بودجه به گواه کارشناسان و بهصورت سنتی همیشه یکی از جدیترین ریسکهای موجود برای بازار سهام است. با نزدیکشدن به پایان سال همواره بیم این میرود که با توجه به افزایش هزینهها و کسریبودجه، دولت به سمت افزایش درآمد از محلهای گوناگون از جمله نرخ خوراک، انرژی، نرخ بهره مالکانه و مسائلی از این دست برود.
ناامیدی بورس از خیر بودجه
از دیگر سو دستوریبودن اقتصاد کشور و دخالت دولت در موارد مختلف شرکتها را برای جبران این افزایش نرخها با مشکل مواجه میکند. این تمام ماجرا نیست، شرایطی که پیش از ریسک بودجه نیز بازار را متاثر میکرد همچنان وجود دارد. با نزدیکشدن به انتهای سال و کسری شدید بودجه احتمال رفتن دست دولت در جیب بورس هست. علاوهبر این نرخ بهره بینبانکی همچنان بالاست و فاصله دلار نیما از دلار بازار آزاد نیز شرکتهای صادراتی را متضرر میکند. بورس در رقابتی ناعادلانه و درحالیکه بیش از سایر بازارها به رفتار دولت در بودجه و سایر مسائل چشم دارد، مسیری دشوار را در انتظار دارد. در این بین کارشناسان معتقدند که با یک دید خوشبینانه میتوان امید داشت که وضعیت موجود بازار سرمایه تا انتهای سالحفظ شود و شیب ملایمی از رشد را نیز در بازار سهام شاهد باشیم.
لزوم رشد نرخ دلار نیما
فرهاد جوانمردی، کارشناس بورس درخصوص روند کلی بازار سهام گفت: در یک نگاه کلی نمیتوان خیلی به بازار سهام بدبین بود. مساله این است که باید انتظارات از بازار منطقی باشد؛ چراکه جذب اعتماد مجدد سهامداران خرد به بازار سهام خیلی مشکل است. در این میان اگر نرخ دلار نیمایی سرکوب نشود و به رشد هفتهای نیمدرصدی خود ادامه دهد وضعیتی باثبات و رشد اندک را در بازار سهام شاهد خواهیم بود اما اگر دلار نیما نتواند فاصله خود را با دلار آزاد کم کند، بورس روزهای سختی را به خود خواهد دید.
وی ادامه داد: در اینخصوص عقلانیت به این سمت میرود که مقداری از این فاصله پوشش داده شود و رشد دلار نیما دستکم تا آخر سال ادامهدار باشد. در اینصورت سودآوری شرکتها تحتتاثیر قرار خواهد گرفت و روند بازار سهام منطقیتر خواهد شد، اما روند صعودی شدید برای بازار سهام با توجه به مجموع شرایط انتظاری دور از ذهن است. این کارشناس بورس عنوان کرد: با توجه به اینکه عوامل بنیادی تغییری نداشته است، حمایتهای ضربتی از بازار سهام که در هفتههای اخیر شاهد آن بودیم تاثیری کوتاهمدت داشت. این درحالی است که بازار برای رشد پایدار نیازمند تغییر عوامل بنیادی است، درحالیکه قیمتهای جهانی با ریزش مواجه بوده و دلار نیما ثابت مانده، سودآوری شرکتهای بورسی و مخصوصا صادراتمحورها که بخش بزرگی از شرکتهای بورسی را شامل میشود کاهش یافتهاست.
جوانمردی با تاکید بر اینکه در شرایط فعلی عقلانیت به این سمت خواهد رفت که فاصله بین دلار نیما و دلار بازار آزاد کم شود و شرایط بازار متاثر از این موضوع کمی ثابت و رو بهرشد باشد، گفت: مشکل این است که اگر دلار نیما رشد نکند نهتنها رانتی که در نتیجه فاصله این دو نرخ وجود دارد دوباره به فساد بیشتر منجر خواهد شد، بلکه همین تعداد معدودی از سهامداران خرد که هنوز در بازار ماندهاند و به آن امیدوارند هم از بازار خارج خواهند شد و به سمت بازارهای موازی میروند، این موضوع یکسونامی در بازار ارز، مسکن، خودرو و سکه بهوجود خواهد آوردکه این اتفاق خود به بودجه فشار میآورد و به همین دلیل احتمال میدهم چارهای جز این موضوع نخواهد بود.
چراغ بودجه برای بورس سبز نیست
وی درخصوص ریسکهایی که از سمت بودجه برای بازار سهام وجود دارد نیز عنوان کرد: اخیرا رئیس کمیته پتروشیمی کمیسیون اقتصادی مجلس اعلام کرده: «نرخ خوراک پتروشیمیها درصورت اصلاح در مقطعی شناور میشود اما نسبت به نرخ فعلی ۳۰ تا ۴۰درصد باید کاهش یابد.» اما من ندیدم مسوول دیگری نیز این خبر را بدهد و از طرفی این موضوع با کسریبودجهای که دولت با آن مواجه است، در تضاد است. دولت نمیتواند کسریبودجه را پوشش دهد درحالیکه بنزین، دلار، نرخ خوراک، انرژی و… را گران نکند. دستکم از بهره مالکانه و حقوق دولتی شرکتهای معدنی بازار سرمایه و خوراک پتروشیمیها نفعی عاید بازار سهام نخواهد شد و در بهترین حالت دولت قادر خواهد بود نرخهای فعلی را حفظ کند.
جوانمردی تصریح کرد: با توجه به کسریبودجه قابلتوجه دولت چنانچه هریک از این منابع درآمدی کاهش یابد کسریبودجه بیشتر خواهد شد لذا از لحاظ تغییر قوانین، نرخ سود و… چیزی عاید بازار سهام نخواهد شد. در این بین اگر نرخ دلار بودجه افزایشی باشد این سیگنال را به بازار خواهد داد که نرخ نیما هم افزایشی خواهد بود و تنها نکته مثبتی که میتواند برای بازار سهام وجود داشته باشد نیز همین افزایش نرخ دلار در بودجهاست، چراکه از زاویه مبانی اقتصاد کلان نیز وقتی دولت کسری شدید بودجه دارد نمیتواند از محاسبه مقدار قابلتوجهی از درآمد چشمپوشی کند؛ درحالیکه هزینهها بیشتر خواهد شد.
این کارشناس بورس اظهار کرد: خطر بالقوه بعدی برای بازار سرمایه تامینمالی دولت برای جبران کمبود نقدینگی است. در اینخصوص باید چند عامل را در کنار هم بررسی کرد. اگر دولت بخواهد برای پوشش کسریبودجه اوراق چاپ و منتشر کند نرخ موثر تامینمالی بالا میرود و شرکتهایی که در شرایط نامناسب آخر سال بهدنبال تامینمالی هستند دچار مشکل میشوند. علاوهبر این با وجود اینکه من خیلی طرفدار این نیستم که فروختن اوراق دولتی باعث میشود مردم در بازار سهام سرمایهگذاری نکنند، اما این موضوع بیتاثیر هم نیست، اما همچنان مهمترین عامل این است که این موضوع نرخ تامینمالی شرکتها را بهشدت بالا میبرد و این سیگنال خوبی برای شرکتها مخصوصا در آخر سالنیست.
بورس در گروگان بودجه
کامل ابراهیمیان، کارشناس بازار سهام ضمن مروری بر وضعیت بازار سهام در ماهی که گذشت، عنوان کرد: در اوایل آبان شاهد یک بازار هیجانی منفی بودیم. ریسکهای خارج از بازار خروج پول حقیقی را شدت بخشید، ارزش شرکتها تحتتاثیر قرار گرفت و شاخصکل به محدوده ۲/ ۱میلیون واحد افت کرد. این اتفاقات در حالی رقم خورد که گزارش ۶ ماهه شرکتها و همچنین گزارش فصل تابستان اکثر شرکتها قابلقبول بود، در نتیجه افتی که بازار سهام اوایل آبان تجربه کرد، سهمها و شرکتها به نقطه ارزندهای رسیدند و در کنار این موضوع تصمیمات حمایتی از جمله انتشار اوراقتبعی و سهام یار، بیمه سهام زیر ۱۰۰میلیونتومان و… وضعیت بازار سهام را بهبود بخشید.
وی ادامه داد: در اوایل هفتهجاری ما شاهد عرضه بیشتر از طرف سهامداران کوتاهمدت بودیم و در کنار این موضوع بازارهای جهانی نیز متلاطم بودند، قیمت نفت و سایر کامودیتیها افت نسبی داشتند و این موضوع اثر خود را در شرکتهای کامودیتیمحور نشان داد. در کنار این موضوع شرکتهایی با محصولات داخلی مانند خودروسازان با توجه به عرضه محصولات خود در بورسکالا و ایجاد فضای رقابتی با اقبال سرمایهگذاران مواجه شدند و در روزهای گذشته شاهد افزایش حجم معاملات در این گروه بودیم.
