دنیای‌اقتصاد : تصویب بسته حمایتی آمریکا و شیوع ویروس انگلیسی کرونا، بازارهای جهانی را پرنوسان کرد. انتشار گزارش‌هایی مبنی‌بر مشاهده نوع جدیدی از ویروس کرونا که مسری‌تر از گونه‌های دیگر آن است در بریتانیا سبب شد تا آغاز معاملات بازارهای جهانی در آخرین هفته کامل از سال ۲۰۲۰ با نوسانات زیادی همراه شود. انتشار اخبار نوع جهش‌یافته ویروس کرونا در بریتانیا و همچنین به نتیجه نرسیدن مذاکرات مربوط به قرارداد تجاری برگزیت روز گذشته سبب شد تا ارزش پوند انگلیس در برابر دلار آمریکا طی یک روز سقوط ۲ درصدی را به ثبت برساند تا این نرخ برابری از ۳۵/ ۱ در هفته گذشته، به مقدار ۳۲/ ۱ واحد برسد. همچنین هجوم سرمایه‌ها به سوی دلار آمریکا سبب شد تا ارزش پول آمریکا در برابر پنج ارز مهم جهانی به نزدیکی مرز ۹۱ واحدی برسد. این در حالی بود که هفته گذشته شاخص دلار آمریکا تا مرز ۷/ ۸۹ واحدی هم سقوط کرده بود و هفته‌ای با بازدهی منفی یک درصدی را پشت سر گذاشته بود.
امیدواری طلا به بسته حمایتی
همچنین نوسانات دلار آمریکا در برابر ارزهای اروپایی، بازار طلا را نیز بی‌نصیب نگذاشت. در حالی که طلا روز دوشنبه را با قدرت آغاز کرده بود و بعد از حدود ۶ هفته مجددا توانسته بود به بالای مرز ۱۹۰۰ دلاری بازگردد، با قدرت گرفتن شاخص دلار در میانه روز، قیمت فلز زرد تا میانه کانال ۱۸۰۰ دلاری سقوط کرد. همچنین روز گذشته بیت‌کوین نیز نوساناتی مشابه با طلا را تجربه کرد و در حالی که در ابتدای روز معاملاتی با ثبت قیمت ۲۴ هزار و ۱۰۰ دلاری به رکورد تاریخی روز یکشنبه نیز نزدیک شده بود، در ادامه روز و با افزایش ارزش دلار قیمت پرطرفدارترین رمز ارز جهان مجددا به کانال ۲۲ هزار واحدی بازگشت.
ضربه محکم دلار به طلا
در حالی که طلا پس از یک ماه و نیم تمام شرایط را آماده صعود به کانال ۱۹۰۰ دلاری می‌دید و حتی در اوایل روز توانسته بود این سد محکم را پشت سر بگذارد، شرایط بریتانیا سبب شد تا طلا نتواند جایگاه خود را بالاتر از مرز روانی مهم ۱۹۰۰ دلاری حفظ کند. طلا در ابتدای روز گذشته با انتشار اخباری مبنی‌بر نزدیک شدن رهبران دو حزب در کنگره آمریکا آماده آغاز روند صعودی بود. خبرها حکایت از آن دارد که نمایندگان کنگره آمریکا بر سر بسته ۹۰۰ میلیارد دلاری به توافق رسیده‌اند؛ بسته محرک مالی که در شرایط کنونی که وضعیت پاندمی در آمریکا بغرنج‌تر از گذشته شده است و آمار روزانه مبتلایان به این ویروس به بالاتر از ۲۰۰ هزار نفر رسیده است، بیشتر از گذشته ضروری به نظر می‌رسید. عامل دومی که سبب شده است تا تحلیلگران به صعود طلا تا پایان سال به بالای مرز ۱۹۲۵ دلاری امیدوار باشند، سیگنال‌های انبساطی فدرال رزرو در آخرین نشست خود در سال ۲۰۲۰ میلادی بود. فدرال رزرو هفته پیش متعهد شده بود تا زمانی که ریکاوری اقتصادی آمریکا به شرایط باثباتی نرسد انتقال پول به بازارهای مالی را ادامه دهد و نرخ بهره هدف را نیز در سطوح پایین نگه دارد.
همچنین انتشار اخباری مبنی‌بر شیوع نوع مسری‌تر ویروس کرونا در بریتانیا به صعود قیمت طلا کمک بیشتری کرده بود. اما همین عامل دوم در ادامه روز از طریقی دیگر نفس طلا را گرفت تا قیمت این فلز ارزشمند مجددا به کانال ۱۸۰۰ دلاری بازگردد. این خبر در کنار آشفتگی شرکت‌های تجاری بریتانیا روز گذشته سبب شد تا سرمایه‌ها به سوی دلار آمریکا هجوم ببرند. همین دلیل سبب شد تا پوند انگلیس طی یک روز بیش از ۲ درصد از ارزش خود در برابر دلار را از دست بدهد. این در حالی بود که در هفته گذشته نرخ برابری پوند در برابر دلار فقط در یک هفته بازدهی نزولی داشته و در بقیه هفته‌ها روند صعودی را طی کرده بود. آوتار ساندو، مدیر ارشد کالا در شرکت فیلیپ فیوچرز در یادداشتی نوشت: وخامت همه‌گیری ویروس کرونا رشد اقتصاد جهانی را محدود کرده و بانک‌های مرکزی سراسر جهان را واداشته است سیاست‌های پولی تسهیلی اتخاذ کنند که به نفع طلا خواهد بود. براساس گزارش رویترز، نرخ‌های بهره پایین‌تر هزینه نگهداری طلا را کاهش داده و جذابیت سرمایه‌گذاری در این فلز ارزشمند را تقویت می‌کند.
بازگشت بیت‌کوین از قله تاریخی
بیت‌کوین که در هفته‌های اخیر به جذاب‌ترین بازار در میان بازارهای مختلف شناخته می‌شود، روز یکشنبه مجددا توانسته بود که رکورد قیمتی جدیدی را به ثبت برساند. تا کنون قیمت ۲۴ هزار و ۲۸۰ دلاری که در روز یکشنبه به ثبت رسید، بالاترین قیمت تاریخی بیت‌کوین به حساب می‌آید. با اینکه در ابتدای روز گذشته بیت‌کوین مجددا وارد کانال ۲۴ هزار دلاری شده بود، اما با معکوس شدن روند نوسانات در بازار جهانی، قیمت بیت‌کوین مجددا به کانال ۲۲ هزار دلاری بازگشت. با این حساب بازدهی بیت کوین در ماه دسامبر تاکنون به ۱۵ درصد رسیده است که هنوز در مقایسه با بسیاری از بازارهای موازی یکی از بهترین بازدهی‌ها به حساب می‌آید. جلب توجه سرمایه‌گذاران بزرگ‌تر برای بیت‌کوین یکی از عوامل رالی صعودی قیمت این رمز ارز بوده است. از طرفی سودهای بزرگ در مدت زمان کوتاه و از سوی دیگر خاصیت پوشش ریسک تورمی توسط این رمز ارز از عوامل توجه بیشتر سرمایه‌گذار به سوی بیت کوین بوده است. با توجه به اینکه به‌طور کلی ۲۱ میلیون واحد بیت کوین در نهایت عرضه خواهد شد و سهم بزرگی از آن نیز تاکنون استخراج شده است و در شرایطی که بانک‌های مرکزی و دولت‌ها مجددا به دلیل وخامت اوضاع پاندمی به دنبال اقدامات انبساطی بیشتر هستند، بیت‌کوین به یکی از جذاب‌ترین گزینه‌ها برای شرایط تورمی تبدیل شده است.
