دنیای‌اقتصاد – محمدامین خدابخش : روز گذشته بورس تهران یک روز منفی دیگر را سپری کرد تا همچنان تنها روز سبزرنگ شاخص کل بورس همان نخستین روز معاملاتی سال ۱۴۰۰ باشد. روز دوشنبه افت ۵/ ۰ درصدی میانگین وزنی قیمت‌ها در بازار سهام در شرایطی رقم خورد که وضعیت جاری همچنان زیر سایه اعمال دامنه نوسان نامتقارن ادامه دارد. ورود کشور به فاز مذاکرات برجامی توانسته بر عدم اطمینان ناشی از رکود بی‌پایان قیمت‌ها بیفزاید. تمامی این‌ها به کنار سخنان دهقان دهنوی، رئیس سازمان بورس تهران نیز حکایت از آن دارد که فاصله بازار با پایان تبعیض نامتقارن بر خریداران و فروشندگان منوط به پایان شرایطی است که او از آن با عنوان عدم اطمینان یاد می‌کند.
کابوس تکراری بازار
روز گذشته بازار سهام به شکلی کاملا تکراری شاهد افت قیمت‌ها بود. شاخص کل بورس باز هم از کارنامه روز قبل خود عقب نشست و به سطح یک میلیون و ۲۶۲ هزار واحدی رسید. به این ترتیب معاملات روز دوشنبه در بازار یاد شده در حالی خاتمه یافت که میانگین وزنی قیمت‌ها حدود ۵/ ۰ درصد نسبت به روز یکشنبه کاهش یافته بود. حالا پس از ماه‌ها رکود و نوسان‌های هیجانی پی در پی نیازی به گفتن نیست که بازار سرمایه به طور کلی در مارپیچی از رکود افتاده است؛ رکودی که نه انتهای آن معلوم است و نه دیگر پرداختن به دلایل شکل‌دهنده ابتدای آن دردی از سرمایه‌گذاران دوا می‌کند. هدف این گزارش هم پرداختن به مسائل تکراری که همه روزه در بازار سهام اتفاق می‌افتد نیست. اما مشکلی که همواره وجود دارد و سایه سنگین آن همچنان تمامی سرمایه‌گذاران را اعم از حقیقی و حقوقی تهدید می‌کند، نا اطمینانی حاکم بر بازار است.
شرایط کنونی وضعیتی را پدید آورده که به موجب آن هیچ‌کس نمی‌داند دقیقا انتخاب درست چیست. آیا باید به سابقه قیمت‌ها و مسیر پیموده شده بر روی تابلوی معاملات از مردادماه ۹۹ تاکنون نگاه کرد و ریزش سنگین قیمت‌ها را با در نظر گرفتن رونق بازار جهانی گواهی دانست برای ارزندگی سهام و یا اختلاف قابل توجه نرخ بازده با بازده بدون ریسک را دلیلی برای افت بیشتر قیمت‌ها تصور کرد؟ اصلا همه این‌ها به کنار؛ وقتی شرایط سیاسی آنقدر پیچیدگی دارد که نه افقی برای به ثمر رسیدن مذاکرات با آمریکای بایدن روشن است و نه اصلا مشخص است که رویکرد رئیس‌جمهور بعدی در رویارویی با غرب، آن هم با دلگرمی نسبی به حمایت شرق چگونه خواهد بود، چطور می‌توان چشم اندازی از بهای دلار، تورم و برچیده شدن تحریم‌ها به دست آورد؟
تمامی این عوامل سبب شده تا سرمایه‌گذاران حقوقی و تحلیلگران چاره‌ای به جز گمانه‌زنی نداشته باشند و فعالان خرد بازار در انتخاب میان سهامدار و نگهداری از ریال نتوانند به چیزی محکم‌تر از بخت و اقبال اتکا کنند. همپوشانی تمامی این متغیرها است که سبب شده نه‌تنها بازار سرمایه بلکه کل اقتصاد ایران در مقابل کابوس تکراری نااطمینانی که دهه‌ها است با آن مواجه است، راهی به جز صبر کردن نداشته باشد.
بازگشت به دامنه نوسان متقارن؟
روز یکشنبه پس از اتمام ساعت کاری نشستی میان روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران با رئیس سازمان بورس برگزار شد. در این نشست دغدغههای هر دو طرف به شکلی جدی مورد بررسی قرار گرفت و محمدعلی دهقان دهنوی در مقام رئیس سازمان بورس به توضیح رویکردهای سازمان و نظرات خود در خصوص برون‌رفت از شرایط فعلی پرداخت. در این میان اگرچه هم او و هم اعضای ارشد اتاق بازرگانی ایران از بی‌ارتباط بودن نوسان‌های شاخص بورس با نهاد ناظر و رئیس آن سخن گفتند، با این حال مسائلی مطرح شد که توجه بیشتر به آنها حائز اهمیت است. آنطور که سخنگوی شورای عالی بورس تاکید کرد، بهبود اوضاع بازار منوط به انجام تغییرات متعددی است که برخی از آنها به نااطمینانی موجود در فضای اقتصاد گره‌خورده و برخی دیگر نیز مانند قوانین مربوط به بازارگردانی نیازمند توجه درون سازمانی به مشکلات بازار سرمایه است. بر اساس آنچه که از فحوای کلام وی استنباط می‌شود، سکاندار سازمان بورس نیز به مانند اعضای اتاق بازرگانی ایران و فعالان بخش خصوص علاقه چندانی به مداخله در نظام تخصیص آزادانه قیمت‌ها ندارد. با این وجود چیزی که تمامی این ادعاها را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد توجیهی بوده که او در ادامه سخنان خود در خصوص دامنه نوسان نا متقارن مطرح کرد. مطابق با گفته‌های محمدعلی دهقان دهنوی تصمیم به اعمال دامنه نوسان نامتقارن به دلیل بروز شرایطی غیر معمول گرفته شده و از آنجا که افق پیش رو مشخص نیست نیاز به محدود کردن دامنه تغییرات قیمت برای حمایت از سهامداران خود امر معقولی بوده است. با این حال او ادامه داد که به دلیل بروز همین شرایط خاص تا زمانی که وضعیت به حدی معقول نرسد نمی‌توان سیاست دامنه نوسان متقارن را پی گرفت. بر اساس چیزی که رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به آن تاکید کرد به‌رغم همه آسیب‌های وارده از قبل اعمال این سیاست در بازار سهام بازگشت به دامنه نوسان متقارن نیازمند فروکش کردن فضای نااطمینانی حاکم بر جامعه است.
در اینجا بررسی سخنان دهقان دهنوی نشان می‌دهد که ایشان به اندازه‌ای که باید به ماهیت خودتنظیمی بازار معتقد نیستند. اقتصاد ایران دهه‌هاست با عامل سنگین وزن نااطمینانی در همه سطوح اقتصادی دست به گریبان است و عملا نمی‌تواند اعتماد به ساز و کار بازار و خرد جمعی مستتر در تخصیص قیمت‌ها را به آرام شدن شرایط گره بزند. در اینجا نکته حائز اهمیت آن است که بر خلاف تصور روسای سازمان بورس آنچه که در ماه‌های اخیر در قامت سیاست‌گذاری سازمان متبوع ایشان پی گرفته شده صرفا از جهت نامتقارن بودن ابتکار است، وگرنه نیاز به بالا نگه داشتن قیمت‌ها امری است که در هر دوره پس از فراز و فرود تورمی قیمت‌ها در بازار سهام ادامه یافته است.