این کارشناس بورس درخصوص تاثیر بودجه بر بازار سهام نیز تصریح کرد: تلاشهایی از سوی مدیران سازمان بورس در راستای حمایت از سهامداران و سرمایهگذاران دربرابر بودجه انجامشده اما ما هر سال شاهد گروگانگیری بازار سرمایه توسط بودجههای سالانه دولت هستیم و این گروگانگیری منجر به تحمیل ریسک بسیار بالا به سرمایهگذاران میشود و وضعیت بازار سهام را در فصل بودجه با ابهاماتی از قبیل نرخ خوراک، نرخ عوارض، بهرهمالکانه و سایر فاکتورهای موجود در بودجه که بهصورت سالانه تعیین میشود، تحتتاثیر قرار میدهد. ابراهیمیان افزود: در این بین سازمان بورس تلاش میکند تصمیمات و فاکتورهای موثر بر سرمایهگذاری، فاکتورهای باشند که بهصورت بلندمدت تعیین شوند و اینطور نباشد که سرمایهگذاران هر سال با داستان بودجه دستوپنجه نرم کنند و امیدواریم مجموعه دولت و مجلس نیز کمک کنند تا فضای سرمایهگذاری در بازار سهام شفاف و بهتر شود و ریسکهای خارج از بازار هر سال به سهامداران تحمیل نشود.
ولنگاری در نرخ بهره
وی اظهار کرد: یکی از بزرگترین ریسکهایی که در حالحاضر در بازار وجود دارد بحث رهاشدگی نرخ بهره است. نرخ اوراق با درآمد ثابت از قبیل گام بهشدت صعودی بوده و ما امروز شاهد نرخ های بازدهی بالای ۳۰درصد در برخی از اوراق هستیم. بانکها بهصورت فزاینده وارد فضای رقابتی در عرضه اوراق شدهاند و این در حالی است که توجهی به اینکه این اوراق با چه نرخی عرضه میشود، نمیکنند. این کارشناس بورس اظهار کرد: افزایش بیمحابای انتشار انواع اوراق تامینمالی از قبیل اوراق خزانه و گام و سایر اوراق شرکتی منجر به ایجاد یک فاصله بسیار زیاد بین نرخ بانکی و نرخ واقعی سود در بهره شده و تا زمانیکه این عرضه بیمحابای اوراق ادامه داشته باشد، هزینه تامینمالی برای شرکتها بهصورت مداوم افزایش یافته و این موضوع آنها و سهامدارانشان را تحتتاثیر قرار میدهد. چندین ماه است که فعالان بازار سهام نسبت به رهاشدگی و ولنگاری که درخصوص عرضه انواع اوراق در بازار که توسط بانکها رخداده هشدار دادهاند و امیدوارم در اینخصوص حساسیت و نظارت بیشتری را شاهد باشیم.
ابراهیمیان درخصوص وضعیت آتی بازار سهام نیز گفت: ما چند فاکتور پیشران موثر در بازار سهام داریم، قیمتهای جهانی و نفت تقریبا به ثبات رسیده و از سوی دیگر گزارشهای آبان ماه شرکتها هفته آینده منتشر خواهد شد. در این بین بودجه بهعنوان یک ابهام کماکان مطرح است و از سوی دیگر سرمایهگذاران به چشمانداز نرخ دلار و نقدینگی در اقتصاد نگاهی دارند. نکته این است که با نقدینگی فعلی که بهصورت روزانه ایجاد میشود و حجم نقدینگی که امسال به بیش از ۶۵۰۰ همت رسیده، برآورد این است که بازار سرمایه تا انتهای سال وضعیتی رو به بهبود داشته باشد.
دو اقدام حمایتی یعنی تصویب بسته ۱۰ بندی و کاهش ۸۰ درصد مالیات فروش سهام در کنار وضعیت بنیادین شرکتها نوید از ادامه دار بودن روند صعودی بازار میدهد و همین امر میتواند جذابیت این بازار را برای جذب نقدینگی به نسبت دیگر بازارها افزایش دهد.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) و به نقل از ایبِنا، خروج نقدینگی از بازار سرمایه در شرایطی شکل گرفت که شرکتها از لحاظ سودسازی در وضعیت مناسبی بودند و p/e بازارسرمایه در کمترین حالت خود قرار داشت، در این وضعیت اقداماتی باعث شد، بازار به روند صعودی خود بازگردد.
تصویب بسته حمایتی ۱۰ بندی اولین اقدام حمایتی بود که بازار به آن واکنش مثبت نشان داد، البته همراهی این اقدام با تصویب کاهش ۸۰ درصدی مالیات فروش سهام، توانست اعتماد نسبی در دل سهامداران ایجاد کند. در رابطه با دو اقدام حمایتی صورت گرفته از بورس و ارزندگی بازار به گفگو با کارشناسان پرداختیم.
اکبر ادهم کارشناس بورس با اشاره به اینکه p/e بازار سرمایه کمتر از ۶ است، گفت: میزان نسبت p/e در مدت اخیر کم سابقه بوده همچنین نسبت p/s شرکتها به علت افزایش فروش، خوب است، بنابراین افراد میتوانند به بورس به عنوان بازاری مناسب برای سرمایهگذاری فکر کنند.
تزریق منابع به بورس، عامل رونق بازار سرمایه
محمدرضا برگی کارشناس بازار سرمایه گفت: قبل از شروع رشد بازار، اکثر شرکتها در تابلو معاملاتی با اُفت قیمت همراه بودند، اما نقدینگی در بازار برای خرید سهمهای ارزنده وجود نداشت و بیشر سهمها در سمت فروشنده معامله میشدند تا اینکه مشکل اصلی بازار یعنی کمبود نقدینگی، تا حدودی با تزریق منابع از صندوق تثبیت به بازار حل شد.
محمد خبری زاد کارشناس بازار سرمایه در رابطه با دیگر اقدام حمایتی دولت یعنی کاهش ۸۰ درصدی مالیات فروش سهام گفت: خرید و فروش یک برگه سهام ۱.۵ درصد هزینه دارد، که از این میزان به طور تقریبی ۰.۴ درصد کارمزدِ خرید و ۱.۱ درصد کارمزدِ فروش است که عمده کارمزد فروش را مالیات تشکیل میدهد بنابراین کاهش ۸۰ درصدی مالیات فروش سهام، باعث کاهش بهای تمام شده سرمایهگذاران میشود، که در نهایت آنها را به انجام معاملات بیشتر تشویق میکند. همچنین برای افرادی که معاملات روزانه انجام میدهند این کاهش مالیاتی اقدامی جذاب محسوب میشود.
با جمعبندی نظرات کارشناسان به این نتیجه میرسیم که دو اقدام حمایتی یعنی تصویب بسته ۱۰ بندی و کاهش ۸۰ درصد مالیات فروش سهام در کنار وضعیت بنیادین شرکتها نوید از ادامه دار بودن روند صعودی بازار میدهد و همین امر میتواند جذابیت این بازار را برای جذب نقدینگی به نسبت دیگر بازارها افزایش دهد.
معاملات نخستین روز از آذرماه سال جاری با رشد محدود شاخص کل بورس و ورود اندک پول حقیقی به میزان ۱۶میلیارد تومان به پایان رسید. بررسی نماگر اصلی بازار حکایت از این واقعیت دارد که بورسیها در صورت افزایش تقاضا در روزهای پیش رو ممکن است شاهد رشد شاخص به محدوده یکمیلیون و ۴۲۷هزار واحد باشند که هم مقاومتی داینامیک و هم استاتیک است. بررسیها نشان میدهد درصورت گذر از این سطح، محدوده یکمیلیون و ۴۷۰هزار واحد احتمالا قدم بعدی شاخص کل بورس خواهد بود. اگرچه احتمال نزول در این نماگر همچنان منتفی نیست.
بازار سهام طی یک ماه اخیر توانسته است از محدوده یکمیلیون و ۲۴۰هزارواحدی که کف سال۱۴۰۱ بهشمار میرود، رشد بیش از ۱۳درصدی را تا پایان معاملات روز سهشنبه بهثبت برساند. بررسیها نشان میدهد که هر روند صعودی قدرتمند پس از مدتی وارد مرحله اصلاح میشود. این مرحله میتواند شامل چند روز معاملاتی با روند خنثی باشد که مانند یک استراحت برای ادامه روند بهحساب میآید. این روند خنثی میتواند نشانههایی از خود بر جای گذارد که به تحلیلگران کمک میکند آینده بازار را برآورد کنند. همچنین در این چند روزی که نماگر اصلی بورس اقدام به اصلاح روند کردهاست، سهشنبه دومین روزی بهشمار میرود که خالص ورود پول افراد حقیقی به چشم میخورد. حال باید صبر کرد و دید که با توجه به اوضاع امیدوارکننده شاخص بورس در روزهای آتی این بازار میتواند صعود بیشتری را به نظاره بنشیند یا در ادامه این اوضاع معاملات بازار سهام بهنحوی دیگر رقم خواهد خورد.
بررسی آمار بورس
بازار سهام در روز سهشنبه، با وجود شروع منفی توانست در انتهای ساعات معاملاتی، کمی رنگ و بوی مثبت به خود بگیرد، بنابراین در ابتدا و اواسط معاملات روز گذشته، شاخصکل حتی تا منفی ۱۴/ ۰درصد افت را نیز تجربه کرد. یکی از دلایل این اتفاق ناشی از روند اصلاحی بورس است. با توجه به اینکه در یک ماه اخیر بازار سهام از رشد خوبی برخوردار شدهاست، بنابراین باید انتظار اصلاح چند روزه را نیز داشت. در پایان روز معاملاتی اخیر، شاخصکل تنها ۹۳۹ واحد معادل ۰۷/ ۰درصد افت را بهثبت رساند، اما در این میان شاخص هموزن رشد ۱۰۱۵واحدیبرابر با ۲۵/ ۰درصد که بازدهی نسبتا مناسبی تلقی میشود را برای سهامداران بهارمغان آورد. بررسیها نشان میدهد که این واگرایی میان دو نماگر اصلی بازار بیانگر وضعیت مناسبتر سهمهای کوچکتر نسبت به نمادهای شاخصساز در بازار روز گذشته است.
