت‌های کوچک فقط به دلیل اینکه درصد سهام شناور پایینی دارند و به راحتی می توان قیمت سهمشان را بالا برد با اقبال سهامداران روبرو شده اند.
جوانمردی در خصوص ریسک های تاثیر گذار بر بازار بیان کرد: برخی افراد در فضای مجازی سیگنال دهی می کنند و سهامداران نوپا با اعتماد به آنها معاملات خود را انجام می دهند، در صورتی که این رفتار باعث رواج سفته بازی در بازار می شود نه سهامداری، به همین منظور تنها ریسک عمده‌ای که فعلا بازار را تحت تاثیر قرار داده، این رفتار غیر حرفه ای است.
وی با اشاره به اینکه قیمت های محصولات جهانی روند خوبی دارد، اظهار کرد: پیش بینی نرخ تورم آتی کشور کاهشی است، قیمت سهام شرکت‌های بزرگ بسیار ارزنده ای دارند و گزارش های ماهانه اینگونه شرکت ها بسیار خوب است به همین منظور در حال حاضر ریسک اقتصادی خاصی دیده نمی شود که بورس به آن واکنش نشان دهد.
جوانمردی به صنایع پیشرو بازارسرمایه اشاره کرد و گفت: فولاد، پتروشیمی و معدنی ها از نظر سودآوری نسبت به سایر گروه ها در شرایط بهتری قرار دارند و در صدر عملکرد مالی شرکت‌های بازار سرمایه هستند.
این کارشناس بازار سرمایه به سهامدارانی که سهامشان در ضرر است توصیه هایی دارد و می گوید: اگر سهام داران در پرتفوی خود سهامی دارند که بازدهی آن منفی شده است، ولی آن را بر اساس شرایط بنیادین خریداری کرده بودند پیشنهاد می کنم با صبوری آن را حفظ کنند تا زیانی که عایدشان شده جبران شود.
وی ادامه داد: اما اگر بر اساس شایعات، سیگنال دهی سفته بازان و … اقدام به خرید سهامی کردند آن را بفروشند و سهم بهتری در نظر بگیرند. در هر صورت بهتر است با آگاهی در خصوص خرید و فروش سهام اقدام کنند، چرا که در پیش بودن انتخابات ایران و شروع دوره فعالیت دولت جدید آمریکا، می تواند دوران پرنوسانی را پیش روی سرمایه گذاران قرار دهد.
دنیای اقتصاد : در دومین هفته دی ، پیشتازان بازار، فروشندگان بودند؛ به خصوص در بازار سکه امامی که این فلز گرانبها نزدیک به ۲ درصد از ارزش خود را از دست داد. سکه که دو هفته پیش در نزدیکی مرز ۱۲ میلیونی معامله می‌شد، در هفته جاری تا نزدیکی سطح ۱۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تومانی پایین رفت. افزایش روز پنج شنبه در بازار سکه تنها کمی از میزان ضرر خریداران کاست. در آخرین روز هفته، فلز گرانبهای داخلی ۲۰ هزار تومان افزایش قیمت را به ثبت رساند و روی عدد ۱۱ میلیون و ۷۶۰ هزار تومان قرار گرفت. بخش زیادی از این افزایش ناشی از رشد بهای طلا در بازارهای جهانی بود که در آخرین روز کاری سال ۲۰۲۰ تا نزدیکی مرز هزار و ۹۰۰دلاری بالا رفت.
روز پنج‌شنبه خبری از تحریک سکه توسط بازیگران دلار نبود، چرا که اسکناس آمریکایی در این روز توان خاصی برای رشد قیمت نداشت و در نهایت با ۲۰ تومان افت به بهای ۲۵ هزار و ۷۰۰ تومان رسید. میزان بازدهی هفتگی دلار با افت روز پنج شنبه در مجموع به نزدیک یک درصد رسید. افت قیمت دلار در حالی رخ داد که بسیاری از معامله‌گران سعی داشتند با جوسازی پیرامون اخبار و شایعات سیاسی- نظامی بازار را هیجانی کنند. با این حال، چنین اتفاقی رخ نداد و دلار روندی را طی کرد که در سه هفته اخیر کم‌و بیش تجربه کرده است: نزول قیمت به‌صورت آرام و تدریجی. حدود سه هفته قبل، دلار بالای محدوده ۲۶ هزار و ۳۰۰ تومان قرار داشت، ولی از آن زمان نه تنها به بالای این نقطه نرسیده است، بلکه توان عبور از مرز ۲۶ هزار تومانی را نیز از خود نشان نداده است و بیشتر در جهت منفی حرکت کرده است. در شرایط فعلی، بازیگران ارزی انتظار دارند در صورتی که دلار نقطه ۲۵ هزار و ۷۰۰ تومانی را از دست بدهد، به سمت ابتدای مرز ۲۵ هزار تومانی حرکت کند. این در حالی است که همچنان برخی از معامله‌گران انتظار دارند بازار ارز در هفته جاری با افزایش قیمت مواجه شود. برخی از بازیگران فنی معتقدند دلار با ماندن در محدوده ۲۵ هزار و ۷۰۰ تومانی، کف قیمت خود را پیدا کرده است و در نتیجه به تدریج خریداران با اطمینان از این سطح وارد بازار خواهند شد. عده‌ای هم باور دارند، با افزایش تنش‌ها بین ایران و آمریکا در روزهای انتهایی ترامپ، فروشندگان برای فعالیت در بازار احتیاط بیشتری خواهند کرد. البته بازیگران کاهشی باور دارند، بازار دیگر تحت تاثیر گفتار و رفتار ترامپ قرار ندارد و هر چقدر بازار به آغاز به کار بایدن نزدیک‌تر شود، فروش‌های ارزی افزایش پیدا خواهد کرد. باید دید در هفته جاری دلار کف و سقف جدیدی را مورد آزمون قرار خواهد داد یا در همان دامنه محدود کم نوسان هفته گذشته باقی خواهد ماند.
ضرر سکه بازان
اگر پنج‌شنبه دو هفته پیش وارد بازار می‌شدید، در بهترین حالت سکه را می‌توانستید با قیمت ۱۱ میلیون و ۹۹۰ هزار تومان خریداری کنید. این قیمت فلز گرانبهای داخلی در حجم عمده در تاریخ ۴ دی بود. با نزدیک شدن به مرز ۱۲ میلیون تومانی، برخی از معامله‌گران تصور کردند که سکه در فاز صعودی قرار گرفته است و به همین دلیل اقدام به خرید کردند. با این حال، از ابتدای هفته گذشته، موج نزولی وارد بازار سکه نشد که در نهایت بیش از ۲۰۰ هزار تومان کاهش را به این فلز گرانبها تحمیل کرد. بازیگران بازار می‌گویند: تقاضا برای سکه از ابتدای هفته گذشته به شدت پایین آمد و حتی معامله‌گران فردایی هم تا حدی از بازار عقب نشستند. برخی از معامله‌گران، نزول سکه را ناشی از عدم توان دلار برای رشد قیمت دانستند. اسکناس آمریکایی در تمام طول هفته هیچ نشانه افزایشی از خود نشان نداد و بیشتر نوسانات خود را در سطح ۲۵ هزار و ۷۰۰ تومانی صورت داد. سکه برای اینکه ارقام بالای ۱۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان را به ثبت برساند، حداقل نیاز دارد که دلار از محدوده ۲۶ هزار و ۲۰۰ تومان عبور کند. گذر دلار از آن نقطه حداقل انتظارات افزایشی بازیگران فنی بازار سکه را بار دیگر فعال می‌کند.طلای جهانی نیز در روزهای ابتدایی هفته گذشته نوسان افزایشی خاصی نداشت و تنها در روزهای کاری آخر هفته بود که جهش به سوی مرز هزار و ۹۰۰ دلار را تجربه کرد. در واقع همان حرکت اونس طلا در روز پنج شنبه بود که کمک کرد فلز گرانبهای داخلی از فاز نزول خارج شود و در محدوده ۱۱میلیون و ۷۶۰هزار تومانی به کار خود پایان دهد. به گفته فعالان، جدا از روند نزولی دلار، یکی دیگر از عواملی که زمینه ساز افت قیمت سکه شد، حبابی بود که پیرامون این فلز گرانبها وجود داشت. با افت حدودا ۲ درصدی سکه در هفته گذشته تا حدی ارزش بازاری این فلز گرانبها به قیمت ذاتی آن نزدیک تر شد. سکه امامی در دو هفته اخیر به دو محدوده قیمتی حساسیت زیادی نشان داده است؛ اولی کمی بالاتر از مرز ۱۲ میلیون تومانی که دو بار در آن با فشار فروش مواجه شد. محدوده مهم دوم، حوالی ۱۱ میلیون و ۷۳۰ هزار تومان است که بازار در آن با افزایش خریدها مواجه شده است. در صورتی که سکه بالای ۱۱ میلیون و ۷۳۰ هزار تومان باقی ماند، حرکت به سوی مرز ۱۲ میلیون تومانی بعید نخواهد بود. امری که می‌تواند ضرر سکه بازان را تا حدی جبران کند. با این حال شکست حمایت، می‌تواند زمینه ساز نزول فلز گرانبهای داخلی تا سطح ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هم شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از رویترز، دلار در روز پنج‌شنبه بیشترین کاهش ارزش سالانه خود را از ۲۰۱۷ تا حالا تجربه کرد و ۲۰۲۰ را به پایان رساند. دلار در مارس ۲۰۲۰ با اوج همه‌گیری ویروس‌کرونا در آمریکا، به‌عنوان یک سرمایه ایمن عمل کرد ولی پس از آن به‌خاطر محرک‌های مالی فدرال‌رزرو سقوط بی‌سابقه‌ای داشت.
