بورس تهران پس از سپری کردن یک هفته تماما منفی، معاملات اولین روز کاری از آخرین هفته مهرماه را توفانی آغاز کرد و با رشد ۸۷/ ۲درصدی، داغترین روز تالار شیشهای به لحاظ صعود قیمت سهام در سال جاری رقم خورد. همزمان حقیقیها پس از دوری ۸روزه، مجددا در سمت خرید سهام فعال شدند. ثبات دلار در کانال ۲۷هزار تومان، پایان مثبت نفت و فلزات در بازار جهانی و همزمان با آن انتخاب فردی جدید برای ریاست سازمان بورس، مهمترین دلیل واکنش سبز بورسبازان در دادوستدهای روز شنبه بود.
داغترین روز بورس 1400
بازار سهام که در هفته گذشته شاهد موج جدید عرضه و کاهش قیمتها بود و شاخصکل، با ثبت افت بیش از ۶درصدی، به کانال ۳/ ۱ میلیون واحدی عقبنشینی کرده بود، در دادوستدهای روز گذشته توفانی ظاهر شد و توانست بیشترین رشد درصدی این نماگر در سال ۱۴۰۰ را رقم بزند. به این ترتیب ثبات دلار در کانال ۲۷ هزار تومان و همزمان با آن انتخاب فردی جدید برای ریاست سازمان بورس، واکنش سبز بورسبازان را به دنبال داشت. در این شرایط دماسنج اصلی تالار شیشهای ۸۶/ ۲درصد افزایش ارتفاع داد و مجددا وارد ابرکانال ۴/ ۱ میلیون واحد شد. با این حال همچنان ارزش معاملات خرد سهام در سطوح پایینی قرار دارد که هیچگاه سیگنال مطلوبی برای فعالان بازار نبوده است. با این حال انتظار میرود با توجه به نهاییشدن تغییرات مدیریتی در سازمان بورس و تثبیت دلار، با انتشار گزارشهای ۶ماهه بنگاههای بورسی، فضای کلی بازار در هفته جاری به سمت تعادل میل کند.
جهش محصولات پتروشیمی در ترازوی بنیادی
سرخط خبر بازار کالا در هفتههای اخیر به جهش نرخ نفت و گاز اختصاص داشته است. قیمت گاز بر اساس مناطق جغرافیایی مختلف نسبت به زمان مشابه در سال گذشته سه تا پنج برابر شده و بهتدریج در حال ایجاد یک اثر تبعی بر محصولات نهایی است. در همین راستا، قیمت اوره، متانول و پیویسی که محصولات مهمی برای صنایع پتروشیمی بهشمار میروند ظرف حدود یکماه گذشته ۳۰ تا ۵۰درصد افزایش یافتهاند. بهطور متناسب، ارزش سهام شرکتهای مرتبط در بورس تهران در همین دوره حداقل ۲۰درصد افزوده شده است. مطالعه نمونههای مشابه در سطح جهانی نشان میدهد که واکنش قیمت سهام شرکتهای تولیدکننده به جهش نرخ فروش در کوتاهمدت محتاطانه بوده و سرمایهگذاران نسبت به انعکاس رشد ناگهانی درآمد فروش شرکتهای کامودیتی در ارزشگذاری سهام با طمانینه رفتار میکنند. در بررسی دلایل این امر دو مورد قابل اشاره است. اول اینکه بنا بر سوابق تاریخی، با عنایت به فراوانی سرمایه و تکنولوژی در دسترس، اعوجاجات قیمتی مواد خام معمولا با یک فاز تاخیر، موج عرضه و تولید بیشتر محصول را به دنبال دارد که به نوبه خود باعث اصلاح نرخها میشود. دومین دلیل به ماهیت فعالیت شرکتهای کامودیتیمحور مربوط است. بهطور کلی، شرکتهایی که کنترل بیشتری بر نرخگذاری محصولات خود دارند، نزد سرمایهگذاران از مطلوبیت بالاتری نسبت به صنایعی برخوردارند که درآمد فروش آنها به عواملی خارج از نظارت و کنترل آنها وابسته است. تولیدکنندگان کامودیتی بهوضوح در گروه دوم قرار میگیرند و از اینرو معمولا چه به لحاظ ارزشگذاری و چه به لحاظ تعیین قیمت فروش در شرایط ضعیفتری نسبت به دسته اول هستند.
در بورس تهران، واکنش سرمایهگذاران نسبت به تغییرات مقطعی قیمت کامودیتیها بنا بر سوابق تاریخی شدید است که نمونه اخیر آن در رفتار برخی سهام پتروشیمی قابل رصد است. این رویکرد که عمدتا به دلیل غلبه دیدگاه کوتاهمدت در بازار صورت میپذیرد، معمولا نتایجی از جنس تشدید نوسانات قیمت سهام در طول زمان را به دنبال دارد. روش قابل اتکاتر، لحاظ کردن میانگین تاریخی قیمت کامودیتی یا میانگین متحرک چند ساله در محاسبات تحلیلی بهویژه برای سهامداران بلندمدت (که وابسته به مفروضات بلندمدت قیمتی و نه نرخهای لحظهای هستند) است تا بدین ترتیب، با پرهیز از هیجانات مقطعی، از فرصتهای کوتاهمدت ناشی از اعوجاج بازارهای جهانی برای تنظیم وزن سهام مختلف در سبد خود استفاده کنند.
هفته موعود گزارشها
به روال مرسوم، آخرین هفته مهرماه مقارن با دریافت صورتهای مالی فصل تابستان شرکتها خواهد بود. از این منظر، هفته جاری بهویژه با توجه به شرایط ناپایدار بازار واجد اهمیت زیادی است و سرمایهگذاران حرفهای منتظر دریافت اطلاعات جدید و غربال صنایع و شرکتها به لحاظ عملکرد هستند. موقعیت کنونی سهام از یک جنبه با گذشته متفاوت است؛ چراکه بر اساس محاسبات موجود، حاشیه سود متوسط شرکتها در مجموع در محدوده ۳۸درصد قرار دارد که با فاصله زیاد از میانگین دو دهه اخیر (۲۳درصد) بالاتر است. تلفیق مجموعهای ازعوامل شامل جهش نرخ فروش کالاهای صادراتی، عدمرشد متناسب هزینه نهادههای تولید (مانند دستمزد، انرژی، برخی اقلام سربار و …) و نیز اثر موجودیهای ارزان در یک دوره پرشتاب تورمی منجر به افزایش بیسابقه حاشیه سود شرکتها در دو سال گذشته شده است. حال با کشیده شدن نسبی ترمز رشد ارز و بهراه افتادن قطار رشد هزینهها، حاشیه سود صنایع مستعد اصلاح است. محتوای گزارشهای ۶ماهه در هفته جاری از این حیث حائزاهمیت است چراکه نخستین تصویر رسمی از یک دوره رشد کندتر ارز نسبت به تورم و تاثیر آن بر عملکرد صنایع بهویژه شرکتهای صادرکننده و کالایی را ارائه خواهد کرد.
پیامدهای نفت ۸۰ دلاری
قیمت هر بشکه نفت برنت در هفته گذشته بر قله سه ساله ایستاد و در مرز ۸۵ دلار معامله شد. این خبر کوتاه پیامدهای چند وجهی و متعددی برای اقتصاد و سیاست جهانی در بر دارد. از منظر غرب، قیمت فعلی نفت منجر به رشد قیمت بنزین و سوخت به بالاترین سطح ۷ ساله شده است که معمولا یکی از عوامل چالش جدی جهت حفظ قدرت و پیشبینیکننده افول سیاسی احزاب حاکم در انتخابات بعدی بهشمار میرود. علاوهبر این، قیمت کنونی نفت، فشارهای تورمی که در حالحاضر در سطح جهانی قابلملاحظه است را تشدید خواهد کرد. در زمینه سیاستهای پولی هم رشد بیپروای قیمت طلای سیاه، بانکهای مرکزی را به سمت انقباضی سوق خواهد داد که به معنای تزریق پول کمتر و نرخهای بهره بالاتر است. این وضعیت بهویژه در ایالاتمتحده از منظر سیاسی تهدیدکننده موقعیت حزب دموکرات در انتخابات سال آینده مجالس و از نگاه اقتصادی، تسهیلکننده رشد بهره دلار است. از نظر چین و هند، بهعنوان قدرتهای نوظهور اقتصادی، رشد قیمت نفت یک تهدید مهم برای رشد اقتصادی تلقی میشود و در کشورهای صادرکننده نفت، مشوق حل مسائل کسری بودجه و تثبیت ارز است. از منظر اقتصاد ایران نیز نفت ۸۰دلاری یک موقعیت رویایی برای دسترسی به درآمدهای ارزی در صورت احیای برجام فراهم کرده است. حتی در شرایط فعلی هم رشد قابلملاحظه درآمد نفتی نسبت به سال گذشته از یکسو و تقویت درآمدهای عراق بهعنوان یکی از بزرگترین واردکنندگان کالای غیرنفتی از ایران، شرایط بهتری برای تراز تجاری کشور رقم زده است. از جهت تراز بودجه هم رشد شتابان قیمتهای نفت، نگرانیهای اولیه از وضعیت حاد کسریبودجه دولت ایران در سالجاری را تا حدی تعدیل کرده است. قیمتهای فعلی نفت برای سرمایهگذاران بورس تهران نیز که فعلا بر نرخ دلار بهعنوان مهمترین عامل موثر بر ارزشگذاری اکثر سهام تمرکز دارند، احتمالا دربردارنده پیام امکان کاهش التهابات و تثبیت قیمت ارز در سطوح فعلی در کوتاهمدت است.
هفته گذشته برای فعالان بورسی هفته سرنوشتساز و البته پر از اما و اگر بود. در میانههای هفته معاملاتی گذشته با تصمیم هیات دولت ترکیب اعضای شورای عالی بورس تغییر کرد و سرانجام چهارشنبه مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار شد تا پرونده ۸ماهه ریاست دهقاندهنوی در سازمان بورس بسته شود. فراز و فرودهای مدیریتی سازمان در حالی رخ داد که در هفتههای گذشته حرکت شاخص بورس در مسیر نزولی قرار داشت و ریزش غیرمنتظرهای را تجربه کرده بود اما دیروز بازار سهام روی متفاوتی از خود را به نمایش گذاشت به طوری که در نخستین روز از فعالیت رئیس جدید کار خود را توفانی آغاز کرد و در نهایت توانست کانال یکمیلیون و ۴۰۰هزار واحد را پس بگیرد.