تداوم درخشش بیت‌کوین
تحلیلگران دویچه بانک آلمان در یادداشتی گوشزد کردند که در شرایطی به دلیل اقدامات انبساطی بی‌سابقه پول‌ها در حال بی‌اعتبار شدن هستند، جست‌وجو برای ارزهای جایگزین افزایش خواهد یافت و به همین دلیل نیز احساس می‌شود که تقاضای بالای بیت کوین همچنان ادامه داشته باشد. رمز ارزها که حدود یک دهه پیش ظهور کردند در ابتدا بیشتر با اعمال مجرمانه، موضوعات مربوط به هک‌های کامپیوتری و همچنین با نوسانات بالای قیمتی همراه بودند. فقط در چند سال گذشته بوده است که جریان اصلی اقتصاد توجه بیشتری به این پدیده نوظهور نشان داده است. بازار بیت‌کوین که نسبت به بازار دارایی‌های سنتی از قواعد و نظارت کمتری برخوردار است به دلیل ایجاد زیرساخت‌های بهتر و دسترسی آسان‌تر در حال جلب اعتماد سرمایه‌گذاران بیشتری است. همچنین یکی دیگر از عواملی که رالی قیمتی بیت کوین در سال جاری میلادی را رقم زد افزایش خوش‌بینی‌ها برای تبدیل بیت‌کوین به یکی از ابزارهای اصلی پرداخت بوده است. پس از اینکه سامانه پی‌پال که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های پرداخت الکترونیکی در سطح جهان محسوب می‌شود، بیت‌کوین را به‌عنوان یکی از روش‌های پرداخت مورد پذیرش قرار داد، این امیدواری‌ها نیز افزایش پیدا کرد. با این وجود هنوز تعداد کمی از افراد و کسب‌وکارها برای تجارت خود از بیت‌کوین استفاده میکنند و هنوز پتانسیل زیادی برای نفوذ بیت‌کوین و دیگر رمز ارزها به تجارت جهانی وجود دارد. از نظر بسیاری از تحلیلگران پذیرش محتمل بیت‌کوین در اقتصاد جهانی، سبب خواهد شد تا ارزش این رمز ارز همچنان در مسیری صعودی باشد و از نظر بسیاری از آنان رالی سال ۲۰۲۰ تازه آغاز ماجراست.
دنیای اقتصاد – حمید عزیزی (فرزین) : آخرین آذر دهه ۹۰، برای دلار با کاهش قیمت‌ها خاتمه یافت، امری که تنها یک بار دیگر در سومین ماه پاییز تمام ادوار دهه ۹۰ رخ داده بود. اسکناس آمریکایی در آذرماه ۹/ ۱ درصد از ارزش خود را از دست داد؛ این در حالی بود که این ارز در آذر سال ۹۸ بیش از ۱۰ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده بود و از سال ۹۰تا ۹۶ هم همواره نهمین ماه سال، زمانی برای بالا رفتن قیمت دلار بود. تنها در سال ۹۷، قیمت دلار درآذرماه، علامت منفی بازدهی را در مقابل خود ثبت کرد.
خرق عادت آذرماهی دلار
دومین کاهش قیمت دلار در آذرماه‌های دهه ۹۰ چه پیامی برای معامله‌گران دلار به همراه خواهد داشت، آن هم در شرایطی که بازار ارز، زمستان را افزایشی آغاز کرد. اسکناس آمریکایی در اولین روز دی ماه، ۱۵۰ تومان افزایش یافت و به بهای ۲۵ هزار و ۶۰۰ تومان رسید. واکنش سکه به این رشد، ۸۰ هزار تومان رشد و رسیدن به قیمت ۱۱ میلیون و ۸۵۰ هزار تومان بود.
آیا دلار راه زمستان ۹۷ را طی خواهد کرد؟
قیمت دلار در تمام آذرماه‌های دهه ۹۰ تنها دو بار افت قیمت را تجربه کرد؛ یک‌بار در آذر ۹۷ و دیگری درآذر ۹۹؛ دلار درآذرماه ۹۷، ۲۲ درصد از ارزش خود را از دست داد و تا مرز ۱۰هزار تومانی پایین رفت. با این حال، افت اسکناس آمریکایی در آن مقطع زمانی، در زمستان ادامه نیافت و در سه ماه انتهایی سال۹۷، این ارز با قدرت در مسیرصعودی قرار گرفت و توانست تا سطح ۱۳ هزار تومانی هم افزایش پیدا کند.
اگر قرار باشد، دلار از الگوی سال ۹۷ پیروی کند، زمستان سال جاری، زمانی برای رشد قیمت‌ها خواهد بود. جدا از روند آذرماهی کاهشی، بازار ارز سال‌های ۹۷ و ۹۹ یک شباهت دیگر نیز به هم دارند. در هر دو مقطع زمانی، قیمت دلار در ۶ ماه ابتدایی سال با اضافه پرش روبه‌رو شد و افزایش‌های سنگینی را به ثبت رساند. در این شرایط می‌توان گفت، دلار پس از شوک‌های نیم سال اول ۹۷ و۹۹، آذرماه نزولی را پشت سر گذاشت. این در حالی است که در ۶ماه اول سال‌های ۹۲ تا ۹۶، قیمت دلار نوسان زیادی نداشت و عمدتا درجاده با ثباتی قرار داشت. با این حال، این روند با ثبات در بازه زمانی یاد شده، در آخرین ماه پاییز ادامه پیدا نمی‌کند و اسکناس آمریکایی راه افزایشی را در پیش می‌گیرد. به‌عنوان مثال، دلار در آذر ۹۳بالای ۸ درصد و در آذر ۹۵، نزدیک به ۸ درصد افزایش قیمت را به ثبت می‌رساند. می‌توان گفت در سال‌هایی که شرایط دلار با ثبات بوده است، ماه آذر محلی برای برهم زدن موقت این ثبات بوده است. دلیل این امر آن بوده است که در این مقطع زمانی، تقاضاهایی به شکل سنتی وارد معاملات می‌شوند و به قیمت ارز فشار وارد میکنند. به‌عنوان مثال، در این مقطع زمانی، بسیاری از شرکت‌های تجاری سعی میکنند،کارهای مقدماتی مربوط به واردات کالای خود را انجام دهند. درکنار این برخی از شرکت‌های تجاری به تدریج در آستانه سال نوی میلادی، تسویه‌های دلاری خود را کلید می‌زنند. به این دو، تقاضای مسافرتی افراد را نیز باید اضافه کرد که در آستانه کریسمس افزایش پیدا می‌کند.
چرا دو آذر ۹۷ و ۹۹ با سایر ادوار دهه ۹۰ تفاوت دارد؟
به باور تحلیلگران، یکی از مهم‌ترین عواملی که موجب شد روند قیمت دلار در آذر سال‌های ۹۷ و ۹۹ کاهشی شود، افزایش شدید قیمت‌ها در نیم سال اول ۹۷ و ۹۹ بود. در سال ۹۷، قیمت دلار درابتدای سال در حوالی ۵ هزارتومان بود و در انتهای شهریور، به بالای ۱۴ هزار تومان رسید؛ به عبارت دیگر طی ۶ ماه ارزش دلار نزدیک به ۳ برابر شد. در سال ۹۹، قیمت دلار در ابتدای سال حدود ۱۶ هزار تومان بود و در انتهای شهریورماه تا محدوده ۲۷هزار تومانی رشد کرد. در این بازه زمانی، دلار نزدیک به ۷۰ درصد افزایش قیمت را به ثبت رساند. نتیجه افزایش شدید دلار در نیم سال اول ۹۷ و۹۹، کاهش قیمت‌ها در آذرماه بود.