ارزش دلار در ماه مارس به بالاترین رقم ۹۹/ ۱۰۲ طی سه سال گذشته در برابر سبد ارزهای اصلی دنیا رسید و ۲۰۲۰ را با ۹۶/ ۸۹ یعنی ۷۷/ ۶ درصد کاهش سالانه و ۶۵/ ۱۲ درصد کاهش نسبت به اوج ماه مارس به پایان رساند. بهبود دورنمای اقتصاد جهان با آغاز واکسیناسیون کرونا، کاهش نرخ بهره در آمریکا و ادامه خرید اوراق قرضه توسط فدرال‌رزرو این کشور باعث ضعف بیشتر دلار شده است. انتظار تصویب محرک‌های مالی بیشتر و افزایش کسری مالی و کسری حساب جاری عوامل دیگری هستند که احتمالا در سال آینده به دلار آسیب می‌رسانند.کوین بوچر، مدیر بخش سرمایه‌گذاری شرکت راونس کرافت، می‌گوید:«انتظار می‌رود ارزش دلار طی چند سال آینده همچنان رو به کاهش باشد چون فدرال‌رزرو نرخ بهره را روی صفر نگه می‌دارد.»یورو ۲۰۲۰ را با ارزش ۲۲۱۵/ ۱دلار به پایان رساند یعنی ۹۷/ ۸ درصد افزایش سالانه. یورو در روز چهارشنبه به ۲۳۱۰/ ۱ دلار رسید که بالاترین ارزش آن از آوریل ۲۰۱۸ بود. دلار استرالیا و نیوزیلند هر دو در روز پنج‌شنبه به بالاترین رقم از ۲۰۱۸ یعنی ۷۷۴۳/ ۰ و ۷۲۴۱/ ۰ دلار رسیدند. این بدان معناست که به ترتیب ۷۶/ ۹ درصد و ۸۲/ ۶ درصد افزایش ارزش سالانه داشته‌اند.دلار در ۲۰۲۰ حدود ۹۰/ ۴ درصد از ارزش خود را در برابر ین ژاپن از دست داده و به ۲۵/ ۱۰۳ ین رسید. دلار همچنین ۰۹/ ۱۲ درصد از ارزش خود را در برابر کرون سوئیس از دست داده و به ۲۱۷۶/ ۸ رسیده است. ارزش دلار آمریکا در برابر دلار کانادا هم ۷۹/ ۱ درصد کاهش یافته است. ارزش پوند در روز پنج‌شنبه به ۳۶۸۶/ ۱ دلار رسید یعنی بالاترین رقم از ماه مه ۲۰۱۸.
دنیای‌اقتصاد- حسین‌راشدی : سال میلادی ۲۰۲۰ با هیاهوی زیادی پیرامون ورود به دهه‌ای جدید آغاز شد؛ غافل از اینکه این سال تجارب تلخی برای مردم جهان به همراه خواهد داشت که هرگز در عمرشان ندیده‌اند. بازار نفت نیز از این موضوع مستثنی نبود. طلای سیاه ابتدای سال را با بهای ۶۶ دلار در هر بشکه آغاز کرد اما در همان روزهای اول، ترور سردار قاسم سلیمانی و اقدام متقابل ایران، یک هفته بعد با بالا بردن ریسک ژئوپلیتیک بازار و احتمال اختلال در عرضه موجب شد قیمت به اوج خود یعنی نزدیک به ۷۲ دلار بر بشکه برسد.
سقوط 20 درصدی نفت در 2020
با این حال، ظهور ویروسی که شیوعش از سال ۲۰۱۹ آغاز شده بود و در ژانویه ۲۰۲۰ به‌طور رسمی خطری برای بشریت ارزیابی شد، همه برنامه‌ها را به هم ریخت. عربستان و روسیه در قالب اوپک‌پلاس در مارس نتوانستند به توافقی برای کاهش تولید برسند و به این ترتیب جنگ قیمتی را آغاز کردند. این جنگ که حدود یک ماه طول کشید منجر به سرازیر شدن سیل بشکه‌های نفت مخصوصا از سوی عربستان، امارات، کویت و عراق شد. در آوریل این دو کشور با کمک آمریکا و بقیه اعضای اوپک‌پلاس به کاهشی به مراتب بزرگ‌تر یعنی ۷/ ۹ میلیون بشکه در روز دست یافتند. روسیه که در مارس به کاهش ۵/ ۱ میلیون بشکه‌ای علاوه بر برنامه افت تولید پیشین این ائتلاف راضی نبود، حالا این توافق را مایه ثبات بازار می‌دید. با این حال، برخلاف انتظار چند روز بعد بهای نفت وست تگزاس اینترمدییت در اتفاقی تاریخی به زیر صفر نزول کرد؛ امری که به دلیل پر شدن انبارهای نفتی در آستانه ورود به سررسید جدید در بازارهای آتی روی داد. برنت نیز در روزهای بعد به کمتر از ۱۶ دلار در هر بشکه سقوط کرد. پس از این با مدیریت اوپک و متحدانش برای کنترل عرضه و کاهش شدید تولید نفت شیل آمریکا و همین‌طور برخی دیگر کشورها، اختلاف دو سوی بازار کاهش یافت و به تدریج قیمت‌ها روندی صعودی به خود گرفتند. بهای نفت که در محدوده ۴۰ دلاری محبوس شده بود، با خبرهای مثبت از تولید واکسن به سرعت بالا رفت و رکورد ۱۰ ماهه نیز زده شد. در پایان سال و با جهش یافتن ویروس کووید-۱۹، فشار بر قیمت‌ها بیشتر شده است. ۳۹ کارشناس در یک نظرسنجی خبرگزاری رویترز گفته‌اند قیمت نفت برنت در سال ۲۰۲۱، به‌طور متوسط ۶۷/ ۵۰ دلار در هر بشکه خواهد بود. طلای سیاه با وجود کاهش بیش از ۲۰ درصدی در سال ۲۰۲۰ نشان داد از یک ائتلاف قوی برای مدیریت بازار بهره می‌برد که می‌تواند ثبات را به بازار برگرداند. در مورد اینکه این سال بدترین سال نفت بوده یا نه اختلاف‌نظر وجود دارد اما با اتفاقات تاریخی که در این دوره افتاد، بازیابی قیمتی تا همین میزان نیز کاملا قابل قبول به نظر می‌رسد.
صعود موقت نفت با یک ترور
چند روز از آغاز سال ۲۰۲۰ نگذشته بود که یک پهپاد، خودروی حامل سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، معاون حشد الشعبی را در فرودگاه بغداد هدف قرار داد و آنها را به شهادت رساند. این موضوع شوکی قیمتی به نفت وارد کرد و با تزریق ترس به بازار بهای طلای سیاه را به ۷۴/ ۷۰ دلار در هر بشکه رساند. یک هفته بعد از این اتفاق، ایران در جهت انتقام‌گیری از آمریکایی‌ها که مسوولیت این ترور را بر عهده گرفته بودند، یک پایگاه نظامی آمریکا را با موشک‌های خود مورد حمله قرار داد که این بار قیمت برنت که در طول هفته اندکی فروکش کرده بود، به مرز ۷۲ دلار نیز رسید. با این حال، طلای سیاه با اطمینان از عدم‌تمایل آمریکا و ایران به رویارویی نظامی چند روز بعد کاهش یافت.
سقوط تاریخی
بیستم همین ماه (ژانویه) بود که انتشار رسمی خبر شیوع ویروس کرونا در چین موجب افت بازارها شد و به‌تدریج این ویروس از یک اپیدمی (محدود به یک منطقه جغرافیایی) به پاندمی (همه‌گیری جهانی) تبدیل شد تا در اوایل ماه سوم میلادی (مارس) قیمت بیش از ۱۰ دلار نسبت به ابتدای سال کاهش یابد. عربستان که به شدت نسبت به کاهش شدید تقاضا با اعمال قرنطینه در پی وحشت جهانی از کووید-۱۹ نگران بود، در نشست خود با اعضای اوپک و ۱۰ کشور غیر‌عضو پیشنهاد افزودن ۵/ ۱ میلیون بشکه در روز به محدوده تولید قبلی را داد که با مخالفت روسیه روبه‌رو شد. این اتفاق نه تنها برنامه جدید را خنثی کرد، بلکه محدودیت قبلی هم که تا پایان این ماه اعتبار داشت، تمدید نشد و عملا تولیدکننده‌های این ائتلاف ۲۳ عضوی از ابتدای آوریل می‌توانستند آزادانه طلای سیاه عرضه کنند. کشورهای نفتی حوزه خلیج فارس و در راس آنها عربستان که ظرفیت تولید بالایی داشتند به یکباره تولید خود را افزایش دادند تا جنگ قیمتی میان آنها و روسیه آغاز شود. تناقض موجود در بازار یعنی رکوردزنی در بیشترین تولید و از سوی دیگر سقوط تقاضا، قیمت‌ها را در آوریل به زیر کانال ۳۰ دلاری رساند. این بار اما با پادرمیانی دونالد ترامپ و همین‌طور تهدید او به خروج نیروهای نظامی‌اش از خاک عربستان، اوپک‌پلاس به توافق رسید ۷/ ۹ میلیون بشکه از تولید روزانه‌اش بکاهد که از ماه بعد شروع می‌شد. با وجود این توافق که از نظر حجم کاهش تولید در تاریخ بی‌نظیر بود، انبارهای نفتی به‌خصوص کوشینگ اوکلاهما که محل ذخیره نفت وست تگزاس اینترمدییت است به سطوح کم‌سابقه‌ای رسیدند؛ جنگ نفتی پس از پایان، در حال تلفات دادن بود. نفت خام آمریکا در ۲۰ آوریل آنقدر پایین رفت که از صفر هم عبور کرد و در ساعاتی از این تاریخ فروشندگان نفت حتی تا ۴۰ دلار برای هر بشکه به خریداران می‌دادند تا انبار کردن نفت به عهده آنها نباشد. این لحظه‌ای پیروزی‌‌بخش برای کسانی بود که انبار خالی برای ذخیره نفت داشتند. هم پول می‌گرفتند و هم نفت؛ نفتی که پس از این رو به صعود گرفت.