هفته سرنوشتساز بازار سهام
مثبت شدن شاخص در روند معاملات شنبه در حالی بود که بازار سرمایه از شهریورماه روزهای ناامیدکنندهای را به خود دیده است. به گفته تحلیلگران تعیمم دادن روند صعودی شاخص در روزهای آینده کمی دور از ذهن است. با این حال امروز و فردا روزهای تعیینکنندهای برای بازار محسوب میشوند. برخی تحلیلها از نوسانی بودن معاملات حکایت میکند و برخی دیگر نیز نشان میدهد اگر طرف عرضه سنگین شود این چرخه میتواند ادامه یابد اما در صورتی که شاهد برتری تقاضا نسبت به عرضه باشیم میتوان به رویکرد تعادلی شاخص امیدوار بود. با این حال کارشناسان معتقدند با انتشار گزارش عملکرد بنگاههای بورسی در نیمه نخست سال که در هفته پایانی مهر روی سامانه کدال خواهد نشست، با اطمینان بیشتر میتوان در خصوص آینده قیمت سهام اظهارنظر کرد. گزارشهایی که دید دقیقتری نسبت به پتانسیلهای پیشروی سهام و سود آتی آنها به معاملهگران خواهد داد.
هیجانات کوتاهمدت در بازار
بازاردر اولین روز معاملاتی هفته حرکت خود را رو به جلو آغاز کرد و در پایان معاملات، شاخص کل به یکمیلیون و ۴۳۷هزار واحد رسید. رشد بیش از ۴۰هزار واحدی شاخص در حالی رخ داد که سازمان بورس در آخرین روزکاری هفته گذشته شاهد تغییرات جدید مدیریتی بود. گرچه در یک ماه و نیم گذشته از روند صعودی بازار کاسته شده اما خیز ۴۰هزار واحدی شاخص در روزگذشته و همزمان با روی کار آمدن رئیس جدید امیدواریهایی را در دل سرمایهگذاران بورسی به وجود آورده؛ این در حالی است که به اذعان برخی تحلیلگران، وضعیت بازار سرمایه در روزهای آینده تحتتاثیر سیاستگذاریهای جدید مدیریتی، نوسان چندانی را به خود نخواهد دید. حمید میرمعینی درهمین رابطه به «دنیایاقتصاد» گفت: افزایش قیمت جهانی فلزات رنگی در روزهای اخیر روند داد وستدهای بورسی را وارد فاز جدیدی کرده است. گرچه این موضوع با حضور رئیس جدید در سازمان بورس همراه شده اما نمیتوان رشد بازار در روز گذشته را مرتبط با این موضوع دانست.
وی با اشاره به وضعیت نامطلوب شاخص در هفتههای اخیر اظهار کرد: شرایط غیرعادی بازار در هفته های گذشته وضعیتی را به وجود آورد که بخش بزرگی از سهامداران خرد و حتی حقوقیها عازم درهای خروج شدند. نزول شاخص به زیر یکمیلیون و ۴۰۰هزار واحد در حالی که خیز جدی برای صعود برداشته بود، معاملهگران را دچار سردرگمی کرد. اما افزایش قیمتهای جهانی جان تازهای بر کالبد معاملات دمید.
وی با بیان اینکه به نظر میرسد شرایطی که بازار در روزگذشته تجربه کرد مقطعی باشد، گفت: برخی تحلیلها از تداوم وضعیت مثبت بازار خبر میدهد اما شواهد موجود نشان میدهد این روند به زودی متوقف میشود و بازار به مدار نوسانی بازمیگردد. به گفته این کارشناس، بازار با نوسان ۵ تا ۱۰درصدی به کار خود ادامه میدهد. اما در آن سو باید دید چه تغییراتی در قیمتهای جهانی رخ میدهد. اگر رشد قیمت ادامه یابد قیمت سهام برخی شرکتها با افزایش روبهرو میشود. اما وضعیت سایر شرکتها متفاوت است. شرکتهایی که تحتتاثیر قیمتهای جهانی نیستند تا زمان مشخص شدن سیاستهای کلی اقتصاد، قیمت دلار و تعیینتکلیف موضوعات مرتبط با حوزه سیاست خارجی کشور در انزوا به سر میبرند.
میرمعینی در پاسخ به اینکه آیا تغییرات مدیریتی در سازمان بورس میتواند روند شاخص را وارد فاز دیگری کند، توضیح داد: رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ۷ راهبرد و ۳ محور اصلی برنامههای کلان بازار سرمایه را در دوره جدید اعلام کرده که به نظر میرسد در صورت اجرای این برنامهها شاهد تغییرات بنیادی در بازار باشیم اما با توجه به اینکهسازوکار برخی از آنها در ابهام است نمیتوان اثرات آن را در کوتاهمدت مشاهده کرد. بازار سرمایه با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم میکند. همانطور که بارها به آن اشاره شده بازار تحتتاثیر متغیرهای اثرگذار وارد چرخههای متفاوتی شده است. از این رو اخبار مرتبط با مسائل اقتصادی و سیاسی کشور تا حد بسیاری نقشه راه بازار سرمایه را مشخص میکند. مشکل بازار، مدیریتی نیست. برخی مسائل و مولفههای کلان اقتصادی بر بورس سایه انداخته است که همین موضوعات نمیگذارد روند متعادلش طی شود.
میرمعینی افزود: به نظر میرسد از هفته اول آبان ماه و با انتشار گزارشهای ۶ماهه میاندورهای بازار به سمت جلو حرکت کند. شرکتهای صادراتمحور در همین راستا ممکن است ۱۰ تا ۱۵درصد رشد قیمت سهام خود را به ثبت برسانند.
روزهای نوسانی بازار
از اواخر خرداد ماه و تغییر مسیر شاخص کل، بسیاری از کارشناسان بورسی بر اینکه بازار سهام نسبت به سایر بازارهای سرمایهگذاری از پتانسیل رشد بیشتری برخوردار است، تاکید میکردند این در حالی است که پس از عقبگرد شاخص کل از کانال یکمیلیون و ۶۰۰ هزار واحد، ورق معاملات برگشت به طوری که کفه عرضه سنگینتر از تقاضا پیش رفت اما هم اکنون و با توجه به تغییرات اساسی که در راس سازمان بورس به وجود آمده این انتظار میرود که در شرایط به وجود آمده و با فروریختن وحشت سهامداران از متضرر شدن شاهد وضعیت جدیدی در این بازار باشیم. آیا بازار در این هفته میتواند نمایشی متفاوت از خود نشان دهد؟ در پاسخ به این پرسش مهدی ساسانی، کارشناس بازار سرمایه به عوامل متعددی اشاره میکند. شروع فصل جدیدی از رونق در بازار سرمایه به عوامل اثرگذار در خارج از این بازار بستگی دارد از این رو پیشبینی برای آینده معاملات را کمی پیچیده میکند. وی در همین رابطه اظهار کرد: داد و ستدهای روز گذشته تحتتاثیر جو روانی ناشی از انتخاب رئیس جدید دنبال شد. هیجاناتی که به نظر میرسد تداوم چندانی نداشته باشد. انتخاب رئیس جدید سازمان بورس و اعضای هیاتمدیره بورس گرچه میتواند در مدت زمانی کوتاه از التهابات بکاهد اما با توجه به این که در نحوه سیاستگذاریهای جدید، اما و اگر وجود دارد همچنان نمیتوان چشمانداز روشنی برای ادامه معاملات متصور بود. تغییر مدیریت به معنای تغییر خطمشیها و سیاستگذاریهاست. بر همین اساس در مورد آینده بازار تحتتاثیر این عوامل نمیتوان قضاوت کرد. وی بیان کرد: در این میان رشد قیمتهای جهانی در روزهای قبل از تعطیلات و رسیدن قیمت روی به بیش از ۳۸۰۰دلار، بازگشت قیمت مس به ۱۰هزار دلار و نفت برنت تا مرز ۸۵ دلار سیگنال مثبتی برای رشد قیمت سهام این دسته از شرکتها بود. این کارشناس با تاکید بر ادامه نوسانات در روزهای آینده عنوان کرد: روز گذشته بازار با حجم نسبتا بالای تقاضا کار خود را آغاز کرد اما از سوی دیگر حجم عرضهها نیز در برخی نمادها بالا بود. این موضوع نشان میدهد برخی حقوقیها نیز به تداوم این روند امید چندانی ندارند و تلاش کردند از همان روز اول حجم بالایی از فروش را داشته باشند. طبیعتا این موضوع میتواند برای بازار در روزهای آینده چالش ایجاد کند. به گفته این کارشناس، امروز و فردا روزهای تعیینکنندهای برای بازار محسوب میشوند. به طوری که اگر سمت عرضه سنگین شود این چرخه میتواند ادامه یابد اما در صورتی که شاهد برتری تقاضا نسبت به عرضه باشیم میتوان به رویکرد تعادلی شاخص امیدوار بود. ساسانی با بیان این که بازار سرمایه در هفته جاری معاملات سرنوشتسازی را انجام خواهد داد، تاکید کرد: شرکتهای بورسی درشرایط بنیادی مثبتی به سر میبرند. اما بازار با مشکلات دیگری دست و پنجه نرم میکند. کمبود نقدینگی در سمت تقاضا هدایت قیمتها به سمت پایین را رقم میزند. یکی دیگر از مسائلی که نمیگذارد بازار به روند تعادلی بازگردد، بیاعتمادی سرمایهگذاران نسبت به این بازار است. به نظر میرسد در کوتاهمدت دو عامل کمبود نقدینگی و عدماعتماد به سرمایهگذاری تحتتاثیر مسائل مختلف اقتصادی و سیاسی روند بازار را پیچیده کند. این دو عامل اثرگذار باعث شده سهامداران تحتتاثیر برخی عرضهها در برخی نمادهای بزرگ راهی صفوف فروش شوند. بر همین اساس نمیتوان انتظار رشد و بلوغ بازار در روزهای آینده را داشت.