تمامی این‌ها به کنار، برای چه باید در شرایطی که کشور در شرف کاهش ریسک‌های سیاسی قرار دارد و طبیعتا احتمال آن بر کاهش عدم اطمینان در بازار اثر می‌گذارد، با اجبار کردن صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، اقدام به بیمه کردن عده‌ای از مردم با استفاده از سپرده عده‌ای دیگر کنند. بالاخره هرچه باشد مسوولان اقتصادی کشور یک بار باید با خود و سایرین سر این مساله کنار بیایند که آیا بنا به اصول، ریسک با بازده ارتباط دارد یا خیر؟ با توجه به عوامل یاد شده بیراه نیست اگر بگوییم که وزن تحریم‌های داخلی اعمال شده بر بورس، در حال حاضر از تحریم‌های خارجی بیشتر است.
فربگی سیاست
جدا از همه عوامل، در روزهای گذشته اما عامل سیاست از گذشته بیشتر خودنمایی کرده است. در حالی که توافق ۲۵ ساله با چین تا جایی که توانست در فضای سیاسی حاشیه‌آفرینی کرد، شروع مذاکرات برجامی حالا با واقع بین‌تر شدن عموم مردم در ایران نسبت به روزهای نخست انتخاب بایدن احتمالا مسیری طولانی را پیش رو خواهد داشت. بی اعتمادی دو طرف اصلی این مذاکرات به یکدیگر در کنار وزن روانی بالای تحولات سیاسی بر بازار ارز می‌تواند در روزها و هفته‌های پیش رو وزن بالایی در تحلیل نقشه راه سرمایه‌گذاری در ایران ۱۴۰۰ داشته باشد. همین مساله سبب می‌شود چشم انداز فعلی بازارها بر بازار سرمایه تاثیر بالایی بگذارد، تاثیری که بیش از هر چیز وجوه عینی آن از تلاقی تغییرات سیاسی نظیر انتخابات ریاست جمهوری، مذاکرات برجامی و نحوه مداخله بانک مرکزی در بازار ارز متاثر خواهد شد.
دنیای‌اقتصاد : رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در حالی عصر روز یکشنبه با روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران جلسه داشت که آنها دغدغههای خود درباره بازار سرمایه را مطرح کردند و محمدعلی دهقان‌دهنوی نیز به این دغدغه‌ها پاسخ داد. تسهیل ثبت شرکت‌ها در بورس، لزوم آموزش همگانی از طریق رسانه ملی، اجرا‌شدن طرح تامین سرمایه طرح‌های نیمه‌تمام از بازار سرمایه، برطرف‌کردن موانع پیش‌روی شرکت‌ها برای افزایش سرمایه، جلوگیری از اظهارنظرهای غیرتخصصی در بازار سرمایه، تسهیل شرایط اعطای مجوز تاسیس کارگزاری‌ها و شرکت‌های سبدگردان، گلایه از دامنه نوسان نامتقارن و همچنین ابراز نگرانی از امنیتی‌شدن بورس مهم‌ترین مواردی بود که روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران در این نشست مطرح کردند و خواستار اجرایی‌شدن آنها به منظور بهبود وضعیت بازار سرمایه شدند.
8 دغدغه بورسی فعالان اقتصادی
از روزی که بازار سرمایه روند نزولی در پیش گرفت و راهکارها یکی پس از دیگری برای سروسامان دادن به وضعیت آشفته بورس امتحان می‌شد، فعالان و تحلیلگران این حوزه بر تسهیل روند ثبت شرکت‌ها در بورس تاکید داشتند و معتقد بودند باید از شدت سختگیری‌ها کاست. در نشست عصر یکشنبه رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران هم بر حذف قوانین زائد، تسهیل روند ثبت‌شرکت‌ها در بورس و حذف مجوز‌ها برای افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی تاکید شد.
درخواست حذف بخشنامه‌های زائد مربوط به بازار سرمایه
رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران یکی از این افراد بود که حذف بخشنامه‌های زائد مربوط به بازار سرمایه را خواستار شد و اعلام کرد که در دو ماه آینده پیشنهادهای خود را در این رابطه جمع‌بندی کرده و ارائه خواهد کرد.
محسن حاجی‌بابا از رئیس سازمان بورس خواست تا برای بهبود شرایط بازار از مشاوران مستقل و خارج از بورس استفاده کند و درباره روند افزایش سرمایه شرکت‌ها نیز پیشنهاد حذف کلیه مجوزهای جاری در سازمان را داد.
به اعتقاد این فعال اقتصادی، اگر قرار باشد شرکتی افزایش سرمایه بدهد باید به‌راحتی این کار را انجام دهد چراکه بدین ترتیب حجم بالایی از سرمایه شرکت‌ها به‌جای اینکه سر از جا‌های دیگری درآورد وارد بورس شده و اثرات مثبتی در این بازار خواهد داشت.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران همچنان بر ضرورت آموزش همگانی اصول حاکم بر بورس از طریق رسانه ملی در ساعات مشخص و به‌صورت مستمر، تاکید کرد. حاجی‌بابا در بخش دیگری از سخنان خود با توجه به‌ضرورت برگزاری مستمر نشست‌هایی از این دست و اهمیت نتیجه‌بخش بودن آنچه در این جلسات مطرح می‌شود و با توجه به موضوعاتی که درباره بورس‌کالا نیز مطرح است، درخواست کرد که برای رسیدگی به موضوعات مربوط به بورس‌کالا، نشست مجزایی در این ارتباط برگزار شود.
انتقاد از طولانی بودن روند ثبت شرکت‌ها در بورس
«با وجود مصوبات شورای‌عالی بورس، شرکت‌های قابل‌توجهی برای ثبت در بورس، ماه‌ها منتظرمی‌مانند»؛ این جمله بخشی از گلایه رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و لجستیک اتاق ایران در دیدار با رئیس سازمان بورس است. حمید عزت‌آبادی‌پور، از اینکه مقررات، فرآیند دریافت مجوز‌ها و روند بررسی‌ها به‌گونه‌ای است که شرکت‌های جدید به ندرت می‌توانند مجوز لازم را برای ورود به بورس دریافت کنند، اظهار تاسف کرد و گفت این مساله موجب شده تا تجمیع سرمایه‌ها به سختی انجام شود و شاهد رشد بازارهای جانبی باشیم.
این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران با بیان اینکه تعیین ضابطه‌ها برای تسهیل روند اجراست، طولانی بودن زمان بررسی و احراز اطلاعات ارائه‌شده از سوی شرکت‌ها را بی‌معنی خواند و گفت: اگر شرکتی دچار نقص مدارک است باید در همان روزهای ابتدایی آغاز پروسه ثبت در بورس از نواقص موجود مطلع شود تا در حین پیگیری‌ها، نواقص را برطرف کند، نه اینکه یک روز مانده به پایان بررسی‌ها تازه متوجه شود که چه نواقصی در مدارکش هست.