بررسی وضعیت صنایع در روز سهشنبه نشان میدهد که ۵ صنعت خودرو و قطعات، غذایی بهجز قند و شکر، شیمیایی، فلزات اساسی و فرآوردههای نفتی از بیشترین ارزش معاملات برخوردار بودهاند. در صنعت خودرو و قطعات که مورد بیشترین استقبال توسط فعالان بازار قرار گرفت، اکثر نمادهای معاملهشده با رشد قیمت بهکار خود پایان دادند. همچنین از نمادهای باقیمانده بیشتر آنها در حوالی صفر تابلو در حال نوسان بودند. صنعت غذایی بهجز قند و شکر نیز مانند خودرو و قطعات توانست رونق خوبی داشته باشد و اکثر نمادهای آن در محدوده مثبت در حال معامله بودند، اما در سه صنعت با ارزش دیگر، استقبال کمی کمتر بود، زیرا اکثر نمادهای موجود در این سه صنعت در محدوده صفر تابلو در حال نوسان بودند.
یکی از آمارهایی که با استفاده از آن میتوان به میزان استقبال سرمایهگذاران از بورس پی برد، ارزش معاملات است. بررسی این آمار نشان میدهد که در روز سهشنبه ارزش معاملات خرد (سهام و حقتقدم) برابر با ۲۰۵۹میلیاردتومان بودهاست. برای داشتن سنجش بهتر نسبت به این ارقام باید به مقایسه آن با میانگین روزانه ماههای قبل بپردازیم. بررسیها نشان میدهد که میانگین روزانه ارزش معاملات خرد در مهر ماه برابر با ۱۲۶۰میلیاردتومان بوده و این میانگین در دومین ماه پاییز به بیش از ۲۱۷۹میلیاردتومان رسید. علت اصلی این رشد ۷۲درصدی ارزش معاملات خرد، ناشی از بازگشت استقبال سرمایهگذاران به بورس تهران بود. همچنین میتوان گفت که این رونق، بیتاثیر از حمایتهای انجامشده در اوایل پاییز نبوده و تصمیمات اخذشده سبب رشد شاخصکل و هموزن طی یک ماه اخیر شدهاست، اما مقایسه ارزش معاملات خرد در روز گذشته با میانگین آن در ماههای مهر و آبان، بیانگر رشد ۶۳درصدی نسبت به مهر ماه و افت ۵/ ۵درصدی نسبت به آبان است، در نتیجه سهشنبه در مجموع روز نسبتا خوبی از نظر ارزش معاملات خرد برشمرده میشود.
از دیگر آمارهای مهم، میزان خالص ورود یا خروج پول افراد حقیقی به بازار سهام است. این آمار خبر از میزان استقبال افراد حقیقی از بورس میدهد که میتواند بیانگر اعتماد یا عدماعتماد این فعالان به بازار باشد. در بازار روز گذشته خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی برابر با ۱۶میلیاردتومان بودهاست. با توجه به این موضوع که در چند ماه اخیر در اکثر روزهای معاملاتی، بازار سرمایه شاهد خالص خروج پول افراد حقیقی بوده، بنابراین روزی که با ورود پول افراد حقیقی همراه باشد کمیاب تلقی میشود. بررسیها نشان میدهد که طی آبان ماه تنها ۳ روز خالص ورود پول افراد حقیقی در آمار بهدست آمده از تارنمای شرکت مدیریت فناوری بورس تهران بهچشم میخورد.
مقایسه خالص ورود پول در روز گذشته با میانگین ۳ روز ورود پول آبان نشان میدهد که این مقدار در روز سهشنبه ناچیز بودهاست، زیرا میانگین ورود پولهای ماه گذشته برابر با ۳۴۰میلیاردتومان بوده که نشاندهنده افت ۹۵درصدی نسبت به میانگین ماه گذشته است. در روز سهشنبه از میان ۶۱۷نماد مورد معامله ۳۳۶نماد در محدوده مثبت، ۲۶۰نماد افت قیمت و ۲۱نماد بادرصد تغییرات صفر کار خود را به اتمام رساندند، بنابراین بیش از ۵۴درصد از نمادهای معاملهشده مثبت، ۴۲درصد منفی و در حدود ۴درصد از نمادها در صفر تابلو در حال نوسان بودند.
درمیان این نمادها، تاثیرگذارترین سهمها بر شاخص عبارتند از: فولاد، شپنا، خساپا و شتران. نمادهای پر تراکنش بورس شامل ۵نماد خودرو، خگستر، خساپا، شستا و خبهمن بودند که هرکدام به ترتیب ارزش معاملاتی برابر با ۲۰۸میلیارد تومان، ۱۸۵میلیارد تومان، ۲۲۰میلیارد تومان، ۲۱میلیاردتومان و۶۰میلیاردتومان را بهثبت رساندند، بنابراین میتوان نتیجه گرفت که صنعت خودرو بیشتر از هر صنعتی روز گذشته، موردتوجه فعالان بازار قرار گرفت. همچنین در میان نمادهای پر تراکنش فرابورس ۵نماد دی، گدنا، مادیران، کرمان و بکهنوج قرار دارند که هرکدام به ترتیب ارزش معاملاتی معادل ۱۷میلیارد تومان، ۴۹میلیارد تومان، ۲۵میلیارد تومان، ۱۰میلیاردتومان و ۱۹میلیاردتومان را دربر داشتند.
تحلیلی از شاخصکل
بررسی نمودار شاخصکل میتواند به تحلیلگران دید خوبی نسبت به آینده این نماگر اصلی بازار دهد. این شاخص با طیکردن روند صعودی توانسته است بیش از ۱۴درصد رشد را تجربه کند و به محدوده یکمیلیون و ۴۲۰هزار واحدی برسد. حالا پس از رسیدن به این نقطه و مواجهشدن شاخص با مقاومتهای پیشرو، نماگر مذکور وارد روند اصلاحی شدهاست. بررسیها نشان میدهد که پیشروی این نماگر دو سطح مقاومتی قابلتوجه برای گذر کردن قرار دارد که مهمترین آنها محدوده یکمیلیون و ۴۲۷هزار واحد است که در حدود ۵۰درصد اصلاحی فیبوناچی از سقف بیست و هفتم اردیبهشت ماه تا کف چهارمین روز آبان رسم شدهاست. با این اوصاف اگر شاخص از محدوده مذکور بگذرد، نقطه بعدی پیشروی آن محدوده یکمیلیون و ۴۶۷ هزارتا یکمیلیون و ۴۷۱هزارواحدی خواهد بود.
این محدوده پیشتر بهعنوان حمایت شاخصکل عمل کردهاست که تاریخ آن روز نخست مردادماه و روز ۲۲ همین ماه بودهاست، از اینرو میتواند محدودهای مهم برای نماگر اصلی بازار سهام باشد، در صورتیکه شاخصکل با موفقیت از این محدوده بگذرد، اصلا بعید نیست که در ادامه شاهد اصابت میانگین وزنی قیمتها به محدوده یکمیلیون و ۶۰۶هزار واحدی ثبتشده در تاریخ ۲۷اردیبهشت باشیم، با اینحال در صورت عدمتابآوری شاخصکل در صعود بیشتر، بعید نیست که این نماگر تا محدوده یکمیلیون و ۳۸۰هزار واحدی که حمایت ۳۸درصدی فیبوناچی از کف و سقف پیشتر طرح شدهاست، عقبگرد داشته باشد.
بازارسهام در شرایطی بهسر میبرد که به دلیل چشمانداز نامشخص اقتصادی کشور در وضعیت غیرقابل پیشبینی قرارگرفته است. در برخی روزها تالارشیشهای شاهد عرضههای سنگین و شکلگیری صففروش دربرخی نمادها است و در برخی دیگر از روزها روندی متفاوت از مسیر مذکور را در پیش میگیرد، با اینحال سرمایهگذاران همچنان درگیر ناپایداری در اعتماد به مسیر پیشروی بازار سرمایه هستند.
در ۲۰ روز گذشته برخی محرکهای رشد قیمت سهام توانستند بورس را وارد مرحله تازهای از صعود قیمتها کنند، گرچه بر سر نحوه حمایت از این بازار انتقادات فراوانی وجود دارد اما ناگفته پیداست در شرایطی که اهالی بازار سهام پس از یک افت شدید پنجماهه در مسیر خروج قرار گرفته بودند، برخی حمایتها هرچند تصنعی توانست تا حدودی مسیر نزولی یادشده را مسدود کند؛ با این حال همانطور که شواهد نشان میدهد تغییر مسیر از مدار نزولی بهصورت پایدار نیازمند دگرگونیهای اساسی در این بازار است.