مشکلات پابرجاست
مهدی افنانی نیز از جمله کارشناسانی است که معتقد است وضعیت مثبت بازار تداوم چندانی نخواهد یافت. وی در همین زمینه بیان کرد: وضعیت بازار برای دورههای آتی قابل پیشبینی است. بر همین اساس، سازمان و رئیس جدید باید برنامهریزی جامعی داشته باشد. معمولا روسای جدید هر گاه بازار با گره معاملاتی مواجه میشود شروع به برگزاری جلسات مختلف میکنند این در حالی است که به وضوح مشخص است که بازار چه مشکلاتی پیش روی خود دارد. این کارشناس به پیامد تصمیمات ناگهانی در مواقع بحرانی پرداخت و یادآور شد این که بازار در اولین روز هفته مثبت پیش رفته بنابراین در روزهای آینده نیز بر همین منوال حرکت خواهد کرد در واقعیت امکانپذیر نخواهد بود. مشکلات قبلی بازار همچنان پابرجاست و رشد روزگذشته شاخص دلیل منطقی بر ادامه این روند نیست. بر همین اساس به نظر میرسد از اواسط هفته بازار روند نوسانی را پشت سر بگذارد.
طرح صیانت و عدمپخش زنده مذاکرات نمایندگان مجلس درباره این طرح از رسانهها، ماجرای ممنوعیت اعلام اموال مسوولان کشور و سبزپوشی بورس بعد از چند روز ریزش، از جمله سوژههایی بود که دیروز کاربران در فضای توییتر فارسی درباره آن مینوشتند. این روزها اما نگاهها بیشتر از هر زمانی به سمت ابراهیم رئیسی و اقدامات او است. کاربران با انتقاد و گلایه و یادآوری حرفها و شعارهای قبل از ریاست جمهوری به این موضوع میپرداختند که رئیس دولت سیزدهم گویا حرفهای خود را فراموش کرده و در عمل کاری از پیش نمیرود. برای همین هم میتوانیم بگوییم که فضای توییتر فارسی چند روزی است نسبت به دو هفته گذشته تغییر کرده و نگاهها به ابراهیم رئیسی بیشتر شده و انتظارات از او در حوزههای مختلف در حال مطرح شدن است. برای مثال دیروز یکی از موضوعاتی که در گروههای تلگرامی مطرح شد، بحث ورود خودرو به بورس کالا بود. این مساله از سوی برخی از کاربران حاضر در گروه مطرح شد که بعد از گذشت دو ماه از نشستن آقای رئیسی بر صندلی ریاست، همچنان سفره فروش رانتی خودرو پهن است و کاربران به این مساله پرداختند که ابراهیم رئیسی آن زمان در قامت رئیس دستگاه قضا برای قوه مجریه نسخه میپیچید، چرا حالا که رئیس دستگاه اجرایی است به ادامه همان روال رانتی تن داده و اقدامی انجام نمیدهد؟
محکومیت ولیالله سیف، رئیس اسبق بانک مرکزی، احمد عراقچی و سالار آقاخانی به ۱۰، ۸ و ۱۳سال زندان، از جمله سوژههای دیروز در شبکه اجتماعی توییتر و اینستاگرام بود. این موضوع همچنین در گروههای تلگرام هم مورد بحث قرار گرفته بود. خیلی از کاربران توییتر این خبر را در همان دقایق اولیه مطرح شدن در خبرگزاریها در صفحههای خود منتشر میکردند و خبری از تحلیل و نظر کاربران نبود. اما با گذشت زمان و متوجه شدن سمت و رابطه این افراد با دولتهای یازدهم و دوازدهم، کمکم کاربران فعال و حتی کاربران عادی توییتر شروع به نوشتن از این اتفاق کردند. آنها همچنین به این موضوع پرداختند که بعید نیست در آینده شاهد اعلام محکومیت دیگر مسوولان هم باشیم. به اعتقاد آنها با روند در پیش گرفته شده، امکان بازداشت، محاکمه و زندانی شدن برخی دیگر از مسوولان کشور در دورههای گذشته زیاد است. با رصد شبکه اجتماعی توییتر کاربرانی که پیگیر این خبر بودند به سه دسته تقسیم میشدند؛ دسته اول که فقط به بازنشر خبر اکتفا کرده بودند و هیچ تحلیل و نظر دیگری درباره این اتفاق مطرح نکردند. دسته دوم کاربرانی که بخشی از آنها از گذشته حامی دولت ابراهیم رئیسی بودهاند و بخشی دیگر با وجود منتقد بودن در حوزههای دیگر، با این خبر همراهی میکردند. به اعتقاد آنها روند آغاز شده در قوه قضائیه و برخورد با مفاسدی که وجود داشته اقدامی خوب و قابل تقدیر است. آنها همچنین به این موضوع میپرداختند که قطعا ابراهیم رئیسی هم از این ماجرا حمایت کرده و پیگیر اجرایی شدن این موضوع بوده است. این دسته از کاربران همچنین ابراز امیدواری میکردند که این روند ادامه داشته باشد و به پرونده تخلفات دیگر مسوولان هم بدون در نظر گرفتن رابطه و سمتشان رسیدگی شود تا هم مردم متوجه شوند برخوردها واقعی است و هم دیگر در دولتهای آتی شاهد تخلفهای ریز و درشت نباشیم. دسته سوم اما منتقد این برخورد نبودند. آنها به این موضوع میپرداختند که آیا با وجود افرادی که در دولت ابراهیم رئیسی به پست و مقام رسیدهاند، اصلا احتمال تخلف وجود ندارد؟ و همچنین اینطور مینوشتند که خوب است در کنار این برخوردها و حکمها به صورت جدی با تخلفاتی که در همین دوره هم رخ میدهد به صورت سریع و شفاف رسیدگی شود تا هم اعتماد عمومی جلب شود و هم این شائبه به وجود نیاید که این برخوردها جناحی و سیاسی است.
کاربران چشمانتظار نتیجه مذاکرات برجام
رفت و آمدهای دیپلماتها، زمزمه انجام مذاکرات بینالمللی و داغ شدن بازار خبرهای این حوزه از چشم کاربران توییتر فارسی هم دور نماند. آنها ماههاست که چشمانتظار نتیجهای در این حوزه هستند. برای خیلی از این افراد انجام شدن یا نشدن مذاکرات دیگر مهم نیست، بلکه میخواهند به نتیجهای برسد و از این بلاتکلیفی و امروز و فردا شدن بیرون بیایند. با این حال خیلیها هم از زمانی که ابراهیم رئیسی، بر صندلی ریاست دولت سیزدهم تکیه زد، چشمانتظار ماندند و ماندهاند که مذاکرات برجام به نتیجه برسد تا بازار ارز و طلا و بورس و دیگر حوزهها کمی بر وفق مراد آنها شود. این افراد همچنین بورس و ارز و حتی این روزها زندگی روزمره مردم را گره زده با تحریمها و مذاکرات بینالمللی میخوانند و معتقدند که تا وقتی تحریمها وجود داشته باشد و مذاکرات برجام در هالهای از ابهام باشد، وضع سرمایهگذاری و زندگی اقتصادی مردم به همین شکل خواهد بود و چه بسا بدتر هم میشود. دیروز در همین رابطه سیامک قاسمی، فعال حوزه اقتصاد در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «کمترین تورم ایران در دهه سیاه ۹۰ با نرخ ۹درصد، در سال ۹۵ ثبت شد که کمترین تحریم در ایران وجود داشت! با آنکه همه مشکلات ایران به تحریم ربط ندارد، اما تردید نکنید تا تحریمها برداشته نشود، امکان حل هیچکدام از مسائل بنیادین اقتصاد ایران نیست. ما میگوییم و دیگران نمیشنوند!»
احسان رضاپور
کارشناس بازار سرمایه
تغییرات مدیران اقتصادی به رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار رسید و سرانجام بعد از گمانهزنیهایی که میشد «مجید عشقی» برای ریاست سازمان انتخاب شد. اکنون بازار سرمایه ایران در وضعیتی به سر میبرد که انتظارات فراوانی از وی وجود دارد و باید اقدامات مهم و سریعی صورت گیرد تا شرایط بازار بهبود پیدا کند. مهمترین اقداماتی که باید صورت گیرد در ادامه بیان میشود:
۱- صیانت از حقوق سهامداران شرکتهای بورسی و حفاظت از حقوق و منافع آنها که به واسطه سیاستگذاریهای غلط ممکن است مورد تهدید قرار گیرد و جاذبههای مالی را از فعالیتهای شفاف اقتصادی به سمت واسطهگری و سوداگریهای غیرمولد سوق دهد و زمینهساز افزایش فساد و خروج سرمایهها از تولید شود.
۲- نظارت سازمان بورس بر رعایت اصول حاکمیت شرکتی و رعایت حقوق و منافع سهامداران خرد نیز از جمله نکاتی است که طی سالهای اخیر مورد غفلت واقع شده است. استقلال و سیاستگذاری صحیح و شفافسازی در خصوص رویهها و شاخصهای شایستگی انتخاب مدیران میتواند در ارتقای شفافیت و افزایش منافع سهامداران اثرگذار باشد. بعضا کوتاهیهای جدی در اقدامات مدیران شرکتها به واسطه وابستگیها و ارتباطات و سازوکارهای انتخاب اشخاص به سازمانها و ارگانها یا برخی سهامداران در گروهها به چشم میخورد که حقوق سهامداران خرد را به شکل صحیح و جدی مورد مطالبه قرار نمیدهند بنابراین تقویت جایگاه و ضرورت پیادهسازی اصول حاکمیت شرکتی نیز جزو موضوعات مهم و اثرگذار در شفافیت و جلب اعتماد سرمایهگذاران خواهد بود که باید برای آن تلاش شود.
۴- توسعه ابزارها و تقویت دسترسی و ضریب نفوذ آنها در بازار جهت فراهم شدن امکان مدیریت ریسک و فراهم بودن فرصت سودسازی در شرایط مختلف بازار میتواند در واقعی شدن بازار و رفتار صحیحتر در روندهای قیمتی موثر باشد و اثرات بیشواکنشیهای ناشی از هیجانات را در نوسانات مثبت و منفی محدود سازد.