عزت آبادی‌پور با بیان اینکه وقتی استاندارد‌های مالی و چارچوب‌ها مشخص است، معطلی و ایراد‌های مبهم بی‌معناست، تاکید کرد که این ابهامات باید برطرف شده و زمینه اقدامات شفاف، فراهم شود.
انتقاد از عدم تامین‌سرمایه شرکت‌ها از بورس
اجرا شدن طرح تامین سرمایه از طریق بورس یکی دیگر از موضوعاتی بود که روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران در این جلسه بر آن تاکید داشتند و نسبت به تاخیر اجرای آن انتقاد کردند. ابوالفضل روغنی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران موضوع تامین سرمایه از طریق بورس و پایان دادن به محوریت بانک در این روند را مورد توجه قرار داد و از عدم تحقق این هدف مهم انتقاد کرد. به گفته او در صورتی که شرایط لازم مهیا شود، شرکت‌های کوچک و متوسط که نقش بسیار مهمی در اقتصاد دارند می‌توانند به راحتی از طریق بورس، سرمایه موردنیاز خود را تامین کنند.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران پرهیز از قیمت‌گذاری دستوری در بورس را نیز مورد تاکید قرار داد و گفت: متاسفانه قیمت‌گذاری به یکی از ارکان بازار سرمایه تبدیل شده که خلاف ذات آن است. روغنی پیشنهاد داد بعد از کشف قیمت، سراغ قرارداد‌های بلندمدت بنگاه‌ها برویم. به تاکید او ابزار‌هایی در اختیار بورس قرار دارد که به‌جای مانع‌تراشی باید فرصت‌آفرین باشند.
محسن چمن‌آرا، رئیس کمیسیون احداث و خدمات فنی مهندسی اتاق ایران نیز با انتقاد از اجرایی‌نشدن طرح تامین سرمایه طرح‌های نیمه‌تمام از طریق بازار سرمایه، از روی زمین ماندن طرح بورس املاک و مستغلات نیز گله کرد و گفت: در این‌باره رایزنی‌هایی صورت گرفت و بخش خصوصی سرمایه‌های خود را برای ورود به این بورس تجهیز کرد؛ اما همچنان قدمی برداشته نشده است. به گفته او اگر بر همین منوال حرکت کنیم، اعتماد‌ها به بخش خصوصی و اتاق ایران نیز دچار خدشه می‌شود. به نظر می‌رسد سازمان بورس مخالف اجرای این طرح است.
چمن‌آرا با نگاهی به ۸۰ هزار طرح نیمه‌تمام در کشور و سرمایه موردنیاز برای تکمیل آنها، گفت که با بودجه‌های سنواتی امکان تامین این نیاز نیست. او یادآور شد: البته در گذشته کمک‌هزینه‌هایی در بودجه‌های سنواتی برای رسیدگی به این حجم از پروژه‌ها می‌شد؛ برای مثال تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری و تکمیل این پروژه‌ها از طریق پرداخت ۳۰ درصد هزینه تعیین‌شده؛ از طرفی تامین سرمایه از طریق بورس نیز مطرح شود.
پیشنهاد ایجاد دامنه نوسان پویا
گلایه از دامنه نوسان نامتقارن به جلسه روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران با رئیس سازمان بورس نیز کشید و نایب رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران از نامتقارن بودن دامنه نوسان در بورس انتقاد و پیشنهاد ایجاد دامنه نوسان پویا را مطرح کرد. مجتبی کاروان بالابردن میزان شفافیت بازار بر اساس اعلام EPSها را ضروری دانست و گفت: اگر روش‌های جدیدی اتخاذ شود تا بر اساس آن بتوان عملکرد شرکت‌ها را با پیش‌بینی اعلام شده از سوی آنها مقایسه کرد، سطح شفافیت بازار بیشتر می‌شود و بررسی سطح انحراف‌ها به شفافیت بازار کمک می‌کند. او با تاکید بر اینکه نبود وحدت تصمیم‌سازی در سازمان بورس، جو روانی بازار را مختل می‌کند گفت: در این راستا باید ثبات دستورالعمل‌ها را با هماهنگی وزارت اقتصاد در دستورکار قرار دهیم.
کاروان همچنین به آسیب‌های اظهارنظرهای غیرکارشناسی درباره بازار سرمایه که در یک سال اخیر شدت گرفته است، اشاره کرد و یادآور شد: اظهارنظرهای غیرتخصصی در بازار سرمایه در سال ۹۹ به‌شدت فضای بازار را تحت‌تاثیر قرار داد و متاسفانه هیچ‌یک از افرادی که در این مورد اظهارنظر کردند، مسوولیت عواقب سخنان خود را نپذیرفتند. او درخواست کرد که الزاماتی فراهم شود و تریبون اصلی درباره بازار تنها در اختیار سازمان بورس قرار گیرد. این فعال اقتصادی همچنین بر تسهیل شرایط اعطای مجوزهای استانی برای تاسیس کارگزاری، شرکت‌های سبدگردان و خدمات مشاوره‌ای، تاکید کرد و افزود: وجود شروط سخت موجب‌شده افراد علاقه‌ای به حضور در این وادی نداشته باشند.
سازمان بورس تسهیلگر باشد
در بخش دیگری از این نشست پیمان مولوی، مشاور کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران با اشاره به این معضل که رویکرد سازمان‌ها در ایران، تبدیل شدن به فعالان اصلی در همان عرصه به‌جای تسهیلگری است، گفت: سازمان بورس باید در سال ۱۴۰۰ رویکرد خود را تغییر دهد و به ذات اصلی خود که همان تسهیلگری است، برگردد.
او با بیان اینکه در ایران به دلیل حاکم بودن اقتصاد دولتی، پدیده‌ای در بازار سرمایه با عنوان بازارگردانی ایجاد شده است گفت: کارکرد این بازارگردان‌ها در دنیا اینگونه است که شرایط را تا جایی کنترل می‌کنند و نمی‌توان برای آنها در این مسیر اجبار را ایجاد کرد.
به گفته مولوی وظیفه سازمان بورس، بالا بردن شاخص‌ها و بهبود بازار نیست بلکه عوامل کلان اقتصادی هستند که روی بازار اثرگذار است.
مشاور کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران همچنین به موضوع افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی اشاره کرد و گفت: برای افزایش سرمایه شرکت‌ها، قواعدی وجود دارد که مانع از آن می‌شود در صورتی که این شرایط باید تسهیل شده تا اندازه شرکت‌ها بزرگ شود. هر شرکتی که به شاخص‌های تعیین شده رسید باید امکان افزایش سرمایه داشته باشد.