این شرایط درحالیکه سیگنال مثبتی از فضای سیاسی مخابره نمیشود، از اهمیت بیشتری برخوردار است. گرچه برای جذابشدن بازارسهام برای سرمایهگذاران سیاستگذار کاری سخت را در پیش دارد اما بررسیها نشان میدهد در شرایط کنونی که انتظارات افراد از آینده بورس چندان خوشبینانه نیست، میتوان بازار را به سمت مثبتهای بیشتر و با حداقل نوسان همراه کرد. با توجه به اینکه در بازارهای مالی انتظارات افراد اهمیت فراوانی دارد، تکیه بر نقاط مثبت میتواند سمت و سوی جدیدی به انتظارات بدهد. یکی از این نقاط مثبت در مقطع کنونی ارزندگی قیمت اغلب سهام است. گرچه این مساله به تنهایی نمیتواند بار ریزشهای گذشته را به دوش بکشد اما تا حدود بسیاری مثبتبودن این اتفاق، مسیر جدیدی حول نمادها ایجاد میکند.
علاوه بر این موضوع با توجه به اینکه رشد قیمت دلار نقش مهمی بر سودسازی اکثر شرکتهای بورسی ایفا میکند، این مهم همراه با افزایش نرخ تورم منجر به جذابیتهای ویژهای در بازارسهام خواهد شد. برهمین اساس به غیر ازعوامل سیاسی هنوز متغیرهایی وجود دارند که بتوانند بورس را به کانونی جذاب برای سرمایهگذاری تبدیل کنند. با این اوصاف چرا بورس نسبت به متغیرهای اثرگذار سرکشی میکند؟
زمانیکه بازارهای دارایی با دخالت سیاستگذار در سازوکار خود مواجه میشوند، سرمایهگذاران این گزینه را همواره بهعنوان یکی از بازوهای اصلی در ایجاد موانع رشد نماگرهای بورسی و قیمت سهام قلمداد میکنند. تجربه نیز نشان داده در بازارهایی که سیاستگذار نقش پررنگی درجریان دادوستدهای آن بازی میکند، معاملهگران به دلیل افزایش ریسکهای موجود با احتیاطی مضاعف نسبت به بازارهای دیگر وارد چرخه خرید و فروش میشوند؛ به همین دلیل حتی درحالیکه متغیرهای اثرگذار داخلی میتوانند افزایش ارتفاع قیمتی در بازارسهام را رقم بزنند، ترس از ورود و خروج گاهوبیگاه سیاستگذار و دخالت در سازوکار بازار، سرمایهگذار را وارد فاز جدیدی از ترس و ابهام میکند. تکرار این رفتار در دو سالونیم گذشته بهوضوح بر این نکته تاکید میکند.
با این توضیحات که ذهن سرمایهگذاران بازار سرمایه، اهمیت بسیار زیادی به دخل و تصرفهای نابجا در سازوکار بازار میدهد، میتوان رفتار معاملهگران را به گونهای واضح ارزیابی کرد. از سوی دیگر با توجه به اینکه عوامل اثرگذار بر قیمت سهام رابطه معناداری با رخدادهای غیراقتصادی و سیاسی دارند، بازیگران بازارمذکور در فراز و فرودهای بهوجود آمده برای رهایی از دام زیاندهی و آسیبهای ناشی از آن متوسل به رفتارهای غیرمنطقی و بعضا هیجانی میشوند.
در دو هفته قبل نیز با وجود اینکه حمایت دولت از بورس بهصورت علنی مطرح شد اما سرمایهگذاران نسبت به این دست از اقدامات (که در قالب بستههای سیاستی مطرح میشود) دست بهعصا حرکت کردند. معمولا سرمایهگذاران در مواجهه با حمایتهای تصنعی و مقطعی به دلیل نقش پررنگ سیاستگذار در اجرای حمایتها در تلاشند تا موفق به کسب بازدهی در کوتاهمدت شوند. رفتار سیاستگذار در مراحل مختلف اجرای دستورالعملها طی سالهای گذشته بر این مهم تاکید میکند که دستورالعملهای حمایتی ممکن است بعد از اثرات روانی و رفتارهای هیجانی که به بازار منتقل میکند، قابلیت اجرایی خود را از دست بدهد. پیام مهم این سبک رفتار از سوی متولیان امر به سرمایهگذار آن است که عدماطمینان همچنان در بازار جاری است؛ از اینرو سرمایهگذاران باید در جبهه فروش آماده باشد.
وضعیت شاخص کامودیتیها در بازارهای جهانی حکایت از بازگشت قیمت کالاهای پایه به مدار افزایشی ندارد. پیگیری وضعیت برجام رنگ باخته و دلار در بالاترین سطوح قیمتی در حال نوسان است. شاخصکل بورس تهران که از آن بهعنوان نماگر اصلی اما غیرشفاف بازار سهام یاد میشود تاکنون عبور پر قدرت و پایداری را از محدوده ۶/ ۱میلیونواحدی (پس از سقوط سال۹۹) تجربه نکردهاست. حال به باور برخی از تحلیلگران تکنیکال با توجه به تثبیت در کانال ۴/ ۱میلیونواحدی، دستیابی به این نقطه (۶/ ۱میلیون واحد) دور از انتظار نیست اما توام با نوسانهای مقطعی خواهد بود.
در این میان هستند صاحبنظرانی که به ریسکهای معاملاتی موجود وزن بالایی میدهند و معتقدند که لمس سطح ۶/ ۱ میلیون واحدی در آینده نزدیک امکانپذیر نیست. به هر روی هدف اصلی معاملهگران بازار دستیابی به محدوده ۶/ ۱میلیونواحدی است، اما باید دید که شرایط به چه صورتی پیش میرود. تجربه نشان داده است شکلگیری هیجان خرید پس از شکست محدودههای هدف در اوایل با شتاب بالایی همراه خواهد بود. در ادامه نیز برخی از معاملهگران به سمت نقد کردن سهم حرکت میکنند و پس از کمی اصلاح، شاخص میتواند با شیب کمتری به رقم ۲میلیونواحدی نزدیک شود. در این میان بعید نیست پس از شکلگیری روند صعودی و دقیقا زمانیکه هیجان خرید شکل گرفت، سیاستهای دولت به این سمت تغییر کند که در این بازه زمانی یکسری دستورالعملهای خلقالساعه را منتشر کرده و باعث شود که بازار تحتتاثیر منفی آن قرار گیرد.
در چنین شرایطی یقینا بهطور مجدد شکست اعتماد سرمایهگذاران در بازار سرمایه را خواهیم داشت. تشدید اعمالنظرات غیرکارشناسی و مصاحبههای پیدرپی سیاستگذاران بعضا غیربورسی میتواند از دیگر عوامل آسیبزا به بازار سهام درنظر گرفته شود که نتیجهای جز افت نماگر اصلی بورس تهران را در پی نخواهد داشت. متاسفانه تمام این عوامل میتواند در آینده بهطور مجدد تکرار شود. رویکرد مدیریتی در سطوح بالا با قصد کنترل بازار مهمترین آفت بازار خواهد بود.
چگونگی سقفشکنی شاخص
محمد بنیادی- تحلیلگر بازار سرمایه: اینکه شاخصکل بورس اوراقبهادار تهران در ارقامی بیش از یکمیلیون و ۴۰۰هزارواحدی تثبیتشدهاست، موضوعی خوشایند برای اهالی بازار سرمایه محسوب میشود، بنابراین محدوده یکمیلیون و ۶۰۰هزار واحدی را حداقل میتوان برای تارگت (هدف) شاخصکل درنظر گرفت. مدتی میشود که یک چرخه حرکتی شکل گرفته است، بهطوری که معمولا دو تا سهماه اصلاح در کلیت بازار صورت میپذیرد و در ادامه به همین ترتیب شاخصهای سهامی با افزایش در چنین بازه زمانی همراه میشوند.
بررسی روند حرکتی نماگر اصلی بورس تهران حاکی از این بوده که مدتهاست شاخص از توانایی لازم در راستای عبور از محدوده یکمیلیون و ۶۰۰هزار واحد برخوردار نیست اما همچنان میتوان چنین احتمالاتی را درنظر گرفت مبنیبر اینکه اگر نشانههایی در جهت شکست از محدوده ۶/ ۱میلیونواحدی رو به بالا در روند حرکتی دماسنج بازار مشاهده شد، در ادامه میتوان به مرحله بعد یعنی اهداف آتی شاخصکل امیدوار بود. با درنظر گرفتن شرایط حاکم بر بازار سهام پیشبینی میشود که حدود ۳ ماه زمان برای تحقق چنین موضوعی نیاز بوده، این در حالی است که تقریبا ۲۵ روز از بازه مذکور نیز در بازار سپری شدهاست.
در حالحاضر میتوان بر این مهم تاکید کرد که برای دوماه آینده انتظار میرود که شاخصکل بورس رقم ۶/ ۱میلیونواحدی را به خود اختصاص دهد. در این میان اینکه بازار در چه محدودههایی قصد ورود به فاز اصلاح را خواهد داشت، بهنظر میرسد که از موضوعیت چندانی برخوردار نباشد. هرچند ممکن است شاخص در محدوده یکمیلیون و ۵۰۰هزارواحدی به لحاظ روانی با اصلاحاتی مواجه شود اما بهطور کلی چنین رویدادهایی در گام نخست به نوع نگرش سرمایهگذاران بستگی دارد، در صورتیکه هدف دسترسی به سطح ۶/ ۱میلیون واحدی است؛ یقینا اصلاحات مقطعی برای معاملهگران بیمفهوم است و سرمایهگذار در سهام خود پایدار خواهد ماند.
