دنیای‌اقتصاد : بورس یک روز منفی دیگر را ثبت کرد و این‌بار ارزش معاملات سهام نیز به کمترین سطح از ۲۱ دی ۹۸ سقوط کرد. شرایطی که سبب شده است نقدشوندگی سهام به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل شود. مقصر اصلی این وضعیت نابسامان اما چیزی نیست جز دامنه نوسان. این محدودیت که در حالت متقارن نیز متهم صف‌نشینی بورس‌بازان و ناکارآیی بازار معرفی شده بود، از ۲۵ بهمن سال گذشته نامتقارن شد تا در مقابل سنگین شدن صف‌های خروج از ارزش دادوستدها کاسته شود. نسبت گردش پولی از زمان کاهش حد نوسان قیمت‌ها تاکنون به شدت کاهش یافته و حالا سهامداران از حق مسلم خود در به فروش رساندن سهام محروم شده‌اند. سیاست‌گذار نیز به رغم تاکید شورای عالی بورس بر تصمیم‌گیری درخصوص افزایش دامنه نوسان، همچنان دست روی دست گذاشته و به بهانه فراهم نبودن زیرساخت‌ها، یخبندان معاملاتی را به بازار تحمیل کرده است. این در حالی است که کارشناسان تنها راه بازگشت تعادل به گردونه معاملات بورسی را حذف یا حداقل افزایش دامنه نوسان می‌دانند.
یخبندان بورس در آغاز بهار
دنیای‌اقتصاد : روز گذشته (۱۵ فروردین) در حالی معاملات بازار سهام پایان یافت که همچنان شاهد افت نماگرها هستیم. در این روز شاخص‌کل با افت بیش از یک‌درصدی (۱۳۴۱۴ واحدی) همراه شد و با پایان معاملات روی عدد ۲۶۹/ ۱ میلیون واحد ایستاد. شاخص کل هموزن نیز ۲۷/ ۰ درصد به عقب بازگشت. از جمله نکات قابل تامل و نگران‌کننده در جریان دادوستدهای این روز افت محسوس دادوستدهای بورسی و فرابورسی بود، به‌طوری که ارزش دادوستدهای خرد بورسی به کمترین میزان از ۲۱دی ۹۸ رسید. بر این اساس در جریان معاملات خرد بورسی تنها ۱۲۳۱ میلیارد تومان میان سهامداران جابه‌جا شد. در فرابورس نیز ارزش معاملات خرد به حدود۵۹۴میلیارد تومان رسید.
قفل در بازار سهام
بورس یکشنبه از دریچه آمار
در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با افت بیش از یک درصدی همراه شد، از ۳۳۷ نماد معامله‌شده، قیمت پایانی ۱۲سهم (۵/ ۳درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۱۴ سهم (۵/ ۶۳ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار هر چند ۳ نماد (۹/ ۰درصد) صف خریدی به ارزش ۵/ ۷میلیارد تومان تشکیل دادند اما در مقابل شاهد شکل‌گیری صف فروش سنگین در ۲۹۷ نماد بورسی (۸۸ درصد) به ارزش ۲۶۸۷ میلیارد تومان بودیم.
در فرابورس ایران نیز در روزی که آیفکس افت ۵۳/ ۰ درصدی را ثبت کرد، ۱۳۲ نماد معامله شدند که در این میان قیمت پایانی ۱۱ سهم (۳/ ۸ درصد) مثبت و ۱۰۱ سهم (۵/ ۷۶ درصد) منفی بود. در این بازار ۴ نماد (۳درصد) صف خریدی به ارزش ۸۹ میلیارد تومان تشکیل دادند اما ۱۱۴ نماد (۸۶درصد) نیز با صف‌فروشی به ارزش ۸۸۰میلیارد تومان مواجه شدند.
بازار پایه نیز دیروز میزبان دادوستد ۱۱۱نماد بود. در این میان ۱۳ سهم (۱۲درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد دادوستد ۷۵ سهم (۵/ ۶۷ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۱۳نماد (۱۲ درصد) صف خریدی به ارزش ۷۳ میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به ۸۵ نماد (۵/ ۷۶ درصد) با ارزشی بالغ‌بر ۱۰۴۱میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.
دنیای‌اقتصاد : کمتر کسی فکرش را می‌کرد روند نزولی شاخص‌کل بورس تهران در ۱۴۰۰ به ششمین روز خود برسد. شاخص‌کل در بازار سهام در حالی روز گذشته ۱۳ هزار و ۴۱۴ واحد افت داشت که ارزش معاملات یکشنبه قرمز بورس به هزار و ۲۳۱ میلیارد تومان رسید. رقمی هشدار‌دهنده برای سیاست‌گذار بورسی که به کمترین میزان طی ۱۵ ماه اخیر رسیده است. این در حالی است که بر اساس برآورد کارشناسان تداوم برخی دستورالعمل‌ها از جمله دامنه نوسان نامتقارن بازار سرمایه را همچنان از شرایط متعادل دور خواهد کرد.
فاصله بورس‌بازان با تعادل سهام
بورس تهران از مرداد۹۹ روزهای پر فراز و نشیبی را به خود دیده است اما وعده مسوولان نسبت به بهبود وضعیت بازار نوید روزهای بهتری را می‌داد. فعالان بورسی از حواشی پیرامون بازار سرمایه گلایه دارند و معتقدند این حواشی روزبه‌روز بیشتر می‌شود به‌گونه‌ای که افرادی که تخصص و سابقه کار‌کردن در این بازار را ندارند با برخی دخالت‌ها و اظهارنظرهای غیرکارشناسی وضعیت را بدتر می‌کنند.