ابراز نگرانی از امنیتی شدن فضای بازار سرمایه
ابراز نگرانی از امنیتی شدن فضای بازار سرمایه و نحوه ورود قوه قضائیه یکی دیگر از نگرانی‌هایی بود که در نشست با رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح شد. سماواتی، استاد دانشگاه و فعال بازار سرمایه فردی بود که درباره این موضوع سخن گفت و از امنیتی شدن فضای بازار سرمایه ابراز نگرانی کرد. او با بیان اینکه هنوز مصادیق جرم در این بازار تعریف نشده است گفت: برخورد دادگاه‌ها با متخلفان بازار سرمایه و نوع رسیدگی به پرونده‌های موجود شفاف و مشخص نیست. از سویی ورود قوه قضائیه به شکل فعلی چندان مورد قبول نبوده و با توجه به این موضوعات شاهد خروج افراد از این بازار هستیم.
به اعتقاد این فعال بازار سرمایه اینگونه برخورد‌های امنیتی شجاعت تصمیم‌گیری مدیران شرکت‌ها را از بین می‌برد.
او همچنین با بیان اینکه در حوزه حاکمیت شرکت‌های بورسی و فرابورسی تعریف متناقضی را شاهد هستیم گفت: در شرکت‌هایی که دولت سهامدار موثر است هیچ یک از مسائل حاکمیت شرکتی رعایت نمی‌شود. سماواتی موضوع دیگر را تهاتر بدهی دولت به بانک‌ها از طریق عرضه سهام دانست و گفت: اینکه دولت بدهی خود را به بانک‌ها از طریق واگذاری سهام بنگاه‌ها به آنها تسویه می‌کند با رویه کلی در تناقض است چراکه بانک‌ها حق بنگاه‌داری ندارند.
او با تاکید بر لزوم ایجاد کانون سهامداران حقیقی بر اهمیت بازبینی دستورالعمل‌های جاری بورس تاکید کرد و افزود: در این دستورالعمل‌ها باید بازبینی و میزان اثربخشی آنها مشخص شود تا در صورت نیاز اصلاح آن در دستور کار قرار گیرد. سماواتی در حال حاضر بالاترین ریسک بازار را مربوط به نرخ تورم، نرخ ارز و نرخ بهره دانست.
تسهیل فرآیند‌ها در صدور مجوز‌ها جزو اهداف اصلی سازمان است
بعد از اینکه روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران دغدغه‌ها و پیشنهادهای خود را مطرح کردند، نوبت محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس سازمان بورس بود که پاسخگو باشد. او یکی از رویکردهای اصلی سازمان را تعامل و استفاده از فکر و ایده ذی‌نفعان بازار دانست و با توجه به تنوع و تکثر آرای حاکم بر بازار، از فعالان اقتصادی و اعضای هیات نمایندگان اتاق ایران خواست تا در کنار شناسایی مسائل، به بیان راهکارها نسبت به بررسی آیین‌نامه‌های جاری و حاکم بر سازمان اقدام کرده و اصلاحات پیشنهادی را در اختیار سازمان قرار دهند.
دهقان دهنوی در پاسخ به دغدغه روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران درباره تسهیل فرآیند‌ها و اعطای مجوز تاسیس کارگزاری که سال‌هاست به کسی اعطا نشده است، گفت: این موضوع را سال‌ها قبل در هیات مقررات‌زدایی مطرح و دستورالعمل مربوط به آن را نیز بررسی کردیم و از روزی که ریاست سازمان را به عهده گرفتم، اجرای این مهم را دنبال می‌کنیم.
به گفته او تسهیل فرآیند‌ها در صدور مجوز‌ها و توسعه نهاد‌های مالی در بهترین شکل آن، از اهداف اصلی سازمان است.
دهقان دهنوی، بهبود کیفیت کارگزاری‌ها و ارائه خدمات به‌روز و جدید از سوی آنها در کنار افزایش تعداد کارگزاری‌ها را ضروری خواند و تاکید کرد: کارگزاری‌ها باید از منظر کیفیت خدمات نیز شرایط بهتری داشته باشند. فرآیند تشکیل سرمایه صندوق پروژه‌ها و … نیز موضوعات مهمی است که در دستورکار قرار دارند.
اما و اگر افزایش تعداد شرکت‌ها در بورس
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: نقش اصلی و موثر بازار سرمایه در بازار اولیه است و کل عملیات در بازار ثانویه زمانی ارزش دارد که به ایجاد سرمایه منجر شود. او با بیان این مطلب به یکی دیگر از دغدغه‌ها که تسهیل روند ثبت شرکت‌ها در بورس بود پاسخ داد و در عین حال که گفت افزایش تعداد شرکت‌ها در بورس خوب است اما تاکید کرد که اگر شرکت‌ها افزایش سرمایه نداشته باشند، ارزشی ندارد.
دهقان دهنوی بزرگترین مشکل نگران کننده اقتصادی کشور را روند منفی رشد سرمایه‌گذاری دانست و تصریح کرد: در سال ۹۸ سرمایه‌گذاری از میزان استهلاک کمتر بوده است؛ یعنی اقتصاد ایران از مایه و سرمایه خود مصرف می‌کند و ادامه این روند موجب می‌شود در دام فقر گرفتار شویم. کشوری که در دام فقر قرار گیرد دیگر به راحتی نمی‌تواند از آن خارج شود؛ بنابراین باید هرچه سریع‌تر این جریان معکوس شود. بهترین جایی که می‌تواند این جریان را معکوس کند، بازار سرمایه است.
عرضه اولیه نباید تعطیل شود
او با تاکید بر اینکه عرضه اولیه به هیچ عنوان نباید تعطیل شود گفت: شرکت‌ها باید وارد شوند. پیشنهاد‌هایی هم برای تسهیل این فرآیند مطرح و در حال پیگیری است. این اصلاحات باید انجام و بازار اولیه تقویت شود.
این مقام مسوول درباره بورس املاک و مستغلات نیز گفت: صحبت‌های اولیه در این‌باره انجام شده است، هرچند اولویت اول نیست و قبل از هر چیز باید ابزار اجرای دقیق و صحیح آن را فراهم کنیم. دهقان دهنوی آزادشدن جریان اطلاعات به بازار را برای ایجاد اعتماد بین مردم، بسیار مهم دانست و از طراحی الگویی خاص برای EPSها (سود هر سهم) و عرضه اطلاعات مفید شرکت‌ها در بازار و برای سهامداران خبر داد. رئیس سازمان بورس در ادامه با بیان این نکته که اجازه نمی‌دهیم ظرفیت بازار سرمایه با عرضه زیاد مخدوش شود، گفت: اولویت سازمان، توجه به ظرفیت بازار سرمایه است. از سوی دیگر به بانک‌ها اجازه سرمایه‌گذاری داده شده است؛ بانک‌ها امکان بنگاه‌داری ندارند؛ اما باید در سرمایه‌گذاری مشارکت کنند. به گفته دهقان دهنوی نرخ بهره، تورم و ارز باید با هماهنگی هم پیش بروند و این حرکت هماهنگ بر بازار سرمایه نیز اثر مثبت خواهد داشت. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار همچنین خبر داد که کانون سهامداران حقیقی نیز در مرحله شکل‌گیری است.