در چنین شرایطی صبر و تحمل سهامدار در جهت رسیدن شاخص به سطح موردانتظار موضوعی است که عمدتا در این نوع نگرش معاملاتی از سوی سرمایهگذاران مشاهده میشود. در ادامه پس از دستیابی نماگر بازار به هدف موردنظر معاملهگران آماده فروش سهام خواهند شد، پس از شکست محدوده درنظر گرفتهشده که در جای خود رویداد مطلوبی برای بازار سرمایه ارزیابی میشود، پیشبینی میشود که محدوده ۲میلیونواحدی را که در گذشته شاخصکل بورس تهران تجربه کرده بهطور مجدد در ادامه مسیر تجربه کنیم.
در این زمینه پتانسیل نماگر اصلی بازار سهام به حدی بالاست که میتواند از رکورد تاریخی ثبتشده نیز عبور کند. آنطور که بهنظر میرسد، در دوماه آینده لمس سطح ۶/ ۱میلیونواحدی دور از انتظار نیست و در صورتیکه عزمی در راستای شکست این محدوده و حرکت رو به بالا وجود داشته باشد احتمالا تا انتهای بهار یا اواسط تابستان سال۱۴۰۲ میتوان محدوده ۲میلیونواحدی را لمس کرد.
ریسکهای تکنیکالی نماگر
الناز جمالی – تحلیلگر بازار سرمایه: در هفتههای گذشته بازار سهام با افزایش انواع ریسکهای سیستماتیک از منظر سیاسی مواجه بود. در این شرایط معدود سرمایهگذارانی با وجود ارزندهبودن یکسری از نمادهای معاملاتی انتظار برگشت بازار به مدار افزایشی را داشتند که در همان برهه افزایش نرخ دلار باعث شد تا خریداران ترس از خرید سهام را کنار بگذارند، پس از رشد شاخصکل (بیش از ۱۴درصد) در هفتههای اخیر، با روند متعادلی که در بزرگان بازار سرمایه حاکم شد، شاهد نوسانهای مثبت در نماگر اصلی بودیم؛ بهطوریکه حجم و ارزش معاملات بازار نیز افزایش قابلتوجهی را تجربه کرد. در ادامه پس از برخورد به خطمقاومتی یکمیلیون و ۴۲۰هزارواحدی عقبنشینی صورت گرفت.
در این میان حجم و ارزش معاملات هم کاهشی شد. حال نظارهگر نوسانها در مرز ۴/ ۱میلیون واحدی در بازار سهام هستیم، بنابراین نمیتوان اینگونه استنباط کرد که قطعا محدوده فعلی شاخصکل، محدودهای برای بازگشت به سطوح بالاتر است. با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی کشور و تداوم ابهامات احتمال کاهش قیمت در سهام شرکتها نیز وجود دارد و این مهم در حقیقت میتواند موجب عقبنشینی مجدد شاخصکل بورس اوراقبهادار تهران شود.
آنطور که بهنظر میرسد بازار سهام در شرایط فعلی با لیدری خودروییها (در بورسکالا شاهد عرضه محصولات خودرو هستیم) میتواند با افزایش نسبی تقاضا و متعاقبا رشد نماگر اصلی همراه شود. در این میان نمیتوان انتظار رشد شدید و پرش به محدوده یکمیلیون و ۶۰۰هزارواحدی را داشت. شاخصکل پس از ریزش از سقف قبلی؛ محدوده یکمیلیون و ۶۱۰هزار واحد تا یکمیلیون و ۲۴۱هزار واحد افت را تجربه کرد (گام اصلاحی قبلی در ۱۰۴ کندل که ۱۴۹روز طول کشید و در ادامه رشد ۶۸کندلی در ۱۱۱ روز را شاهد بودیم).
در محدوده زمانی روزانه نماگر بورس تهران با برخورد به محدوده یکمیلیون و ۴۲۰هزار واحد شروع به عقبنشینی کرد. با توجه به محدوده فعلی (یکمیلیون و ۴۰۷هزار واحد) که از حمایت مهمی برخوردار است، میتوان انتظار عبور از این محدوده را داشت. شاخصکل تا محدوده تعیینشده (یکمیلیون و ۴۲۰هزار واحد) مشکلی ندارد و درصورتیکه در مسیر یکمیلیون و ۵۰۰هزارواحدی قرار گیرد، این سطح میتواند فصل تازهای در بورس را رقم بزند و در ادامه سرمایههای سرگردان را وارد این بازار کند، در مقابل نماگر هموزن در روزهای اخیر با رشد حدود ۱۴درصدی روبهرو بوده و دیروز هم با افزایش قیمت در شرکتهای عمدتا کوچک و متوسط بازار شاهد رشد نماگر هموزن بودیم. در تایمفریم روزانه مقاومت پیشروی این نماگر محدوده ۴۱۲هزار واحد است، در صورت عبور از این محدوده میتوانیم انتظار افزایش تا محدوده ۴۲۰هزار واحد را در این نماگر داشته باشیم.
بررسیهای بهعمل آمده از روند نرخ شاخص ارزی در روزهای گذشته حاکی از آن است که قیمت دلار در معاملات غیررسمی بازار ارز تهران در حال رنجسازی در سطوح قیمتی کانال ۳۵ هزار تومانی است. اما این در حالی است که به عقیده کارشناسان و با توجه به روند بازار در هفتههای گذشته، در صورت ایجاد شوک جدید تقاضا به معاملات ارزی قیمت دلار تمایل زیادی به خروج از کانال ۳۵ هزار تومانی و سنگرگیری در کانال بالاتر دارد. از سوی دیگر در هفتههای گذشته و پس از افزایش حمایتهای نهاد بازارساز از پول ملی مشاهده شد که سطوح قیمتی کانال ۳۴ هزار تومانی بازه قیمتی مطلوب بانک مرکزی برای نرخ دلار است. برآیند ۲ نیروی موجود در فضای بازار نیز سبب شده دلار کانال ۳۵ هزار تومانی را جهت رنجسازی خود انتخاب کند. در نهایت قیمت هر برگ اسکناس آمریکایی در معاملات عصر روز گذشته با حدود ۱۰۰ تومان کاهش نسبت به نرخ روز دوشنبه به رقم ۳۵ هزار و ۲۵۰ تومان رسید. نرخ سکه طلا در معاملات روز گذشته برخلاف روند دلار افزایشی بود. هر قطعه از این فلز گرانبها با حدود ۲ پله افزایش نسبت به نرخ روز دوشنبه به یک قدمی نیمه کانال ۱۶ میلیون تومانی رسید.
رنجسازی دلار در کانال نامطمئن
در اولین روز آذر، روند نرخ شاخص ارزی در معاملات غیررسمی بازار تهران کاهشی بود. هر برگ از این اسکناس آمریکایی نخستین معاملات صبح روز گذشته خود را با حدود ۵۰ تومان کاهش نسبت به نرخ روز دوشنبه در رقم ۳۵ هزار و ۳۰۰ تومان آغاز کرد. در ادامه معاملات، قیمت دلار افت ۵۰ تومانی دیگری را نیز تجربه کرد و در نهایت با حدود ۱۰۰ تومان کاهش نسبت به نرخ روز دوشنبه در رقم ۳۵ هزار و ۲۵۰ تومان به فعالیت خود پایان داد. اما در سوی دیگر بازار یعنی در معاملات رسمی بازار متشکل قیمت این اسکناس آمریکایی تا ساعت ۱۵ روز گذشته با حدود ۳۰ تومان افزایش نسبت به نرخ روز پیشین در رقم ۳۳ هزار و ۴۹۲ تومان معامله شد.
گفتنی است که حجم معاملات دلاری بازار متشکل نیز تا زمان تحریر این گزارش در رقمی معادل ۱۴میلیون و ۳۷۵ هزار دلار ثبت شد. بررسیها نشان میدهد که انتظارات تورمی موجود در میان معاملهگران و جامعه پتانسیل افزایش نرخ شاخص ارزی تا سطوح قیمتی کانال ۳۶ هزار تومانی را دارد. اما پس از تغییر سیاستهای نهاد بازارساز و افزایش سطح عرضه بخشی از این پتانسیل از میان رفت و قیمت شاخص ارزی تا سطوح قیمتی کانال ۳۴ هزار تومانی کاهش یافت. حضور نرخ دلار در این کانال طولی نکشید و پس از ۲ روز مجددا وارد کانال ۳۵هزار تومانی شد. به عقیده کارشناسان ارزی بازار تهران کانال ۳۵ هزار تومانی میتواند با نخستین قدرتنمایی از هر یک از نیروهای بازار از دست رفته و دلار مجددا به کانالهای بالاتر یا پایینتر وارد شود.
اما در هر حال حضور طولانیمدت قیمت اسکناس آمریکایی در کانال ۳۵ هزار تومانی نشانه از رنجسازی این ارز در کانال مذکور دارد. روز گذشته برخلاف روند کاهشی قیمت دلار در معاملات غیررسمی، نرخ سکه طلا دچار نوسانات افزایشی شد. قیمت هر قطعه سکه طلا ضرب امامی در معاملات روز گذشته با حدود ۲۰۰ هزار تومان افزایش نسبت به نرخ روز دوشنبه به رقم ۱۶ میلیون و ۴۵۰ هزار تومان رسید. گفتنی است که نرخ حباب این فلز گرانبها نیز روز گذشته در محدوده کانال قیمتی یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومانی محاسبه شد.