به گفته فعالان، زمانی که قیمت‌ها در یک مقطع زمانی به شدت افزایشی شوند، افرادی که درآینده هم نیاز به ارز دارند، سعی میکنند زودتر وارد بازار شوند و همین مساله موجب می‌شود که شدت رشد قیمت‌ها هم بیشتر شود. به‌عبارت دیگر، شرکت‌های تجاری وافرادی که در آستانه کریسمس نیاز به تهیه دلار دارند، زمانی که مشاهده میکنند، جریان رشد قیمت‌ها در حال خروج از کنترل است، از هراس افزایش بیشتر قیمت‌ها، زودتر وارد بازار می‌شوند و نیاز خود را مرتفع میکنند. این مساله موجب می‌شود که در آذر، بازار از تقاضای سنتی خود نسبتا خالی شده باشد و در نتیجه به قیمت فشارخاصی وارد نشود، اتفاقی که در سال ۹۷ رخ داد.
آیا ممکن است تجربه زمستان ۹۷ تکرار نشود؟
دلار در آذر ۹۷ کاهشی شد، ولی در زمستان راه افزایشی در پیش گرفت. در این میان، گروهی از فعالان اعتقاد دارند که تجربه زمستان سال جاری با آخرین زمستان دهه ۹۰ می‌تواند متفاوت باشد. آنها عنوان میکنند که در آذر ۹۷ بازار بیش از ۲۰ درصد از ارزش خود را از دست داد که افت بسیار سنگینی بود. از نگاه این گروه، طبیعی بود که آن میزان کاهش، با یک افزایش قیمت دنبال شود.با این حال، در آذر ۹۹، دلار تنها نزدیک به ۲ درصد از ارزش خود را از دست داده که بسیار کمتر از آذرماه۹۷ است. به همین دلیل، برخی معامله‌گران عنوان میکنند که ممکن است، بازار الگوی کاهشی خود را در سال جاری تکمیل نکرده باشد و قرار باشد میزان کاهش در زمستان عمق پیدا کند. در کنار این، گروهی ازمعامله‌گران عنوان میکنند که در زمستان سال جاری، کاخ سفید از دست ترامپ خارج خواهد شد و احتمالا فشار حداکثری به‌دنبال آن ادامه نخواهد یافت. این مساله هم می‌تواند منجر به این شود که سرنوشت دلار در زمستان سال ۹۹ متفاوت‌تر از سال ۹۷ باشد. در مقابل، افزایشی‌های بازار ارز اعتقاد دارند که دلار پس از انتخابات آمریکا، ریزش خود را تجربه کرد؛ این گروه اعتقاد دارند لازمه افت بیشتر دلار، پایان یافتن عملی تحریم‌ها یا گشایش واقعی اقتصادی است. تا آن زمان، از نگاه این گروه، دلار کف قیمت خود را پیدا کرده که در حدود ۲۴ تا۲۵هزار تومان است. از نگاه آنها در صورتی که معامله‌گران از برداشته شدن تحریم‌ها ناامید شوند، قیمت به مرور در زمستان از کف‌های یاد شده فاصله خواهد گرفت. اولین روز زمستان اوضاع به کام افزایشی‌ها بود و دلارتوانست با ۱۵۰ تومان رشد، سطح۲۵ هزار و۵۰۰ تومانی را پشت سر بگذارد. با این حال، کاهشی‌ها اعتقاد دارند با عبور ازهفته اول دی ماه، بار دیگر قدرت بازار به دست کاهشی‌ها خواهد افتاد.
حجت‌اله فیروزی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی: عرضه خودرو در بورس که در قالب طرح «تحول صنعت و بازار خودرو» در کمیسیون صنایع و معادن تدوین و کلیات آن تصویب شد، همچنان جزو دستور کارهای کمیسیون است، اما از آنجا که اعضای کمیسیون نظراتی داشتند، این طرح به کمیته صنعت بازگشت تا این نظرات در آن اعمال شود. کمیته صنعت کمیسیون صنایع و معادن مجلس در حال چکش‌کاری طرح «تحول صنعت و بازار خودرو» است و این طرح در روزهای آینده برای بررسی به صحن کمیسیون صنایع باز می‌گردد. / خانه ملت
دنیای اقتصاد-امیرکلهر : افت شاخص بورس، افزایش تقاضای خرید نمادهای کوچک‌تر در بورس، صحبت‌های حسن روحانی درباره رفراندوم، جریمه نزدیک به ۶۰ هزار خودرو به خاطر تخلفات شب یلدا، صحبت‌های وزیر نفت مبنی بر اینکه هنوز زود است درباره بازگشت نفت ایران به بازار صحبت کنیم، نشست وزیران کشورهای عضو برجام و تاکید آنها بر لزوم حفظ و اجرای توافق هسته‌ای، افزایش قیمت بیت‌کوین و عبور قیمت آن از ۲۴ هزار دلار و افت فروش خودرو در اروپا از جمله خبرهایی بود که روزگذشته مورد توجه افراد فعال در شبکه‌اجتماعی توییتر قرار گرفته بود.
در ادامه مروری داشته‌ایم بر سوژه‌های پربحث در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی:
بحث داغ و همه‌گیر لایحه بودجه ۱۴۰۰
لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ همچنان در شبکه‌اجتماعی توییتر مورد بحث است. روز گذشته مصطفی طاهری، نماینده مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی خود نوشت: «بزرگ‌ترین جهش بودجه ۱۴۰۰ در واگذاری شرکت‌های دولتی (۷۲۰درصد) است. با توجه به وضعیت فعلی بازار سرمایه، تحقق ۹۵ هزار میلیارد تومان غیر‌ممکن خواهد بود.» او همچنین در توییت دیگری نوشته بود: «در اصلاح بودجه ۱۴۰۰ با حذف ارز ترجیحی و تخصیص بخشی از منابع آن به نظام حمایتی دهک‌های نیازمند، ضمن کاهش رانت و فساد، حمایت هدفمند و تامین بخشی از کسری بودجه انجام خواهد شد.» حالا هرچه به روزهای بررسی لایحه بودجه در صحن مجلس نزدیک می‌شویم، توییت‌های انتقادی و تحلیلی نماینده‌های مجلس درباره لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ بیشتر می‌شود. در این میان برخی از کاربران توییترفارسی با استفاده از هشتگ رد کلیات، نظراتشان را در رابطه با رد کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۰ می‌نویسند. نظراتی که اکثرا بازنشر نوشته‌ها و نظرات نماینده‌های مجلس منتقد لایحه ارائه شده از سمت دولت به مجلس است. حالا هر روز که می‌گذرد، موضوع جدیدی درباره بودجه پیشنهادی ۱۴۰۰ از سمت دولت مطرح می‌شود. تا به امروز درباره موضوعات اقتصادی و مرتبط با بازارهای سرمایه صحبت می‌شد و بحث‌های جدیدی هم در انتقاد از لایحه بودجه ۱۴۰۰ در حال شکل‌گیری است. یکی از این بحث‌ها را احمد نادری، نماینده مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی توییتر خود نوشت. او در توییتی با انتشار عکسی از صفحه ۴۵۳ بودجه تقدیمی دولت به مجلس، نوشت که درخواست بودجه برای مشارکت فعال در اجرای برنامه‌ها و تعهدات