دنیای‌اقتصاد-راضیه احقاقی : قیمت مقاطع تخت فولادی در بازارهای اروپا و آمریکا در حال رکوردشکنی است و در این شرایط لغو معافیت مالیاتی صادرات این محصولات از سوی چین و اجرای محدودیت‌های بیشتر زیست محیطی در این کشور که به افت تولید در چین می‌انجامد، می‌تواند این روند رو به رشد را تقویت کند.
واگرایی بازار بیلت و اسلب
بهای شمش و محصولات فولادی ظرف یک ماه اخیر در بازارهای مختلف دنیا روندی پر نوسان داشت؛ در حالی که قیمت بیلت فولادی در بازارهای اروپا با افت نرخ مواجه شد اما این نرخ در بازارهای شرق آسیا به روند صعودی خود ادامه داد. اما وضعیت در بازار اسلب و مقاطع تخت فولادی ظرف این مدت متفاوت و در اغلب بازارها رو به رشد با شتابی قابل ملاحظه بود، به‌گونه‌ای که در اول ماه مارس بهای ورق گرم آمریکا به رکورد تاریخی خود رسید و با قیمت ۱۴۳۲ دلار به ازای هر تن معامله شد. ظرف هفته‌های اخیر بهای اسلب و انواع ورق فولادی در اغلب بازارهای دنیا روندی رو به رشد داشته است.
سیگنال مثبت چین برای بازارهای جهانی
پس از اتمام تعطیلات سال نوی چینی در نیمه فوریه ۲۰۲۱، رشد تقاضای داخلی این کشور برای میلگرد، باعث شد تا میلگرد صادراتی چین وارد مسیر افزایش بها شود؛ به گونه‌ای که این محصول که تا ۲۲ فوریه با نرخ ۶۲۵ دلار به ازای هر تن معامله می‌شد به نرخ ۶۷۹ دلار به ازای هر تن (فوب بنادر اصلی چین) رسید. همچنین متال بولتن نیز در گزارش منتشر شده خود در دومین روز از ماه آوریل به افزایش ۳۰ دلاری بهای هر تن میلگرد بزرگترین تولیدکننده شرق آسیا ظرف هفته ابتدایی ماه آوریل اشاره کرد و آن را متاثر از تصمیم سازمان محیط‌زیست چین برای بازرسی و تحقیق و تفحص از عملکرد زیست‌محیطی، میزان کارآیی و در عین حال میزان ظرفیت فعال صنایع فولادی این کشور در بخش قابل توجهی از استان‌های این کشور دانست. بازرسان این سازمان کار خود را از ششم آوریل آغاز می‌کنند و بنا است که این تحقیق ظرف مدت یک ماه اجرایی شود. این تصمیم در عین حال که به رشد بهای محصولات فولادی چین در بازار داخل و صادراتی انجامیده، باعث شده تا نرخ فروش‌های آتی نیز افزایشی شود. این اقدام پیرو تصمیم‌های کلان کنگره خلق چین و به منظور کنترل هوا و کاهش انتشار گاز دی اکسید کربن صورت گرفته و انتظار می‌رود که به افت محسوس تولید فولاد در این کشور ظرف سال جاری میلادی منجر شود. این در حالی است که برآورد می‌شود تقاضای فولاد در بازار چین افزایشی باشد. به این ترتیب باید منتظر افزایش واردات این کشور در این زمینه بود که خود عاملی در جهت تقویت بازارهای جهانی به شمار می‌رود.
همچنین متال بولتن در گزارش خود به رشد ارزش معاملات زمین در ۵۰ شهر چین اشاره کرده است. مطابق این گزارش میزان ارزش معامله زمین در این ۵۰ شهر ظرف این بازه زمانی به ۷۰۲ میلیارد یوآن رسیده که این رقم ۲۶ درصد بیشتر از ارزش معاملات در مدت مشابه سال قبل است. با توجه به آنکه بخش قابل‌توجهی از این خرید زمین، مربوط به شرکت‌های خانه‌سازی این کشور است، برآورد می‌شود که در نیمه دوم امسال ساخت و ساز در این کشور رشد یابد که این موضوع با افزایش تقاضا برای مقاطع طویل فولادی ساختمانی به رشد بهای این کالاها منجر می‌شود.
در حالی که خبر انجام بازرسی محیط زیستی از صنایع آلاینده چین و برآورد رشد ساخت و ساز در این کشور دو سیگنال افزایشی برای شمش و محصولات فولادی ظرف این مدت بود؛ برگزاری روز یاد بود نیاکان (Tomb-Sweeping) که در چین و تعدادی از کشورهای شرق آسیا در روزهای ابتدایی ماه مارس برگزار می‌شود و امسال نیز تاریخ آن ۴ تا ۶ مارس بود و تعطیلات ۳ روزه برای برگزاری آن، سرعت‌گیری در مسیر رشد بهای مقاطع طویل فولادی این کشور بود که توانست از شتاب رشد قیمتی این محصولات بکاهد.
علاوه بر موارد یاد شده، دولت چین به دنبال کاهش یا حذف مشوق مالیاتی صادرات برخی کالاها است که میلگرد و ورق گرم، ورق سرد و گالوانیزه نیز مشمول کاهش و حذف این مشوق مالیاتی صادرات می‌شوند. تا پیش از این، تولیدکنندگان این محصولات از معافیت مالیاتی ۱۳ درصدی برای فروش صادراتی خود برخوردار بودند. با تصویب این قانون این معافیت مالیاتی برای میلگرد و ورق گرم به طور کامل برداشته شده و در ورق سرد و گالوانیزه به ۴ درصد کاهش پیدا خواهد کرد. این موضوع می‌تواند بهای صادراتی این محصولات را افزایش داده و سیگنالی رو به رشد برای بازارهای جهانی باشد.
ظرف مدت سپری شده پس از اتمام تعطیلات سال نوی چینی، بهای انواع محصولات تخت چین رشدی بیش از افزایش قیمت ایجاد شده در مقاطع طویل ساختمانی داشته است. در حالی که قیمت میلگرد صادراتی چین از این زمان تا روز پایانی ماه مارس رشد ۶/ ۸ درصدی داشته، بهای ورق نورد گرم صادراتی آن افزایشی ۷/ ۱۵ درصدی و ورق گالوانیزه صادراتی نیز رشدی ۳/ ۱۲ درصدی داشته است. افت موجودی انبارهای این کشور نسبت به مقاطع تخت و در عین رشد مستمر تقاضا عامل افزایش نرخ در این بازار بوده است.