فعالان بورسی مدافع برداشته‌شدن دامنه نوسان‌نامتقارن هستند اما گویا سیاست‌گذار عجله‌ای در این راستا ندارد.
به گفته کارشناسان این بازار دامنه نوسان نامتقارن متعادل‌شدن بازار را با چالش جدی مواجه می‌کند.کاهش معاملات، جان بازار را می‌گیرد و سرمایه‌گذاران با بازار کم‌رمقی رو‌به‌رو می‌شوند. اگرچه روند منفی بازار به‌صورت مستمر ادامه نخواهد داشت اما نمی‌توان انتظار بازاری پویا و پر داد و ستد را داشت.»
دامنه نامتقارن نظم بازار را به هم ریخته
این اظهارات در حالی است که سرمایه‌گذاران برای خروج از این بازار پافشاری می‌کنند. در همین رابطه عظیم ثابت کارشناس بازار سهام با احتمال متوقف‌شدن اجرای دامنه‌نوسان نامتقارن به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: در جلسه رئیس سازمان بورس با پیشکسوتان و فعالان بازار سرمایه مقرر شد تا سازمان در زمان مناسب اقدام به افزایش دامنه نوسان نامتقارن کند. رئیس سازمان بورس برای جلوگیری از ریزش شدید شاخص به‌رغم حواشی بسیار، دامنه نوسان نامتقارن را در بازار اجرا کرد اما نتیجه مورد نظر به دست نیامد، این در حالی است که سیاست‌گذار معتقد است حذف دامنه نوسان نامتقارن در این مقطع ریزش بیشتر قیمت سهام را رقم می‌زند.
عظیم ثابت کارشناس بازار سهام معتقد است تردید سیاست‌گذار بورسی در حذف دامنه نوسان نامتقارن به صورت ناگهانی ریسک خروج سرمایه‌گذاران از بازار را بالا می‌برد.
او اظهار می‌کند: فعالان بورسی مدافع برداشته شدن دامنه نوسان هستند، اما سیاست‌گذار عجله‌ای در این راستا ندارد و احتمالا در شرایط خاصی شاهد حذف دامنه نوسان از داد و ستدها خواهیم بود. در آخرین جلسه‌ای که با حضور رئیس سازمان بورس برگزار شد قرار بر این شد که تغییراتی در اجرای دامنه نوسان انجام شود، بنابراین با توجه به تغییرات احتمالی دستورالعمل‌ها، وضعیت موجود به این شکل پایدار نخواهد ماند و در کنار عوامل دیگر بازار به تعادل می‌رسد.
عظیم ثابت با اشاره به کاهش چشمگیر ارزش معاملات روز گذشته نسبت به ۱۵ ماه اخیر عنوان می‌کند: این وضعیت از اواخر بهمن و با ورود به اسفند ماه قابل پیش‌بینی بود. دامنه نوسان نامتقارن جذابیت‌های بازار را کاهش داده و انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاران باقی نمانده است. دامنه نوسان نامتقارن نظم بازار را به‌هم ریخته و مشکلاتی را برای بورس‌بازان به وجود آورده اما اگر وعده رئیس سازمان بورس مبنی بر حذف دامنه نوسان نامتقارن محقق شود وضعیت بازار وارد فاز دیگری می‌شود.
این کارشناس می‌گوید: توافقات مربوط به برجام به نفع صنایع بورسی خواهد بود، بر همین اساس اگر توافقات برجام مرحله امیدوارکننده‌ای را طی کند بازار سرمایه نیز همراه با رونق تجارت خارجی کشور و صادرات به تعادل می‌رسد.
ثابت از انتخابات ریاست جمهوری کشور به عنوان یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر آینده تالارهای شیشه‌ای نام می‌برد و معتقد است: تغییر دولت و غیر قابل پیش‌بینی بودن تفکرات تیم اقتصادی جدید تا مقطعی ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سهام را بالا می‌برد.
وی نسبت به حواشی پیرامون بازار سرمایه هشدار می‌دهد و می‌گوید: بورس با حواشی زیادی دست و پنجه نرم می‌کند و متاسفانه این حواشی روز به روز بیشتر می‌شود، به طوری که افرادی که تخصص و سابقه کار کردن در این بازار را ندارند با برخی دخالت‌ها و اظهارنظرهای غیرکارشناسی وضعیت را بدتر می‌کنند. در این مورد به رئیس سازمان هم هشدارهایی داده شده که امیدواریم جلوی برخی کارشکنی‌ها و دخالت‌های بی مورد در بازار سرمایه را بگیرد. اگر همه این موارد بر اساس آنچه توسط فعالان بورسی متذکر شده‌اند انجام شود، بازار در سال ۱۴۰۰ با رشدی منطقی و نه شارپی همراه می‌شود.
یک بام و دوهوای تصمیم‌های بورسی
بسیاری از سرمایه‌گذاران به بست‌نشینی خود در صفوف فروش سهام اصرار می‌ورزند. این در حالی است که با ایجاد تغییراتی در اجرای دامنه نوسان نامتقارن ممکن است وضعیت به گونه‌ای دیگر رقم بخورد. در همین رابطه حسن برادران هاشمی، کارشناس بورس با بیان اینکه اگر دامنه نوسان نامتقارن با همین شیوه اجرا شود شاهد بازار کم رمقی خواهیم بود، به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: تداوم این وضعیت حجم معاملات را نسبت به میانگین معاملات سالانه کاهش می‌دهد.