۵- توسعه و تنوعبخشی بازارها و سیاستگذاری جهت تسهیل ورود و پذیرش شرکتها در بورسها با هدف توسعه شفافیت و فراهم شدن امکان تامین مالی و توسعه کسب و کار آنها و رشد و تعالی بنگاههای اقتصادی از دیگر سیاستهایی است که میتواند در دستورکار قرار گیرد.
۶- تلاش جدی برای حفظ نقدشوندگی بازار سرمایه و جلوگیری از جریمه شدن سهامداران شرکتها با توقفهای مکرر یا بعضا طولانیمدت ناشی از تخلفات عدهای محدود در بازارها یا ناشی از قصور مدیران نیز از دیگر موارد مهمی است که رئیس جدی سازمان بورس و اوراق بهادار باید در دستورکار خود قرار دهد.
۷- همچنین رئیس سازمان بورس باید در جهت تسریع رسیدگیها و صدور آرای مختلف دعاوی بااهمیت مربوط به شرکتهای سهامی عام نیز تلاش کند.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ۷راهبرد و ۳ محور اصلی برنامههای کلان بازارسرمایه را در دوره جدید اعلام کرد. مجید عشقی درباره راهبردها و برنامههای کلان بازار سرمایه در دوره مدیریتی جدید گفت: همانطور که مقاممعظم رهبری، در بیانیه گام دوم انقلاب، محورهای اصلی راهحل مشکلات اقتصادی کشور را درونزایی اقتصاد، مولد و دانشبنیان شدن، مردمیکردن و کاهش تصدی دولت و نهایتا برونگرایی با استفاده از تمام ظرفیتهای کشور اعلام فرمودهاند، سازمان بورس و اوراقبهادار در دوره جدید تلاش میکند با این جهتگیری و در نظر قراردادن اهداف کلان خود شامل حمایت از سرمایهگذاران، ایجاد بازار شفاف، کارآ و منصفانه و کاهش ریسک فراگیر، سیاستها و برنامههای خود را تنظیم، اجرا و رصد کند.
برنامه رئیس جدید بورس برای بازار سرمایه
او تاکید کرد: راهبردها و رئوس برنامههای هیاتمدیره جدید سازمان در جلسه شورایعالی بورس مطرح و مقرر شد برنامه تفصیلی مزبور در اولین فرصت تهیه و برای طرح در جلسات شورایعالی بورس ارائه شود.
۷ راهبرد و ۳ محور اصلی بازار سرمایه
عشقی با اشاره به ۷ راهبرد اصلی سازمان بورس و اوراق بهادار در دوره جدید مدیریت، اعلام کرد: نخستین راهبرد، توجه به مکانیزمهای مدرن بهمنظور افزایش نظارت عامه بر فعالیت ناشران است. دومین راهبرد، توسعه ابزارهای نظارتی به شکل پیشگیرانه و متناسب با توسعه بازار خواهد بود. به گفته رئیس سازمان بورس، راهبرد سوم، اصلاح قوانین و مقررات به سمت افزایش عدالت و پاسخگویی در کل بازار است و تقویت اکوسیستم تامین مالی در سطح متوسط و خرد از طریق ابزارهای نوین بهعنوان چهارمین راهبرد دنبال خواهد شد.
عشقی، اعلام کرد: تسهیلگری و توسعه زیرساختهای جذب و مدیریت سرمایه خارجی در بازار در کنار بازمهندسی ساز و کار رسانهای و نشر اطلاعات در بازار و تقویت نظارت بر آن، راهبردهای پنجم و ششم مورد نظر سازمان بورس و اوراق بهادار در دوره جدید است.
به گفته رئیس سازمان بورس، آخرین راهبرد مدیریت جدید، بازمهندسی نسل نوین زیرساختهای فنی با هدف افزایش امنیت، پایداری و سهولت دسترسی خواهد بود.عشقی، در تشریح رئوس برنامههای هیاتمدیره جدید سازمان بورس، توضیح داد: بر مبنای راهبردهای اشاره شده در بالا که با در نظر گرفتن اهم چالشهای بازار سرمایه تدوین شدهاند، برنامههایی در سه محور در دستور کار قرار گرفته است. به گفته رئیس سازمان بورس، نخستین محور رئوس برنامههای هیاتمدیره جدید، تمرکز بر ماموریت و رسالت اصلی سازمان مبنی بر توسعه بازار سرمایه است. او تاکید کرد: این برنامه محوری با تکیه بر مواردی چون افزایش سهم تامین مالی بخش تولید و توسعه بنگاهها از بستر بازار سرمایه؛ تنوعبخشی و تعمیق بازار سرمایه (در ابعاد بازار، ابزار و نهاد)؛ افزایش شفافیت و کیفیت اطلاعات منتشرشده در بازار سرمایه؛ مقرراتزدایی، اصلاح فرآیندهای کاری و افزایش کارآیی بازارهای مالی؛ توسه نهادهای مالی و انحصار زدایی؛ توسعه و تقویت زیرساختهای فنی؛ تسهیلگری و شفافسازی صدور مجوزها در بازار سرمایه و توسعه بازار بدهی و افزایش نقدشوندگی آن بهعنوان مکمل بازار سهام دنبال خواهد شد.
عشقی «حرکت به سمت نظارت هوشمند و فراگیر» را بهعنوان دومین برنامه محوری هیاتمدیره جدید معرفی و اعلام کرد: این برنامه از طریق ارتقای ابزارهای نظارتی متناسب با رشد بازار و تکنولوژی؛ ایجاد ساز و کار تعاملی و نظارت عموم سرمایهگذاران (خرد و عمده) بر بازار؛ استقرار نظام جامع مدیریت ریسک در بازار؛ اصلاح نظام حاکمیت شرکتی و حفظ حقوق سرمایهگذاران؛ شناسایی و پیگیری فعالیتهای متخلفانه و مجرمانه در بازار با استقرار سامانههای پایش هوشمند بازار؛ ابهامزدایی از مقررات و رفع خلأهای مقرراتی و تسریع، کارآ و اثربخش کردن فرآیندهای رسیدگی به تخلفات اجرایی خواهد شد.
به گفته رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، آخرین محور از رئوس برنامههای هیاتمدیره جدید با محوریت «فرهنگسازی و نظمبخشی به فضای گردش اطلاعات در بازار سرمایه» به اجرا درخواهد آمد.
او گفت: در اجرای سومین برنامه محوری، پایش و توسعه حداکثری درگاههای رسمی و دارای مجوز ارائه اطلاعات؛ تدوین برنامههای گسترده آموزشی، ترویج و فرهنگسازی با استفاده از ظرفیت ارکان بازار سرمایه و نهادهای مالی فعال در آن و دانشگاهها؛ تقویت درگاههای اطلاعرسانی تخصصی در حوزه بازار سرمایه و تعامل با فعالان بازار سرمایه جهت ساماندهی به گردش اطلاعات در فضایمجازی مدنظر قرار خواهد گرفت.
عشقی ابراز اطمینان کرد: با اجرای برنامههای بالا، به اهداف تعیینشده در حمایت از سرمایهگذاران و کسب اعتماد آنها و ایجاد بازار کارآ دست خواهیم یافت. رئیس سازمان بورس در عین حال تاکید کرد: در کنار برنامههای مطرح شده، با توجه به شرایط موجود، پروژه بزرگ سهام عدالت با توجه به گستردگی و پیچیدگیهای آن با بهرهگیری از نسل نوین زیرساختهای فنی و تکنولوژی، در دستور کار جدی هیاتمدیره سازمان خواهد بود.
او با اشاره به اهمیت منابع انسانی در تحقق اهداف و برنامههایش برای بازارسرمایه گفت: اجرای این برنامهها بیشک، بدون اتکا به سرمایه انسانی که در بدنه بازار سرمایه و بهویژه در ارکان اصلی بازار، مشغول به فعالیت هستند، امکانپذیر نخواهد بود؛ بنابراین توجه ویژه به سرمایه انسانی و اصلاح ساختارهای اداری از اولویتهای درون سازمانی هیاتمدیره جدید است.
رییس سازمان بورس در پایان، از تمامی فعالان و ذینفعان بازار سرمایه شامل عموم مردم، ارکان بازار، نهادهای مالی، ناشران، دستگاههای نظارتی و سیاستگذار درخواست کرد؛ با ارائه راهکارها و پیشنهادهای خود هیاتمدیره جدید را در غنابخشی به برنامهها و تحقق هرچه بیشتر آنها یاری کنند.
پیمان مولوی
کارشناس بازار سرمایه
انتخاب ریاست جدید سازمان بورس در کوتاهمدت تاثیر چندانی در بازار سرمایه نخواهد داشت، از اینرو بهنظر میرسد پالسهای مثبت فعلی مقطعی است. بهعبارتی میتوان گفت اینکه برخی اظهار کردهاند با ورود رئیس جدید همهچیز درست میشود، فرافکنی است. اینکه رئیس جدید از چه طیف مدیرانی بوده، چه دیدگاهی دارد، عملکرد او چگونه است و چه تغییراتی ایجاد خواهد کرد مهم ارزیابی میشود اما در واقع زمان نشان میدهد که عملکردها چگونه خواهد بود و چقدر موفقیت کسب میشود. همچنان موضوعاتی همچون بحث مذاکرات، وضعیت نقدینگی و اینکه اقتصاد به چه سمتی حرکت میکند مهم است؛ چراکه در این موارد با ابهام مواجه هستیم.
به جرات میتوان گفت تا زمانی که تحریمها و مباحث مربوط به توافق هستهای و احیای برجام تعیینتکلیف نشود، روند قیمت دلار برای سرمایهگذار مشخص نشود و در ادامه مسیر سرمایهگذاری ابهاماتی از این دست وجود داشته باشد، نوسان و سرگیجه قیمت سهام همچنان پابرجاست.۷۰درصد احتمال تداوم وضعیت فعلی برای سرمایهگذاریهای حرفهای و ۳۰درصد رسیدن به توافق پیشبینی میشود. اکنون نیز مذاکره برای مذاکره در حال انجام است. به این معنی که نخست باید دیپلماتها وارد بروکسل شوند و به توافق برسند که در وین شروع به مذاکرات کنند. چنین مسیری یعنی طولانیشدن پروسه مذاکرات.