ثبات ۴۰ دلاری با اوپک‌پلاس
کشورهای بزرگ نفتی که از تخاصم دست کشیده بودند با اتحادی مثال‌زدنی به مدیریت بازار پرداختند؛ تا آنجا که قیمت‌ها به‌طور مداوم تا چند ماه رشد کرد. در همین زمان، برخی کشورها مانند نروژ و کانادا داوطلبانه به کاهش تولید برای کمک به بازار پرداختند و برخی دیگر مانند آمریکا به ناچار و به دلیل به صرفه نبودن تولید در بسیاری از میادین شیل از عرضه خود کاستند. اواخر نیمه اول سال ۲۰۲۰، قیمت‌ها به محدوده ۴۰ دلاری رسیدند و تقریبا تا پایان فصل سوم سال در بازه چند دلاری نوسان می‌کردند. تقاضای نفت که در «آوریل سیاه» به عقیده برخی نهادها تا ۳۰ میلیون بشکه در روز یعنی ۳۰ درصد سقوط کرده بود در این بازه بیش از ۵ ماهه رو به صعود گذاشت. با این حال، در اواخر فصل سوم سال به دلیل ورود به فصل سرد و سنگین شدن قرنطینه و آغاز موج دوم شیوع کرونا با کاهش چند دلاری قیمت‌ها روبه‌رو شدیم.
جهش قیمت با واکسن کرونا
فصل چهارم سال ۲۰۲۰ را می‌توان زمانی برای امید یافتن فعالان بازار نفت در نظر گرفت چراکه اخبار هیجان انگیزی از تولید واکسن کووید ۱۹ پس از ماه‌ها تلاش دانشمندان به گوش رسید. شرکت آمریکایی فایزر به همراه بایون تک، شریک آلمانی‌اش نخستین واکسن را به مرحله نهایی تولید رساندند. خبرها از آزمایش موفقیت‌آمیز این واکسن و موثر بودن ۹۵ درصدی‌اش حاکی بود. با وجود ابهام در جزئیات، این خبر به شدت مثبت منجر به تقویت بازارها از جمله نفت شد. این واکسن در مدت کوتاهی مجوز توزیع اضطراری گرفت و پس از آن واکسن‌های مدرنا و استرازنکا-آکسفورد نیز مجوز گرفتند. در این میان، شهروندان بریتانیایی اولین کسانی بودند که واکسن کرونا دریافت کردند که طلای سیاه را بیش از پیش امیدوار کرد و نفت به اوج ۱۰ ماهه یعنی ۵۲ دلار در هر بشکه رسید. طنز تلخ ماجرا اما این بود که نوع جهش یافته کووید ۱۹ در همین کشور شیوع پیدا کرد و به کشورهای دیگر نیز سرایت کرد. این ویروس گرچه به نظر خطرناک‌تر از نوع قبلی آن نیست اما سرعت شیوع بسیار بالاتری دارد؛ بنابراین اثرگذاری منفی بر آمد و شد شهروندان که محرک اصلی تقاضا برای سوخت است را افزایش می‌دهد. همچنین در همین فصل بود که اوپک‌پلاس توافق کرد در ماه ژانویه سال آینده ۵۰۰ هزار بشکه به تولید خود بیفزاید و در سه ماه بعد نیز جلسات این ائتلاف به‌صورت ماهانه برگزار شود تا برای میزان عرضه هر ماه که بیشتر از رشد نیم میلیون بشکه‌ای نخواهد بود تصمیم‌گیری کنند. این برنامه به‌عنوان جایگزین افزایش یکباره ۲ میلیون بشکه در روز به تولید این گروه انتخاب شد.
چنین افزایش تدریجی عرضه، اثر منفی بر بازار نگذاشت و می‌توان گفت از آن استقبال شد چراکه اختلاف‌نظر امارات و عربستان می‌توانست باعث از بین رفتن کل توافق هم بشود. کارشناسان اما می‌گویند جلسات ماهانه اوپک‌پلاس در کنار افزایش انعطاف‌پذیری این گروه، نوسان بازار را نیز بالا می‌برد. برنت در این سال ۵/ ۲۱ درصد کاهش قیمت تجربه کرد تا آخرین قیمت بسته شده آن ۵۱ دلار و ۸۰ سنت باشد. همچنین وست تگزاس اینترمدییت ۵/ ۲۰ درصد کاهش قیمت داشت و در آخرین روز ۲۰۲۰، با قیمت ۵۲/ ۴۸ دلار بر بشکه معامله شد.
پیش‌بینی سال ۲۰۲۱
اوپک بر این باور است که تقاضای نفت در سال ۲۰۲۰ به‌طور متوسط ۷۷/ ۹ میلیون بشکه در روز کاهش یافته باشد یعنی در مرز ۹۰ میلیون بشکه روزانه قرار گرفته است. در همین حال آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است تقاضا در سال ۲۰۲۰، ۲/ ۹۱ میلیون بشکه در روز بوده است. اوپک و آژانس پیش‌بینی می‌کنند در سال ۲۰۲۱، تقاضا بین ۵/ ۵ تا ۷/ ۵ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند اما همچنان این سال را در سطحی پایین‌تر از پیش از شیوع کرونا به پایان می‌برد.
پنج‌شنبه هفته گذشته خبرگزاری رویترز در آخرین نظرسنجی سال ۲۰۲۰ از ۳۹ کارشناس این حوزه یادآور شد نباید انتظار پیشرفت قیمتی خیلی بزرگی در سال آینده بود. جهش یافتن ویروس کرونا و تاخیر چند ماهه در اثرگذاری واکسن بر آزادی عبور و مرور و به تبع آن بالا رفتن تقاضای سوخت و قیمت نفت، احتمالا منجر به جلوگیری از رشد یا کاهش محدود بهای طلای سیاه در ماه‌های ابتدایی این سال شود. کارشناسان رویترز گفته‌اند انتظار دارند برنت در ۲۰۲۱ به‌طور متوسط ۶۷/ ۵۰ دلار در هر بشکه قیمت‌گذاری شود و بهای نفت خام آمریکا نیز ۴۵/ ۴۷ دلار بر بشکه ارزیابی شده است.
دنیای‌اقتصاد : رشد قیمت محصولات کشاورزی و غلات در بازارهای جهانی و احتمال استمرار این روند صعودی، موجب شده تا این بازار در فاز هشدار قرار بگیرد. پاندمی کرونا، افت عرضه و رشد تقاضا مخصوصا برای خوراک دام موجب شده است تا کشورها به فکر کاهش صادرات بیفتند که همین نکته احتمالا دشواری خرید از بازارهای جهانی در روزهای سرد سال را موجب شده است. بهتر است دولت با احترام به سازوکار بازار، به فکر انعطاف بیشتر قیمتی برای خرید محصولات کشاورزی از داخل باشد تا اثر ریسک‌های جهانی کمرنگ شود.
هرچه می‌گذرد تامین محصولات کشاورزی مورد نیاز دشوارتر می‌شود و البته رشد هیجانی و انفجاری بهای خوراک دام و غلات در بازارهای جهانی ریسک مضاعفی است برای تغییر چارچوب‌های کلی در بازارها. پاندمی کرونا و تغییر در سبک زندگی تاکنون اثر منفی بزرگی بر تولید محصولات کشاورزی و مواد معدنی بر جای گذاشته تا جایی که این دو بازار خاص را باید برنده‌های اصلی بازارهای کالایی در ماه‌های اخیر به‌شمار آورد. در این شرایط اگر توجه به سازوکار قیمتی کمرنگ جلوه کند تامین محصولات کشاورزی از منابع داخلی کشورمان با مشکل روبه‌رو خواهد شد و از هم‌اکنون باید هشداری جدی را مطرح کرد. آن زمانی که محصولات کشاورزی از بورس کالا خارج شد و مکانیزم قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی هم به کناری رفت این خطا مورد بحث قرار گرفت، ولی هیچ گشایشی در آزادی نوسان نرخ یا شفافیت معاملات به ثبت نرسید و خروجی آن سیگنال‌های خطرناکی بود که از خروج محصولات کشاورزی از کشور حکایت داشت یا کاهش کیفیت در مراکز خرید حتی خبرساز شد. هم‌اکنون باید رشد قیمت‌های جهانی را به رسمیت شناخت و همان‌گونه که در بازار فولاد نتوانستیم راهی جز تبعیت از نوسان قیمت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی داشته باشیم، در بازار محصولات کشاورزی نیز اوضاع همین‌گونه خواهد بود و رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی به بازار داخلی نیز نفوذ می‌کند. این ادعایی نیست که حتی نیاز به اثبات داشته باشد، بنابراین بهتر است با بازبینی سازوکارهای قیمتی، رشد نرخ‌های جهانی را به رسمیت شناخته و حتی از آن به‌عنوان فاکتوری برای حمایت از بخش تولید کشاورزی در کشور استفاده کرد که بهترین بستر آن نیز معاملات آزادانه در بورس کالای ایران است. هم‌اکنون که در ابتدای زمستان قرار داریم بهترین زمان برای استفاده از مکانیزم‌های بازار به جهت حمایت واقعی از تولید با آزادی نوسان عادلانه قیمت‌هاست آن‌هم در شرایطی که زمان برای بازبینی انبارهای کلید در دست بورس جهت استفاده از ابزار معاملاتی گواهی سپرده برای تحویل محصول وجود داشته و می‌توان از پتانسیل صندوق‌های کالایی به جهت متعادل‌سازی بازار بهره برد. از اسفند ۹۵ تاکنون ۱۲ گزارش مختلف درخصوص صندوق‌های کالایی در «دنیای‌اقتصاد» به رشته تحریر درآمده و حتی در ابتدای سال‌جاری نسبت به کاهش عرضه محصولات کشاورزی با محوریت خوراک دام هشدار داده شد ولی هیچ‌کدام موردتوجه قرار نگرفته است. شاید این بار هشدار پیش‌روی بازارهای محصولات کشاورزی تلنگری برای مدیران این بخش باشد تا شاید به امنیت غذایی مردم با نگاهی دانش‌محور و عالمانه توجه شود.