کارشناسان بورسی از ابتدای اجرای دامنه نوسان نامتقارن بارها در مورد کاهش حجم معاملات تذکر دادند اما تغییری در این شرایط به وجود نیامد. سهمی که دو روز در مدار مثبت باشد و با فاصله زمانی و تاخیر ۱۰روزه اصلاح کند در نهایت صف فروش را بیشتر می‌کند. شوک‌های پی در پی نقد شوندگی بازار را کاهش داده است. اتفاقی که از قبل نیز قابل پیش‌بینی بود اما همچنان این سیاست اجرا می‌شود. وی اظهار می‌کند: دامنه نوسان نامتقارن متعادل شدن بازار را با چالش جدی مواجه می‌کند. کاهش معاملات، جان بازار را می‌گیرد و سرمایه‌گذاران با بازار کم رمقی رو‌به‌رو می‌شوند. اگرچه روند منفی بازار به صورت مستمر ادامه نخواهد داشت اما نمی‌توان انتظار بازاری پویا و پر داد و ستد را داشت.
به گفته این کارشناس، تصمیمات خلق‌الساعه مسوولان ضربه مهلکی بر پیکر بازار سرمایه وارد کرده است.
وی تاکید می‌کند: تصمیم‌های موقت و غیر شفاف سیاست‌گذار بورسی، کلاف معاملات را پیچیده کرده، به عنوان مثال سهامداران و کارشناسان حتی نمی‌دانند برخی از دستورالعمل‌های موقت تا چه زمانی ادامه دارد تا بتوانند برای خرید و فروش سهام برنامه‌ریزی کنند. سیاست‌گذار در حالی که می‌داند دامنه نوسان نامتقارن به بازار ضربه می‌زند از احتمال حذف یا ایجاد تغییراتی در جهت افزایش آن خبر می‌دهد. یک بام و دو هوای تصمیمات در بازار سهام در نهایت خروج بیشتر سرمایه‌گذاران از بازار را به دنبال خواهد داشت.
این در حالی است که اگر پرونده تصمیماتی که پشت درهای بسته برای بورس گرفته می‌شود بسته شود، بازار متعادل و صعودی خواهد شد. ثبات در قوانین مهم‌ترین آیتم برای سهامدار محسوب می‌شود، بازار سرمایه با دامنه نوسان نامتقارن در بلاتکلیفی به‌سر می‌برد. فشار حقوقی‌ها و کارگزاری‌ها در ماه‌های اخیر نیز به فروش بیشتر دامن زده و شرایط نامطلوبی برای بورس رقم زده است.
حسن برادران در پاسخ به اینکه چه عواملی بازار سرمایه را متعادل می‌کند، خاطر نشان می‌کند: یکی از آیتم‌های تاثیرگذار بر سرنوشت بازار سرمایه، قیمت دلار است. معمولا سرمایه‌گذاران برای پارک سرمایه خود نیم نگاهی به خیابان فردوسی دارند و معاملات آن بازار را نیز رصد می‌کنند و برهمین اساس کوچک‌ترین زمزمه در مورد احتمالات نرخ دلار نحوه سرمایه‌گذاری بورسی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. انتخابات ریاست جمهوری، فصل مجامع و گزارش مالی شرکت‌هایی که سال مالی آنها پایان اسفند است از جمله متغیرهای تاثیرگذار بر متعادل شدن بازار است.
تکلیف بازار بعد از انتخابات روشن می‌شود
زمزمه‌هایی مبنی بر تغییر دامنه نوسان نامتقارن از اواخر سال گذشته توسط رئیس سازمان بورس و ادامه‌دار شدن آن حتی در روزهای ابتدای سال موجی از خروج سرمایه‌گذاران بورسی و صف‌های سنگین فروش را رقم زده است به طوری که در پایان معاملات یکشنبه بورس تهران شاخص کل با افتی یک درصدی به روند نزولی سال ۱۴۰۰ خود ادامه داد و مشخص نیست این وضعیت تا چه زمانی ادامه دارد.
در همین رابطه مهدی افنانی با بیان اینکه اجرای دامنه نوسان نامتقارن در شرایط غیرمنطقی بازار گرفته شد، اظهار می‌کند: زمانی که بازار در وضعیت قرمز به سر می‌برد نمی‌توان با تصمیمات منطقی بازار را مدیریت کرد. اگرچه به اجرای دامنه نوسان نامتقارن ایراداتی وارد است اما باید دید سیاست‌گذار در چه شرایطی این تصمیم را گرفته.
بررسی معاملات ماه‌های اخیر نشان می‌داد که شاخص کل در نهایت با افت و خیز بسیاری همراه شود. همان‌طور که در گذشته نیز بارها تاکید کردم مشکلات بازار سهام خارج از این بازارو اقتصاد است که آن بخش باید اصلاح شود.
در ماه‌های پیش‌رو بازار سهام با اتفاقات زیادی مواجه می‌شود. به نظر می‌رسد نامزد‌های ریاست جمهوری پلن‌های مختلفی برای بازار سرمایه داشته باشند، از این رو با تعیین تکلیف انتخابات، تکلیف بازار سرمایه نیز تا حد زیادی مشخص می‌شود و سهام برخی صنایع از جمله پالایشی‌ها، پتروشیمی، خودرویی‌ها و برخی سهم‌های کوچک متعادل می‌شود.