در اقتصاد کشور هر ثانیه ۴۰میلیون تومان نقدینگی در حال ایجاد شدن است. سرمایهگذاران چنین مواردی را مورد توجه قرار میدهند و تغییرات رئیس جدید در سازمان بورس خیلی حائزاهمیت نیست. افزایش ۴۰ هزار واحدی نماگر اصلی بورس تهران در واقع یک خوشامدگویی به رئیس سازمان بود. از این پس نیز بازار به واقعیتهای موجود برمیگردد. به اعتقاد بنده مسیر ریاست قبلی سازمان بورس در حوزههایی اعم از مقرراتزدایی، ارائه مجوزهای جدید، افزایش شفافیت بازار و مواردی از این قبیل باید تداوم پیدا کند. در صورتیکه مذاکرات فرسایشی شود و دلار نیز به نوسان فعلی خود ادامه دهد، به احتمال ۷۰درصد تمام بازارهای مالی نسبت به ابتدای سال کم و بیش رشد خواهند کرد.
سرمایهگذاران نیز باید در چنین شرایطی دست بهعصا حرکت کنند و از تورم نیز عقب نمانند چراکه ریسک مذاکرات کماکان وجود دارد. در نقطه مقابل در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات یقینا برای کوتاهمدت بازارها وارد تعلیق میشوند چراکه این رویداد در قیمت دلار تاثیرگذار خواهد بود و این ارز را احتمالا به ارقامی کمتر از ۲۵ هزار تومان هدایت کند.
دنیای اقتصاد
مصطفی امیدقائمی
کارشناس بازار سرمایه
شرکتهای تولیدکننده محصولات پایه که غالبا در بازارهای جهانی مورد معامله قرار میگیرد، بخش قابلتوجهی از بازار سهام کشور را تشکیل میدهد. طی چند روز گذشته قیمت جهانی محصولات پایه بهشدت افزایش پیدا کرده است و خوشبینیهای زیادی در این زمینه از سوی سرمایهگذاران ایجاد شده است. بهنظر میرسد که قیمت محصولاتی اعم از نفت، مس، فولاد، روی و مواردی از این قبیل با تداوم افزایش قیمتهای جهانی روبهرو شوند. چنین موضوعی در واقع باعث ایجاد رونق در بورس شد.
در صورتیکه مذاکرات به نتیجه مطلوبی برسد کاهش جدی در قیمت دلار را تجربه نخواهیم کرد. به اعتقاد بنده افزایش قیمتهای جهانی محصولات خیلی بیشتر از کاهشی است که برای دلار تصور میشود، ضمن اینکه رسیدن به نتیجه در حوزه مذاکرات از هزینههایی که برای جابهجایی پول، حمل و نقل و سایر هزینههای ناشی از تحریم که بنگاهها متحمل شدهاند یقینا میکاهد. این رویداد میتواند نویدبخش بازاری مطلوب باشد، هرچند که دلار با افت چند درصدی نیز مواجه شود.
گشایشهای اقتصادی برای تحقیق و توسعه، فروش محصولات، نقل و انتقال پول در پی به نتیجه رسیدن مذاکرات ایجاد خواهد شد که رونق آن نیز در بازار سرمایه تبلور پیدا میکند.
ضمن آنکه برای بازاری که نوسان ۵درصدی دارد، طبیعی است که همراه با افت و خیز باشد. اتفاقات جهانی و پایانیافتن کووید-۱۹ در کنار خوشبینیهایی که نسبت به اقتصاد جهانی وجود دارد، توام با به نتیجه رسیدن مذاکرات میتواند باعث ایجاد دوره رونق در بازار سهام شود.
فارغ از این موارد سازمان بورس و اوراق بهادار وظیفه نظارتی دارد. حال سیاستهایی که در بخشهایی همانند وزارت نفت یا وزارت صمت اتخاذ میشود، در صورتیکه حاوی پیامهای مثبتی برای بازار سهام باشد (با توجه به قصد دولت برای حمایت از بازار سرمایه، حفظ حقوق سهامداران و سرمایهگذاری در بورس و اوراق بهادار) به واقع مشخص خواهد کرد که رونق میتواند ادامهدار باشد یا خیر. پیامهایی که احتمالا در غالب بخشنامه و دستورالعملها در آینده به بازار مخابره خواهد شد و در عملکرد شرکتهای نمایان میشود.
بعد از چندین سال بحث و مناقشه بر سر صندوق قابل معامله بیتکوین، سرانجام سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال با تایید ضمنی ایالاتمتحده در این صندوقها امکانپذیر خواهد شد. کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالاتمتحده (SEC) در روز جمعه در نشست با پنج کمیسیون تنظیمکننده (رگولاتور) در این مورد، مجوز فعالیت این صندوقها را صادر کرد. صندوق ProShares که تابستان ۲۰۲۰ برای فعالیت در این حوزه اعلام آمادگی کرده بود، به احتمال زیاد فعالیت خود را با شروع هفته کاری جدید در ایالاتمتحده، آغاز خواهد کرد. طرفداران این صندوقها معتقدند که فعالیت آنها میتواند یک گزینه در دسترستر نسبت به سرمایهگذاری و معامله مستقیم در بازار برای افراد علاقهمند به این حوزه باشد.
صعود رمزارزها با تایید ابزار جدید
در پی این خبر بیتکوین نیروی لازم برای حرکت به سمت سقف تاریخی خود را پیدا کرد و در روز گذشته توانست تا اواسط کانال ۶۲ هزار دلاری پیشروی کند. به نظر میرسد در صورت آغاز فعالیت این صندوق در روز دوشنبه بیتکوین بتواند سقف تاریخی جدیدی را برای خود به ثبت برساند. سایر ارزهای دیجیتال نیز با پیروی از پادشاه دنیای دیجیتال صعودی شدند. دومین ارز بزرگ بازار، اتریوم در روز گذشته با رشدی ۴درصدی به مرز ۴ هزار دلار بازگشت.
گام بعدی در قانونیشدن رمزارزها
معاملات آتی بیتکوین به احتمال زیاد از روز دوشنبه آغاز میشود. جیمز سیفارت، تحلیلگر بلومبرگ گزارش کرده است که از روز دوشنبه صندوق قابل معامله بیتکوین معاملات خود را آغاز خواهد کرد. این خبر هنوز به طور رسمی تایید نشده است، اما بعید به نظر میرسد که کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالاتمتحده مانع از فعالیت صندوق معاملاتی این شرکت شود. طرفداران بیتکوین سالهاست که در حال اعمال فشار به تنظیمکننده مربوطه برای تصویب صندوق قابل معامله بیتکوین هستند.
صندوق قابل معامله بهطور کلی یک وسیله سرمایهگذاری است که عملکرد یک دارایی یا گروههای خاص دارایی را ردیابی میکند. صندوقهای قابل معامله به سرمایهگذاران این امکان را میدهند که بدون اینکه صاحب شکل خاص دارایی باشند، بتوانند به معامله آن بپردازند. صندوقهای قابل معامله برای افرادی که تمایل دارند فقط بر سود و زیان تمرکز کنند، جایگزین سادهتری برای خرید و فروش ارائه میدهد. از آنجا که بسیاری از صندوقهای قابل معامله سنتی، سبدهای بزرگتری از دارایی را با یک ویژگی مشترک – به عنوان مثال تمرکز بر پایداری – هدف قرار میدهند، به سرمایهگذاران اجازه میدهد تا با خرید سهام این صندوقها به راحتی داراییهای خود را متنوع کنند.
سهام صندوق قابل معامله بیتکوین، سهامی است که قیمت محبوبترین ارز دیجیتال در جهان را نمایان میکند. این امر به سرمایهگذاران اجازه میدهد تا بدون گذراندن مراحل پیچیده معامله بیتکوین، از طریق این صندوق خرید کنند. علاوه بر این، از آنجا که دارندگان سهام صندوق، مستقیما روی بیتکوین سرمایهگذاری نمیکنند، نباید نگران روشهای پیچیده نگهداری و امنیت مورد نیاز سرمایهگذاران ارزهای دیجیتال باشند. این اتفاق میتواند قدم بزرگی برای ورود بخش جدیدی از سرمایه به بازار ارزهای دیجیتال باشد. چرا که با شروع فعالیت این صندوقها و کاهش ریسک سرمایهگذاری، افراد عادی که به عنوان معاملهگر شناخته نمیشوند نیز میتوانند در این بازار نقش داشته باشند.
واکنش بازار به مجوز فعالیت
در پی اخبار مجوز فعالیت کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالاتمتحده بازار ارزهای دیجیتالی جان تازهای گرفت. بیتکوین بعد از رسیدن این خبر توانست با حجم قابلقبولی مقاومت ۶۰ هزار دلاری را پشت سر بگذارد و اکنون در مسیر پیشروی خود مقاومت ۶۳ هزار دلاری را میبیند که سقف تاریخی آن نیز به حساب میآید. سایر ارزهای دیجیتالی نیز تقریبا توانستند در مدار صعود قرار بگیرند. اتریوم که دومین رمزارز بزرگ بازار است، طی سه روز گذشته با رشدی ۱۷ درصدی توانست تا ۴ هزار دلار پیشروی کند و در صورت گذر از این کانال قیمتی، میتواند به سقف تاریخی خود یورش ببرد. در پی رشد اخیر رمزارزها، ارزش کلی بازار نیز با رشد بیش از ۴ درصدی به ۲ تریلیون و ۵۰۰ میلیارد دلار رسید.
اگر دلار در نخستین روز هفته، مرز حمایتی ۲۷هزار تومان را از دست میداد، فشار فروش در بازار ارز شدت میگرفت و حتی احتمال نزول به زیر حمایت ۲۶ هزار و ۷۰۰ تومان ایجاد میشد. با این حال، روز شنبه، دلار در مسیر برگشت و صعود قرار گرفت تا کمی انتظارات نزولی تعدیل شود. در بیست و چهارمین روز مهرماه، اسکناس آمریکایی ساعت ۳ بعدازظهر با قیمت ۲۷ هزار و ۲۵۰ تومان به فروش رفت که ۱۸۰ تومان بالاتر از روز پنجشنبه بود. به گفته فعالان، دو عامل در افزایش قیمت دلار نقش داشت.