جهانی به‌ویژه اهداف توسعه پایدار و آموزش ۲۰۳۰ آمده است. نادری در نوشته خود این سند را «ننگین» خواند و نوشت: این سند «گویی تبدیل به ناموس دولت شده است و حاضر به کوتاه آمدن نیست. از وزیر آموزش و پرورش شکایت خواهیم کرد.» با وجود موافقان و مخالفان این بحث، افرادی هم بودند که از نماینده‌های مجلس می‌خواستند در این اوضاع اقتصادی و وضعیت بورس و دیگر بازارهای سرمایه، به این موارد بیشتر توجه داشته باشند و اولویتشان را در بحث بودجه ۱۴۰۰ وضعیت اقتصادی کشور قرار دهند و بعد سراغ دیگر موضوعات بروند. اما در شبکه‌اجتماعی اینستاگرام این موضوع یعنی لایحه بودجه ۱۴۰۰ کمتر به چشم می‌آید. از آنجا که هنوز استفاده از هشتگ در این شبکه اجتماعی خیلی در بین کاربران فارسی‌زبان فراگیر نشده است، مطالب آنها درباره لایحه بودجه ۱۴۰۰ به چشم نمی‌آید یا مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
خوب و بد ارز ۴۲۰۰ تومانی
ارز ۴۲۰۰ تبدیل به یکی از هشتگ‌های شبکه‌اجتماعی توییتر شده است. هشتگی که کاربران با استفاده از آن نظرات و انتقادهایشان درباره اظهارنظر مسوولان درخصوص این ارز را می‌نویسند. روز گذشته استفاده از این هشتگ بعد از مدت‌ها دوباره در بین کاربران این شبکه اجتماعی دیده شد. علت آن هم این بود که علی نیک زادثمرین، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی بیان کرده بود: «هرچند ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال گذشته برای تامین کالاهای اساسی پرداخت شد اما به نام مردم و به کام دیگران تمام شد.» در میان نوشته‌های کاربران درباره ارز۴۲۰۰ تومانی، برخی از افراد هم به این بخش از صحبت‌های این نماینده مجلس توجه کرده بودند که بیان کرده بود براساس گزارش دیوان محاسبات در سال ۹۸ حدود ۸ میلیارد و ۴۲۱ میلیون دلار ارز دولتی برای تامین کالاهای اساسی تخصیص داده شد اما در محل‌های پیش بینی شده، مصرف نشد. از توییت‌هایی هم که روز گذشته مورد توجه کاربران شبکه اجتماعی توییتر قرار گرفت، نوشته رضا باقری‌اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات کشور بود. او در صفحه شخصی خود در این شبکه اجتماعی، نوشت: «۲۶۷ هزار نفر دیروز برای سجام ثبت‌نام کردند. نکته جالب پرچم‌داری سه استان فارس، خوزستان و کرمان برای سجامی شدن و اخذ الکترونیکی سود سهام است.تا پایان سال ۳۰ میلیون نفر سهامدار سهام عدالت سجامی می‌شوند.» با انتشار این توییت از سمت باقری‌اصل بار دیگر بحث سهام عدالت به‌طور محدود در بین افراد فعال در این شبکه‌اجتماعی مطرح شد.
هشتگ واکسن بخرید
در کنار موضوعات بورس و دیگر بازارهای سرمایه که سهامداران و فعالان این حوزه درباره آن اظهارنظر می‌کردند، روز گذشته یکی از موضوعاتی که توجه‌ها را به خود جلب کرده بود، نگرانیها در رابطه با شیوع گونه جدیدی از ویروس کرونا در جنوب انگلستان بود. این نگرانیها باعث شده که برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا در اقدامی فوری، کلیه پروازهای ورودی از بریتانیا را لغو و ممنوع اعلام کنند. با وجود اینکه ایران نیز اعلام کرده است که به مدت دو هفته تمام پروازهایش به نقاط مختلف بریتانیا را به حالت تعلیق درآورده است اما روز گذشته دبیر انجمن شرکت هواپیمایی، اعلام کرد که پروازهای انگلیس به مقصد تهران همچنان برقرار است و وزارت راه‌و‌شهرسازی به‌طور رسمی ممنوعیتی را برای این پروازها اعلام نکرده است. این اتفاق‌ها باعث شده بود که نوشته‌های فعالان حوزه اقتصادی هم به این سمت و سو کشیده شود و از دولت و دیگر نهادهای نظارتی در کشور بخواهند که فکری به حال این پروازها کنند و نگذارند اوضاع سلامت مردم از این چیزی که هست، بدتر شود. یکی از افرادی که به این مساله واکنش نشان داد، مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع ایران و چین بود. او در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «اکثر کشورها ورود پرواز از مبدأ انگلستان را ممنوع کرده‌اند. آقای دولت مراقب ورود گونه جدید ویروس باشید.» محمدعلی وکیلی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی هم در صفحه شخصی خود در شبکه‌اجتماعی توییتر نوشت: «مسوولان محترم این بار تا دیرنشده لطفا مرزهای هوایی به مقصد انگلیس و بالعکس راببندید. خبرانتشار ویروس جدید کرونا با قدرت چند برابری درآن کشور ویرانگر است.» حالا که صحبت از ویروس کرونا است، باید درباره یکی دیگر از نوشته‌ها و دغدغه‌های کاربران توییترفارسی در روزهای گذشته هم بنویسیم. موضوعی که تبدیل به هشتگ پراستفاده‌ای شد و حتی سر از سایت‌ها و خبرگزاری‌ها هم درآورد و البته چهره‌‌ها و فعالان اقتصادی هم درباره آن نوشتند؛ درخواست خرید واکسن کرونا از دولت، نوشته فراگیری بود که در یکی، دو روز گذشته به وفور در شبکه‌اجتماعی توییتر دیده می‌شد و کاربران استفاده از هشتگ واکسن بخرید، در رابطه با درخواست خرید واکسن از سمت دولت و توجه به سلامت مردم می‌نوشتند.
دنیای‌اقتصاد : بررسی آمار و اطلاعات شاخص کل فرابورس ایران طی داد و ستد‌های آذر حاکی از روندی صعودی است. هر چند این نماگر در مهر و آبان به ترتیب ۶/ ۳ و ۹/ ۱ درصد بازدهی منفی را کسب کرد اما همزمان با تغییر فضای معاملاتی، تخلیه حباب قیمتی سهام، کمرنگ شدن ریسک‌های سیستماتیک و بهبود وضعیت قیمت‌های جهانی با یک تغییر رویه همراه شد. به گونه‌ای که این نماگر که آخرین روز کاری آبان در رقمی بالغ بر ۱۶ هزار و ۶۴۷ واحدی قرار داشت اکنون با افزایش ۳/ ۱۸ درصدی توانست رقم ۱۹ هزارو ۶۸۹ واحدی را به خود اختصاص دهد. با احتساب تغییرات نهمین ماه سال، نماگر اصلی بازار صعود ۱۹۹ درصدی را از ابتدای سال‌جاری تا پایان این ماه به نمایش می‌گذارد.