رشد شدید قیمت‌ها در جهان و پتانسیل برتری محسوس تقاضا بر عرضه‌ها مطلبی نیست که با گشایش‌های سیاسی حل‌وفصل شود و باید به وضوح از هم‌اکنون برای مقابله با آن با تکیه بر منابع داخلی آماده شویم و همچنین برنامه‌ریزی قطعی برای واردات و حتی صادرات محصولات غذایی به کشورهای منطقه را در دستور کار خود قرار دهیم. آینده بازار محصولات کشاورزی، آینده شکننده‌ای است و در نمودارها می‌توان تغییر فاز بازار این محصولات را در مقایسه با شاخص‌های کالایی مشاهده کرد. نکته حائز اهمیت آنکه، رشد بهای گندم بیش از سایر بازارها حتی قبل از پاندمی کرونا آغاز شده بود و البته هم‌اکنون شتاب گرفته است.
رشد انفجاری قیمت‌ها
بهای گندم، ذرت (دامی) و سویا در بازارهای آتی به بالاترین میزان خود از سال ۲۰۱۴ تاکنون افزایش یافته است. این روند صعودی اما هنوز هم ادامه دارد و نمی‌توان گفت تا کجا میل به صعود داشته باشد، آن‌هم در شرایطی که سقف قیمت‌های مهمی را جابه‌جا کرده است. این درحالی است که نیم‌کره شمالی هم‌اکنون در روزهای سرد سال قرار دارد و اوضاع تولید در نیم‌کره جنوبی هم چندان مساعد نیست. کشورهایی همچون آرژانتین و برزیل در آمریکای جنوبی هم با پاندمی کرونا روبه‌رو هستند و هم با کاهش بارش تابستانی که در نهایت خبرهایی از توقف صادرات از این کشورهای مهم از دو ماه آینده (اواخر فوریه و ابتدای مارس ) همراه شده است. این داده‌ها به شدت نگران‌کننده هستند اما باید به این نکته هم توجه کرد که شتاب رشد قیمت‌ها در محصولات علوفه‌ای همچون سویا و ذرت شدیدتر از گندم بوده که اثر رفت و برگشتی بر قیمت محصولات پروتئینی برجای می‌گذارد. بعد از پاندمی کرونا تغییر در سبک زندگی افراد، نمود عینی بر بازار محصولات کشاورزی بر جای گذاشت و موجب شد تعادل عرضه و تقاضا در بازار محصولات پروتئینی به هم بخورد. به‌صورت دقیق‌تر شاهد رشد تقاضا برای موادغذایی با کیفیت بالاتر بودیم ولی شرایط کلی در صنعت دامپروری با ریسک‌های جدیدی همراه شد که با رشد بهای خوراک دام در کنار کاهش تولید در بازارهای مختلف محصولات کشاورزی، شرایط به سمت خروج این بازارها از حالت طبیعی حرکت کرد که یکی از مهم‌ترین خروجی‌های آن را به وضوح می‌توان در بهای محصولات کشاورزی با محوریت غلات مشاهده کرد. اما در کنار آن باید به رشد قیمت‌ها در سایر بازارهای جهانی با محوریت بازار سهام آمریکا اشاره کرد و افت ارزش دلار هم محرکی برای رشد بیشتر محصولات کشاورزی شد و البته هیچ بعید نیست که این بازار با استمرار رشد قیمت‌ها همراه شود.
مهم‌ترین شوک در این بازار هم‌اکنون مخابره محدودیت جدی برای صادرات محصولات کشاورزی از دو ماه آینده در آرژانتین است، کشوری که به‌عنوان قطب دوم تولید این کالا در آمریکای جنوبی به‌شمار می‌رود. محدودیتی که دلیل آن را آرامش قیمتی در بازار داخلی این کشور عنوان کرده‌اند گویی در بازارهای جهانی دیگر نمی‌توان به سادگی به خرید غلات از سایر کشورها یقین داشت. کاهش بارش اگرچه دلیل اصلی این اتفاق بوده اما به دلیل پاندمی کرونا، روند گرم شدن کره زمین با کندی بسیاری همراه شده که این مطلب کاهش بارش تابستانی و البته سیل‌آسا را به همراه داشته است که نگرانی‌هایی که در چند سال گذشته از کاهش تولید محصولات کشاورزی هشدار داده شده بود را مجددا بازتعریف کرده است. این ریسک را باید بسیار جدی گرفت، آن‌هم در شرایطی که محموله‌های جدید پاییزه نفعی برای بازار نداشته و عرضه‌های قابل اتکا احتمالا در اواخر زمستان (نیم‌کره شمالی) به بازار تحویل می‌شود. این موارد یک ریسک جدی را برای بازارهای مختلف به همراه دارد که بیش از همه منافع معامله‌گران در بازارهای کشاورزی را با رشد قیمت‌ها تامین می‌کند. این روند صعودی اگر ادامه یابد که شواهد چنین امری را محتمل می‌داند، جریان غالب جدیدی در بازارهای جهانی به راه می‌افتد که برای غالب کشورها از ریسک‌های قدرتمندی برخوردار خواهد شد. به گزارش خبرگزاری فارس، قیمت انواع خوراک دام و طیور و همچنین گندم و دانه‌های روغنی و شکر در بازارهای جهانی به شدت افزایش یافت. قیمت هر(۱۰) بوشل ذرت که به‌عنوان خوراک دام استفاده می‌شود با ۵/ ۶ دلار افزایش نسبت به روز گذشته به قیمت ۴۸۱ دلار معامله شد. قیمت گندم هم رشد ۲۵ سنتی داشت و هر (۱۰) بوشل به قیمت ۶۴۱ دلار به فروش رفت. قیمت سویا که به‌عنوان دانه روغنی و خوراک دام از آن استفاده می‌شود ۲۵/ ۱۶ دلار در هر بوشل رشد داشت. گیاه روغنی سویا و کانولا هم افزایش قیمت داشتند.
دنیای‌اقتصاد : در آخرهفته گذشته، سمیناری با موضوع بررسی لایحه بودجه و تاثیرات آن بر بازار سرمایه کشور برگزار شد. موضوعات مطرح شده در این سمینار در روزهای گذشته تاحدودی در شبکه‌اجتماعی توییتر دست به دست می‌شد و کاربران درباره جزئیات مطرح شده در این نشست که رسانه‌ای شده است، صحبت می‌کردند. از دیگر موضوعاتی که در روزهای گذشته برخی از کاربران شبکه‌اجتماعی توییتر درباره آن اطلاع‌رسانی می‌کردند، بحث سهام عدالت و پرسش‌های مردم در این رابطه بود.
کاربران با بازنشر صحبت‌های مدیر مرکز تماس شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، درباره این موضوع در صفحه‌های خود می‌نوشتند که مردم می‌توانند سوالات خود را درباره سهام عدالت و واریز سود سهام با سرشماره ۱۵۶۹ مطرح کنند و از کارشناسان این مرکز پاسخ بگیرند. اما بپردازیم به یکی از توییت‌های پربازدید در آخرهفته گذشته که توییت روح‌الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران بود. او در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «در هفته‌ای که گذشت سامانه بورس تهران به‌دلیل تعداد سفارش فروش بالا در نماد بوعلی در برخی مواقع دچار کندی شد. ضمن پوزش از سرمایه‌گذاران محترم امیدوارم با همراهی سایر ارکان بازار و تغییر در نحوه مشارکت عمومی در عرضه‌های اولیه بتوانیم خدمات بهتری به بازار سرمایه ارائه دهیم.» برخی از کاربران در قسمت نظرات نوشته دهقان، برای او نوشتند از خیلی وقت پیش این تذکرها را داده بودند و توصیه کرده بودند فکری به حال هسته معاملات شود اما گوش شنوایی نبوده است. عده‌ای هم از این موضوع ابراز نگرانی کرده بودند و نوشته بودند که نمی‌شود تنها با نوشتن یک توییت فکر کنیم مشکلات خود به خود حل می‌شوند. حرف این دسته از افراد این بود که اگر فردا روزی بازار مثبت شود، دوباره بر‌می‌گردیم به وضعیت ماه‌های گذشته که هسته دچار مشکل بود، پس بهتر است در چنین شرایطی فکری به حال وضعیت هسته شود. با وجود این انتقادها، روح‌الله دهقان در پاسخ به این کاربران نوشت: «سامانه معاملاتی که از طرف شرکت فرانسوی به مدیریت فناوری بورس تحویل شد حداکثر تا ۱۸ هزار سفارش را تحمل می‌کرد. با تلاش مهندسان ایرانی این تعداد به حدود ۲۱۰ هزار سفارش رسیده ولی بوعلی بالغ بر ۳۵۰ هزار سفارش داشت که مشکل ایجاد کرد.» یکی از کاربران هم نوشت که باور اینکه به خاطر یک نماد سیستم دچار اختلال شود، سخت است. او نوشته بود که با وجود کارمزدهایی که از سهامداران گرفته می‌شود، نباید چنین مشکلاتی وجود داشته باشد. روح‌الله دهقان هم در پاسخ به این موضوع نوشت: «در هفته گذشته کل سفارش‌های فعال در سامانه بورس تهران به‌جز بوعلی حدود ۴۰۰ هزار سفارش بود ولی بوعلی به تنهایی بالغ بر ۳۵۰ هزار سفارش فروش داشت.» بخش دیگر پربازدید شدن این توییت به غیر از اینکه برخی از کاربران بابت عذرخواهی یک مقام مسوول از مردم، تشکر کرده بودند و آن را اتفاق خوبی می‌دانستند، سوال و جواب از مدیرعامل شرکت بود. در همین رابطه یکی از کاربران از دهقان پرسیده بود که چرا مچینگ تمام نمادها راس ساعت ۹ انجام نمی‌شود و بعضا یک دقیقه با فاصله انجام می‌شود؟ او هم در پاسخ به این کاربر توضیح داده بود که «طبق منطق سامانه معاملات گروه‌های معاملاتی به ترتیب وارد فاز گشایش می‌شوند و پس از گشایش هر گروه سامانه برای گروه بعدی اقدام می‌کند. برای همین بسته به تعداد نماد داخل هر گروه ممکن است بازگشایی زمان‌بر باشد و تا دقایقی بعد از ساعت ۹ هم طول بکشد.» روح‌الله دهقان همچنین برای کاربرانی که از او پرسیده بودند که چرا فرابورس هم قطعی داشته است، توضیح داده بود که فرابورس در پایان روز چهارشنبه برای چند دقیقه به خاطر شروع فروش «کبهمن» مشکل داشته است.
