نسبت های مالی در واقع راهی برای بررسی عملکرد شرکت است؛ که آیا شرکت در مسیر پیشرفت است یا اینکه در شرف ورشکستگی است؟ نقاط ضعف و قوت آن چیست ؟ با استفاده از همین صورت های مالی ، گزارش عملکرد شرکت اعلام می گردد و یک سرمایه گذار بورسی میتواند گزارش های مالی را بررسی کرده و سپس در رابطه با خرید سهام شرکت تصمیم گیری نماید.
بررسی نسبت های مالی در واقع قسمت مهمی از تحلیل بنیادین شرکت است. در این مقاله مفصل به تشریح نسبت های مالی و کاربرد آنها در بازار بورس پرداخته ایم. در صورت نیاز میتوانید با مشاوران موسسه آرکا ارتباط برقرار کرده و از آموزش ها و رهنمودها استفاده ببرید.
نسبت های مالی چیست و به چه کار می آید؟
نسبت های مالی ابزاری است که به کمک آن میتوان وضعیت کلی شرکت را از نظر سلامت مالی بررسی کرد. شرکت ها موظف هستند که وضعیت مالی خود را هرچند وقت یکبار گزارش دهند. این گزارش ها در قالب صورت های مالی یکساله ، شش ماهه و سه ماهه ارائه می گردد.
برای اینکه بتوان وضعیت مالی و عملکرد شرکت را در آینده پیش بینی کرد باید به صورت های مالی نظیر ترازنامه ، صورت سود و زیان، سودآوری و … دسترسی داشت ، نسبت های مالی نمایی از همین صورت های مالی است و ارتباط معناداری بین اعداد و ارقام برقرار میکند.
با استفاده از همین نسبت های مالی میتوان عملکرد شرکت را با رقبا مقایسه کرد و همچنین بازده شرکت و نقاط قوت و ضعف آن را تجزیه وتحلیل نمود، و در نهایت تصمیمات بهینه در جهت پیشرو اهداف شرکت اتخاذ کرد.
اهمیت کاربرد نسبت های مالی بورس
فعالان بازار سرمایه و بورس برای اینکه عملکرد گذشته و فعلی شرکت را بررسی کنند از نسبت های مالی بهره میگیرند. ممکن است این سوال برای شما پیش آید که روند گذشته شرکت به چه کار می آید؟
پاسخ؛ نسبت های مالی گذشته شرکت معیاری جهت سنجش آینده آن است. به فرض مثال اگر بخواهیم توان شرکت در پرداخت بدهی هایش را بررسی کنیم از نسبت بدهی ( مجموع کل بدهی به مجموع دارایی ) استفاده میکنیم. که در صورت بالا بودن این نسبت میتوان فهمید شرکت قدرت بازپرداخت بدهی هایش را نخواهد اشت. بنابراین ممکن است در آینده سود چندانی را برای سهامدار به ارمغان نیاورد ، چه بسا در آستانه ورشکستگی قرار گیرد.
از سویی ، در صورتیکه قصد ورود به سهام یک گروه از شرکت های بورسی را داشته باشیم، میتوانیم به کمک نسبت های مالی ، بنیاد شرکت ها را بصورت جداگانه بررسی نماییم و شرکتی که عملکرد بهتر، نسبت های مالی بهینه تر و در نتیجه بنیاد قوی تری دارد را زیر نظر داشته باشیم.
تذکر؛ به منظور بررسی بنیاد شرکت ها حتما در نظر داشته باشید که نسبت های مالی به تنهایی برای تحلیل بنیادین کافی نیست. همچنین نباید فقط به بررسی نسبت های مالی در یک دوره پرداخت بلکه لازم است دوره های مختلف مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد.
چه کسانی از نسبت های مالی استفاده میکنند؟
نسبت های مالی حاوی اطلاعات مهم و پرکاربردی است که مورد استفاده افراد زیادی قرار می گیرد. با در نظر گرفتن اهدافی که گرو های مختلف را به سمت استفاده از این نسبت ها سوق می دهد با دو گروه استفاده کننده مواجه هستیم:
الف _ استفاده کنندگان خارج از سازمان
این گروه از استفاده کنندگان در خارج از سازمان ( و یا شرکت ) فعالیت دارند و جزء اعضای اصلی شرکت نیستند. این دسته از افراد بسته به فعالیتی که دارند و بر حسب نیاز خود، نسبت های مالی شرکت را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهند . بدیهی است که سرمایه گذاران ، شرکت های سود ده و رو به رشد را جهت سرمایه گذاری انتخاب می کنند. استفاده کنندگان خارجی نسبت های مالی شرکت شامل ؛ سرمایه گذاران و سهامداران بازار بورس، تحلیل گران، رقبای شرکت، سازمان های مالیاتی و سازمانهای ناظر بر عملکرد شرکت شامل سازمان بورس است.