تغییر روند بازار
وی با انتقاد از کاهش نقدشوندگی بازار اظهار می‌کند: ارزش معاملات بازار به کمترین میزان خود طی ۱۵ ماه اخیر رسیده اما رفتار هیجانی در فروش سهام را نمی‌توان به آیتم خاصی نسبت داد. عوامل غیراقتصادی بیشترین تاثیر در روند منفی شاخص را بازی می‌کند. با توجه به وضعیت فعلی، کاهش قیمت و کاهش نقدشوندگی رفتاری همسو از سوی بازار محسوب می‌شود. در حالی این دوعامل همزمان در حال اتفاق افتادن است که عوامل خارجی و غیراقتصادی مسبب به وجود آمدن چنین شرایطی هستند. به گفته افنانی، حتی با به نتیجه رسیدن برجام، قیمت دلار در محدوده ۲۱ تا ۲۲ هزارتومان در نوسان است و تغییر جدی در کاهش نرخ دلار به وجود نمی‌آید. وی می گوید: واقعیت این است که امکان سرکوب قیمت دلار وجود ندارد. پر واضح است که اقتصاد کشور امکان هضم دلار زیر ۲۰ هزارتومان را ندارد، بنابراین صنایع بورسی که با دلار سر و کار دارند به مشکلی بر نمی‌خورند و تهدید جدی برای بازار سهام وجود ندارد. با توجه به عملکرد و گزارش شرکت‌ها و همچنین ارزندگی قیمت‌ها خریداران این روزها برندگان فردا هستند.
این کارشناس خاطرنشان می‌کند: درخرداد تکلیف بازار سرمایه روشن و پول‌های بسیاری به این بازار سرازیر می‌شود. برآورد می‌شود شاهد گردش معاملات بیشتری باشیم و شاخص به بالای یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد صعود می‌کند. زمزمه حمایت حقوقی‌ها از بازار نیز به گوش می‌رسد و احتمالا اتفاقات بهتری از امروز در بازار رخ می‌دهد.
دنیای‌اقتصاد-طیبه مرادی : قیمت‌های پایه محصولات پلیمری و شیمیایی در بورس کالا برای دومین هفته معاملاتی در سال جاری با چاشنی رشد نرخ‌های جهانی و افت اندک قیمت مبنای دلار اعلام شد. به عبارت دقیق‌تر روز گذشته میانگین هفتگی بهای نیمایی دلار در معادله کشف نرخ پایه با قیمت ۲۲ هزار و ۶۵۴ تومان لحاظ شد، تا به میزان ۷۷/ ۰ درصد اثر کاهشی خود را نسبت به هفته ماقبل بر نرخ‌های پایه جدید منعکس کند. اما دیگر اهرم موثر در کشف نرخ پایه یعنی قیمت‌های جهانی، در بسیاری از گروه‌های کالایی با افزایش همراه شدند. به طوری که برآیند این دو سیگنال سبب شد ترکیبی از تغییرات کاهشی و افزایشی نرخ را برای قیمت‌های پایه انواع محصولات پتروشیمیایی در معاملات هفته جاری بورس کالا شاهد باشیم. البته رشد نرخ‌های جهانی در همه گروه‌های کالایی چندان قدرتمند ارزیابی نمی‌شود.
روند کاهشی بهای نیمایی ارز همچون هفته‌های نخستین سال جاری تداوم یافته و این موضوع در کنار انتشار اخبار سیاسی، مبنی بر بازگشت ایالات متحده به مذاکرات در پایان هفته گذشته، می‌تواند تداعی‌کننده ذهنیت کاهش نرخ در بازار باشد. اینکه تاثیر این رویداد بر میزان تقاضای وارد شده به بورس کالا تا چه حد جدی است را نمی‌توان به طور دقیق پیش‌بینی کرد اینکه در روز گذشته نیز بهای ارز در بازار آزاد به روند نزولی خود ادامه داد، گواه خوبی برای محافظه‌کاری بیشتر اهالی بازار است. بررسی روند بهای ارز چه در بازار آزاد و چه در نرخ‌های نیمایی در سال گذشته، به گونه‌ای بود که اهالی بازار به منظور پوشش ریسک ناشی از نوسانات مکرر ارز، سعی می‌کردند با جلوگیری از خریدهای هیجانی و موکول کردن تقاضای خود به زمان مناسب‌تر، تا مخابره سیگنال‌های قیمتی قدرتمند صبر کنند. از این رو می‌توان انتظار داشت که به تعویق انداختن خرید، یکی از استراتژی‌هایی است که معامله‌گران این بازار پس از تجربه سال گذشته در پیش خواهند گرفت. البته اینکه تعطیلات سال نو به پایان رسیده و اکثر مشاغل شروع به کار کرده را نمی‌توان نادیده گرفت اگرچه ماه رمضان نیز در پیش است.
در بازار جهانی نفت خام چه می‌گذرد؟
در هفته‌های پایانی سال گذشته بهای هر بشکه نفت برنت از مرز ۷۰ دلار عبور کرد اما مجددا به کانال ۶۰ دلاری عقبگرد محسوسی را تجربه کرد. به طوری که در آخرین روز معاملاتی یعنی پنج‌شنبه هفته گذشته در قیمت ۶۴ دلار و ۸۶ سنت به ازای هر بشکه آرام گرفت. در تازه‌ترین نشست اوپک پلاس که هفته گذشته میلادی برگزار شد، قرار بر این شد که به تدریج طی سه ماه آینده میزان تولید نفت را بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش دهند. به طور دقیق‌تر این گروه قصد دارد میزان تولیدات نفت خود را در ماه‌های مه و ژوئن ۳۵۰ هزار بشکه در روز و در ماه جولای بیش از ۴۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد. چرا که سران اوپک پلاس به بهبود اقتصاد جهانی به خاطر افزایش تولید واکسن کرونا امیدوار هستند و معتقدند در تابستان حجم تقاضای جهانی نفت بهبود می‌یابد. پیش از این و در دوران همه‌گیری و جهش‌های این ویروس هنوز ناشناخته، اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت یعنی اوپک، برای مقابله با کاهش شدید بهای نفت خام، تولید روزانه آن را به میزان چشمگیری کاهش دادند.