سنا : رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با یادآوری پیامدهای منفی قیمت‌گذاری دستوری در عرضه‌های بورسی، نتیجه این اقدام را متضرر شدن سهامداران، عرضه این محصولات در بازار آزاد به قیمت‌های گزاف و نیز سرازیر شدن درآمدهای کلان به جیب واسطه‌ها و به زیان مردم دانست و از «نهادهای بالادستی» خواست برای مقابله با چنین پیامدهای ناخواسته‌ای، در «فرآیندهای بازار رقابتی دخالت نکنند.»
حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه «نهاد قانون‌گذار، عموما برای کنترل تورم و نیات حسنه این مقررات را وضع می‌کند، اما این مقررات با اقتصاد رقابتی در تضاد است و قیمت‌گذاری‌ها را از حالت تعادلی که بر مبنای عرضه و تقاضا بوده، جدا می‌کند و طبیعتا، باعث اتلاف منابع و ایجاد رانت در فضای اقتصادی می‌شود تا در نهایت، این اهداف والا نیز محقق نشوند»، گفت: تجربه‌های متعدد، نشان داده اغلب محصولات مشمول قیمت‌های دستوری در بورس، راهی بازار آزاد شده و با قیمت‌های گزافی به فروش می‌روند و همه تفاوت قیمت‌های هنگفت ناشی از خرید بورسی این محصولات و فروش آنها در بازار آزاد، به جیب واسطه‌ها سرازیر می‌شود.رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: «با چنین فرآیندی، مردم، یک‌بار، بابت سود دریغ شده از سهامشان به علت قیمت‌های دستوری و بار دیگر، به دلیل فشارهای تورمی ناشی از گرانی محصولات در بازار، متضرر می‌شوند».قالیباف اصل اضافه کرد: در سال جاری و با فرمان تاریخی مقام معظم رهبری درباره آزادسازی سهام عدالت، تقریبا همه هم‌میهنان عزیزمان، سهامدار شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه شده‌اند، اما اکنون تنظیم نرخ‌نامه‌های فروش برخی محصولات موجب شده که شرکت‌ها نسبت به قبل و در عمل، عایدی کمتری داشته باشند و گاهی این تفاوت نرخ‌های چشمگیر، عامل متضرر شدن جمعیت میلیونی سهامداران شرکت‌ها می‌شوند. تکرار موضوعاتی اینچنینی خود موجب سلب اعتماد مردم از بازار سرمایه می‌شود. بازاری که به‌عنوان محرکی برای رونق تولید ملی تلقی می‌شود.
وی تاکید کرد: سازمان بورس و اوراق بهادار در چارچوب ماموریت قانونی خود برای حمایت از سرمایه‌گذاران، موافق قیمت‌گذاری‌های دستوری نبوده و نیست و همواره کوشیده است از طریق رفع موانع فعالیت اقتصادی شفاف و کارا، از تضییع حقوق سهامداران جلوگیری کند، این سازمان از این تلاش هیچ گاه دست نخواهد کشید و تمام توان خود را در راستای صرفه و صلاح سهامدارانی که اکنون از ۵۰ میلیون نفر گذشتند به کار خواهد گرفت.
دنیای‌اقتصاد : بررسی دادوستد‌‌های هفته گذشته بازار سهام حکایت از قدرت نمایی فروشندگان در تالار شیشه‌ای داشت به‌طوری که شاخص‌های سهامی همگی تحت تاثیر رفتار هیجانی سرمایه‌گذاران قرمز‌پوش شدند. نقدینگی که برای مدتی بستر‌ساز رشد شاخص هم‌وزن شده بود هم‌زمان با روی‌گردانی سرمایه‌گذاران خرد از تک سهم‌های کوچک و متوسط بازار منجر به قرمز پوشی نماگر هم‌وزن نیز شد.
هرچند شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران سعی کرد به مدد ورود پول به صنایع بزرگ و شاخص‌ساز که مورد اقبال سرمایه‌گذاران حقوقی قرار گرفتند به مدار مثبت بازگردد اما این روند فقط به کاهش فشار فروش در برخی از بزرگان بازار منتهی شد و برآیند معاملاتی نشان از افت بیش از ۵۰ هزار واحدی (معادل ۵/ ۳ درصد) دماسنج اصلی بازار طی یک هفته اخیر داشت. شاخص هم‌وزن نیز افت یک درصدی را ثبت کرد.هفته گذشته درحالی شاهد سبقت عرضه‌کنندگان از متقاضیان خرید سهام بودیم که عمدتا صف‌های سنگین فروش در اغلب نماد‌‌های معاملاتی اعم از بزرگان و کوچک‌تر‌های بازار شکل گرفت و در نهایت شاخص کانال ۴/ ۱ میلیون واحدی را در پی این رویداد از دست داد. به دنبال جدال بورس بازان با اینکه چنین رقمی سطح مقاومت شاخص از سوی برخی تحلیلگران عنوان می‌شد اما در نهایت خروج نقدینگی سرمایه‌گذاران حقیقی منجر به بازگشت نماگر اصلی به کانال ۳/ ۱ میلیون واحدی و از لحاظ زمانی بازگشت به ارقام یک ماه گذشته شد.نااطمینانی از آینده بازار و تجربه اصلاح چهارماهه بورس باعث افزایش فشار فروش از سوی سرمایه گذاران حقیقی در روزهای منفی این بازار شده است. این وضعیت سبب شد تا از بین صنایع ۳۹ گانه بازار سهام کشور گروه فنی و مهندسی با ۱/ ۱۲ درصد افت بدترین عملکرد هفتگی را به خود اختصاص دهد. در این میان گروه تک سهم استخراج نفت و گاز با افت ۴/ ۱۰ درصد، فرآورده‌های نفتی با کاهش ۶/ ۷ درصد، خودرو با ریزش ۵/ ۶ درصد، فلزات اساسی با افت ۹/ ۵ درصد و بانک‌ها نیز با ۶/ ۵ درصد افت معاملات در هفته منتهی به ۱۰ دی ماه ۱۳۹۹ را سپری کردند.با این حال گروه تک نماد محصولات چوبی با ۸/ ۱۶ درصد بازدهی مثبت توانست عنوان برترین گروه را در فهرست عملکرد صنایع از منظر بازدهی به خود اختصاص دهد. در ادامه گروه‌هایی همچون زغال‌سنگ با ۶/ ۱۰ درصد، کاشی و سرامیک با ۲/ ۴ درصد و کانه‌های فلزی با ۷/ ۲ درصد رشد همراه شدند. گروه خودرو هفته گذشته پس از کشمکش فراوان درخصوص آزادسازی نرخ‌ها، نهایتا با اعلام فرمول جدید تعیین قیمت برای ۱۸ خودروی داخلی از سوی شورای رقابت روبه‌رو شد. فرمولی که سبب شد تا نه تنها قیمت‌ها در بازار داخلی بار دیگر متلاطم شوند بلکه خودروهای پرتیراژ در حصر قیمتی باقی بمانند.
دنیای‌اقتصاد : بورس تهران معاملات هفتگی خود را با افت ۵/ ۳ درصدی شاخص کل به پایان رساند و با واگذاری کانال ۴/ ۱ میلیون واحدی به استقبال هفته جدید می‌رود. تداوم افت قیمت گروه‌های بزرگ دلاری و غیردلاری و سرایت این وضعیت به گروه‌های کوچک بازار که در هفته‌های گذشته پرتقاضا بودند، سبب شد تا شاهد خروج ۲ هزار و ۶۲ میلیارد تومان نقدینگی حقیقی از گردونه معاملات سهام باشیم. این مهم در شرایطی رقم خورد که با قرارگرفتن در اولین ماه زمستان، گزارش عملکرد میان‌دوره‌ای شرکت‌های بورسی روانه سامانه کدال می‌شود و تا به اینجای کار گزارش‌های مناسبی از سوی بنگاه‌های بورسی به بازار ارائه شده است.
در عین حال متغیرهای اثرگذار همچون نرخ دلار و قیمت کامودیتی‌ها در پاییز نیز ارمغان گزارش‌های قوی در این فصل را می‌دهد. با وجود این تداوم هراس از تجربه اصلاح چهار ماهه و وزنی که معامله‌گران به تکرار این تجربه می‌دهند سبب افزایش ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران شده است تا با احتیاط بیشتری به دادوستد سهام بپردازند.
لیست خرید بزرگان حقوقی
همان‌طور که اشاره شد در هفته گذشته مجددا شاهد افزایش فشار فروش از جانب سهامداران خرد بودیم. در این مسیر سهامی به ارزش ۲هزار و ۶۲میلیارد تومان تنها در بورس تهران از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران عمده بازار منتقل شد. بورس تهران در ۵ روز کاری این هفته شاهد ثبت خالص خرید مثبت از سوی بزرگان حقوقی بود. خریدی که برخی آن را به حمایت از بازار ارتباط می‌دهند و برخی آن را مرتبط با پول هوشمند این دسته از بازیگران سهام و شناسایی فرصت خرید در محدوده‌های جذاب قیمتی می‌دانند. در این میان بیشترین خالص خرید حقوقی‌ها در گروه‌های بزرگ کامودیتی‌محور رقم خورد. به‌طوری که گروه شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش ۴۸۸ میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بود. این روند در زیرمجموعه‌های گروه فلزات اساسی با افزوده شدن سهامی به ارزش ۴۴۰ میلیارد تومان به پرتفوی سهامداران عمده دنبال شد. پالایشی‌ها نیز شرایط مشابهی را تجربه کردند و خالص خرید ۴۳۹ میلیارد و ۸۸۰ میلیون تومان حقوقی‌ها را در زیرمجموعه‌های خود ثبت کردند. دیگر گروه کالایی که در لیست خرید بازیگران عمده قرار گرفت، سهام گروه محصولات شیمیایی بود که انتقال سهامی به ارزش ۱۵۳ میلیارد و ۵۴۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی را تجربه کردند.