ب_ استفاده کنندگان داخل سازمان
استفاده کنندگان داخلی در واقع همان کادر داخلی شرکت است که با هدف بهبود وضعیت و پیشبرد اهداف شرکت ، نسبت های مالی را مورد ارزیابی قرار میدهند و توان مالی و عملکرد شرکت را بعنوان یک هدف مهم دنبال کرده و اقدامات لازم را طرح ریزی میکنند. این گروه شامل : صاحبان شرکت، سهامداران، مدیر و کارمندان شرکت میباشد.
ارقام و اعداد جهت محاسبات نسبت های مالی را از کجا تهیه کنیم؟
نسبت های مالی از طریق اعداد و ارقامی که در ترازنامه هر شرکت آورده شده است محاسبه می گرد. چراکه ترازنامه کلیه اطلاعات لازم از جمله؛ دارایی ها، بدهی ها، حقوق صاحبان سهام و … را در اختیار می گذارد. با قرار دادن این داده ها در فرمول نسبت های مالی میتوان آنها را به اطلاعات معناداری تبدیل کرد
انواع نسبت های مالی در بورس چیست و به چه کار می آید؟
مهمترین نسبت های مالی که در بورس و بازار سرمایه کاربرد دارد در دسته بندی های زیر قرار میگیرد و هر کدام به تفکیک شامل زیر مجموعه هایی است که در ادامه بیان می شود.
- نسبت های نقدینگی در بورس
- نسبت های اهرمی بورس
- نسبت های سودآوری بورس
- نسبت های ارزش بازار سهام
نسبت های نقدینگی در بازار بورس
در طول دوره مالی بدهی های کوتاه مدتی برای شرکت ایجاد میشود ، اینکه چگونه شرکت قدرت پرداخت بدهی خود را بسنجد ، مساله ای است که اهمیت نسبت های نقدینگی را نشان میدهد. در واقع به کمک نسبت های نقدینگی میتوان آن قسمت از دارایی شرکت که قبل نقد شدن میباشد را شناسایی کرد.
بسته به اینکه بدهی های جاری و یا کوتاه مدت از چه طریق پرداخت شود نسبت نقدینگی به سه دسته تقسیم میشود.
- نسبت جاری
مهمترین نسبتی که در هر شرکت مورد ارزیابی قرار میگیرد نسبت های جاری است. نسبت های جاری نشان از توانایی شرکت در پرداخت بدهی های کوتاه مدت ( سر رسید 12 ماهه) است که از محل دارایی های جاری پرداخت می شود.
هرچقدر این نسبت بزرگتر باشد شرکت در وضعیت بهتری از نقدینگی قرار دارد و بهتر می تواند تعهدات و دیون خود را تسویه کند. اعداد کوچکتر از یک نشان از ضعف شرکت است. نسبت های جاری از فرمول زیر محاسبه میشود.
بدهی های جاری / دارایی های جاری = نسبت جاری
- نسبت های آنی
راه دیگر شرکت برای پرداخت بدهی های کوتاه مدت از طریق داراییهای نقدی است. نسبت های آنی توان پرداخت شرکت به شرط استفاده از دارایی های نقدی اندازه گیری میکند.
زمانیکه شرکت نمیتواند به سادگی دارایی خود را جهت تسویه بدهی جاری به فروش برساند از دارایی های نقدی استفاده میکند. داراییهای نقدی شامل وجه نقد، موجودی بانک و اسناد دریافتنی است. و دارایی هایی از جمله موجودی کالا ، پیش پرداخت ها و سفارشات که برای تبدیل شدن به وجه نقد زمان بر هستند در محاسبه نسبت آنی لحاظ نمی شود.
بدهی های جاری /(پیش پرداخت ها – موجودی کالا – داراییهای جاری )= نسبت های آنی
- نسبت های نقدی ( و یا نسبت وجه نقد )
نسبت های نقدی سریعترین راه حل شرکت برای برای پرداخت بدهی های جاری را اندازه گیری میکند چرا که از محل موجودی نقدی و سپرده های کوتاه مدت تامین مالی میشود.