صعود شاخص دلار به بالای کانال ۱۰۷ واحدی به همراه موج ورشکستگی صرافی FTX در روزهای اخیر سبب شد بازارهای رمزارز روند معاملاتی روز گذشته را در وضعیت قرمز آغاز کنند. بر این اساس بیتکوین با ریزش ۴/ ۷ درصدی حمایت ۱۶ هزار دلاری را از دست داد و در ساعت ۱۵ سهشنبه به وقت تهران قیمت ۱۵ هزار و ۶۹۴ هزار دلار را در بازار ثبت کرد. شیب صعودی شاخص دلار و افت ارزشهای توکن صرافی FTX از ۲۵ دلار به ۵/ ۱ دلار به اتریوم نیز سرایت کرد. بر این اساس این ارز دیجیتال با کاهش ۱۲ درصدی خود به کف کانال هزار دلاری رسید. آمارها حاکی از آن است که روند معاملاتی بازارهای پرریسک در مسیر پیشبینی تحلیلگران بازار قرار گرفت. آنها بر این باورند که با توجه به افزایش ۵/ ۰ واحد درصدی فدرال رزرو در ماه دسامبر و به دنبال آن تقویت دلار جهانی، بیتکوین و اتریوم به ترتیب به کانال ۱۲هزار دلاری و ۸۰۰ دلاری هدایت خواهند شد.
چه اتفاقی در بازارهای جهانی رخ داد؟
اتفاقات اخیر در بازارهای آمریکا سبب شد فدرال رزرو از سلاح ضد تورمی خود در ماههای آتی نیز بهره گیرد؛ زیرا سیاستگذاران این نهاد معتقدند با وجود کاهش 5/ 0 واحد درصدی تورم کل و افت 3/ 0 واحد درصدی تورم هسته، همچنان تورم در سطوح قوی باقی مانده است. در این میان علاوه بر سخنرانی جرمی پاول در سخنرانی جکسون هول مبنی بر تداوم سیاستهای انقباضی تا دستیابی به تورم 2درصدی و همچنین صعود نرخ بهره تا 75/ 4درصد، کریستوفر والر یکی از اعضای کمیته فدرال رزرو در روزهای اخیر با سخنان خود عملکرد جرمی پاول را تایید کرد و افزود که مقامات این نهاد در حال برنامهریزی برای افزایش 5/ 0 واحد درصدی در ماه دسامبر و 25/ 0 واحد درصدی در ماههای آتی هستند و نرخ را تا پایان سال 2022 به 75/ 4 درصد خواهند رساند.
عوامل مذکور در نهایت به رد احتمال عقبنشینی سیاستگذاران فدرال رزرو انجامید و سبب شد شاخص دلار که با 19/ 105 واحد به پایینترین سطح خود در ماههای اخیر رسیده بود بار دیگر با افزایش 4/ 2 درصدی به کانال 107 واحدی راه پیدا کند، اما در مقابل فلز زرد که با کسب حمایت 1700 دلاری در طی یک هفته به سقف این کانال رسیده بود در مسیر نزولی قرار گیرد. بر این اساس طلا با افت 2/ 2درصدی قیمت 1746 دلار را در ساعت مذکور به ثبت برساند. در این بحبوحه بازارهای ریسکی روند معاملاتی متفاوتتری را تجربه کردند؛ زیرا بازارهای پرریسک از جمله بیتکوین و اتریوم که در سالهای اخیر محبوبیت زیادی در میان سرمایهگذاران کسب کرده بودند با منحل شدن صرافی FTX و همچنین ورشکستگی این نهاد در بیشتر پروژههایی که بازار کریپتو نیز در آن دخیل هستند در لبه پرتگاه قرار گرفتند.
تحولات بازارهای جهانی باعث شد بیتکوین و اتریوم برای دومین هفته متوالی به روند نزولی خود ادامه داده و روز گذشته نیز با توجه به صعود شاخص دلار، لیدر بازار رمزارزها حمایت کانال 16 هزار دلاری را از دست داد و در ساعت مذکور با قیمت 15 هزار و 600 دلار در بازار معامله میشد. همچنین موج رکود در بازارهای جهانی به دومین ارز دیجیتال مهم در جهان نیز سرایت کرد و سبب شد اتریوم به کف کانال هزار دلاری برخورد کند.
از چین خبر میرسد از سرگیری سیاست سختگیرانه و تقابلی این کشور در مواجهه با موج جدید شیوع ویروس کووید-۱۹، موجب ایجاد اماواگرهای فراوانی در بازار انرژی جهانی، بهویژه نفت و گاز شده است. این در حالی است که در ماه گذشته، انتشار اخبار مبنی بر کاهش محسوس محدودیتها در مقابله با همهگیری کرونا در این کشور، موجب ایجاد امیدواری فعالان تجاری به ازسرگیری دادوستد و رشد تقاضای نفت و گاز شد.
به گزارش شانا، وزیر انرژی عمان به خبرگزاری رویترز گفت: قیمت نفت پس از پایان فصل زمستان از محدوده ۹۰دلار برای هر بشکه کاهش خواهد یافت و سطح کنونی قیمت نفت دوام چندانی ندارد. سلیم بنناصر العوفی ضمن تاکید بر اینکه پس از فصل زمستان قیمتها کاهشی خواهد بود، گفت: قیمتها در محدوده ۷۰دلار برای هر بشکه شرایط باثباتتری خواهد داشت. وی تصریح کرد: عمان بودجه خود را بر مبنای نفت ۵۵دلاری تنظیم کرده است تا برای پرداخت بدهیها شرایط مناسبتری ایجاد کند، اما قیمتها از این سطح پایینتر نخواهد آمد. وی افزود: سیوچهارمین نشست وزارتی اوپکپلاس در وین تا حد زیادی تحتتاثیر ارسال سیگنالهایی از اروپا درباره چشمانداز اقتصادی خواهد بود. وزیر انرژی عمان تاکید کرد: اگر پیام اروپا این بود که همچنان انتظار رکود و نرخهای بهره بالاتر را دارد، اوپک دوباره پرسش «آیا بازار با مازاد عرضه روبهروست؟» را بررسی خواهد کرد. العوفی گفت: بسته به اعتقاد اوپکپلاس درباره اینکه بازار با مازاد عرضه روبهروست یا خیر، این ائتلاف میتواند به هر سمتی گام بردارد.
اعضای ائتلاف اوپکپلاس در نشست پنجم اکتبر خود با کاهش روزانه ۲میلیونبشکهای موافقت کردند که این تصمیم تا حدود زیادی نارضایتی آمریکا و غرب را در پی داشت. العوفی گفت: تصمیم پنجم اکتبر ناشی از نشانههای قوی و مستدل از مازاد عرضه در بازارهای جهانی نفت خام بوده است. وی ادامه داد: ما آمارها را رصد کردهایم و نشانههایی از رکود در اروپا، خاور دور و البته چین وجود دارد و در عین حال نشانههایی از مازاد عرضه نفت در بازارهای جهانی مشاهده میشود.
وزیر انرژی عمان تصریح کرد: ظرفیت کنونی تولید روزانه نفت خام عمان یکمیلیون و ۲۰۰هزار بشکه است. العوفی در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا سقف قیمتی برای محمولههای صادراتی نفت روسیه قرار است پنجم دسامبر، یک روز پس از نشست وزارتی اوپکپلاس، اجرایی شود، گفت: مشخص نیست که این سازوکار چگونه عمل خواهد کرد. وی تصریح کرد: زمانی که شما سقف قیمتی تعیین میکنید و برای آن کف قیمتی در نظر نمیگیرید، این به منزله مخابره پیامی اشتباه به بازار است که شما مجاز به تعیین سقف قیمتی برای بازار هستید، اما من هرگز از این شرایط دفاع نمیکنم. وزیر انرژی عمان گفت: این سیاست که چنانچه قیمت به ۳۰دلار برای هر بشکه سقوط کند با آن کنار بیایید، اما اگر بالا رفت ما دخالتی نمیکنیم، عادلانه نیست.
العوفی افزود: هدف این اقدام بیسابقه، جلوگیری از درآمدزایی روسیه در میانه تنشها با اوکراین است و در عین حال صادرات و تزریق بخش عمده نفت روسیه به بازارهای جهانی را ضمانت میکند. در همین چارچوب و با محوریت موضوع چگونگی تامین نفت اروپا در شرایط بحرانی کنونی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در جریان یک نشست خبری و در پاسخ به پرسشی درباره زمستان اروپا تصریح کرد: اینکه ایران روند مذاکرات را به زمستان سرد اروپا گره زده و منتظر تحولی در این زمینه بوده، به اعتقاد من گمانهزنی رسانهای است و چنین موضوعی را تایید نمیکنم. هیچکدام از مقامهای رسمی ایران در هیچ دورهای و هیچ مقطعی چنین اظهارنظری نداشتهاند. من درباره موضعگیریهای رسانهای هیچ فردی اظهارنظر نمیکنم. ایران در عمل نشان داده پایبند به میز مذاکره برای دستیابی به توافق خوب، قوی و پایدار در سریعترین زمان ممکن بوده است.
ناصر کنعانی در پاسخ به پرسشی در مورد نامه شورای حکام درباره ایران و ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و استفاده از مکانیسم ماشه اظهار کرد: مایل به پیشبینی اقدامهای این دسته از کشورها نیستم؛ اما آنچه مهم است اینکه ایران، همانطور که پیشتر هم اعلام کرده در مقابل تعامل سازنده، تعامل سازنده و در برابر رفتارهای غیرسازنده واکنش متقابل و مؤثر خواهد داشت. وی در مورد سفر وزیر خارجه عمان به تهران و بحث آزاد شدن پولهای مسدودشده ایران، افزود: رابطه ما با عمان بسیار دوستانه و سازنده است. موضوعهای مختلفی برای گفتوگو، تبادلنظر و همکاری در حوزههای دوجانبه، منطقهای و بینالمللی وجود دارد که گفتوگوهای اخیر در تهران بر همین موارد متمرکز بود.