رکورد شکنی ورق‌های فولادی
ظرف هفته‌های اخیر بهای بیلت و میلگرد فولادی در بازارهای اروپا روندی کاهشی داشت. قیمت بیلت فولادی CIS تحویل دریای سیاه، پس از یک دوره صعودی ۵ هفته‌ای که از هفته ابتدایی فوریه آغاز شده و تا هفته ابتدایی ماه مارس نیز ادامه یافته بود، وارد فاز کاهشی شد و از ۵۸۸ دلار به ازای هر تن در ۵ مارس به ۵۷۶ دلار در روز پایانی مارس رسید. افت تقاضای فولادهای ساختمانی در این منطقه و روند حرکتی بهای قراضه دو سیگنال‌ساز این بازار هستند. ظرف هفته‌های گذشته افت تقاضا برای این محصولات در عین کاهش نرخ قراضه باعث تضعیف قیمت بیلت CIS شده بود. بهای قراضه اروپای شمالی تحویل ترکیه از ۴ تا ۲۶ مارس روندی نزولی داشت و از ۶۳/ ۴۵۴ دلار به ازای هر تن به ۴۰۴ دلار به ازای هر تن رسید و همین موضوع عاملی در جهت تضعیف بهای شمش فولاد نیز بود. اما مجددا ظرف روزهای اخیر بهای این کالا وارد فاز افزایشی شد، به گونه‌ای که قیمت آن در روز ۳۰ مارس به ۴۲۰دلار به ازای هر تن رسید که این موضوع می‌تواند سیگنالی در جهت رشد قیمت‌ها باشد.
برخلاف بازار بیلت و میلگرد، اسلب و انواع ورق روند مستمر افزایشی را ظرف هفته‌های گذشته طی کردند به گونه‌ای که بهای هر تن اسلب صادراتی CIS تحویل دریای سیاه در روز پایانی ماه مارس به ۷۲۰ دلار به ازای هر تن رسید. به این ترتیب هر تن بیلت و اسلب صادراتی این منطقه تفاوتی ۱۴۴ دلاری پیدا کردند که نرخی قابل توجه به‌شمار می‌رود. رشد تقاضا برای اسلب از سوی تولیدکنندگان ورق عامل اصلی این رشد قیمت بوده است.
برخلاف روند نزولی تقاضا در بازار فولادهای ساختمانی در کشورهای اروپایی، تقاضا برای انواع ورق فولادی در این منطقه رو به رشد بوده و همین موضوع نیز عاملی مهم در جهت تقویت قیمت در این بازار به شمار می‌رود. شرکت آرسلورمیتال طی ۲ هفته اخیر قیمت انواع ورق تولیدی خود را افزایش داده به‌گونه‌ای که هر تن ورق گرم تولیدی این شرکت در محدوده ۸۰۰ یورو و هر تن ورق سرد نیز در محدوده ۹۰۰ یورو عرضه شده و گفته می‌شود که مشتریان نیز این قیمت‌ها را پذیرفته اند. بنابراین استمرار این سطوح قیمتی برای این محصولات ظرف هفته‌های آینده محتمل است.
دنیای‌اقتصاد : ریزش شاخص بورس بعد از نوروز ۱۴۰۰ و نامه معاون حقوقی دادگستری استان تهران به سازمان بورس مبنی بر اینکه «اقدامات صورت گرفته برای ساماندهی و مدیریت مشارکتی کانال‌های تلگرامی، استرداد و رضایت از پرونده‌ها به دادگستری گزارش شود» از جمله موضوعاتی بود که دیروز در گعده فعالان حوزه بورس در توییتر درباره آن صحبت می‌شد. درادامه نگاهی داشته‌ایم به چند موضوع پربحث‌تر که دیروز توجه‌ها را به خود جلب کرده بود.
مقایسه ارزش سهام و خیار
صحبت‌های آلبرت بغزیان، اقتصاددان که بیان کرده سهام را آنقدر ذلیل کرده‌اند که قیمت سهم بعضی شرکت‌های بزرگ به کمتر از ارزش یک عدد خیار رسیده، از جمله سوژه‌های کاربران شبکه‌اجتماعی توییتر بود. او همچنین در ادامه صحبت‌هایش بیان کرده که ریزش بازارسرمایه (در مردادماه) فقط برای چندهفته قابل توجیه است. در توییتر و در گعده فعالان حوزه بورس با به اشتراک گذاشتن این صحبت‌ها درباره نظرات بغزیان درباره بورس صحبت می‌کردند. برای مثال یکی از کاربران با بیان اینکه صحبت‌های این اقتصاددان درست است، نوشته بود که اما معمولا بعضی سقوط‌ها مخصوصا آنهایی که به خاطر ضعف بانک‌های مرکزی در اجرای سیاست‌های مالی اتفاق می‌افتد خیلی زیاد طول می‌کشد. این کاربر در ادامه نوشته‌اش به سقوط شاخص نیکی ژاپن در دهه ۸۰ اشاره کرده بود که به گفته او تا حالا به آن سقف تاریخی‌اش نتوانسته است برسد و سال‌های سال طول کشید تا کمی احیا بشود. بازنشر صحبت‌های بغزیان در شبکه‌اجتماعی توییتر و آن بخش از صحبت‌های او درباره مقایسه بورس و خیار در شبکه‌اجتماعی توییتر باعث شد که انتقادهای زیادی نه تنها به سمت دولت دوازدهم و سیاست‌های اقتصادی آن از سوی عامه مردم روانه شود، بلکه فرهاد دژپسند هم به طور خاص و ویژه از انتقادها سهم زیادی را به خود اختصاص بدهد. کاربرانی که بیشتر از دیگران با حوزه بورس آشنا بودند، جزو نفراتی بودند که دژپسند را مقصر دخالت در بورس و وضعیت امروز آن معرفی می‌کردند. اما در سوی دیگر ماجرا، افرادی هم بودند که به صحبت‌های آلبرت بغزیان، اقتصاددان خرده گرفته بودند. این افراد بیشتر در رابطه با مقایسه سهام برخی از شرکت‌ها با ارزش خیار می‌نوشتند. این دسته از کاربران به این موضوع می‌پرداختند که چرا قیمت یک سهم باید با قیمت خیار سنجیده شود! به اعتقاد این دسته از افراد «ارزش بازار شرکت مهم است. شاید شرکتی تعداد بالایی سهام داشته باشد، خب قیمت هر سهم کم می‌شود.»
برگزاری اولین تجمع بورسی در سال ۱۴۰۰
طبق اطلاعیه‌ها و دعوت به برگزاری تجمع که از ابتدای هفته جاری در گروه‌های تلگرام و گاهی هم در توییتر منتشر می‌شد، دیروز تجمع سهامداران معترض به وضعیت بورس در مقابل ساختمان مجلس شورای اسلامی برگزار شد. یکی از مواردی که دیگر کاربران توییتر نسبت به فیلم‌ها و عکس‌های منتشر شده از این تجمع در شبکه‌های اجتماعی به آن می‌پرداختند، تعداد سهامداران حاضر در این تجمع بود. آنطور که این افراد در صفحه‌های خود در این رابطه می‌نوشتند با وجود تبلیغ‌های گسترده و دعوت برای حضور در این تجمع اما تعداد کمی از سهامداران دیروز در مقابل ساختمان مجلس شورای اسلامی حاضر شدند و جمعیتشان آنچنان چشم‌گیر نبود که توجه دیگران را به خود جلب کند. از جمله شعارهایی هم که در این تجمع از سوی معترضان سر داده شد مقایسه بورس با کوره پول سوزی و درخواست استعفای مسوولانی که این وضع را برای بورس به وجود آورده‌اند، بود.