مرروی بر بازدهی شاخص فرابورس در ۹ ماه سال‌جاری نشان می‌دهد که در بهار ۱۳۹۹ رشدی معادل ۱/ ۱۱۵ درصد، سه ماهه دوم سال افزایش ۱/ ۲۴ درصد و فرآیند معاملاتی پاییز با رشد ۹/ ۱۱ درصد صورت پذیرفته است. با توجه به آمار ارائه شده مشاهده می‌شود که با وجود افت شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در پاییز اما روایت آماری شاخص کل فرابورس ایران از روندی صعودی حکایت دارد که این مهم به دلیل هم‌وزن بودن شاخص فرابورس از نکات حائزاهمیت آمار معاملات این بازار محسوب خواهد شد. کما اینکه شاخص هم‌وزن بورس تهران نیز در مجموع سه‌ماهه سوم سال روندی مثبت را نشان می‌دهد که این مهم در جای خود سیگنال چرخ مطلوب نقدینگی در اغلب سهم‌های بورسی و فرابورسی را در کنار ارزندگی قیمت سهام شرکت‌ها به جامعه سهامداری ارسال می‌کند. ارزش بازار شرکت فرابورس ایران نیز روندی مشابه با شاخص کل را طی این ماه سپری کرده به‌طوری که این متغیر پایان آبان در رقم ۱۷ میلیون و ۵۴۲ هزار و ۹۳۳ میلیارد ریالی قرار داشت و در پایان آذر نیز توانست رقم ۲۰ میلیون و ۲۷۳ هزار و ۵۸۳ میلیارد ریالی را تجربه کند. بر این اساس ارزش بازار فرابورس طی یک ماه معاملاتی گذشته رشد ۱۶ درصدی و از ابتدای سال تا پایان ماه مذکور افزایشی معادل ۱۹۱ درصدی را به ثبت رسانده است. با توجه به نوسانات و رفتار هیجانی حاکم بر کلیت فضای معاملاتی بازار سهام طی چند وقت اخیر، مرور فرآیند عرضه‌های اولیه در فرابورس ایران نشان می‌دهد از ابتدای سال تا پایان آذر ۱۸ عرضه اولیه با موفقیت در این بازار صورت گرفته است. یک عرضه با روش حراج در بازار SME، سه عرضه به‌صورت گشایش نماد (از بازار پایه به بازار اصلی) و ۱۴ عرضه مابقی نیز با استفاده از روش ثبت‌سفارش صورت پذیرفته است. از مجموع ۱۸ عرضه اولیه، دو عرضه در آذر ماه انجام شد که مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار گرفت. از سویی ارزش معاملات با احتساب میانگین روزانه ماه که شامل ۲۲ روز معاملاتی می‌شود حاکی از ۷ هزارو ۸۱۱ میلیارد تومان در حجمی بالغ بر ۳ هزار و ۳۴۴میلیون ورقه سهم در کلیت معاملات این بازار است. روند ارزش و حجم معاملات سهام در آذر ماه سال ۱۳۹۹ به‌صورت میانگین روزانه ۳ هزار و ۱۲۵ ورقه به ارزش ۴هزار و ۹۸۰ میلیارد تومان به ثبت رسیده است. روند ارزش و حجم معاملات اوراق بدهی به‌صورت میانگین روزانه ۲۶ میلیون ورقه به ارزش ۲ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان بوده است. روند ارزش و حجم معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در آذر ماه هم به‌صورت میانگین روزانه از ۱۹۹ میلیون ورقه به ارزش ۴۲۷میلیاردتومانی حکایت دارد. در اوراق تسهیلات مسکن نیز میانگین روزانه ارزش معاملات در رقمی بالغ بر ۴ هزار و ۸۶۵ میلیون تومان در حجم معاملاتی حدود ۷۶ هزار ورقه را شاهد بودیم.
دنیای اقتصاد : بورس تهران در اولین روز کاری چهارمین فصل سال کم‌نوسان ظاهر شد و بعد از فراز و فرود کم‌مقدار در نهایت با افت ۲/ ۰ درصد به محدوده یک میلیون و ۴۳۶ هزار واحد عقب نشست. معاملات روز گذشته بازار سهام با افزایش عرضه به ویژه در بزرگان آغاز شد. به‌طوری که در همان دقایق ابتدایی از ارتفاع شاخص کل ۱۰هزار واحد کاسته شد. در ادامه اما با بازگشت خریداران و تغییر جهت قیمت‌ها از منفی به مثبت، شاخص کل را به محدوده یک میلیون و ۴۴۴ واحد رساند. اما این رشد نیز پایدار نبود و از نیمه دوم معاملات عرضه‌ها شدت گرفت.
به این ترتیب شاخص کل با افت ۲۷۰۰ واحدی(۲/ ۰ درصدی) قرمزپوش شد. در این میان گروه‌های بزرگ و عمدتا کالامحور بیشترین فشار را بر شاخص کل تحمیل کردند. جایی که برخلاف این نماگر، شاخص کل هم‌وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد، از همان دقایق ابتدایی معاملات رو به صعود گذاشت و در نهایت با رشد ۵/ ۴ هزار واحدی(۰۲/ ۱ درصد) همراه شد. در فرابورس نیز با رشد ۲۵۵ واحد(معادل ۳/ ۱ درصد) بر ارتفاع شاخص این بازار افزوده شد. همان‌طور که بارها گفته شد، این روزها با گرایش سهامداران به سوی خرید سهام شرکت‌های کوچک‌تر، شاهد روند معکوس میان سه شاخص کل بورس و شاخص هم‌وزن و کل فرابورس هستیم. به‌طوری که بسیاری از نمادهای کوچک برخلاف شاخص‌سازان بورسی با جهش قیمت همراه شدند. در این میان غلبه دید کوتاه‌مدت بر دادوستد سهام سبب شده به سرعت شاهد شناسایی سود از سوی فعالان این بازار باشیم. در جریان دادوستدهای روز دوشنبه از ۳۳۵ نماد بورسی معامله شده، ۱۳۰ نماد (معادل ۳۹ درصد) با صف خرید به ارزش ۱۵۳۴ میلیارد تومان همراه شدند و در مقابل ۴۹ نماد(معادل ۶/ ۱۴ درصد) صف فروش به ارزش ۷۵۰ میلیارد تومان تشکیل دادند. در این بین نماد خودرویی «خساپا» با حجم فروش ۱۰۰ میلیون سهم بیشترین حجم صف فروش را داشت. در معاملات فرابورس نیز همزمان با رشد ۳/ ۱ درصدی آیفکس، از ۱۳۷ نماد معامله شده، ۶۸ نماد(معادل ۶/ ۴۹ درصد) با صف خرید به ارزش ۷۶۳ میلیارد تومان همراه شدند و تنها ۸ نماد(معادل ۸/ ۵ درصد) صف فروش ۲۳ میلیارد تومانی را تجربه کردند. در این بازار نماد تازه‌وارد «وکبهمن» بیشترین حجم صف خرید و «بکهنوج» بیشترین حجم صف فروش را در این بازار داشتند. از مجموع کل بورس و فرابورس حدود ۱/ ۶۴ درصد از نمادها قیمت پایانی مثبت و ۴/ ۳۱ درصد از نمادها با قیمت پایانی منفی معاملات دیروز را پایان دادند. در معاملات این روز ارزش معاملات خرد بورس تهران با افت ۹ درصدی نسبت به معاملات روز ماقبل ۹۸۸۴ میلیارد تومان برآورد شد، ضمن آنکه سهامداران حقیقی خالص فروشی بالغ بر ۱۴۷ میلیارد تومان را رقم زدند. در این میان بیشترین خروج پول حقیقی از سه گروه چند رشته‌ای صنعتی، خودرو و فرآورده‌های نفتی رقم خورد. به این ترتیب گروه شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی در جریان معاملات روز دوشنبه بورس تهران شاهد انتقال سهامی به ارزش ۱۲۲ میلیارد و ۳۶۰ میلیون تومان از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران عمده بازار بود. این روند در گروه خودرو با انتقال ۴/ ۹۶ میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی دنبال شد. زیرمجموعه‌های پالایشی نیز در این روز شاهد خروج ۵/ ۶۱ میلیاردتومانی حقیقی‌ها بودند. در مقابل اما معامله‌گران خرد بازار سهام زیرمجموعه گروه‌های محصولات فلزی و کانه فلزی را در اولویت نخست لیست خرید خود قرار دادند.
دنیای‌اقتصاد : «نوسان‌گیران» توصیفی است که سهامداران خرد و برخی مسوولان خارج از بازار سرمایه در روزها و هفته‌های اخیر از بازارگردان‌ها ارائه میکنند؛ به‌ویژه پس از آنکه شرکت بورس و اوراق بهادار تهران تمامی شرکت‌های بورسی را ملزم به بازارگردانی کرد. از آن زمان تاکنون، هر روز که شاخص کل بازار نزولی شده، دیواری کوتاه‌تر از بازارگردان‌ها پیدا نمی‌شود و آنها در نوک پیکان حملات قرار گرفته و به‌عنوان مقصر معرفی شدهاند. با این حال نظر کارشناسان و متخصصان بازار سرمایه چنین نیست و گرچه بر فعالیت بازارگردانان اشکال‌هایی وارد میکنند اما معتقدند نباید به بازارگردان به‌عنوان نهادی که وظیفه دارد تنها در روزهای ریزش بازار، منابعش را خرج جمع کردن صف‌های فروش کند، نگاه کرد.