برگشت حساس در بازار ارز
نخستین عامل، عدم اعلام زمان شروع مذاکرات هستهای بود. برخی از معاملهگران انتظار داشتند که پس از مذاکرات ایران با یکی از نمایندگان اتحادیه اروپا، شرایط مذاکرات احتمالی آتی به صورت شفاف اعلام شود. با این حال، پس از دیدار انریکه مورا با مقامات ایرانی عنوان شد که قرار است مذاکرات در بروکسل ادامه پیدا کند. بازار در هفتههای اخیر به دلیل احتمال شروع دوباره مذاکرات هستهای و لغو تحریمها در مسیر نزولی قرار گرفت. در این شرایط، برخی معاملهگران انتظار دارند که هر چقدر مذاکرات به تاخیر بیفتد، بخشی از خریداران به بازار برگردند. برخی معاملهگران نیز باور داشتند انتشار یک جدول در فضای مجازی و جوسازی پیرامون آن، زمینهساز افزایش خریدها در بازار ارز شد. این جدول که به سازمان برنامه و بودجه نسبت داده شد، عنوان میکرد که در شرایط تحریم، افزایش قیمت دلار ادامهدار خواهد بود و حتی نرخ ارز در دو سال بعد ممکن است به نزدیک ۵۰ هزار تومان برسد. البته سازمان برنامه اصالت وجود چنین جدولی را تکذیب کرد، ولی در بازار مورد توجه قرار گرفت. در این میان، اکثر فعالان اعتقاد داشتند که بازار ارز نسبت به احکام صادر شده برای رئیس پیشین بانک مرکزی و برخی از همکاران او، واکنش خاصی نداشت، هر چند برخی معاملهگران عنوان میکردند که چنین اتفاقاتی ممکن است دست بازارساز را برای مداخله فعالانه در معاملات کوتاه کند. این در حالی است که گفته میشد دیروز نیز عرضه قابل توجهی در بازار صورت گرفته است و همین عامل موجب شد دلار در زمان برگشت خریداران با نوسان خاصی مواجه نشود. دیروز گفته میشد که صرافیهای بانکی قیمت فروش دلار را بالا نیاوردند. به عنوان مثال، در سایت صرافی شهر، قیمت دلار مشابه روز پنجشنبه ۲۶ هزار و ۷۰۰ تومان تعیین شد. افزایش قیمت دلار در روز شنبه موجب شد سکه امامی نیز در جاده صعودی قرار بگیرد. فلز گرانبهای داخلی در نخستین روز هفته، ۷۰هزار تومان رشد کرد و به بهای ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسید. برگشت فلز گرانبهای داخلی به محدوده ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان برای بازیگران بازار اهمیت زیادی داشت. از نگاه آنها برگشت سکه به مرز یاد شده نشاندهنده کاهش قدرت کاهشیهای بازار است.
سکه در هفته گذشته با از دست دادن محدوده ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی با فشار سنگین فروش مواجه شد و حتی تا محدوده ۱۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان پایین رفت. از نگاه برخی معاملهگران محدوده ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی مقاومتی است که سکه در صورت عبور از آن حتی میتواند به بالای مرز ۱۲ میلیون تومان برود.
بازار ارزهای دیجیتال، تاکنون دورههای صعودی شگفتانگیزی را پشتسر گذاشته و هر بار که وارد ابرچرخه جدید خود میشود، توجه کاربران و سرمایهگذاران بیشتری را به خود جلب میکند. اما سوال اینجاست که چطور میتوان این چرخههای صعودی را از پیش تشخیص داد و خود را برای آن آماده کرد؟ چطور میتوان فرصتهای بکر سرمایهگذاری در این بازار را کشف کرد؟ آیا میشود قبل از شکلگیری یک روند جدید نشانههای آن را درک کرد؟
بیتکوین و اتریوم دو مورد از شناختهشدهترین و محبوبترین ارزهای دیجیتال موجود هستند که بیشترین حجم بازار را دارند و بهترتیب، جایگاه اول و دوم را در بین ارزهای دیجیتال به خود اختصاص دادهاند. بیتکوین که نخستین ارز دیجیتال جهان و پادشاه ارزهای دیجیتال است، بهقدری در دنیای امروز ما محبوب است که بعید است کسی برای یک بار هم که شده، نام آن را نشنیده باشد. با این حال، محبوبیت اتریوم هم در بین عموم مردم روزبهروز در حال افزایش است و بسیاری آن را به عنوان ابزار خوبی برای سرمایهگذاری میشناسند.
این دو ارز دیجیتال هم در سبد سرمایهگذاری کاربران تازهوارد و مبتدی و هم در سبد سرمایهگذاری کاربران باسابقه و حرفهای جای دارند. از همین رو، جانماندن از بازار گاوی این دو ارز و استفاده حداکثری از آن، مهارتی است که همه بهدنبال آن هستند. اما آیا سرمایهگذاری در بازار ارزهای دیجیتال محدود به همین دو ارز است؟
تیم دنینگ اخیرا با انتشار یادداشتی در وبسایت مدیوم، راههای هوشمندانه را برای جانماندن از بازار گاوی ارزهای دیجیتال معرفی کرده است.
روزهای خوب در راهند؟
بیتکوین و اتریوم در سال ۲۰۲۱ صعودی تاریخی را تجربه کردند و موفق شدند رکوردهای پیشین خود را بشکنند. اوایل سال ۲۰۲۱ و پیش از اینکه ایلان ماسک با توییتهایش باعث نخستین جرقههای سقوط بازار شود، قیمت این ارزها رشد خوبی را تجربه کرده و به اوجهای تاریخی جدیدی رسیده بود. با وجود نزول قیمت ارزهای دیجیتال که پس از این دوره صعودی رخ داد، بازار این ارزها اکنون به رهبری بیتکوین و اتریوم بهآرامی در حال بازیابی است. قیمتها با قدرت در حال تثبیت هستند و کاربران جدیدی به هر دوی این شبکهها میپیوندند. اگرطبق آنچه دادههای عمومی نشان میدهد، اثر شبکهای بیتکوین و اتریوم تداوم پیدا کند، بهزودی یک ابرچرخه صعودی بلندمدت در بازار شکل خواهد گرفت. صنعت بازی که تا پیش از این تصور میشد سالها طول میکشد تا تحتتاثیر دستاوردهای بلاکچین قرار گیرد، اکنون با ادغام توکنهای غیرمثلی (NFT) در حال دگرگونکردن الگوهای این صنعت است.
این اتفاق تنها محدود به صنعت بازی نیست. بلاکچین مفهوم اقتصاد و امور مالی، شبکههای اجتماعی، رسانههای خبری و حوزه مجموعهداری (کلکسیونری) را بهکلی دگرگون کرده است.
در حال حاضر، اکسی اینفینیتی (Axie Infinity) پرطرفدارترین پروژه بازی بلاکچین است. این بازی شبیه به بازی پوکمون (Pokemon) است؛ اما از بسیاری جهات بر آن برتری دارد. اکسی اینفینیتی اقتصاد مختص خود را ایجاد کرده و شغلهای واقعی به افراد میدهد. چنین فضایی واقعا هیجانانگیز است. انگار اتفاقات سال ۱۹۹۶ دوباره در حال رویدادن است و گویی دقیقا در روزهای قبل از انقلاب اینترنت هستیم؛ درست قبل از آنکه اینترنت همهچیز را تغییر دهد و پدران ما را مجبور کند که دستگاههای فکس خود را به سطل زباله بیندازند. تورم در بسیاری از کشورها فراتر از دو درصدی است که دولتها وعده داده بودند.
تقاضای آسیا برای نفت آمریکا بهدنبال افزایش قیمت نفت سایر مناطق در نتیجه بحران انرژی افزایش یافته است.
به گزارش خبرگزاری بلومبرگ، طبق گفته تاجران نفتی، چین و سایر خریداران آسیایی نفتکشهای بزرگ حاوی نفتخام ترش آمریکا را در ماه نوامبر تحویل میگیرند و بهدنبال محمولههای بیشتری برای ماه دسامبر هستند. اکثر خریداران بهدنبال درجاتی از نفت آمریکا هستند که قیمت آنها اخیرا به پایینترین رقم طی یکسال گذشته رسیدهاست. اختلاف بین قیمت نفتخام برنت و نفت وستتگزاساینترمدییت آمریکا باعث افزایش صادرات نفتخام این کشور شدهاست. نفتخام آمریکا از ماه آگوست ۳ دلار در هر بشکه ارزانتر از نفت برنت فروخته میشود که به نفع صادرات نفتخام این کشور بودهاست. افزایش تمایل آسیا به نفتخام آمریکا بهدنبال بهبود حملونقل جادهای و در پیش بودن فصل زمستان صورتگرفته است که تقاضا برای نفت را بالا میبرد. در این بین، کمبود عرضه جهانی سوختهای فسیلی باعث افزایش قیمت آنها شدهاست. قیمت نفتخام برنت بهدنبال محدود شدن عرضه از طرف اوپک و متحدانش در پاسخ به همهگیری کرونا، از ۸۵ دلار در هر بشکه گذشته است. وزیر انرژی عربستان در این هفته اعلام کرد ائتلاف اوپکپلاس به رویکرد افزایش تدریجی تولید ادامه میدهد. پیشبینی میشود ۷۰۰ هزار بشکه در روز تقاضای بیشتری برای نفتخام از طرف اروپا و آسیا در زمستان پیشرو وجود داشته باشد که نتیجه افزایش تمایل به نفت بهجای گاز طبیعی است. صادرات نفتخام آمریکا در اینماه احتمالا به ۱/ ۳ تا ۲/ ۳ میلیون بشکه در روز میرسد یعنی بالاتر از ۶/ ۲ میلیون بشکه صادر شده در ماه گذشته میلادی.
پالایشگاه شیراز که در بازار دوم معاملات فرابورس حضور دارد با اعلام شفاف سازی در مورد افزایش سرمایه جذاب و ۹۷۰ درصدی از محل سود انباشته و سایر اندوختهها با صف خرید و رشد قیمت در روز بی حال بازار مواجه شد.