بدهی های جاری / موجودی نقدی + سپرده گذاری کوتاه مدت = نسبت وجه نقد
نسبت های اهرمی در بازار بورس
نسبت های اهرمی معیاری برای سنجش بدهی های بلندمدت شرکت است. شرکت ها میزانی از نیازهای مالی خود را از طریق دریافت وام و ایجاد بدهی تامین میکنند که بدهی های کوتاه مدت و بلند مدتی را به شرکت تحمیل مینماید. در واقع نسبت های اهرمی میزان منابعی که از طریق بدهی ایجاد شده است را اندازه گیری میکند و بر سه نوع است:
- نسبت بدهی
به کمک نسبت های بدهی میتوان سنجید که شرکت با کل داراییهای خود چه میزان توان پرداخت بدهی های کوتاه مدت و بلند مدت خود را خواهد داشت.
مجموع داراییها/ مجموع بدهیها= نسبت بدهی
- نسبت تسهیلات به سرمایه
نشان میدهد که شرکت با کمک استقراض از بانک مرکزی و حقوق صاحبان سهام ، چه میزان قادر به تأمین مالی خواهد بود.
حقوق صاحبان سهام + مجموع تسهیلات/ مجموع تسهیلات = نسبت تسهیلات به سرمایه
- نسبت پوشش بهره
توسط نسبت های پوشش بهره میتوان توانایی شرکت در پرداخت هزینه های مالی به کمک سود عملیاتی را اندازه گیری کرد. هزینه های مالی مواردی مانند بهره وام های دریافتی را شامل میشود.
هزینه های مالی/ سود عملیاتی = نسبت پوشش بهره
اگر مثلا نسبت پوشش بهره عدد 3 باشد بدین معناست که شرکت از محل سود عملیاتی قادر خواهد بود که 3 برابر از هزینه های عملیاتی خود را پرداخت کند. گاهی این نسبت منفی است که مفهوم آن این است که شرکت دچار زیان عملیاتی است.
نسبت های فعالیت یا کارایی در بورس
جهت بررسی این امر که دارایی های شرکت چه کاربردی دارد از نسبت فعالیت استفاده می شود. این نسبت ها نشان میدهد که منابع شرکت در چه مواردی به کار گرفته شده است. از سویی به کمک نسبت های فعالیت میتوان سرعت تبدیل دارایی به پول نقد را سنجید که خود معیاری جهت ارزیابی توانایی مدیریت و راندمان فعالیت شرکت است.
نسبت های فعالیت و کارایی در دسته بندی های زیر قرار میگیرد:
- نسبت دوره گردش موجودی کالا
با استفاده از نسبت گردش موجودی کالا میتوان به ارزیابی تعداد دفعاتی که موجودی کالا و مواد اولیه شرکت به فروش رسیده و مجدد جایگزین شده است پرداخت. در واقع تعداد دفعات گردش کالاهای یک شرکت را نشان می دهد.
بهای تمام شده کالای فروش رفته/ 365 * متوسط موجودی کالا و مواد = دوره گردش موجودی کالا
- نسبت دوره وصول مطالبات
دوره وصول مطالبات مربوط به فاصله زمانی بین تحویل کالا و دریافت وجه آن از مشتری است. پس از اینکه شرکت اقدام به فروش محصولات و یا خدمات نمود، مدت زمانی طول میکشد تا درآمد حاصل از فروش وارد چرخه عملیاتی گردد. این مدت زمان را توسط نسبت دوره وصول مطالبات اندازه گیری می کنند.
فروش نسیه/ 365* متوسط حساب های دریافتنی = دوره وصول مطالبات
- نسبت دوره گردش عملیات
شرکت از زمان خریداری مواد اولیه ، تولید کالا و فروش تا زمان وصول مطالبات حاصل از فروش مدت زمانی را طی می کند. این مدت زمان توسط دوره گردش عملیات قابل ارزیابی است.
دوره وصول مطالبات + دوره گردش موجودی کالا = دوره گردش عملیات
- نسبت گردش دارایی
یکی از راه های کسب درآمد بیشتر شرکت، افزایش دارایی هاست. اما اول باید بدانیم این افزایش دارایی مثمر ثمر هست یا خیر؟ به عبارتی افزایش درآمد را به همراه دارد یا خیر؟
بدین منظور میتوان از رابطه ی نسبت گردش دارایی استفاده کرد:
فروش خالص / میانگین جمع داراییها = گردش دارایی
- نسبت گردش دارایی های ثابت
از جمله داراییهای مهم شرکت ، دارایی های ثابت آن است که به طور حتم بر کسب درآمد شرکت تأثیرگذار است. برای اندازه گیری میزان تأثیر داراییهای ثابت بر درآمدزایی شرکت از رابطه زیر کمک میگیریم:
فروش خالص / میانگین دارایی های ثابت = گردش داراییهای ثابت
- دوره پرداخت بدهی ها
یکی از روش های خرید شرکت و تأمین مواد اولیه، خرید بصورت نسیه است که یک بدهی را برای شرکت به بار می آورد. برای تسویه حساب خریدها مدت زمانی لازم است که این مدت زمان رابه کمک دوره پرداخت بدهی محاسبه میکنیم.