در کنار گروه‌های بزرگ دلاری، بزرگان غیردلاری نیز جایگاه خود را در سبد خرید حقوقی‌ها به دست آوردند. به این ترتیب در هفته گذشته سهامی از گروه خودرو به ارزش ۲۸۱ میلیارد و ۱۲۰ میلیون تومان از سبد سهامداران خرد خارج و به پرتفوی حقوقی‌ها افزوده شد. بانکی‌ها نیز در روندی مشابه شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش ۸۴ میلیارد و ۲۷۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودند.
نقاط داغ معامله حقیقی
رفتار سهامداران حقیقی در بورس تهران همواره مورد توجه تحلیلگران قرار دارد. جایی که ورود پول‌های تازه‌نفس از سوی این دسته از بازیگران سهام به عنوان سیگنالی برای رشد قیمت سهام ارزیابی می‌شود. در هفته‌ای که گذشت با وجود پشت کردن بورس‌بازان حقیقی به گروه‌های بزرگ کالایی، اما کانه‌های فلزی شرایط متفاوتی را تجربه کرد و در اولویت نخست لیست خرید حقیقی‌ها قرار گرفت. به این ترتیب هفته گذشته در مجموع سهامی به ارزش ۳۱۱ میلیارد و ۶۲۰ میلیون تومان در زیرمجموعه‌های معدنی، به سبد سهام بازیگران خرد بازار افزوده شد. کاشی و سرامیک دیگر گروهی بود که مورد توجه حقیقی‌ها قرار گرفت. این صنعت حتی در دوره اصلاحی شاخص‌های سهام نیز افت چندانی را تجربه نکرد و همچنان روزهای سبزی را پشت سر می‌گذارد. در هفته گذشته سهامداران خرد خالص خرید ۱۷۹ میلیارد و ۵۳۰ میلیون تومان در گروه کاشی و سرامیک ثبت کردند.
نگاهی به تغییر مالکیت صنایع بورسی
در میان بانکی‌ها، هفته گذشته در مجموع ۴۰ میلیون سهم بانک پارسیان به پرتفوی گروه مالی پارسیان افزوده شد تا درصد مالکیت این شرکت در وپارس به ۹/ ۱ درصد افزایش یابد. شرکت گروه سرمایه‌گذاری تدبیر نیز در این هفته ۲۰۰ هزار سهم بانک پارسیان را از بازار جمع‌آوری کرد. این روند در پست‌بانک ایران با خرید حدود ۵/ ۹ میلیون سهم این بانک از صندوق سرمایه‌گذاری بازارگردانی پست‌بانک ایران دنبال شد. ضمن اینکه حقیقی درصدی این بانک نیز در این هفته اقدام به خرید ۴۶۲ هزار و ۵۳۷ سهم «وپست» کرد. گروه سرمایه‌گذاری تدبیر در هفته گذشته در یک معامله بلوکی ۳۹۴ میلیون سهم بانک کارآفرین را نیز به پرتفوی خود افزود. در بانک سینا نیز صندوق سرمایه‌گذاری بازارگردانی این بانک اقدام به جمع‌آوری ۷/ ۷ میلیون سهم این بانک از بازار کرد.
در سهام فولادی، یک شخص حقیقی به‌عنوان سهامدار درصدی در شرکت تولیدی فولاد سپید فراب کویر اقدام به خرید ۲ میلیون و ۵۵۵ هزار و ۹۵۳ سهم «کویر» کرد.
در میان دارویی‌ها نیز هفته گذشته، ۵۱۰هزار سهم لابراتوار داروسازی دکتر عبیدی از سوی شرکت کوبل دارو خریداری شد. در شرکت سرمایه‌گذاری البرز نیز شرکت بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران خرید ۳ میلیون سهمی را متقبل شد. در شرکت البرز دارو، شرکت سرمایه‌گذاری البرز ۳۰۰ هزار سهم به پرتفوی خود افزود. داروسازی فارابی نیز شاهد افزوده شدن یک میلیون و۳۴۷ هزار سهم خود به پرتفوی شرکت صندوق ضمانت صادرات ایران بود. صندوق سبدگردانی سهم آشنا یکم نیز به‌عنوان سهامدار درصدی دارویی لقمان، خرید ۴۱۰ هزار سهمی را ثبت کرد. در شرکت سبحان‌دارو، حدود ۶ میلیون سهم توسط شرکت سرمایه‌گذاری اعتلاالبرز و حدود ۵۱ میلیون سهم از سوی شرکت سرمایه‌گذاری البرز خریداری شد. این دو سهامدار عمده به ترتیب خرید ۲/ ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار سهمی نیز در گروه دارویی سبحان ثبت کردند.
در معدنی‌ها نیز طی معاملات هفته گذشته، ۲/ ۴ میلیون سهم شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر به پرتفوی گروه مالی سرمایه‌گذاری امید افزوده شد.
در گروه فلزات اساسی، شرکت کالسیمین شاهد خرید ۱۰۰هزار سهم خود از سوی شرکت سرمایه‌گذاری اندیشه محوران بود. در شرکت باما اما ۲۹ میلیون سهم از سوی سهامدار عمده آن یعنی شرکت مبین متین آسیا به فروش رسید.
در گروه سیمان، آهک و گچ، یک میلیون سهم سیمان خوزستان به پرتفوی شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران افزوده شد. در سه شرکت سیمانی بهبهان، بجنورد و داراب نیز سهامداران عمده حقیقی فعال ظاهر شدند. در سیمان داراب یک میلیون و ۲۴۴ سهم و در سیمان بجنورد ۲۸۱ هزار سهم توسط اشخاص حقیقی خریداری شد. در سیمان بهبهان اما در مجموع ۱۰۶ هزار سهم از پرتفوی سهامدار عمده این شرکت که یک شخص حقیقی بود، خارج شد. در شرکت سیمان اصفهان، موسسه خیریه علی و حسین همدانیان، ۴۷۹ هزار سهم این شرکت را خریداری کرد. صندوق بازارگردانی سهم آشنا یکم دیگر سهامدار عمده «سصفها» بود که فروش ۱۹۲ هزار سهمی را رقم زد. در سیمان ایلام نیز سهامدار عمده در مجموع هفته فروشنده بود. به این ترتیب صندوق سرمایه‌گذاری سینابهگزین، در هفته گذشته ۱۸۷ هزار سهم «سیلام» را به بازار عرضه کرد. این روند در سیمان صوفیان با فروش ۳۰۰هزار سهمی از سوی گروه مالی بانک مسکن دنبال شد.
دنیای‌اقتصاد- شروین شهریاری : بازار سهام در هفته گذشته شاهد رکود و عقب‌نشینی کلی سمت تقاضا بود به‌نحوی‌که با توقف رشد سهام کوچک‌تر به‌عنوان وجه‌تمایز رونق بازار در هفته‌های گذشته، کل بورس به فضای افت نسبی وارد شد. به این ترتیب، با کاهش بیش از سه درصدی، شاخص کل در زیر سطح ۴/ ۱ میلیون واحدی جا خوش کرد. در همین حال، تحقق میانگین ارزش داد و ستد روزانه در محدوده ۱۵هزار میلیارد تومان کماکان نشان از حضور نقدینگی در سطح بازار دارد.
تغییر پارادایم در بورس تهران؟
همچنین حضور سرمایه‌گذاران حقوقی در سمت تقاضا به‌ویژه در روند منفی و در سهام بزرگ‌تر پر‌رنگ بوده بهنحوی که در هفته گذشته منجر به تغییر مالکیت بیش از ۳هزارمیلیارد تومانی سهام بورسی و فرابورسی از سبد سهامداران حقیقی به پرتفوی حقوقی شده است. با این وجود به‌نظر می‌رسد مجموعه‌ای از عوامل شامل ثبات نرخ‌ارز، مهار انتظارات تورمی، چشم‌انداز تحولات سیاسی و نیز تثبیت نسبی نرخ‌های جهانی دست‌به‌دست هم داده تا مهم‌ترین توجیه یک‌سال گذشته جهش سهام که عبارت از رشد مستمر و پرشتاب درآمد فروش شرکت‌ها بوده تضعیف شود و جای خود را به فضایی باثبات‌تر و آرام‌تر به لحاظ افق تورمی بدهد؛ فضایی‌که هرچند ممکن است در نگاه اول خوشایند فعالان بازار سهام نباشد اما از منظر کلان، شرایط مطلوب‌تری به لحاظ بستر تحولات اقتصادی به‌شمار می‌رود.