کنعانی در پاسخ به پرسشی در خصوص حمله به نفتکش رژیم صهیونیستی اظهار کرد: در ارتباط با آنچه درباره حمله به کشتی متعلق به رژیم صهیونیستی انجام شده اطلاعاتی ندارم که اظهارنظر کنم. رژیم صهیونیستی بهدلیل سالهای طولانی و دهههای متمادی جنایت علیه ملتها و دولتهای منطقه، دشمنان بسیار زیادی برای خود در منطقه ایجاد کرده است؛ دشمنانی که آمادگی دارند در پاسخ به جنایات رژیم صهیونیستی در هر کجا که بتوانند به این جنایات واکنش نشان بدهند و انتقام بخشی از آنها را بگیرند.
وزیر انرژی عربستان سعودی گزارشها مبنی بر افزایش تولید نفت به میزان ۵۰۰هزار بشکه در روز را تکذیب کرد. عبدالعزیز بن سلمان در اظهاراتی مطبوعاتی افزود: برکسی پوشیده نیست که اوپکپلاس هیچ تصمیمی را قبل از نشستهای خود مطرح نمیکند و کاهش فعلی دو میلیون بشکه در روز، تا پایان سال ۲۰۲۳ ادامه خواهد داشت.
بن سلمان گفت: در صورت نیاز به اقدامات بیشتر برای کاهش تولید و برقراری تعادل بین عرضه و تقاضا، همواره آماده مداخله هستیم. به گزارش رویترز، بلافاصله پس از اظهارات وزیر انرژی عربستان، بازار واکنش نشان داد و قیمت نفت خام برنت با حدود سهدرصد افزایش از ۵/ ۸۳دلار در هر بشکه، به ۸۵دلار و ۹۰سنت رسید. با توجه به فشار مستمر آمریکا برای افزایش تولید نفت، ائتلاف اوپکپلاس قرار است در پایان ماه جاری تشکیل جلسه دهد تا درباره تولید نفت در دوره آتی رایزنی کند. اوپکپلاس در تلاش برای کنترل بازار و بازگرداندن تعادل بین عرضه و تقاضا، تولید روزانه نفت خود را دومیلیون بشکه در روز از ابتدای ماه جاری میلادی (نوامبر) کاهش داده است. روزنامه آمریکایی والاستریت ژورنال به نقل از نمایندگان سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) مدعی شده بود عربستان سعودی و سایر تولیدکنندگان نفت در حال بررسی افزایش تولید هستند. این روزنامه نوشته بود: اوپک در حال بررسی طرح افزایش ۵۰۰هزاربشکهای در روز برای ارائه آن به نشست اوپکپلاس در روزهای آینده است. به دلیل نگرانی از ضعف تقاضا و ادامه محدودیتهای چین به دلیل همهگیری کووید-۱۹، قیمت نفت در روز گذشته به پایینترین سطح خود طی دو ماه گذشته رسید.
واهمه از افزایش تعداد مبتلایان به کرونا در چین روند رو به رشد بهای سنگآهن در آسیا را معکوس کرد. در این شرایط زغالسنگ متالورژیک آسیا نیز با افت نرخ مواجه شد؛ اما مقاومت دارندگان قراضه باعث شد تا بر نرخ این محصول فوب ترکیه افزوده شود.
به گزارش «اکوایران»، با افزایش تعداد مبتلایان به کرونا در چین از نرخ سنگآهن دریایی آسیا کاسته شد و به این ترتیب پلتس، بهای هر تن سنگآهن عیار ۶۲درصد وارداتی به بنادر شمالی چین را با کاهش ۸/ ۲دلاری برابر ۹۶دلار و ۲۵سنت ارزیابی کرد. در شهرهای مختلف چین و بهخصوص پکن بر تعداد مبتلایان به کرونا افزوده شده و این موضوع نگرانیهایی مبنی بر محدودیت تردد در این کشور را به وجود آورده است. یک تاجر چینی از واهمه اجرای محدودیت ترددی در شهرهای مختلف چین با افزایش شیوع ویروس کرونا در این کشور سخن گفت و اعلام کرد که این موضوع باعث ایجاد جریان کاهش نرخ در بازارهای این کشور شده است. دولت هند نیز از حذف عوارض صادراتی سنگآهن و فولاد تولیدی در این کشور خبر داد. انتشار این خبر نیز از جریان کاهش نرخ در بازار سنگآهن آسیا حمایت کرد.
سقوط زغال ادامهدار شد
زغال متالورژیک فوب استرالیا در اولین روز بازگشایی بازار طی هفته جاری همچنان در مسیر سقوط آزاد قیمتی که هفته قبل آغاز کرده بود، قدم برداشت و به این ترتیب پلتس، بهای هر تن از این محصول را با کاهش نرخ ۵دلاری برابر ۲۵۵دلار ارزیابی کرد. با وجود کاهش بهای زغال ظرف روزهای اخیر بر میزان خرید در این بازار افزوده نشده است؛ چرا که متقاضیان زغال متالورژیک فوب استرالیا ترجیح میدهند خریدهای خود را در زمان ثبات بازار انجام دهند. پلتس، بهای زغال متالورژیک آسیا تحویل بنادر چین را نیز روز دوشنبه ۲۱ نوامبر همچنان بدون تغییر نرخ برابر ۲۹۸دلار بهازای هر تن ارزیابی کرد. اگرچه نرخ فولاد و محصولات فولادی در چین ظرف روزهای اخیر بهبود یافته؛ اما حاشیه سود تولید فولاد در چین منفی است، بنابراین حاشیه سود منفی فولادسازی در چین یارای حمایت از بهای زغال را ندارد. در عین حال به شکل سنتی در فصل زمستان از فعالیت فولادسازی در چین کاسته میشود. بنابراین برخی تجار با پیشبینی کاهش تقاضا برای زغال از سوی فولادسازان در خرید این محصول در نرخ فعلی تردید دارند.
بازگشت نرخ قراضه دوامی ندارد
در روز ابتدایی هفته بر نرخ قراضه وارداتی به ترکیه افزوده شد؛ این رشد نرخ درحالی در این بازار رقم خورد که بازار محصولات فولادی ترکیه همچنان در مسیر افت نرخ قرار دارد. اما مقاومت دارندگان قراضه در مقابل سیگنال کاهشی بالاخره باعث شد تا متقاضیان چارهای جز خرید محصول با نرخی بالاتر نداشته باشند. به این ترتیب، پلتس بهای هر تن قراضه وارداتی به ترکیه را در روز ۲۱نوامبر با رشد ۲دلاری نسبت به معاملات روز ۱۸نوامبر برابر ۳۴۱دلار و ۵۰سنت ارزیابی کرد. ظرف این روز بر نرخ قراضه وارداتی به ترکیه اضافه شد؛ اما برخی فولادسازان ترکیه به کاهش بیشتر قیمت در روزهای آینده امیدوارند و معتقدند، فشار کاهش نرخ در بازار محصولات نهایی، بهناچار قراضه را ارزان میکند.
بهنام بهزادفر با اشاره به اینکه امروز (چهارشنبه، دوم آذرماه) آخرین فرصت سهامداران خرد برای بیمه کردن سبد سهامشان است، گفت: بیمه سبد سهام منجر به آسودگی خاطر سهامداران برای کسب بازدهی قطعی میشود که تاکنون ۴۰۴ هزار سهامدار اقدام به استفاده از این ظرفیت امن بازار سهام کردهاند.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا) و به نقل از ایرنا، بهنام بهزادفر به روند این روزهای معاملات بورس اشاره و اظهار کرد: واقعیت آن است که در بسیاری از اوقات، براساس تحلیلهای بنیادی و تکنیکال زمانهای مناسب برای ورود سرمایهگذاران به بازار سهام فرا میرسد، اما به دلیل ریزشهای سنگین در طول دو سال و نیم اخیر، سرمایهگذاران با نهایت احتیاط و گام به گام وارد بازار میشوند که این اتفاق، امری طبیعی است اما به مرور شاهد بازگشت اعتماد به بازار سهام خواهیم بود.
وی افزود: وجود اختیار فروش تبعی منجر به آسودگی خاطر سهامداران برای کسب بازدهی قطعی میشود و در این صورت اگر شخص تمایل به سرمایهگذاری در بازار سهام داشته باشد میتواند با خیالی آسوده اقدام به خرید و ماندن در بازار کند.
بهزادفر، استفاده طرح بیمه سهام در بسته ۱۰بندی سازمان بورس را مطلوب و به موقع توصیف کرد و گفت: سازمان بورس اوراق تبعی «سهامیار» را به منظور آسودگی خیال سهامداران منتشر کرد و سرمایهگذاران با پرتفوی کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان که به دنبال نگهداری و خرید سهام خود از بازار هستند، میتوانند از این فرصت استفاده کنند.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی ضمن تشویق سهامداران برای خرید این نماد، توضیح داد: با خرید اوراق سهامیار تا یکسال آینده ۲۰ درصد بازدهی فرد تضمین میشود، یعنی کف سود ۲۰ درصد و سقف سود بنا به قیمت سهام خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه به نظر میرسد بخش زیادی از فشار فروش سهامداران خرد در بازار با اوراق تبعی برطرف شود، بیانداشت: گرچه بخش عمده معاملات مربوط به سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی عمده است اما به مرور به تعداد سهامداران مطمئن از کسب بازدهی افزوده شده و بازار سرمایه به سمت تعادل و روند مثبت پیش خواهد رفت.