عقبگرد بهای نفتا در پایان معاملات هفته گذشته
همچنین بهای نفتا به عنوان مهم‌ترین و اصلی‌ترین خوراک مایع شرکت‌های پتروشیمی که در نیمه اسفند ماه سال گذشته به نقطه اوج قیمتی خود دست یافت و از مرز ۶۰۰ دلار عبور کرد، روند نزولی در پیش گرفت و با کاهش قیمت در اولین روز از ماه آوریل به ۵۶۴ دلار رسید. تا جایی که تغییرات بهای نفتا طی هفته گذشته به میزان اندک ۹۶/ ۰ درصد، کاهشی ثبت شد. با این حال هنوز هم بعد از همه‌گیری ویروس کرونا بهای این خوراک ارزشمند برای شرکت‌های پتروشیمی در اوج خود به سر می‌برد که می‌تواند تاثیر مهمی بر قیمت تمام‌شده محصولات پتروشیمیایی در جهان بر جای گذارد.
البته طی اتفاقاتی که اخیرا رخ داده که از جمله آن می‌توان به بسته شدن کانال سوئز اشاره کرد، در نگاه اول انتظار می‌رود اثر آن بر حجم عرضه پلیمرها منعکس شود. به طوری که آن را با کاهش محسوسی همراه کند. چرا که با محدود شدن حمل و نقل کشتی‌هایی که حامل نفت خام، انواع فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمیایی بودند، کاهش فعالیت پالایشگاه‌ها و شرکت‌های پتروشیمی رخ می‌دهد. بنابراین این مطلب یک سیگنال افزایشی به شمار می‌رود اما در برابر جریان غالب قیمتی در بازارهای جهانی و روند نزولی آن، همچنین سیگنال‌های افزایش مجدد شیوع کرونا در برخی از کشورها و ترس از قرنطینه دوباره، حرف چندانی برای گفتن وجود ندارد. البته این موارد برای هفته‌های گذشته بوده است و در حال حاضر کانال بازگشایی شده و این ریسک بازاری برداشته شده است. اما همچنان تا حمل و نقل از این مسیر به شرایط عادی بازگردد و کشتی‌های در انتظار عبور بتوانند به مسیر خود ادامه دهند، اثر این وقفه بر بازار باقی خواهد ماند. باید توجه کرد که این اثرگذاری بیشتر بر بازارهای غربی منعکس می‌شود.
در مجموع می‌توان گفت هنوز هم در ابر‌چرخه کالایی به سر می‌بریم. این مطلب به این معنی است که در سال گذشته برای چند‌ماه متوالی با صعود قیمت در اکثر بازارهای کالایی مواجه بودیم. بنابراین طبیعی است که وقفه چند ماهه را تجربه کنیم. از این رو برای چند ماه پیش رو انتظار استراحت نرخ و تمایل آن به نوسان‌های زیگزاگی همراه با افت و خیز قیمت‌ها محتمل ارزیابی می‌شود.
البته باید در نظر داشت که قیمت تمام شده تولید، تنها دلیل افزایش نرخ به شمار نمی‌رود. بلکه پس از آغاز واکسینه شدن بسیاری از کشورها و به دنبال آن، فروکش کردن نسبی شیوع ویروس کرونا، برگشت تقاضا از سوی چین و سایر کشورهای اروپایی، نیرو محرکه لازم را برای جهش قیمتی ناشی از تقاضای هیجانی فراهم کرد که به دنبال آن بازار تغییر فاز جدیدی را تجربه کرد. اما دوام چندانی نداشت و مجددا با شروع موج جدید ویروس کرونا در برخی کشورها و ناموفق بودن عملکرد برخی واکسن‌های تولید شده، حجم تقاضای تزریق شده به بازارهای کالایی روند نزولی به خود گرفت. به همین علت شرایط مبهمی بر صعود تقاضا در بازارهای کالایی حاکم است که تا مشخص شدن شرایط مربوط به قرنطینه دوباره مبهم باقی می‌ماند. البته هنوز هم نسبت به روزهای ابتدایی شیوع ویروس کرونا شرایط طبیعی‌تر به نظر می‌رسد و این ویروس و جهش‌های آن سیگنالی کمرنگ‌تر از گذشته به حساب می‌آید. اما با وجود فعالیت بخش عمده کارخانه‌های تولیدی در اقصی نقاط دنیا، هنوز هم برخی از واحدهای تولیدی بزرگ همچون روزهای پیش از کرونا وارد فاز تولید نشده‌اند. بنابراین از دو محل عرضه و تقاضای جهانی شرایط متعادلی شکل نگرفته است.
سیگنال نوسان قیمت با نخستین نرخ پایه در سال جاری به بازار مخابره شد
تالار محصولات پتروشیمیایی در بورس کالا در حالی دادوستدهای خود را در هفته نخست سال جدید آغاز کرد که هنوز هم بخش عمده‌ای از مشاغل تولیدی تعطیل بوده یا به صورت نیمه تعطیل فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. از این رو با وجود عرضه قابل قبول انواع گریدهای مختلف پلیمری و شیمیایی در نخستین هفته سال جدید، میزان تقاضا و به دنبال آن حجم دادوستدهای به ثبت رسیده، چندان برجسته نبود.