خروجی جلسات بورسی و نظر سهامداران
پیمان مولوی، فعال اقتصادی در صفحه شخصی خود در توییتر صبح دیروز از جلسه خود با رئیس سازمان بورس خبر داد. او به طور تیتروار، نکاتی که در این جلسه به آن اشاره داشتند را با کاربران توییتر در میان گذاشت: «این روش بازارگردانی نمی‌تواند پایدار بماند و استاندارد نیست. همه مجوزهای ارکان را لغو کنید چراکه موجب رانت هستند. رئیس سازمان مسوول شاخص نیست. دامنه نوسان، کشنده بازار است. تا اقتصاد دستوری است، توسعه بورس بی‌معنی است.» انتشار این توییت در ساعات اولیه آن مورد توجه کاربران توییتر قرار گرفت. فعالان حوزه بورس و سهامداران در قسمت نظرات نوشته مولوی به موضوعات مختلفی اشاره کردند. برای مثال به این موضوع پرداختند که خیلی از قوانینی که از طرف سازمان بورس تصویب و اجرایی می‌شود بدون مشورت با کارشناسان است. البته پیمان مولوی هم در پاسخ به موضوعات مطرح شده از سمت کاربران برای آنها نوشت که یکی از پیشنهاد‌هایی که در این جلسه مطرح شد دریافت مشاوره خارج از دایره مشاوران فعلی بود. مولوی همچنین در پاسخ به نظر یکی دیگر از کاربران مبنی بر اینکه بورس را به شکل بد راهبری می‌کنند اینطور نوشت که رئیس سازمان بورس رویکرد مثبتی دارد اما دامنه نوسان، نحوه تحکم از بالا به پایین، اقتصاد دستوری و ریسک‌های سیاسی و اقتصادی فراوان در کنار فشارهای ذی‌نفعان فضای پیچیده‌ای را پدید آورده است. یکی دیگر از موضوعاتی که کاربران توییتر بیشتر به آن توجه کردند اقتصاد دستوری بود. نکته‌ای که پیمان مولوی مدعی شده بود در جلسه با رئیس سازمان بورس به آن پرداخته است؛ تا اقتصاد دستوری است، توسعه بورس بی‌معنی است. کاربران بعضا با بازنشر این توییت مولوی یا در قسمت نظرات به این مساله می‌پرداختند که سهم زیادی از مشکلات و اختلال‌ها در حوزه بورس مربوط به مساله اقتصاد دستوری است که سال‌ها در کشور جا خوش کرده است. به اعتقاد آنها در تمام سال‌های گذشته برای رهایی از اقتصاد دستوری شعارهای جذاب و زیادی داده شده است اما در عمل آب از آب تکان نخورده است و در بر همان پاشنه دخالت و دستور می‌گردد و در نهایت دیدگاه اکثر کاربران از این قرار بود که این جلسه هم مثل خیلی از جلسات دیگر برگزار شده و بعد از چند ساعت به دست فراموشی سپرده می‌شود و هیچ خروجی مثبتی برای سهامداران در پی ندارد. با این وجود کاربران زیادی ابراز امیدواری می‌کردند که این جلسه‌ها نتیجه مثبتی در پی داشته باشد و خروجی آن به نفع حوزه بورس و سهامداران باشد.
عماد مدیرزاده
تحلیلگر اقتصادی
برای کمتر تلف شدن وقت مردم و افزایش هیجان و نقدشوندگی، هیات مدیره خلاق سازمان بورس، ساعات کاری بازار را به هفته‌ای یک روز کاهش و در عوض دامنه نوسان را از منفی ۱۰ درصد تا مثبت ۳۰ درصد افزایش بدهد!
دنیای‌اقتصاد : باز شدن باب گفتوگوهای جدید حول پرونده هسته‌ای ایران و بازگشت احتمالی ایران و آمریکا در آینده‌ای نه چندان دور به تعهدات برجامی خود توجه بازار جهانی نفت را به خود جلب کرده است. ایران از یکسو خواهان رفع همه تحریم‌ها است و می‌گوید که هیچ پیش شرطی را هم نمی‌پذیرد و مذاکره‌ای هم با آمریکا نخواهد داشت تا زمانی که تحریم‌ها لغو نشوند، از سوی دیگر نماینده آمریکا در نشست امروز وین هم می‌گوید در صورتی که تهران آماده بازگشت به تعهداتش باشد، دولت آمریکا حاضر است بیش از ۵۰۰ تحریمی که در دوران زمامداری دونالد ترامپ علیه ایران وضع شده‌اند، لغو کند.
نگاه بازار نفت به ایران و نشست وین
این اظهارات امیدواری‌ها به بازگشت سریع‌تر جریان نفت ایران به بازار جهانی را افزایش داده و از سوی دیگر سیگنال‌هایی از روابط اقتصادی ایران و چین، افزایش صادرات نفت ایران به این کشور و تاثیر تولید نفت ایران بر تولید کلی اوپک هم گمانه‌زنی‌ها را درباره حضور پررنگ‌تر ایران در بازار بیشتر کرده است و این امر نگرانی بازار درباره افزایش عرضه پیش‌بینی‌نشده را تقویت کرد و از عوامل اصلی کاهش قیمت طلای سیاه در بازار روز دوشنبه بود که پس از تعطیلات سه‌روزه عید پاک و آخر هفته بازگشایی شد. موارد افزایش ابتلا به کرونا در هند و احتمال اعمال محدودیت‌های کرونایی در کشورهای مختلف هم از دیگر عوامل عقب‌نشینی طلای سیاه بود.
شاخص‌های نفتی تا ساعت ۱۵:۴۵ روز دوشنبه به وقت تهران با عقب‌نشینی ۸/ ۱درصدی در بازار معامله شدند. شاخص نفتی وست‌تگزاس اینترمدییت در بازار نایمکس نیویورک با یک دلار و ۱۳ سنت کاهش نسبت به قیمت بسته‌شده روز پنج‌شنبه ۶۲ دلار و ۳۲ در هربشکه معامله شد. همچنین شاخص نفتی برنت نیز که در لندن معامله می‌شود به بهای هر بشکه ۶۳ دلار و ۶۷ سنت به فروش رسید که نشانگر عقب‌نشینی یک دلار و ۱۹ سنتی این شاخص بین‌المللی نسبت به روز معاملاتی پیش از خود است.
اثر نشست وین روی بازار جهانی
این هفته بازار جهانی نفت به وین چشم دوخته است، جایی که طبق توافق ایران با کشورهای عضو توافق هسته‌ای یعنی آلمان، بریتانیا، چین، روسیه و فرانسه به توافق رسیده است تا گفتوگوهای از راه دور و مجازی را که اخیرا صورت گرفته است، امروز در وین پی بگیرند. همچنین قرار است ایالات متحده آمریکا هم به عنوان کشوری که از این توافق خارج شده است نماینده‌ای را برای مذاکرات غیر مستقیم با ایران به وین اعزام کند. سی‌ان‌ان به نقل از یک مقام بلندپایه آمریکایی گفته است که رابرت مالی، نماینده ویژه وزارت خارجه ایالات متحده در امور ایران به وین می‌رود؛ هر چند در نشست مشترک شرکت نخواهد کرد. پیشروی‌های دیپلماتیک در رابطه با پرونده هسته‌ای ایران و بازگشت کشورها به تعهدات برجامی خود این روزها توجه بازار جهانی نفت، نهادها و بانک‌ها را به خود جلب کرده است. چرا که در صورت بازگشت آمریکا به تعهدات برجامی خود امکان دارد تا بار دیگر جریان نفت خام ایران به صورت رسمی به بازار بازگردد و بدون نیاز به دور زدن تحریم‌ها ایران بتواند بخشی از صادرات نفتی خود را به کشورهایی چون چین، هند، ژاپن و کره‌جنوبی از سر بگیرد.