پوستین وارونه بازارگردانی سهام
در کنار تصمیمات ریز و درشتی که مسوولان ارشد بورسی برای بهبود وضعیت بازار در روزهای سقوط شاخص کل گرفتند، ورود بازارگردانان به بازار سرمایه نیز بیش از هر چیز دیگری خودنمایی می‌کرد که از آن به‌عنوان عامل نجات بازار یاد می‌شد. مسوولان سازمان بورس و اوراق بهادار پس از چند جلسه با مدیران ارشد حقوقی خبر ورود بازارگردانان در حمایت از بازار سرمایه را اعلام کردند. آنان تاکید داشتند که با حمایت بازارگردانان صف‌های فروش جمع و بازار رفته‌رفته روی آرامش را به خود می‌بیند. در نهایت نیز در آخرین روز از تابستان بود که معاون عملیات بازار شرکت بورس تهران با صدور اطلاعیه‌ای به مدیران عامل شرکت‌های بورسی اعلام کرد که با توجه به اهمیت روزافزون الزامات نقدشوندگی بازار و لزوم تنظیم عرضه و تقاضای بازار به موجب آیین‌نامه حفظ ثبات بازار سرمایه و صیانت از حقوق سرمایه‌گذاران و سهامداران، داشتن رکن بازارگردانی موثر از سوی ناشر و سهامداران شرکت‌ها جزو الزامات پذیرش شرکت‌هاست. طبق این اطلاعیه تمامی شرکت‌های بورسی از ۱۰ مهرماه و تمامی شرکت‌ها در فرابورس از تاریخ ۱۵ مهر ملزم به معرفی بازارگردان شدند. گرچه کارشناسان در همان زمان از این تصمیم حمایت کردند و بازارگردانی را یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه دانستند اما تاکید داشتند که بازارگردانی عامل دوم نجات بازار است و نباید تصور کرد با حضور بازارگردانان مشکلات ریز و درشت هم حل شود.
تعریف نادرست از بازارگردانی
اکنون نیز که چند ماهی از ملزم شدن شرکت‌های بورسی برای بازارگردانی می‌گذرد و به گفته سیاوش وکیلی، مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس در ۹ ماه گذشته بازارگردان‌ها دو برابر حجم فروش سهام، اقدام به خرید سهام کرده‌اند، پیش‌بینی کارشناسان این حوزه درست از آب درآمده است. هرچند بازار از ریزش غیرمعمولی نجات یافته اما همچنان به تعادل نرسیده است. با این حال و با وجود آنکه بازارگردان‌ها در ۹ ماه گذشته ۵۵ هزار میلیارد تومان سهام خریداری کرده و به میزان ۲۷هزار میلیارد تومان سهام فروخته‌اند، اگر شاخص روند نزولی به خود بگیرد باز آنان به‌عنوان مقصر اصلی معرفی می‌شوند. حسین خسرونژاد، کارشناس بازار سرمایه این نگاه را غلط می‌داند و به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید مانند همه تصمیم‌های دیگر بازار سرمایه، بازارگردانی هم در بازار ما درست انجام نمی‌شود. به اعتقاد او بازارگردانی در بازار ایران درست تعریف نشده و نگاه سهامداران و مسوولان به بازارگردان‌ها غلط است. خسرونژاد توضیح می‌دهد: «مثل همه اتفاقات دیگر در بازار سرمایه ما که بدون کار کارشناسی انجام می‌شود، بازارگردانی هم بدون کار کارشناسی انجام می‌شود. بازارگردان صرفا برای جمع‌کردن سهمها و روزهای منفی نیست. بازارگردان باید بتواند در روند مثبت بازار هم تاثیرگذار باشد. اینکه ما همه شرکت‌ها را مجبور کنیم منابعی را از دست بدهند برای بازارگردانی اشتباه است.»
این کارشناس بازار سرمایه یادآور می‌شود: «بازارگردانی در بازار ما به‌ویژه در این چند ماه اخیر به این دلیل به وجود آمد که بازار حبابی و نیازمند اصلاح بود و مسوولان اصرار داشتند یک عده بیایند از جیب یک عده دیگر سهمها را خریداری کنند که تبعات سیاسی و اقتصادی بازار کم شود. بنابراین تصوری که سازمان بورس و مردم از بازارگردان دارند آدمی است که یک پول از یک منابع مفتی آورده و با آن سهم حبابی مردم را بخرد تا مردم ضرر نکنند و همه خوشحال باشند! در صورتی که در هیچ جای دنیا بازارگردانی اینگونه انجام نمی‌شود.»
خسرونژاد با مقایسه بازارگردانی در کشور آلمان می‌گوید: «در بازار آلمان اگر ۱۵ یا ۲۰ درصد قیمت سهام بالا برود market maker یا همان بازارگردان ۴۰ درصد سهام شرکت را روی کانتر می‌گذارد ولی چیزی که در کشور ما جا افتاده این است که بازارگردان تعریف شده نهاد یا سهامدار عمده‌ای است که فقط در بازارهای نزولی فعالیت کند. اگر همین سهامدار عمده یا بازارگردان در بازار صعودی بخواهد سهم بفروشد همه شاکی می‌شوند که عرضه‌های آبشاری حقوقی‌ها شروع شد!
بازارگردانی یا اتلاف منابع ملی؟
او در ادامه با ذکر مثالی از بازارگردانی سهام بانک تجارت می‌گوید: «صندوق بازارگردان بانک تجارت در دو ماه گذشته حدود ۸ میلیارد تومان سهم خریداری کرده است. یعنی منابع و سرمایه مردم که باید صرف بنگاه‌های کوچک برای جلوگیری از اتفاق‌های بد اقتصادی در زمان شیوع کرونا یا جلوگیری از بیکاری می‌شد صرف خرید سهام بانک تجارت شده است! از سوی دیگر این‌قدر خریدار زیاد است که در حال حاضر سهم بازارگردان بانک تجارت نزدیک به سهم دولت در بانک تجارت شده یعنی در مجمع مشخص نیست سهامدار حقوقی بانک تجارت دقیقا کیست؟ دولت است یا صندوق بازارگردان تحت مدیریت خود بانک تجارت؟! بنابراین مانند همه اتفاقات دیگر در بازار سرمایه که نمادی از تصمیمات عجولانه و سوءمدیریت در ارکان بازار مشاهده می‌شود، در بازارگردانی هم هست.»
خسرونژاد معتقد است تا روزی که اینگونه بازارگردانی ادامه داشته باشد منابع کشور بیشتر به هدر می‌رود. این کارشناس بازارهای مالی با یادآوری کسری بودجه سال آینده می‌گوید: «در کشوری که برآورد می‌شود در بودجه ۱۴۰۰ کسری هنگفتی وجود داشته باشد، اینکه بانک تجارت منابع زیادی بابت حمایت کورکورانه از سهام بانک هدر دهد، عقلانی نیست. »
لزوم اصلاح فرهنگ سرمایه‌گذاری
خسرونژاد راه اصلاح روش بازارگردانی در کشور و نزدیک شدن به استانداردهای جهانی را فرهنگ‌سازی و روی کار آمدن مدیران متخصص می‌داند. او می‌گوید: «مردم باید یاد بگیرند که اگر با چشم بسته و بدون کوچک‌ترین اطلاعی سهم می‌خرند باید عواقب آن را هم بپذیرند. سواد مالی و فرهنگ سرمایه‌گذاری در کشور ما وجود ندارد و تا زمانی که این دو اصلاح نشود مشکلی حل نخواهد شد.» این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه «باید مدیران غیرمتخصص جای خود را به افراد خبره و متخصص بدهند» تاکید می‌کند: «قطعا تصمیمات غیرکارشناسی مسوولان ما نیز زیاد است و بسیاری از مشکلات از همین تصمیمات ناشی می‌شود. از تصمیماتی که در سازمان بورس و شورای عالی بورس و شرکت بورس به‌صورت لحظه‌ای عوض می‌شود بگیرید تا تصمیماتی که در سطح کلان‌تر اقتصاد درباره بازار سرمایه گرفته می‌شود. همه اینها باعث می‌شود که وضعیت بازار اینگونه باشد و هیچ کاری از جمله بازارگردانی درست انجام نشود.»