قیمت پایه برای نخستین دادوستدهای محصولات پتروشیمیایی در سال جدید، نزولی اعلام شد. چرا که دو اهرم اصلی تعیین قیمت پایه یعنی قیمت مبنای دلار یا میانگین هفتگی بهای نیمایی دلار و نرخ جهانی محصولات پتروشیمیایی چهره نزولی به خود گرفتند. اینکه سرنوشت معاملات این بازار در بهار سال جاری به چه سمت و سویی هدایت شود چندان مشخص نیست، چرا که اهالی بازار سیگنال‌های مبهمی برای پیش‌بینی روند تغییرات این دو فاکتور اثرگذار در معادله کشف نرخ پایه دریافت می‌کنند.
استایرن بوتادین رابر روشن، تنها پلیمری بود که در گروه محصولات پتروشیمیایی در نخستین قیمت پایه سال جدید افزایش قیمت ۹۵/ ۳ درصدی را تجربه کرد. در سایر محصولات پلیمری و شیمیایی شاهد کاهش نرخ پایه بودیم. این تغییرات قیمت پایه در حالی لحاظ شد که میانگین هفتگی بهای نیمایی دلار در معادله کشف نرخ پایه در ۸ فروردین ماه سال ۱۴۰۰، ۲۲ هزار و ۸۳۰ هزار تومان در نظر گرفته شد که نسبت به آخرین قیمت پایه اعلامی در روز ۲۴ اسفند ماه ۵۱/ ۱ درصد کاهش داشت. مهم‌ترین سیگنالی که قیمت‌های پایه کاهشی در ابتدای معاملات سال جدید به بازار مخابره کرد، ذهنیت کاهش نرخ بود که اثر آن بر میزان تقاضا و حجم معاملات محصولات پتروشیمیایی به ویژه پلیمرها منعکس شد. به طوری که حتی فاصله گرفتن بهای نیمایی ارز از بهای آزاد آن که عموما محرکی برای رشد تقاضای خرید در بورس کالا به شمار می‌رود، نتوانست اثر چندان قدرتمندی بر جای گذارد. از این رو به نظر می‌رسد اهالی بازار در انتظار نتیجه مذاکرات سیاسی آینده و تاثیر آن بر شاخص‌های کلان اقتصادی و به ویژه نرخ ارز خواهند بود. بنابراین تا جایی که ممکن است سعی می‌کنند به شکل محافظه‌کارانه به خرید مواد اولیه مورد نیاز خود بپردازند.
موشکافی معاملات بورس کالا در دادوستدهای نخستین هفته سال نو
هفته گذشته در حالی نخستین معاملات محصولات پلیمری در بورس کالا کلید خورد، که بیش از ۷۲ هزار تن از انواع محصولات پلیمری عرضه شد. این مقدار از حجم عرضه‌ها در مقایسه با هفته پایانی اسفندماه سال گذشته افت اندکی را تجربه کرد. با در نظر گرفتن نیمه تعطیل بودن بسیاری از مشاغل در هفته دوم تعطیلات سال نو می‌توان این میزان حجم عرضه را قابل قبول ارزیابی کرد. اگرچه ابتدای سال گذشته در کشور ما با روزهای اوج شیوع ویروس کرونا و اعمال محدودیت‌های همه‌جانبه در اقصی نقاط دنیا تلاقی پیدا کرد، اما میزان عرضه‌های هفته دوم فروردین ماه سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با افت ۵ هزار و ۴۶۴ تنی همراه شد. از این رو تا حدی میزان عرضه‌ها در مقایسه با سال گذشته و شرایط بی‌سابقه‌ای که آن روزها با آن مواجه بودیم، قابل دفاع نخواهد بود.
در برابر این میزان عرضه، تقاضای ۴۸ هزار و ۲۰۹ تنی به ثبت رسید که رشد ۱۸ درصدی را نسبت به هفته پایانی اسفند ماه نشان می‌دهد. بررسی داده‌های موجود نشان می‌دهد که تقاضای وارد شده به بورس کالا برای خرید محصولات پلیمری طی هفته گذشته نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایشی بود. بدیهی است که تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی از مهم‌ترین دلایل سرعت‌گیر رشد تقاضا در هفته دوم فروردین‌ماه سال جاری به شمار رود، اما عدم قطعیت‌های مربوط به شرایط آینده بازار و جهت‌گیری کاهشی قیمت‌ها در سال جدید، دیگر دلیلی است که فعالان بازار به محافظه‌کاری در خریدهای خود ادامه دهند. با این حال خریدهای بیش از نیاز هفته‌های پایانی سال گذشته و پر بودن موجودی‌های انبار برخی از کارخانه‌های تولیدی، می‌تواند به نوعی این میزان تقاضا را توجیه کند. چرا که عرف سنتی این بازار به شکلی است که در هفته‌های پایانی سال، تولیدکنندگان به منظور تداوم تولیدات خود در زمان تعطیلات سال نو، سعی می‌کنند، تا مواد اولیه مورد نیاز خود را برای این زمان تعطیلی خریداری کنند تا ریسک ناشی از عدم دسترسی به مواد اولیه و تعطیلات را پوشش دهند.