رویترز در گزارش بازار جهانی نفت روز دوشنبه خود عنوان کرده است که سرمایه‌گذاران نفتی این هفته روی مذاکرات وین متمرکز خواهند شد و این گفتوگوها را به‌عنوان بخشی از مذاکرات گسترده‌تر برای احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بین تهران و قدرت‌های جهانی زیرنظر دارند.
در این میان اما بحث لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا به عنوان خواسته بی‌چون و چرا و غیرقابل مذاکره ایران برای وجود امکان پیشبرد مذاکرات و بازگشت به تعهدات برجامی مطرح شده است. عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد پرونده هسته‌ای ایران در گفت‌وگو با صدا و سیما عنوان کرد: «آمریکا اول همه تعهدات برجامی خود را انجام دهد و همه تحریم‌های گذاشته شده را بردارد، سپس ایران آن را راستی‌آزمایی می‌کند و به برجام بازمی‌گردد.» عراقچی با بیان اینکه ایران هیچ‌گونه طرح گام به گامی با آمریکا ندارد و نخواهد پذیرفت، عنوان کرد: «تنها گامی که ما قبول می‌کنیم برداشتن همه تحریم‌های دوره ترامپ و پس از آن است.» از سوی دیگر یکی از سیگنال‌های مورد توجه بازار هم سخنان رابرت مالی است که در گفت‌وگو با شبکه خبری PBS از نشست وین به عنوان گام نخست بررسی اقدامات لازم برای بازگشت متقابل به برجام دانست. او همچنین در پاسخ به سوال مجری برنامه درباره بیش از ۵۰۰ تحریمی که دولت ترامپ علاوه بر تحریم‌های برجامی که علیه ایران اعمال‌کرده، عنوان کرد اگر تهران آماده بازگشت به تعهداتش باشد، آمریکا هم آماده است تا این تحریم‌ها را لغو کند. هنری رم، تحلیلگر گروه اوراسیا (Eurasia Group) مستقر در لندن اما انتظار دارد روند لغو تحریم‌های ایران کندتر از آنچه بسیاری متصورند، باشد. او می‌گوید انتظار دارد تحریم‌های ایالات متحده که از جمله آنها محدودیت‌های فروش نفت توسط ایران است، تنها پس از اتمام گفتوگوها و بازگشت ایران به تعهدات برجامی لغو شود.
از سوی دیگر نیز تحلیلگران بانک ING می‌گویند پیش‌بینی می‌شود حتی با فرض اینکه جریان عرضه طلای سیاه از سوی ایران در ۳ ماه چهارم سال جاری به ۳ میلیون بشکه در روز نیز برسد، موجودی ذخایر جهانی نفت خام باز هم کاهش خواهند یافت. این دیدگاه از یک سو به بازیابی قوی‌تر تقاضا در بازار اشاره دارد و بیانگر آن است که بازار جهانی نفت خام چندان نیز نباید نگران بازگشت ایران به بازار جهانی و تقویت صادرات آن باشد.
نگرانی بازار از افزایش تولید ایران و اوپک
یکی دیگر از عواملی که قیمت نفت خام در بازار را با کاهش مواجه کرد، تولید بیشتر اوپک در ماه مارس در مقایسه با ماه فوریه بود که نگرانی‌ها از افزایش عرضه را به دنبال داشت؛ خصوصا حالا که اوپک و غیراوپک تصمیم گرفته‌اند تا در ۳ ماه پیاپی افزایش تولید داشته باشند این نگرانی برای تولیدکنندگان بیش از گذشته خواهد شد. بر اساس نظر خواهی رویترز از منابع اوپکی، منابعی در شرکت‌های نفتی و به کمک اطلاعات ردیابی نفتکش‌‌ها، مجموع تولید اوپک در ماه مارس با افزایش ۱۸۰هزار بشکه‌ای نسبت به ماه فوریه به ۰۷/ ۲۵ میلیون بشکه در روز رسید که ایران بالاترین مشارکت در این افزایش تولید را داشته است. به گفته رویترز تولید ایران در ماه مارس ۲۱۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته و به ۳/ ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است که کاهش تولید سایر اعضای اوپک را هم جبران کرد.
از سوی دیگر در ماه‌های اخیر ایران به نظر می‌رسد فروش نفت خود به چین، به عنوان بزرگترین مصرف‌کننده نفت جهان را افزایش داده است و همچنین وزارت نفت از برنامه‌ریزی برای افزایش سریع ظرفیت تولید نفت ایران برای دوران لغو تحریم‌ها سخن می‌گوید که نشانه‌های آن هم اکنون هم با افزایش تولید و صادرات نفت ایران خود را نمایان کرده است. مساله‌ای که می‌تواند برای اوپک‌پلاسی‌ها که به دنبال حفظ سلطه خود بر بازار هستند، مشکلاتی ایجاد کند؛ چرا که ایران در کنار لیبی و ونزوئلا از اعضای اوپکی هستند که از توافق کاهش تولید نفت خام معاف شده‌اند.
اثر عربستان و کرونا بر طلای سیاه
عربستان سعودی هم پس از تصمیماتی که در اوپک پلاس اتخاذ شد، حالا قیمت نفت به مقاصد آسیایی را افزایش داد. به گزارش بلومبرگ، آرامکو عربستان در ماه مه قیمت تمام گریدهای نفتی خود به مقاصد آسیایی را بین ۲۰ تا ۵۰ سنت در هر گرید افزایش خواهد داد. همچنین اکثر قیمت‌ها برای مشتریان اروپایی این شرکت کماکان بدون تغییر باقی خواهند ماند؛ اما از سوی دیگر بیشتر گریدهای ارسالی به ایالات متحده ۱۰ سنت در هر بشکه کاهش پیدا می‌کند. پیشرفت در مبارزه با بیماری کووید هم کماکان یک چالش برای اقتصاد جهانی و بازار نفت محسوب می‌شود. در‌حالی‌که آمریکا و چین به سرعت در حال واکسیناسیون شهروندان خود هستند، در فرانسه سومین قرنطینه سراسری آغاز شده است و هند نیز روز یکشنبه با ثبت حدود ۱۰۳ هزار مورد جدید ابتلا در یک روز رکوردشکنی کرد و نگرانی‌ها درباره کاهش تقاضا از سوی یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان نفت جهان را افزایش داد. برنامه ۲ تریلیون دلاری پیشنهادی بایدن هم به رغم تمام امیدواری‌هایی که در بازار ایجاد کرد، نتوانست مانع از کاهش قیمت‌ها در ابتدای بازار روز دوشنبه شود.
بدون دیدگاه