براساس این گزارش، شراز” اعلام کرد : پیرو گزارش منتشره در فضای مجازی ، پیشنهاد افزایش سرمایه شرکت ( از 102 میلیارد تومان به 1.1 هزار میلیارد تومان ) مورد موافقت هیات مدیره قرار گرفته و در صورت تغییر مبلغ افزایش سرمایه ، فوری به اطلاع سهامداران خواهد شد.
کاما در شهریور ماه ۱۰۷میلیارد فروش ثبت کرده و جمع فروش ۶ ماهه ۵۶۷میلیارد شده است، در حالی که شرکت در کل سال مالی قبل ۷۴۱میلیارد فروش داشته است.
میزان فروش محصولات سرب و روی این ماه ۲۵۶۹ تن بوده و در مقام مقایسه باید گفت در سال گذشته مجموعا ۳۷هزار تن فروخته است. جمع فروش ۶ ماهه این شرکت به ۹/ ۱۸هزار تن رسیده است.
میزان تولید محصولات سرب و روی باما در این ماه ۸/ ۹هزار تن بوده و شرکت در سال گذشته مجموعا ۳۸هزار تن تولید کرده و جمع تولید ۶ماه امسال ۵/ ۴۸هزار تن شده است. نرخ فروش شمش روی در این ماه ۷۰هزار تومان و در ۶ماهه سالجاری ۶/ ۶۶هزار تومان به ازای هر کیلوگرم بوده که این عدد برای سال ۹۹، ۵/ ۴۸هزار تومان بوده است.
کپرور در گزارش فعالیت ماهانه منتهی به شهریورماه سال ۱۴۰۰ مجموع درآمدهای شناساییشده طی دوره یک ماهه را مبلغی بالغبر ۱،۰۱۹ میلیارد ریال گزارش کرده است و درآمدهای شناساییشده این شرکت معدنی از فروش محصولات در بازار داخلی حاصلشده است.
شرکت در شهریورماه سال جاری نسبت به ماه گذشته شاهد اُفت ۲۲ درصدی درآمدها بوده و در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته ۷۷ درصد افزایش درآمد را شاهد بوده، مقدار درآمدی که این شرکت معدنی از ابتدای سال مالی تا انتهای شهریورماه با افزایش ۱۳۲ درصد روبهرو بوده، نرخ فروش محصول «زغالسنگ کنسانتره ککشو» در شهریورماه ۳۸،۲۵۱،۹۸۹ ریال به ثبت رسیده که نسبت به سال گذشته ۴۸ درصد افزایش نرخ را شاهد بودهایم.
مقدار فروش محصول «زغالسنگ کنسانتره ککشو» شرکت فرآوری زغالسنگ پروده طبس در شهریورماه برابر با ۲۶،۶۴۱ تن اعلامشده که نسبت به ماه گذشته ۱۵ درصد کاهش فروش را به همراه داشته و همانطور که گفته شد تمامی درآمد شرکت از طریق فروش داخلی بوده است .
شرکت از ابتدای سال مالی تا انتهای شهریورماه ۱۴۰۰ درمجموع ۱۲۸،۷۵۷ تن فروش داشته که نسبت به فروش شرکت در مدت مشابه سال گذشته رشد ۲۴ درصدی داشته و همچنین بیشترین فروش ماهانه این شرکت معدنی از ابتدای سال مالی تاکنون در مردادماه با ۳۱,۴۸۳ تن حاصلشده است.
فروی فروش منظمی ندارد و شرکت هر ماه باتوجه به شرایط صادرات و نرخهای جهانی محصولات خود را به فروش میرساند. در حالی که مقدار تولید در ماههای گذشته در سطح تقریبا ثابتی بوده، شرکت برخلاف ماههای گذشته که کالای تولیدی را نمیفروخت، در مرداد و شهریور اقدام به فروش کالا از محل موجودی خود کرده است.
این شرکت که در دو ماه خرداد و تیر محصولات خود را دپو کرده و فروش زیادی به ثبت نرسانده بود، در مرداد فروش ۲۳۱۹تن و در شهریور ۱۱۷۸تن شمش روی را محقق کرد. تولید این شرکت در شهریور ۶۶۵تن شمش بوده است، در حالی که میانگین تولید پنج ماه گذشته ۷۵۸تن بوده و میانگین تولید ماهانه سال ۹۹ هم حدود ۷۷۹تن بود.
از نظر مبلغی هم این شرکت در مرداد فروش بالای ۱۵۹میلیارد تومان و در شهریور ماه ۸۴میلیارد تومان را به ثبت رسانده است. «فروی» در تیر، خرداد و اردیبهشت به ترتیب ۴، ۳ و ۴۲میلیارد تومان فروش داشته است. مبلغ فروش ۹۹ هم حدود ۵۳۷میلیارد تومان و مبلغ فروش سال ۹۸ در حدود ۲۸۱میلیارد تومان بوده است.
شرکت صنایع کشاورزی و کود زنجان که در بازار پایه زرد فرابورس حضور دارد و از 13 مهر با توقف نماد روبرو است ، ضمن اعلام دلایل تاخیر در افزایش سرمایه از پیشنهاد 476 درصدی هیات مدیره برای این تصمیم خبر داد.
براساس این گزارش، “زنجان” در نظر دارد طی دو مرحله ، سرمایه اسمی 350 میلیارد تومانی را به بیش از 1.66 هزار میلیارد تومان برساند . افزایش سرمایه در مرحله اول از آورده نقدی و مطالبات حال شده و تا هزار و 50 میلیارد تومان و در مرحله دوم از مازاد تجدید ارزیابی بخشی از سرفصل دارایی های ثابت مشهود شامل زمین، دارایی های در جریان تکمیل، اقلام سرمایه ای در انبار و هم چنین سرفصل سرمایه گذاری های بلندمدت و تا بیش از 1.668 میلیارد تومان است .
این افزایش سرمایه هم با هدف تأمین قسمتی از سرمایه لازم برای ادامه احداث کارخانه های تولید یوتیلیتی، آمونیاک و اوره (پروژه در دست ساخت ) و همچنین بهبود نسبت کفایت سرمایه و افزایش توانگری مالی به منظور رعایت بند ح بخش هشتم (الزامات) متن نظام نامه ضوابط و شرایط اعطای تسهیلات صندوق توسعه ملی انجام خواهد شد.
ورود بیشتر شرکتهای سرمایهگذاری و ثروتمندان، رسمیتِ حقوقیِ بیت کوین بهعنوان یک دارایی و در نتیجه رشد قیمت بیت کوین؛ اینها میتوانند مزایای یک ETF بیت کوین باشند. در روی دیگر سکه، این پدیده چالشها و معایب خاص خود را هم دارد.
حالا که در سال ۲۰۲۱ برای اولین بار در آمریکا ETF یا همان صندوق قابلمعامله در بورس پذیرفته شده است، در این مقاله قصد با پاسخ به سؤالات زیر، ایتیاف را بهطور جامع و با زبانی ساده توضیح میدهیم:
- ETF بیت کوین چیست و چگونه کار میکند؟
- ETF بیت کوین چه مزایا و معایبی دارد؟
- تأثیر پذیرش ETF بیت کوین بر قیمت چیست؟
یک ETF سنتی چیست؟
قبل از اینکه به سراغ ETF بیت کوین برویم، بهتر است یک قدم به عقب برگردیم و ببینیم که اصلاً یک ETF چیست؟
صندوق قابلمعامله در بورس (Exchange-traded fund) یا بهاختصار ETF، صندوقی است که در آن یک یا چند دارایی وجود دارد و اشخاص میتوانند با خرید سهام آن صندوق در داراییهای مدنظر خود سرمایهگذاری کنند.
خریدوفروش سهام ETF از طریق بورس انجام میشود و معامله آن مانند معامله یک سهم معمولی است؛ بنابراین رسمی و منطبق بر مقررات بورس یک کشور است.
امروزه برای داراییهای بسیار مهم و کاربردی ازجمله طلا و نفت ETF وجود دارد و هر روز در بورس کشورهای مختلف جهان معامله آنها انجام میشود.
سرمایهگذارانی که سهم ETF خریداری میکنند، میتوانند بدون واردشدن به فرایندهای پیچیده خرید و همچنین بدون تجربه خطر نگهداری از یک دارایی، در آن سرمایهگذاری کنند.
بهعنوان مثال، اگر یک سهم ETF طلا را بخرید، بدون داشتن طلای واقعی در طلا سرمایهگذاری کردهاید.
بهبیان خیلی ساده، یک ETF بیت کوین صندوقی است که داخل آن مقدار زیادی بیت کوین واقعی وجود دارد یا به بازار آتی بیت کوین (نسبت به نوع صندوق) متصل است. اشخاص حقیقی و حقوقی میتوانند سهام ETF بیت کوین را مانند یک سهم در بورس معامله کنند. قیمت سهام صندوق بر اساس قیمت بیت کوین بالا و پایین میشود.
سهام ETF بیت کوین بهجای صرافیهای ارز دیجیتال، در بورس خریدوفروش میشود. بدیهی است که معاملات فقط در ساعتی که بورس یک کشور باز است، انجام میشود.
بهطور کلی دو نوع صندوق قابلمعامله در بورس برای بیت کوین وجود دارد:
- ETF فیزیکی: این نوع صندوق بهطور کامل با بیت کوین واقعی پشتیبانی میشود؛ خطر بزرگی که برای آن وجود دارد این است که نگهداری بیت کوین واقعی (در حجم بالا) بسیار مشکل است.
- ETF آتی (فیوچرز): این نوع صندوق بهطور مستقیم با بیت کوین پشتیبانی نمیشود؛ بلکه از بازار قراردادهای آتی (فیوچرز) استفاده میکند. توضیح کامل قراردادهای آتی در این مقاله نمیگنجد؛ اما همین قدر بدانید که بیت کوین واقعی در آن نگهداری نمیشود و فقط با قیمت بیت کوین ارزش سهام بالا و پایین میشود. ETFهای بیت کوینی که قرار است در آمریکا پذیرفته شود از این نوع هستند.