برآیند همه این عوامل سبب شد که در اولین هفته معاملاتی سال جاری به میزان ۳۳ هزار و ۵۴۶ تن از محصولات پلیمری مورد دادوستد قرار بگیرد که حکایت از رشد بیش از ۲ هزار تنی حجم معاملات نسبت به مدت مشابه سال گذشته دارد. مجموعه این عوامل نشان از آن دارد که معاملات در نخستین هفته سال جاری، به دلیل تعطیلات مکرر و عدم شروع به کار همه مشاغل تولیدی نمی‌تواند گواه خوبی برای پیش‌بینی سرنوشت معاملات بورس کالا در سه ماهه فصل بهار باشد. بنابراین لازم است که تا روزهای آینده و بازگشایی همه مشاغل تولیدی پیش‌بینی خود را به تعویق انداخته تا بتوان بر اساس سیگنال‌های قطعی اظهار نظر کرد. در نهایت طی دادوستدهای هفته گذشته ۲۷/ ۴۶ درصد از میزان عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفت.
اما دادوستد انواع محصولات شیمیایی در نخستین هفته معاملاتی سال جدید، تداعی‌کننده شرایط خوبی برای این گروه از محصولات پتروشیمیایی است. چرا که پس از افت محسوس داده‌های اثرگذار معاملاتی در هفته پایانی سال گذشته، سرانجام در نخستین معاملات بعد از تعطیلات ارقام قابل قبولی برای میزان تقاضا و حجم معاملات به ثبت رسیده است. به طوری که طی هفته گذشته ۳۱ هزار و ۴۸۸ تن از انواع محصولات شیمیایی در بورس کالا مورد دادوستد قرار گرفت که نسبت به هفته پایانی سال ۹۹ حکایت از رشد ۶۷ درصدی دارد. این میزان از حجم معاملات در حالی به ثبت رسید که در برابر عرضه ۳۹ هزار و ۶۶۲ تنی محصولات شیمیایی بورس کالا، ۴۲ هزار و ۲۳۷ تن تقاضا شکل گرفت. مقایسه این سه داده بسیار مهم معاملاتی با مدت مشابه سال گذشته به خوبی نشان می‌دهد که اوضاع بازار محصولات شیمیایی بورس کالا شروع پرقدرتی را برای سال جدید تجربه کرده است. چرا که حجم معاملات این گروه از محصولات در مدت مشابه سال گذشته، کمی بیش از ۱۶ هزار تن ثبت شد. آن هم در شرایطی که در ابتدای سال گذشته، در برابر عرضه ۴۱ هزار تنی، تقاضای ۱۷ هزار تنی به ثبت رسید. بنابراین می‌توان شرایط حاکم بر دادوستد محصولات شیمیایی را نسبت به پلیمرها مناسب‌تر ارزیابی کرد. در نهایت ۳۹/ ۷۹ درصد از میزان عرضه‌ها طی هفته گذشته مورد دادوستد قرار گرفت.
دنیای‌اقتصاد : ریزش دوباره شاخص بورس در دومین روز هفته جاری، صحبت‌های دبیرکل اتاق اصناف ایران مبنی بر اینکه اگر وضعیت قرمز شود روزانه سه میلیون نفر بیکار می‌شوند، افزایش قیمت خودرو در سال جدید و… از جمله موضوعاتی بودند که دیروز در گعده فعالان حوزه بورس در شبکه اجتماعی توییتر درباره آن صحبت می‌شد. در ادامه نگاهی داریم به برخی از موضوعات پربحث و داغ که دیروز توجه کاربران را به خود جلب کرد.
حذف دامنه نوسان؛ به نفع سهامداران یا به ضررشان
حذف دامنه نوسان از موضوعاتی است که چند ماهی می‌شود در نوشته‌های کاربران شبکه‌های اجتماعی جا خوش کرده است. دیروز باردیگر مساله دامنه نوسان در نوشته‌های کاربران شبکه اجتماعی توییتر دیده شد. ماجرا از جایی شروع شد که مهدیه کردی، خبرنگار در صفحه شخصی خود در توییتر این پرسش را از دیگر کاربران این شبکه اجتماعی پرسید که آیا در شرایط فعلی بورس، موافق حذف دامنه نوسان هستید یا خیر؟ او سپس خودش به این سوال این‌طور پاسخ داد که فکر می‌کند در حال حاضر زمان حذف دامنه نوسان نرسیده است. چرا که به اعتقاد او با این کار به بازار سرمایه شوک تحمیل می‌شود، ریزش سنگینی در پی دارد و در نهایت این کار به نفع سهامداران خرد نیست. این سوال و موضوع، برای چند ساعتی بین فعالان حوزه بورس در شبکه اجتماعی توییتر بحث و گفت‌وگویی راه انداخت. برخی کاربران در قسمت نظرات برای کردی نوشتند که حذف دامنه نوسان به زیان افرادی خواهد بود که در سهم‌های پروژه‌ای گیر کرده‌اند. البته این دسته از کاربران بعد از مطرح کردن چنین نظری به این مساله می‌پرداختند که در شرایط فعلی حداقل کاری که می‌توانند برای بهبود اوضاع بورس انجام بدهند بازگشت به دامنه نوسان متقارن سابق است. در مقابل برخی از افراد هم موافق حذف دامنه نوسان بودند. هرچند که این افراد اذعان می‌کردند این حذف باعث ریزش بازار و متضرر شدن خیلی‌ها می‌شود اما در نهایت به اعتقاد این افراد بعد از یک هفته تعادل به بازار بازمی‌گردد. در همین رابطه هم مجید امروی، فعال بازار سرمایه در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «روزهای عید که بازار حالت نیمه‌تعطیل داشت بهترین فرصت اصلاح دامنه نوسان بود که متاسفانه از دست رفت. به نظر می‌رسد پس از یک تعادل نسبی، اولویت اصلاح دامنه نوسان به حالت نرمال است. نقدشوندگی عاملی مهم‌تر از سود و زیان است و نباید به مومنتوم منفی کمک کرد.» بهنام صمدی، خبرنگار حوزه بورس هم در کانال تلگرام خود نوشت: «حذف دامنه نوسان شرط لازم برای بهبود شرایط بازار سرمایه و کاهش تخلفات است اما کافی نیست؛ این بازار برای رشد نیازمند اعتمادسازی و نهادسازی است. سازمان با برخورد گازانبری با قدیمی‌های بازار و مسدود کردن فله‌ای کدهای بورسی باعث فرار سرمایه از بازار شد. سازمان بورس باید هرچه سریع‌تر مجوزهای سبدگردانی، کارگزاری و مشاوره سرمایه‌گذاری را صادر کند. نمی‌شود بدون فراهم کردن زیرساخت حضور غیرمستقیم در بازار، دامنه حذف شود. باید دستورالعمل بازارگردانی به نفع بازار اصلاح شود و تعداد بازارگردان‌ها برای هر نماد افزایش پیدا کند.»