خسرونژاد در حالی سیاست‌گذاری‌های بورسی را عامل وضعیت ناآرام بازار سرمایه می‌داند و معتقد است که نگاه مردم و مدیران به بازارگردانی غلط است که برخی معتقدند بازارگردان‌ها در فرآیندهای بازار سرمایه اختلال ایجاد و آنان را به تلاش برای نوسان‌گیری از سرمایه‌گذاران خرد متهم میکنند. این نگاه فراتر از نگاه فعالان فضای مجازی است و در نهادهای حکومتی هم رخنه کرده است. به‌طوری که مجلس شورای اسلامی به‌عنوان نهاد قانون‌گذاری در هفته‌های اخیر بازارگردان‌ها در سیبل حملات خود قرار داده و حتی یکی از این نمایندگان ادعا کرده که لیستی ۵۰ نفره از متهمان در موضوع بازارگردانی و شرکت‌هایی را که به گفته او با عملکرد خود باعث سقوط شاخص شدهاند، به رئیس دستگاه قضا گزارش داده است! اما سیاوش وکیلی، مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس، ضمن رد این اتهام نوسان‌گیری بازارگردانان، فعالیت اکثریت آنان را قانونمند دانسته و درباره نحوه برخورد سازمان بورس با تخلفات برخی بازارگردان‌ها هم توضیح داده است. او در یکی از مصاحبه‌های اخیر خود بر تفاوت بین «تخلف» و «جرم» تاکید کرده و گفته سازمان بورس با ناشران و نهادهای مالی که از دستورالعمل‌ها تخلف کردند و همچنین با بازارگردان‌هایی که در فرآیند عملیات بازارگردانی هم دچار تخلف شوند برخورد خواهد کرد. اما این موضوع با جرم‌انگاری و ارسال پرونده به دادگاه‌ها تفاوت دارد. به گفته او تاکنون عمده تخلفات ناشی از استنکاف برخی ناشران از عمل به مصوبه ۲۰ شهریور شورای عالی بورس و آیین‌نامه صیانت از حقوق سرمایه‌گذاران بوده که همه ناشران (چه ناشران جدیدالورود به بازار و چه ناشران باسابقه بازار) را به داشتن بازارگردان ملزم کرده است، در نخستین روزهای اجرای این مصوبه در ۱۳مهرماه برخی ناشران از اجرای آن خودداری کردند که برخوردهای لازم براساس مقررات هم صورت پذیرفت. همچنین طبق اعلام معاونت حقوقی سازمان بورس در دو یا سه ماه گذشته ۲۰۷ مدیر بورسی، احکامی از «تذکر» تا «سلب صلاحیت» و «جریمه نقدی» دریافت کردند که در تاریخ بورس این میزان جدیت در مقابل تخلفات بی‌سابقه بوده است. سازمان بورس ضمن حمایت از بازارگردانان و اعلام این آمار که اکنون از بین حدود ۶۵۰ نماد فعال در بازار سرمایه، ۴۸۰ نماد دارای بازارگردان هستند تاکید دارد که این سازمان با هیچ تخلفی کنار نمی‌آید.
بازارگردانی سهم چیست؟
بازارگردانی، فعالیتی است که با هدف کاهش دامنه نوسانات قیمت اوراق بهادار و تامین نقدشوندگی آن توسط کارگزار انجام می‌شود. در واقع بازارگردان به افراد یا شرکت‌هایی گفته می‌شود که با هدف کسب سود اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار یا کالاهای اقتصادی میکنند و بنا به ماهیت عملکرد از نوسانات ناخواسته و قیمت دارایی می‌کاهند. بازارگردان‌ها (Market Maker) حجم زیادی از اوراق بهادار را در اختیار دارند و می‌توانند مقدار زیادی از سفارش‌ها را در بازارهای مالی انجام دهند.
وظیفه بازارگردان‌ها همواره حفظ تعادل سهام است. بازارگردان باعث جلوگیری از تشکیل صف‌های خرید و فروش می‌شود. به‌عبارت‌دیگر زمانی که اکثر سرمایه‌گذاران اقدام به فروش دارایی‌های خود میکنند و عرضه زیاد می‌شود اما تقاضا برای خرید سهم کم می‌شود، بازارگردان اقدام به حمایت از سهم و خرید سهم‌های عرضه شده می‌کند تا تقاضای همه فروشندگان تامین و نقدشوندگی در سهم افزایش یابد. البته بازارگردان تنها در صفوف فروش اقدام به حمایت از سهم نمی‌کند و در روزهای مثبت و صفوف خرید هم اگر سرمایه‌گذاران به دنبال خرید سهم باشند، بازارگردان دارایی‌های خود را عرضه می‌کند تا تمام سفارش‌های خرید نیز تامین شود و علاوه بر آن حجم مبنا هم پر شود. به عبارتی خرید و فروش سهام را برای معامله‌گران تسهیل می‌کند. به این ترتیب از مهم‌ترین وظیفه بازارگردان افزایش نقدشوندگی در بازار است. در واقع زمانی که سهامداران نقدینگی نیاز دارند و تصمیم به فروش اوراق خود در بازار گرفته‌اند اما به دلیل رکود خریداری برای سهمها پیدا نشود بازارگردان باید اقدام به خریداری این اوراق کند یا زمانی که افراد برای خرید اوراق به دنبال فروشنده هستند اوراق در اختیار خود را به متقاضیان بفروشد. در مجموع مهم‌ترین اهداف بازارگردان، کاهش هزینه‌های معاملاتی از طریق کاهش شکاف قیمتی خرید و فروش، جلوگیری از نوسانات شدید و کنترل قیمت ورقه بهادار در یک محدوده معین و افزایش میزان نقدشوندگی سهام و بازار و وجود عرضه و تقاضا برای اوراق بهادار است.
دنیای اقتصاد-امیرکلهر : افت شاخص بورس، افزایش تقاضای خرید نمادهای کوچک‌تر در بورس، صحبت‌های حسن روحانی درباره رفراندوم، جریمه نزدیک به ۶۰ هزار خودرو به خاطر تخلفات شب یلدا، صحبت‌های وزیر نفت مبنی بر اینکه هنوز زود است درباره بازگشت نفت ایران به بازار صحبت کنیم، نشست وزیران کشورهای عضو برجام و تاکید آنها بر لزوم حفظ و اجرای توافق هسته‌ای، افزایش قیمت بیت‌کوین و عبور قیمت آن از ۲۴ هزار دلار و افت فروش خودرو در اروپا از جمله خبرهایی بود که روزگذشته مورد توجه افراد فعال در شبکه‌اجتماعی توییتر قرار گرفته بود.