خرید نسیه/ 365* متوسط حساب های پرداختنی = دوره پرداخت بدهی
- نسبت گردش سرمایه جاری
سرمایه در گردش آن میزان از سرمایه است که از تفاوت دارایی های جاری و بدهی های جاری حاصل می شود. هدف از محاسبه نسبت گردش سرمایه جاری این است که بدانیم میزان سرمایه در گردش با میزان فروش که در طول دوره مالی ایجاد می گردد چه میزان مطابقت دارد.
فروش / سرمایه در گردش = گردش سرمایه جاری
نسبت های ارزش بازار سهام
از مهمترین دغدغه های سهامداران و تحلیل گران بازار سرمایه این است که شرکت مد نظر در آینده پیش رو چه عملکردی خواهد داشت. نسبت های ارزش بازار سهام این امکان را برای سرمایه گذاران فراهم میکند تا بتوانند روند آتی شرکت را به کمک عملکرد گذشته آن بررسی نمایند.
از سویی این نسبت ها نشان می دهند که چه ارتباطی بین قیمت سهام و سود سهام پرداختی وجود دارد. نسبت هایی که در این دسته قرار می گیرند به شرح زیر است:
- نسبت درآمد هر سهم EPS
به کمک نسبت درآمد هر سهم می توان پیش بینی که که شرکت قرار است چه میزان سود به ازاء هر سهم به سهامداران پرداخت خواهد کرد.
تعداد سهام / سود خالص = درآمد هر سهم
- نسبت قیمت به درآمد هر سهم P/E
به کمک نسبت قیمت به درآمد میتوان برآورد کرد که آیا شرکت در آینده سودآور هست یا نه، چراکه این نسبت نشان می دهد که قیمت بازاری هر سهم چند برار دریافتی سالانه آن است.
درآمد هر سهم/ قیمت روز هر سهم در بازار = نسبت P/E
- نسبت ارزش دفتری هر سهم P/B
با استفاده از ارزش دفتری سهم میتوان ارزش ثبت شده خالص داراییها را بر مبنای هر سهم از سهام عادی برآورد کرد.
حقوق صاحبان سهام/قیمت بازار هر سهم از سهام عادی* تعداد سهام در دست سهامداران عادی = P/B
- نسبت قیمت به فروش
به منظور بررسی هزینه هایی که صرف هر یک ریال فروش سالانه می گردد از نسبت قیمت به فروش استفاده می گردد. هر چقدر این نسبت پایین تر باشد حاکی از آن است که قیمت فروش شرکت پایین تر بوده و در آینده چشم اندازهای رشد بیشتری را پیش روی شرکت و سهامدار قرار می دهد.
کل فروش 12 ماه اخیر شرکت/قیمت بازار هر سهم از سهام عادی = P/S
- نسبت قیمت به جریان نقدینگی P/CF
پیش بینی بازده سهام شاید بتوان گفت از فاکتورهای کلیدی برای سرمایه گذاران است که قصد ورود و یا ماندگاری در سهام یک شرکت را دارند. نسبت قیمت به جریان نقدینگی معیاری کاربردی به منظور پیش بینی بازده سهام است.
قیمت بازار هر سهم از سهام عادی / جریان نقدی هر سهم = قیمت به جریان نقدینگی P/CF
- خالص ارزش داراییها یا NAV
خالص ارزش داراییها (NAV) بیانگر ارزش روز داراییهای یک شرکت است.
سخن پایانی
زمانی که سرمایه گذار قصد ورود به سهام یک شرکت را دارد لازم و ضروری است که علاوه بر تحلیل های کاربردی بازار سرمایه ، نسبت های مالی را مورد بررسی و ارزیابی موشکافانه قرار دهد. ( در مورد فروش سهام یک شرکت نیز مصداق دارد.) نسبت های مالی اطلاعات مهمی از بنیاد شرکت در بر دارد که در اتخاذ یک تصمیم میتواند نقش کلیدی را ایفا کند. لازم به ذکر است که در کنار همه ای موارد ( منظور تحلیل و تجزیه سهام است) باید شرایط کلی بازار و اقتصاد از جمله تحریم، تورم، وضعیت نقدینگی بازار نیز وارسی گردد چراکه وضعیت اقتصادی و سیاسی خارج از شرکت به طور حتم وضعیت شرکت را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
بدون دیدگاه