بی‌تفاوتی سهامداران به گزارش‌های خوب
یکی از بحث‌های داغ روز بورس تهران عبارت از واگرایی رفتار قیمتی سهام بزرگ و بنیادی با محتوای گزارش‌های عملکردی و سودآوری شرکت‌های مزبور در هفته‌های اخیر است. این واگرایی به اندازه‌ای بوده که برخی از کم‌اعتبار‌شدن تحلیل بنیادی به‌عنوان یکی از روش‌های کشف فرصت‌های سرمایه‌گذاری سخن گفته و گروهی نیز رفتار سهامداران عمده این شرکت‌ها را در ایجاد وضع موجود موثر دانسته‌اند. با این وجود، نگاهی عمیق‌تر نشان می‌دهد که نگاه بنیادی اتفاقا توضیحاتی در توجیه رفتار کنونی بازار دارد. باید توجه داشت نگاه ارزش‌گذاری بنیادی همواره متمرکز بر چشم‌انداز آتی است و اکنون، بازار در حال دریافت گزارش‌های مطلوب عملکرد گذشته است. یک فرضیه برای تخمین سودآوری ۱۲ ماه آینده شرکت‌ها عبارت از عدم‌رشد نرخ ارز از سطوح کنونی، تعدیل انتظارات تورمی و هم‌زمان رشد هزینه‌ها متناسب با رشد عمومی هزینه‌هایی نظیر دستمزد و سربار است. نکته دیگر به جذاب‌شدن دوباره سود بدون‌ریسک به‌عنوان بازار رقیب دارایی‌ها بازمیگردد. واقعیت این است که در یک سال گذشته، یک عامل مهم خارج‌شدن بازار پول از گردونه رقابت سرمایه‌گذاری، کاهش مستمر ارزش پول ملی و عدم‌توان پوشش ارزش واقعی دارایی سپرده‌گذاران بوده است؛ عاملی که توجیه‌کننده ارزش‌گذاری‌های بالاتر بازار سهام نسبت به سود ثابت سپرده به‌عنوان سپر تورمی بود. در حال‌حاضر اما معادله مزبور تا حدی معکوس شده بهنحوی که احتمالا سپرده‌گذاران بانکی در کوتاه‌مدت قادر به کسب سود واقعی دلاری از محل این سرمایه‌گذاری ریسک‌گریز خود خواهند بود. با این ترتیب ریشه بی‌تفاوتی قیمت‌های سهام به گزارش‌های خوب شرکت‌ها تاحدی می‌تواند به تغییر پارادایم متغیرهای کلان اقتصادی و چشم‌انداز متفاوت حاکم بر رفتار آنها نسبت به یک‌سال گذشته باشد.
خبر خوش آزاد‌سازی‌ها
از زمان تصدی وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت، نشانه‌هایی از رویکرد تازه مبنی بر حذف موانع قیمت‌گذاری و آزادسازی بیشتر به‌چشم می‌خورد که هم از منظر شرکت‌های بورسی و هم از جهت حذف رانت‌ها و سلامت اقتصاد کلان، رویداد مبارکی است. در همین راستا، نرخ محصولات فولادی، به‌رغم اختلافات ایجادشده درخصوص شیوه قیمت‌گذاری کماکان بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا در بورس کشف می‌شود و در هفته گذشته نیز در کلیه محصولات شامل شمش، ورق و مقاطع رکوردهای جدید قیمتی ناشی از افزایش نرخ جهانی به ثبت رسید. به این ترتیب، ارزش معاملاتی محصولات در حال نزدیک شدن به معادل جهانی با احتساب هزینه حمل و صادرات است. در حوزه محصولات پتروشیمی هم رویکرد مشابهی به‌چشم می‌خورد و به‌رغم رشد نرخ قابل‌ملاحظه ارزش برخی گریدهای محصولات و پلیمرها در اثر افزایش نرخ جهانی، پیروی از مکانیزم کشف آزاد قیمت در دستور کار بوده است. حوزه حساسیت برانگیز خودرو نیز با سیاست‌های اعمال شده از سمت وزارت، در حال حرکت به سمت قیمت‌گذاری بسیاری از محصولات بر اساس حاشیه بازار است. نکته جالب اینکه بزرگ‌ترین خودرو‌ساز کشور یعنی ایران‌خودرو در ماه گذشته با فاصله زیادی رکورد بهترین فروش ماهانه را ثبت کرد؛ نشانه‌ای از اینکه آزادسازی نرخ‌های فروش در نهایت مشوق تولید بیشتر و در نهایت کنترل رشد بی‌رویه قیمت‌هاست. هم‌زمان، در حوزه سنگ‌آهن هم شنیده‌ها از پیگیری برنامه عرضه در بورس و حذف روش قیمت‌گذاری کنونی حکایت می‌کند که هم به نفع شرکت‌ها و هم به نفع شفافیت و کشف نرخ عادلانه در زنجیره فولاد است. در حوزه کالای مصرفی هم آزادسازی نرخ‌ها ادامه دارد و چشم‌انداز حذف سیاست پر دردسر ارز ۴۲۰۰ تومانی و نرخ‌گذاری بر اساس آن را بیش از گذشته در دسترس می‌کند. به این ترتیب می‌توان گفت اقتصاد ایران، به‌رغم عبور از یک دوره سخت و پرتلاطم، با واکنش صحیح سیاست‌گذار، در حال تطبیق با تعادل جدید بر اساس قبول مکانیزم عرضه و تقاضا و کشف طبیعی قیمت بیشتر کالاهاست؛ روندی که انتظار می‌رود با تداوم آرامش ارزی و ثبات فضای کلان، در ماه‌های آتی تسریع شود و از رهگذر آن، با حذف واسطه‌ها و رانت موجود، بخش مهمی از تولیدکنندگان بورسی و مصرف‌کنندگان نهایی از نتایج مثبت آن بهره‌مند شوند.
رصد اثر کرونا در معاملات
شیوع ویروس‌کووید-۱۹ در کنار بر‌هم زدن بخش بزرگی از تعادل حیات اجتماعی انسان‌ها، در حوزه بازارهای مالی نیز واجد آثاری شگرف و عجیب بوده است. در سطح کلان اقتصادی، اکثر بانک‌های مرکزی دنیا در واکنش به این بیماری مسیر انبساط‌پولی را در‌پیش گرفتند که بیش از آنکه در عرصه واقعی اقتصاد موثر باشد به‌صورت سرریز شدن منابع مالی به سمت خرید سهام و دارایی‌های ریسک‌پذیر خود را نمایان کرد. در بورس تهران نیز شمه‌ای از اثر مزبور پس از تسهیل پولی فصل بهار در زمینه اعطای وام کرونا به خانوارها قابل‌رصد بود که البته به دلیل محدودیت درآمدهای ارزی کشور، کمی بعد به شکل التهاب ارزی در فصل تابستان آثار مخرب خود را آشکار کرد. بُعد دیگر تاثیر کرونا اما به پیامدهای رفتاری آن بازمیگردد. واقعیت این است که شیوع ویروس در سطح وسیع منجر به بیکاری یا دورکاری بخش مهمی از افراد جامعه شد که حالا دیگر مانند سابق درگیر امور روزانه شغلی خود نبودند. همچنین کرونا قسمت مهمی از تفریحات و تعاملات اجتماعی را تعطیل کرد تا شرایط زندگی افراد در منازل به نحو فزاینده‌ای کسالت‌بار شود. رصد تحقیقات میدانی به‌ویژه در غرب نشان می‌دهد که ترکیب دو عامل فوق موجب شده تا توجه قشر بزرگی از مردم در این فضا به سمت بازارهای مالی جلب شوند.
در این فضا، دسترسی آسان و آنلاین به پلت‌فرم‌های معاملاتی از یک‌سو و هیجان مستتر در نوسانات بازارها از سوی دیگر، بخش مهمی از افراد غیر‌حرفه‌ای را برای اولین‌بار جذب این حوزه کرد. مصداق این پدیده در ماه‌های گذشته در ماجرای مشهور رونق پلت‌فرم معاملاتی «رابین‌هود» و رفتار عجیب و توده‌ای سرمایه‌گذاران حقیقی در خرید سهام زیان‌ده و نامرغوب قابل‌شناسایی بود. در بورس تهران، مطالعه مشخصی درخصوص آثار شیوع کرونا بر جذب مخاطبان بیشتر در بورس صورت نپذیرفته است اما بر اساس قرائن میدانی، می‌توان گفت بخش قابل‌توجهی از افراد حقیقی در سال ۹۹ برای اولین‌بار به این عرصه قدم گذاشته و همگام با رونق فزاینده چند ماه اول سال، سرمایه خود را وارد بورس کردند. یک نشانه جالب دیگر می‌تواند ارتباط اعلام قرنطینه با روند معاملات باشد بهنحوی که هرچه محدودیت‌ها بیشتر شده، فضای فعالیت شغلی و اجتماعی محدودتر و در نتیجه علاقه به معامله در بورس افزایش یافته است. با فرض صحت نسبی این تئوری می‌توان این گمانه را مطرح کرد که با بازگشت جهان به زندگی عادی پس از کرونا، بخشی از معامله‌گران هیجان‌طلب این روزهای بازارهای مالی و نیز بورس تهران از این «سرگرمی موقت کرونایی» فاصله بگیرند و به عرصه فعالیت اصلی خود بازگردند؛ وضعیتی که هرچند می‌تواند واجد آثار رکودی در حوزه بازارهای مالی باشد اما به‌زعم برخی، باقی‌ماندن شیرینی هیجان معاملات اخیر منجر به ماندگاری بخشی از فعالان جدید در همین عرصه در طولانی‌مدت خواهد شد.
دنیای‌اقتصاد- شروین شهریاری : بازار سهام در هفته گذشته شاهد رکود و عقب‌نشینی کلی سمت تقاضا بود به‌نحوی‌که با توقف رشد سهام کوچک‌تر به‌عنوان وجه‌تمایز رونق بازار در هفته‌های گذشته، کل بورس به فضای افت نسبی وارد شد. به این ترتیب، با کاهش بیش از سه درصدی، شاخص کل در زیر سطح ۴/ ۱ میلیون واحدی جا خوش کرد. در همین حال، تحقق میانگین ارزش داد و ستد روزانه در محدوده ۱۵هزار میلیارد تومان کماکان نشان از حضور نقدینگی در سطح بازار دارد.
تغییر پارادایم در بورس تهران؟
همچنین حضور سرمایه‌گذاران حقوقی در سمت تقاضا به‌ویژه در روند منفی و در سهام بزرگ‌تر پر‌رنگ بوده بهنحوی که در هفته گذشته منجر به تغییر مالکیت بیش از ۳هزارمیلیارد تومانی سهام بورسی و فرابورسی از سبد سهامداران حقیقی به پرتفوی حقوقی شده است. با این وجود به‌نظر می‌رسد مجموعه‌ای از عوامل شامل ثبات نرخ‌ارز، مهار انتظارات تورمی، چشم‌انداز تحولات سیاسی و نیز تثبیت نسبی نرخ‌های جهانی دست‌به‌دست هم داده تا مهم‌ترین توجیه یک‌سال گذشته جهش سهام که عبارت از رشد مستمر و پرشتاب درآمد فروش شرکت‌ها بوده تضعیف شود و جای خود را به فضایی باثبات‌تر و آرام‌تر به لحاظ افق تورمی بدهد؛ فضایی‌که هرچند ممکن است در نگاه اول خوشایند فعالان بازار سهام نباشد اما از منظر کلان، شرایط مطلوب‌تری به لحاظ بستر تحولات اقتصادی به‌شمار می‌رود.