در ادامه مروری داشته‌ایم بر سوژه‌های پربحث در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی:
بحث داغ و همه‌گیر لایحه بودجه ۱۴۰۰
لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ همچنان در شبکه‌اجتماعی توییتر مورد بحث است. روز گذشته مصطفی طاهری، نماینده مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی خود نوشت: «بزرگ‌ترین جهش بودجه ۱۴۰۰ در واگذاری شرکت‌های دولتی (۷۲۰درصد) است. با توجه به وضعیت فعلی بازار سرمایه، تحقق ۹۵ هزار میلیارد تومان غیر‌ممکن خواهد بود.» او همچنین در توییت دیگری نوشته بود: «در اصلاح بودجه ۱۴۰۰ با حذف ارز ترجیحی و تخصیص بخشی از منابع آن به نظام حمایتی دهک‌های نیازمند، ضمن کاهش رانت و فساد، حمایت هدفمند و تامین بخشی از کسری بودجه انجام خواهد شد.» حالا هرچه به روزهای بررسی لایحه بودجه در صحن مجلس نزدیک می‌شویم، توییت‌های انتقادی و تحلیلی نماینده‌های مجلس درباره لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ بیشتر می‌شود. در این میان برخی از کاربران توییترفارسی با استفاده از هشتگ رد کلیات، نظراتشان را در رابطه با رد کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۰ می‌نویسند. نظراتی که اکثرا بازنشر نوشته‌ها و نظرات نماینده‌های مجلس منتقد لایحه ارائه شده از سمت دولت به مجلس است. حالا هر روز که می‌گذرد، موضوع جدیدی درباره بودجه پیشنهادی ۱۴۰۰ از سمت دولت مطرح می‌شود. تا به امروز درباره موضوعات اقتصادی و مرتبط با بازارهای سرمایه صحبت می‌شد و بحث‌های جدیدی هم در انتقاد از لایحه بودجه ۱۴۰۰ در حال شکل‌گیری است. یکی از این بحث‌ها را احمد نادری، نماینده مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی توییتر خود نوشت. او در توییتی با انتشار عکسی از صفحه ۴۵۳ بودجه تقدیمی دولت به مجلس، نوشت که درخواست بودجه برای مشارکت فعال در اجرای برنامه‌ها و تعهدات جهانی به‌ویژه اهداف توسعه پایدار و آموزش ۲۰۳۰ آمده است. نادری در نوشته خود این سند را «ننگین» خواند و نوشت: این سند «گویی تبدیل به ناموس دولت شده است و حاضر به کوتاه آمدن نیست. از وزیر آموزش و پرورش شکایت خواهیم کرد.» با وجود موافقان و مخالفان این بحث، افرادی هم بودند که از نماینده‌های مجلس می‌خواستند در این اوضاع اقتصادی و وضعیت بورس و دیگر بازارهای سرمایه، به این موارد بیشتر توجه داشته باشند و اولویتشان را در بحث بودجه ۱۴۰۰ وضعیت اقتصادی کشور قرار دهند و بعد سراغ دیگر موضوعات بروند. اما در شبکه‌اجتماعی اینستاگرام این موضوع یعنی لایحه بودجه ۱۴۰۰ کمتر به چشم می‌آید. از آنجا که هنوز استفاده از هشتگ در این شبکه اجتماعی خیلی در بین کاربران فارسی‌زبان فراگیر نشده است، مطالب آنها درباره لایحه بودجه ۱۴۰۰ به چشم نمی‌آید یا مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
خوب و بد ارز ۴۲۰۰ تومانی
ارز ۴۲۰۰ تبدیل به یکی از هشتگ‌های شبکه‌اجتماعی توییتر شده است. هشتگی که کاربران با استفاده از آن نظرات و انتقادهایشان درباره اظهارنظر مسوولان درخصوص این ارز را می‌نویسند. روز گذشته استفاده از این هشتگ بعد از مدت‌ها دوباره در بین کاربران این شبکه اجتماعی دیده شد. علت آن هم این بود که علی نیک زادثمرین، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی بیان کرده بود: «هرچند ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال گذشته برای تامین کالاهای اساسی پرداخت شد اما به نام مردم و به کام دیگران تمام شد.» در میان نوشته‌های کاربران درباره ارز۴۲۰۰ تومانی، برخی از افراد هم به این بخش از صحبت‌های این نماینده مجلس توجه کرده بودند که بیان کرده بود براساس گزارش دیوان محاسبات در سال ۹۸ حدود ۸ میلیارد و ۴۲۱ میلیون دلار ارز دولتی برای تامین کالاهای اساسی تخصیص داده شد اما در محل‌های پیش بینی شده، مصرف نشد. از توییت‌هایی هم که روز گذشته مورد توجه کاربران شبکه اجتماعی توییتر قرار گرفت، نوشته رضا باقری‌اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات کشور بود. او در صفحه شخصی خود در این شبکه اجتماعی، نوشت: «۲۶۷ هزار نفر دیروز برای سجام ثبت‌نام کردند. نکته جالب پرچم‌داری سه استان فارس، خوزستان و کرمان برای سجامی شدن و اخذ الکترونیکی سود سهام است.تا پایان سال ۳۰ میلیون نفر سهامدار سهام عدالت سجامی می‌شوند.» با انتشار این توییت از سمت باقری‌اصل بار دیگر بحث سهام عدالت به‌طور محدود در بین افراد فعال در این شبکه‌اجتماعی مطرح شد.
هشتگ واکسن بخرید
در کنار موضوعات بورس و دیگر بازارهای سرمایه که سهامداران و فعالان این حوزه درباره آن اظهارنظر می‌کردند، روز گذشته یکی از موضوعاتی که توجه‌ها را به خود جلب کرده بود، نگرانیها در رابطه با شیوع گونه جدیدی از ویروس کرونا در جنوب انگلستان بود. این نگرانیها باعث شده که برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا در اقدامی فوری، کلیه پروازهای ورودی از بریتانیا را لغو و ممنوع اعلام کنند. با وجود اینکه ایران نیز اعلام کرده است که به مدت دو هفته تمام پروازهایش به نقاط مختلف بریتانیا را به حالت تعلیق درآورده است اما روز گذشته دبیر انجمن شرکت هواپیمایی، اعلام کرد که پروازهای انگلیس به مقصد تهران همچنان برقرار است و وزارت راه‌و‌شهرسازی به‌طور رسمی ممنوعیتی را برای این پروازها اعلام نکرده است. این اتفاق‌ها باعث شده بود که نوشته‌های فعالان حوزه اقتصادی هم به این سمت و سو کشیده شود و از دولت و دیگر نهادهای نظارتی در کشور بخواهند که فکری به حال این پروازها کنند و نگذارند اوضاع سلامت مردم از این چیزی که هست، بدتر شود. یکی از افرادی که به این مساله واکنش نشان داد، مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع ایران و چین بود. او در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «اکثر کشورها ورود پرواز از مبدأ انگلستان را ممنوع کرده‌اند. آقای دولت مراقب ورود گونه جدید ویروس باشید.» محمدعلی وکیلی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی هم در صفحه شخصی خود در شبکه‌اجتماعی توییتر نوشت: «مسوولان محترم این بار تا دیرنشده لطفا مرزهای هوایی به مقصد انگلیس و بالعکس راببندید. خبرانتشار ویروس جدید کرونا با قدرت چند برابری درآن کشور ویرانگر است.» حالا که صحبت از ویروس کرونا است، باید درباره یکی دیگر از نوشته‌ها و دغدغه‌های کاربران توییترفارسی در روزهای گذشته هم بنویسیم. موضوعی که تبدیل به هشتگ پراستفاده‌ای شد و حتی سر از سایت‌ها و خبرگزاری‌ها هم درآورد و البته چهره‌‌ها و فعالان اقتصادی هم درباره آن نوشتند؛ درخواست خرید واکسن کرونا از دولت، نوشته فراگیری بود که در یکی، دو روز گذشته به وفور در شبکه‌اجتماعی توییتر دیده می‌شد و کاربران استفاده از هشتگ واکسن بخرید، در رابطه با درخواست خرید واکسن از سمت دولت و توجه به سلامت مردم می‌نوشتند.
بدون دیدگاه