مقایسه این روزهای بورس با فروردین ۱۳۹۹
مقایسه بورس با روزهای گذشته‌اش و جلب کردن توجه دیگر کاربران غیربورسی به اوضاعی که سهامداران بورس گرفتار آن شده‌اند، از جمله تولید محتواهایی است که این روزها صفحه‌های بورسی و فعالان این حوزه انجام می‌دهند. در همین رابطه یکی از توییت‌های پربازدید دیروز، توییت پیام الیاس کردی، فعال حوزه بورس بود. او با انتشار عکس نوید محمدزاده، بازیگر سریال قورباغه با تیپی خوب، آن را با بورس در فروردین ماه ۱۳۹۹ مقایسه کرده بود و در مقابل با عکس نوید محمدزاده در فیلم ابد و یک روز که چهره یک فرد معتاد با لباس‌های غیر‌مناسب بود را با وضعیت بورس در فروردین ماه ۱۴۰۰ مقایسه کرده بود. یکی از صفحه‌های فعال در حوزه بورس هم با گذاشتن اسکرین‌شاتی از نمای کلی بازار در ۱۵ فروردین سال ۱۳۹۹ و ۱۵ فروردین سال ۱۴۰۰، سعی کرده بود که فضای بورس و آنچه را که سهامداران در حال تجربه آن هستند، به تصویر بکشد. این مقایسه‌ها و تصویرها، واکنش‌های تند و تیز سهامداران خرد و بعضا تازه‌وارد به شبکه اجتماعی توییتر را در پی داشت. خیلی از افراد با بازنشر این عکس‌ها یا در قسمت نظرات منتشر کننده‌های این مقایسه‌ها در این رابطه می‌نوشتند که از زمان آغاز سقوط بورس مدیران و مسوولان سازمان‌های مختلف جلسات مختلفی برگزار کرده‌اند و هر کسی چند راهکار ارائه داده اما نتیجه‌اش هیچ بوده است.
بورسی که برعکس دنیا قدم برمی‌دارد
این امید از قبل از پایان یافتن سال ۱۳۹۹ در دل سهامداران زیادی بود که حداقل در اوایل شروع سال ۱۴۰۰، بورس روزهای خوشی را به خود می‌بیند و اوضاع و احوالش رو به بهبود پیش می‌رود. اما آن‌طور که باید و شاید فضای بورس در دو روز گذشته برای سهامداران رضایت‌بخش که نبود هیچ، پر از گلایه و انتقاد بود. در میان انتقادها برخی از کاربران به این مساله پرداختند که در اوایل سال ۱۳۹۹ که بورس‌های دنیا به‌خاطر شیوع ویروس کرونا و رکود بازار‌ها سقوط می‌کردند، بورس‌های ایران و ونزوئلا رشد به شدت زیادی داشتند اما حالا که بازارهای دنیا امید به آینده‌ای بهتر دارند و خبرهای خوب واکسیناسیون به گوش رسیده، بورس ایران قرمزپوش شده است. این دسته از افراد با مطرح کردن این مساله با زبان کنایه به این موضوع می‌پرداختند که انگار برای همه طبیعی شده در همه حوزه‌ها برعکس سایر کشورها عمل کنیم؛ حتی در حوزه بورس.
مهدی رباطی
مدیرعامل کارگزاری بورس بیمه ایران
در دوره رونق بازار در یک تصمیم غلط و غیرکارشناسی و پوپولیستی به بهانه تقویت صندوق توسعه شاهد نصف شدن کارمزد کارگزاری‌ها بودیم، این تصمیم دو خروجی داشت: ابتدا شاهدیم که طبق پیش‌بینی‌ها صندوق توسعه در بحران بازار نقش خاصی نتوانست ایفا کند. دوم اینکه صنعت هم مجددا وارد زیاندهی از سال 1400 خواهد شد. وقتی دو گام جلوتر در یک تصمیم دیده نمی‌شود یعنی همین، وقتی در دوره رونق بعدی بازار 2 تا 3 سال بعد زیرساخت‌های کارگزاری‌ها جوابگو نبود، به دلیل عدم‌سرمایه‌گذاری کافی، جای گله و شکایت به این روزها و این تصمیمات بازگردیم. کشور در تمام حوزه‌های تصمیم‌گیری از جمله بازار سرمایه نیازمند دگرگونی اساسی، ورود افراد متخصص و بدون تضاد منافع است.
بدون دیدگاه