بی‌تفاوتی سهامداران به گزارش‌های خوب
یکی از بحث‌های داغ روز بورس تهران عبارت از واگرایی رفتار قیمتی سهام بزرگ و بنیادی با محتوای گزارش‌های عملکردی و سودآوری شرکت‌های مزبور در هفته‌های اخیر است. این واگرایی به اندازه‌ای بوده که برخی از کم‌اعتبار‌شدن تحلیل بنیادی به‌عنوان یکی از روش‌های کشف فرصت‌های سرمایه‌گذاری سخن گفته و گروهی نیز رفتار سهامداران عمده این شرکت‌ها را در ایجاد وضع موجود موثر دانسته‌اند. با این وجود، نگاهی عمیق‌تر نشان می‌دهد که نگاه بنیادی اتفاقا توضیحاتی در توجیه رفتار کنونی بازار دارد. باید توجه داشت نگاه ارزش‌گذاری بنیادی همواره متمرکز بر چشم‌انداز آتی است و اکنون، بازار در حال دریافت گزارش‌های مطلوب عملکرد گذشته است. یک فرضیه برای تخمین سودآوری ۱۲ ماه آینده شرکت‌ها عبارت از عدم‌رشد نرخ ارز از سطوح کنونی، تعدیل انتظارات تورمی و هم‌زمان رشد هزینه‌ها متناسب با رشد عمومی هزینه‌هایی نظیر دستمزد و سربار است. نکته دیگر به جذاب‌شدن دوباره سود بدون‌ریسک به‌عنوان بازار رقیب دارایی‌ها بازمیگردد. واقعیت این است که در یک سال گذشته، یک عامل مهم خارج‌شدن بازار پول از گردونه رقابت سرمایه‌گذاری، کاهش مستمر ارزش پول ملی و عدم‌توان پوشش ارزش واقعی دارایی سپرده‌گذاران بوده است؛ عاملی که توجیه‌کننده ارزش‌گذاری‌های بالاتر بازار سهام نسبت به سود ثابت سپرده به‌عنوان سپر تورمی بود. در حال‌حاضر اما معادله مزبور تا حدی معکوس شده بهنحوی که احتمالا سپرده‌گذاران بانکی در کوتاه‌مدت قادر به کسب سود واقعی دلاری از محل این سرمایه‌گذاری ریسک‌گریز خود خواهند بود. با این ترتیب ریشه بی‌تفاوتی قیمت‌های سهام به گزارش‌های خوب شرکت‌ها تاحدی می‌تواند به تغییر پارادایم متغیرهای کلان اقتصادی و چشم‌انداز متفاوت حاکم بر رفتار آنها نسبت به یک‌سال گذشته باشد.
خبر خوش آزاد‌سازی‌ها
از زمان تصدی وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت، نشانه‌هایی از رویکرد تازه مبنی بر حذف موانع قیمت‌گذاری و آزادسازی بیشتر به‌چشم می‌خورد که هم از منظر شرکت‌های بورسی و هم از جهت حذف رانت‌ها و سلامت اقتصاد کلان، رویداد مبارکی است. در همین راستا، نرخ محصولات فولادی، به‌رغم اختلافات ایجادشده درخصوص شیوه قیمت‌گذاری کماکان بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا در بورس کشف می‌شود و در هفته گذشته نیز در کلیه محصولات شامل شمش، ورق و مقاطع رکوردهای جدید قیمتی ناشی از افزایش نرخ جهانی به ثبت رسید. به این ترتیب، ارزش معاملاتی محصولات در حال نزدیک شدن به معادل جهانی با احتساب هزینه حمل و صادرات است. در حوزه محصولات پتروشیمی هم رویکرد مشابهی به‌چشم می‌خورد و به‌رغم رشد نرخ قابل‌ملاحظه ارزش برخی گریدهای محصولات و پلیمرها در اثر افزایش نرخ جهانی، پیروی از مکانیزم کشف آزاد قیمت در دستور کار بوده است. حوزه حساسیت برانگیز خودرو نیز با سیاست‌های اعمال شده از سمت وزارت، در حال حرکت به سمت قیمت‌گذاری بسیاری از محصولات بر اساس حاشیه بازار است. نکته جالب اینکه بزرگ‌ترین خودرو‌ساز کشور یعنی ایران‌خودرو در ماه گذشته با فاصله زیادی رکورد بهترین فروش ماهانه را ثبت کرد؛ نشانه‌ای از اینکه آزادسازی نرخ‌های فروش در نهایت مشوق تولید بیشتر و در نهایت کنترل رشد بی‌رویه قیمت‌هاست. هم‌زمان، در حوزه سنگ‌آهن هم شنیده‌ها از پیگیری برنامه عرضه در بورس و حذف روش قیمت‌گذاری کنونی حکایت می‌کند که هم به نفع شرکت‌ها و هم به نفع شفافیت و کشف نرخ عادلانه در زنجیره فولاد است. در حوزه کالای مصرفی هم آزادسازی نرخ‌ها ادامه دارد و چشم‌انداز حذف سیاست پر دردسر ارز ۴۲۰۰ تومانی و نرخ‌گذاری بر اساس آن را بیش از گذشته در دسترس می‌کند. به این ترتیب می‌توان گفت اقتصاد ایران، به‌رغم عبور از یک دوره سخت و پرتلاطم، با واکنش صحیح سیاست‌گذار، در حال تطبیق با تعادل جدید بر اساس قبول مکانیزم عرضه و تقاضا و کشف طبیعی قیمت بیشتر کالاهاست؛ روندی که انتظار می‌رود با تداوم آرامش ارزی و ثبات فضای کلان، در ماه‌های آتی تسریع شود و از رهگذر آن، با حذف واسطه‌ها و رانت موجود، بخش مهمی از تولیدکنندگان بورسی و مصرف‌کنندگان نهایی از نتایج مثبت آن بهره‌مند شوند.
رصد اثر کرونا در معاملات
شیوع ویروس‌کووید-۱۹ در کنار بر‌هم زدن بخش بزرگی از تعادل حیات اجتماعی انسان‌ها، در حوزه بازارهای مالی نیز واجد آثاری شگرف و عجیب بوده است. در سطح کلان اقتصادی، اکثر بانک‌های مرکزی دنیا در واکنش به این بیماری مسیر انبساط‌پولی را در‌پیش گرفتند که بیش از آنکه در عرصه واقعی اقتصاد موثر باشد به‌صورت سرریز شدن منابع مالی به سمت خرید سهام و دارایی‌های ریسک‌پذیر خود را نمایان کرد. در بورس تهران نیز شمه‌ای از اثر مزبور پس از تسهیل پولی فصل بهار در زمینه اعطای وام کرونا به خانوارها قابل‌رصد بود که البته به دلیل محدودیت درآمدهای ارزی کشور، کمی بعد به شکل التهاب ارزی در فصل تابستان آثار مخرب خود را آشکار کرد. بُعد دیگر تاثیر کرونا اما به پیامدهای رفتاری آن بازمیگردد. واقعیت این است که شیوع ویروس در سطح وسیع منجر به بیکاری یا دورکاری بخش مهمی از افراد جامعه شد که حالا دیگر مانند سابق درگیر امور روزانه شغلی خود نبودند. همچنین کرونا قسمت مهمی از تفریحات و تعاملات اجتماعی را تعطیل کرد تا شرایط زندگی افراد در منازل به نحو فزاینده‌ای کسالت‌بار شود. رصد تحقیقات میدانی به‌ویژه در غرب نشان می‌دهد که ترکیب دو عامل فوق موجب شده تا توجه قشر بزرگی از مردم در این فضا به سمت بازارهای مالی جلب شوند.
در این فضا، دسترسی آسان و آنلاین به پلت‌فرم‌های معاملاتی از یک‌سو و هیجان مستتر در نوسانات بازارها از سوی دیگر، بخش مهمی از افراد غیر‌حرفه‌ای را برای اولین‌بار جذب این حوزه کرد. مصداق این پدیده در ماه‌های گذشته در ماجرای مشهور رونق پلت‌فرم معاملاتی «رابین‌هود» و رفتار عجیب و توده‌ای سرمایه‌گذاران حقیقی در خرید سهام زیان‌ده و نامرغوب قابل‌شناسایی بود. در بورس تهران، مطالعه مشخصی درخصوص آثار شیوع کرونا بر جذب مخاطبان بیشتر در بورس صورت نپذیرفته است اما بر اساس قرائن میدانی، می‌توان گفت بخش قابل‌توجهی از افراد حقیقی در سال ۹۹ برای اولین‌بار به این عرصه قدم گذاشته و همگام با رونق فزاینده چند ماه اول سال، سرمایه خود را وارد بورس کردند. یک نشانه جالب دیگر می‌تواند ارتباط اعلام قرنطینه با روند معاملات باشد بهنحوی که هرچه محدودیت‌ها بیشتر شده، فضای فعالیت شغلی و اجتماعی محدودتر و در نتیجه علاقه به معامله در بورس افزایش یافته است. با فرض صحت نسبی این تئوری می‌توان این گمانه را مطرح کرد که با بازگشت جهان به زندگی عادی پس از کرونا، بخشی از معامله‌گران هیجان‌طلب این روزهای بازارهای مالی و نیز بورس تهران از این «سرگرمی موقت کرونایی» فاصله بگیرند و به عرصه فعالیت اصلی خود بازگردند؛ وضعیتی که هرچند می‌تواند واجد آثار رکودی در حوزه بازارهای مالی باشد اما به‌زعم برخی، باقی‌ماندن شیرینی هیجان معاملات اخیر منجر به ماندگاری بخشی از فعالان جدید در همین عرصه در طولانی‌مدت خواهد شد.
بدون دیدگاه