بهزادفر خاطرنشانکرد: در نهمین روز از عرضه بیمه سهام (سهام یار) ۴۰ هزار و ۴۷۰ نفر دیگر سبد سهام خود را بیمه کردند و در مجموع تعداد سهامدارانی که نماد یک ریالی سهام یار را خریداری کردند به حدود ۴۰۴ هزار نفر رسید.
این کارشناس بازار سرمایه در پایان اعلام کرد: افرادی که به دنبال بیمه پرتفوی ۱۰۰ میلیون تومانی خود هستند فقط تا امرزو (چهارشنبه، دوم آذر) فرصت دارند.
روند معاملات خودرو در بورس کالای ایران نشان میدهد در مجموع ۵ هزار و ۲۳۶ دستگاه خودرو روی تابلوی عرضه از ابتدای عرضه نخستین خودرو در بورس کالا تاکنون رفته است. از میزان عرضه شده، ۴ هزار و ۸۰ دستگاه فروخته شد. آمار گویای آن است که بیشترین حجم معامله مربوط به آبان با ۲ هزار و ۴۱۶ دستگاه خودرو بود که بیانگر روند رو به رشد عرضه خودرو در بورس کالاست.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا) و به نقل از کالاخبر، از ابتدای راهاندازی معاملات خودرو در بورس کالا در ۲۸ اردیبهشت تا پایان آبان، در مجموع ۵ هزار و ۲۳۶ دستگاه خودرو در بورس کالا عرضه شد که با تقاضای ۱۸ هزار و ۱۶۱ دستگاه روبهرو و ۴ هزار و ۸۰ دستگاه آن فروخته شد.
از این میزان معامله، ۲۴۱۶ دستگاه مربوط به آبان بود که ماه مذکور با سهم ۶۰ درصدی بیشترین سهم را از کل معاملات خودرو به خود اختصاص داد. در ماه اردیبهشت؛ ۱۳۹ دستگاه، مرداد؛ ۶۰۰ دستگاه، شهریور ؛۶۷۹۷ دستگاه و مهر؛ ۲۲۸ دستگاه خودرو در بورس کالا به فروش رسید.
بیشترین تعداد خودرو معامله شده در بورس کالا در این مدت مربوط به پژو ۲۰۷ با یک هزار دستگاه است. پس از آن، هایما S۷ با معامله ۷۳۱ دستگاه، دیگنیتی با ۵۹۴ دستگاه، فیدلیتی ۵ نفره و ۷ نفره هر کدام با ۳۷۱ دستگاه و کارا دو کابین با ۳۱۶ دستگاه روبهرو بود.
در این مدت همچنین ۲۰۰ دستگاه لاماری ایما، ۱۲۱ دستگاه کامیون کشنده امپاور، ۱۴۰ دستگاه کارا تک کابین، ۶۹ دستگاه کی ام سی T۸ و ۶۸ دستگاه جک S۵ ۶۴ دستگاه شاهین و ۳۵ دستگاه کامیون کشنده فاو معامله شد.
ارزش معاملات خودروسازان در مدت مورد بررسی از ۳.۳ همت فراتر رفت.
به سازمان امور مالیاتی دستور دادهام تا مقدمات اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه را آماده کنند تا پس از تصویب در مجلس، اجرای قانون زمان بر نشود.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)، سید احسان خاندوزی؛ سخنگوی اقتصادی دولت در نشست خبری با اصحاب رسانه، درباره آخرین وضعیت لایحه قانون مالیات بر عایدی سرمایه گفت: طرح مالیات بر عایدی سرمایه که مالیات بر سوداگری و دلالی است، از جمله طرحهایی است که موجب کاهش انگیزه برای سرمایهگذاری غیرمولد و سفته بازی در کشور میشود.
وی با اشاره به اینکه ۱۶۰ کشور دنیا این قانون را مصوب کردند و ما هم باید از تولیدکنندگان حمایت کنیم، افزود: جزئیات این لایحه امسال در کمیسیون اقتصادی دولت نهایی شد و در دستور کار مجلس نیز قرار دارد و به محض تصویب، دولت آن را اجرایی خواهد کرد.
خاندوزی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه اقدامات وزارت اقتصاد برای تسریع در تصویب قانون مالیات بر عایدی سرمایه چه بوده است، عنوان کرد: به سازمان امور مالیاتی دستور دادهام تا مقدمات اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه را آماده کنند تا پس از تصویب در مجلس، اجرای قانون زمان بر نشود. دولت کاملا از طرح مجلس در این زمینه حمایت میکند و طرح آن در صحن علنی مجلس را ارزشمند میداند.
وزیر اقتصاد در ادامه خاطرنشان کرد: امیدواریم در کوتاهترین زمان ممکن و قبل از تعیین تکلیف بودجه ۱۴۰۲، این طرح در صحن علنی تصویب شود.
خاندوزی ادامه داد: خرداد امسال نیز طرحی به نام قانون مالیاتهای مستقیم در وزارت اقتصاد تهیه و آماده ارسال به کمیسیون اقتصادی دولت شده است.
تورم منفی تولیدکنندگان در بخش صنعت و معدن
سخنگوی اقتصادی دولت گفت: تورم فصلی تولیدکنندگان بخش صنعت و معدن در تابستان امسال ۱۴.۸ واحد درصد کاهش یافته و به منفی ۲.۳ درصد رسیده است. شاخص بهای تولیدکننده به عنوان نمادی پیشرو در بررسی تورم مصرف کننده است و تغییرات آن بیانگر تغییر در تورم مصرف کننده در آینده است.
خاندوزی با یادآوری اینکه تورم تولید کننده در حوزه صنعت و معدن در فصل تابستان نسبت به بهار امسال بهبود یافته است، ادامه داد: تورم نقطه به نقطه بخش صنعت تابستان نیز نسبت به تابستان پارسال ۱۶.۲ درصد و تورم سالانه بخش صنعت در تابستان ۷.۶ درصد کاهش یافته است.
وزیر اقتصاد تاکید کرد: در حوزه معدن نیز تورم فصلی تولیدکنندگان در بخش معدن ۹.۴ درصد کاهش یافته و تورم نقطه به نقطه این بخش ۱۴ درصد و تورم سالانه ۲۱.۷ درصد کاهش پیدا کرده است.
خاندوزی تورم فصلی در بخش خدمات را افزایشی اعلام کرد و افزود: این شاخص از ۲.۴ درصد در بهار به ۱۶.۲ درصد در تابستان افزایش پیدا کرده است.
وی ادامه داد: زمانی که این شاخصها منتشر شد برخی صاحب نظران آن را نوعی رکود در بخش صنعت و معدن دانستند اما شاخصهای رکود و رونق با کاهش تورم متفاوت است و گزارشهای تولید کالاهای صنعتی و معدنی نشان میدهد که در نیمه نخست امسال شرکتهای معدنی بزرگ ۱۲.۷ درصد و شرکتهای صنعتی بزرگ ۵.۳ درصد افزایش تولید داشته اند و میزان فروش آنها نیز در هفت ماهه امسال ۹.۹ درصد بیشتر شده است.
سخنگوی دولت یادآور شد: کنترل تورمی روند تدریجی دارد و اگر بخواهیم در مدت کوتاهی تورم را به میزان قابل توجهی کاهش دهیم و تک رقمی کنیم، تولید با چالش و رکود مواجه خواهد شد.
سخنگوی اقتصادی دولت با اشاره به اینکه تورم تولیدکننده بخش صنعت از ۴۶.۳ درصد در فصل بهار به ۳۰.۱ درصد در تابستان رسیده است، اظهار کرد: درصد تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت در چهار فصل منتهی به این فصل تابستان نسبت به دوره مشابه سال قبل ۴۰.۴ درصد است که ۷.۶ درصد نسبت کاهش نشان میدهد.
وی با اشاره به تدوین سند برنامه هفتم توسعه، اعلام کرد که ابعاد تحولات اقتصادی با تدوین این برنامه و لایحه بودجه ۱۴۰۲ تشریح خواهد شد.
برنامه دولت برای پایش نقدینگی و کنترل تورم
سخنگوی اقتصادی دولت در پاسخ به این پرسش که برنامه دولت برای جلوگیری از افزایش تورم در ماههای پایانی سال چه خواهد بود، گفت: کمیته و کارگروهی با دستور رئیس جمهور در پایش تورم ایجاد شد که با حضور معاون اول جلساتی تشکیل میشود و دستگاهها گزارش عملکرد خود را ارائه میدهند.
وی ادامه داد: بانک مرکزی هدفگذاری رشد نقدینگی خود را مشخص کرده که به بانکها ابلاغ میشود و بانک مرکزی در این جلسات از پایش نقدینگی گزارش میدهد.
دانش سرمایه ارکا برای همراهان خود اخبار های بازار سرمایه را به صورت رایگان ارائه میدهد. مطالب بیشتر
بدون دیدگاه