چرا خودِ بیت کوین را نخریم؟
یکی از اصلیترین سؤالاتی که ممکن است درباره صندوق بورسی بیت کوین مطرح شود این است که دقیقاً ETF بیت کوین چه مزیتی برای سرمایهگذار دارد که باعث میشود بهجای خرید خودِ بیت کوین، کسی سهم بورسی آن را بخرد. شاید برای یک سرمایهگذار معمولی خریدِ خود بیت کوین بهتر باشد؛ اما برای اشخاص ثروتمند یا شرکتهای سرمایهگذاری، خرید سهم ETF فرصت فوقالعادهای است؛ به دلایل زیر:
رسمیت قانونی ETF
یک ETF بیت کوین از سمت نهادهای قانونگذار به رسمیت شناخته میشود. اگر یک سازمان بزرگ باشید و از خرید مستقیم بیت کوین به دلایل حقوقی نگران هستید، میتوانید روی صندوق بورسی آن سرمایهگذاری کنید تا تحت پوشش و حمایت نهادهای قانونگذار هم قرار بگیرید. بهعنوان مثال، در آمریکا کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) بهطور مستقیم وظیفه دارد از سرمایهگذاران ETF در مقابل خطرات متعدد بازار محافظت کند.
همچنین بر اساس قوانین اوراق بهادار، امکان بهارثرسیدن ETF وجود دارد و این برای کسانی که نگران سرنوشت بیت کوینهای خود بعد از مرگ هستند یک مزیت کمنظیر است.
سهولت سرمایهگذاری و نگهداری
برای کسی که در بازار بورس فعالیت کرده باشد، واردشدن به دنیای ارزهای دیجیتال پیچیده به نظر میرسد. چنین شخصی برای سرمایهگذاری در بیت کوین میتواند سهم صندوق را مانند یک سهم عادی در بورس بخرد.
اگر شخص ثروتمندی باشید و بخواهید مقدار زیادی بیت کوین بخرید، نگرانی درباره نگهداری امن بیت کوینها و همچنین چالش نقدینگی ممکن است آزارتان دهد. در این صورت خرید سهم ETF بهجای بیت کوینِ واقعی میتواند منطقی باشد.
تخفیف یا معافیت مالیاتی
در بیشتر کشورها، ETFها شامل معافیت یا تخفیف مالیاتی هستند. برای شخصِ سرمایهگذاری که مقدار زیادی بیت کوین دارد، در افتادن با سازمان مالیات خطرناک است و شاید ترجیح بدهد بهجای بیت کوین واقعی ETF آن را بخرد.
تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری
در یک صندوق بورسی، ممکن است علاوه بر بیت کوین در داراییهایی دیگری مانند سهام شرکتها یا طلا سرمایهگذاری شود؛ بنابراین شخصی که سهم یک ETF را دارد میتواند از سود تمام داراییهای موجود در صندوق بهطور همزمان بهرهمند شود.
در حقیقت سرمایهگذاری در ETF یکی از بهترین راههایی است که کمک میکند به این ایده عمل کنید: «همه تخممرغهایت را در یک سبد نگذار.»
پذیرش ETF چه تأثیری بر قیمت بیت کوین دارد؟
از پذیرش ETF برای بیت کوین (بهخصوص در آمریکا بهعنوان بزرگترین بازار سرمایه جهان) همیشه بهعنوان یکی از عواملی یاد میشود که میتواند قیمت پادشاه ارزهای دیجیتال را به «ماه» برساند.
از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۱ کمیسیون بورس آمریکا چندین و چند درخواست متنوع از سمت شرکتهای بزرگ را برای ایجاد صندوق بورسی بیت کوین رد کرده است. با این حال، اکنون (اواخر ۲۰۲۱) که در حال بهروزرسانی این مقاله هستیم انتظارها به پایان رسیده است.
زمزمهها درباره پذیرش اولین ETF بیت کوین در آمریکا تأثیر خود را بر بازار گذاشته و قیمت بیت کوین را به نزدیکی اوج تاریخی خود رسانده است.
شاید پس از راهاندازی اولین ETF بیت کوین، در کوتاهمدت بازار طبق استراتژی «با شایعه بخر و با خبر بفروش» سقوط کند؛ اما در بلندمدت، شانس ورود سرمایهگذاران بزرگ و اشخاص ثروتمند زیاد است و این میتواند بهمعنای تزریق میلیونها دلار سرمایه به بازار باشد.
سرمایهگذاران نهادی با کمک ایتیاف بهصورت قانونی در بیت کوین سرمایهگذاری میکنند و دیگر از بابت قانون و مقررات، بهارثرسیدن و همچنین نگهداری امن بیت کوینها نگرانی نخواهند داشت.
اما این یک روی سکه بود و روی دیگر سکه را هم در نظر گرفت که میتواند آینده بیت کوین را در بلندمدت تغییر بدهد. به سراغ قسمت تلخ موضوع میرویم؛ خطرات و معایب این صندوق.
معایب احتمالی ETFهای بیت کوین
خیلی از اعضای جامعه بیت کوین معتقدند ETF برای بیت کوین نه تنها مفید نیست، بلکه میتواند آینده این ارز دیجیتال را هم تهدید کند. آنها معمولاً برای ادعای خود دلایل زیر را ارائه میکنند:
تمرکزگرایی
طرح صندوق متمرکز برای بیت کوین در طول زمان میتواند هدف اصلی بیت کوین یعنی تمرکززدایی را تهدید کند. طرفداران پروپاقرص بیت کوین عقیده دارند ETF بیت کوین این دارایی را بهسمت تمرکز و انحصار بیشتر میبرد. بهگفته آنها، این خطرناک است که صندوقهای سرمایهگذاریِ انحصارطلب مالک بخش بزرگی از بیت کوینها باشند.
مالکیت بیت کوین حقیقی نیست
در یک صندوق بورسی، صاحبان سهام هر کدام مالک قسمتی از این صندوق هستند؛ اما بهطور واضح مالک واقعی بیت کوینهایی که روی آن سرمایهگذاری کردهاند نخواهند بود.
در واقع طبق قاعدههای بیت کوین، کسی صاحب بیت کوینهایش است که کلید خصوصی یا کلمات پشتیبانی کیف پول خود را در اختیار داشته باشد؛ چیزی که در ETF بیت کوین رخ نمیدهد.
مسئله فورکها
زمانی که هارد فورکی در شبکه بیت کوین رخ بدهد (مانند هارد فورک بیت کوین کش)، مجبور هستیم درباره توزیع ارز دیجیتال جدیدِ حاصل از فورک به صندوق اعتماد کنیم.
با اینکه هر صندوق ETF مشتریان و سرمایهگذاران زیادی خواهد داشت؛ اما این مدیر صندوق خواهد بود که تصمیمات اساسی را مثلاً درباره کوینهای فورکشده خواهد گرفت.
خطر حریم خصوصی
حریم خصوصی دارندگان بیت کوین هم یکی دیگر از نگرانیهای بیت کوینرها است. برای فعالیت در بورس، اشخاص احراز هویت میشوند و اطلاعات شخصی معاملهگران ثبت میشود؛ چیزی که میتواند حریم خصوصی در بیت کوین را کمرنگتر کند و دولتها بیشتر بتوانند روی دارندگان بیت کوین کنترل داشته باشند.
مدیرعامل شرکت ملی نفت معتقد است فروش نفت نباید صرفا بهطرق سنتی انجام شود بلکه باید به صورت حرفهای و قانونی و با بکارگیری تمامی ظرفیتهای بخش خصوصی باشد.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) و به نقل از خبرگزاری خانه ملت؛ محسن خجسته مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به برنامههای خود برای فروش نفت، گفت: از آنجا که سیاست وزارت نفت فروش حداکثری نفتخام و میعانات گازی است، از تمامی مکانیزمهای قابل دسترس و ابزارهای موجود همچون تهاتر، سرمایهگذاری و سایر روشهای فروش بهره خواهیم گرفت با این امید که بتوانیم حداکثر مقدار فروش را منطبق با برنامه بودجه محقق کنیم.
وی با اشاره به تمایل شرکت ملی نفت ایران به فروش نفت از طریق بورس و ایجاد تنوع در فروش با مشارکت بخش خصوصی، بیان کرد: از تمامی ظرفیتهای قانونی برای فروش نفت چه خریداران خارجی و چه خریداران داخلی صاحب صلاحیت استفاده میکنیم، همچنین معتقدم فروش نفت نباید صرفا به صورت سنتی باشد بلکه باید به صورت حرفهای و قانونی و با بکارگیری تمامی ظرفیتهای بخش خصوصی انجام شود.
چالش کمبود انرژی در دنیا با رشد هزینه تولید فلزات صنعتی و در عین حال، کسری عرضه به دلیل توقف تولید برخی واحدها، زمینه صعود کمسابقه قیمتی در بازارهای جهانی را رقم زده است.
در این شرایط، افزایش تورم جهانی و احتمال استمرار این تورم با وجود اخذ سیاستهای انقباضی از سوی اقتصادهای بزرگ دنیا به دلیل اخلال عرضه از این صعود قیمتی حمایت میکند.
صعود کمسابقه فلزات صنعتی
ظرف هفته منتهی به روز جمعه، پانزدهم اکتبر، فلزات صنعتی در بازارهای مختلف جهانی در مسیر رشد قیمتی قدم برداشتند؛ به نحوی که در نهایت، قیمت آلومینیوم به رکورد جدید تاریخی دست پیدا کرد و مس نیز مجددا به کانال 10هزار دلاری صعودی کرد. سایر فلزات صنعتی نیز از رشد قیمتی ایجادشده در بازار کامودیتیها بیبهره نماندند؛ به گونهای که نیکل ظرف این هفته مجددا به کانال 20هزار دلاری صعود کرد و فلز روی نیز با رشد هفتگی 20درصدی به بالاترین نرخ پس از سال 2006 رسید. دومینوی رشد بهای انرژی، زمینهساز افزایش قیمت فلزات پایه ظرف هفته اخیر بود. این رشد قیمتی از سویی به افزایش هزینه تولید منجر شد و از طرف دیگر، به توقف یا کاهش تولید فلزات صنعتی انجامید. به این ترتیب، زمینه اوجگیری قیمتی در بازار این محصولات فراهم شده است. افت قابل ملاحظه ذخایر اغلب فلزات صنعتی در انبارهای بورسهای بزرگ دنیا موضوع دیگری بود که از این رشد قیمتی حمایت کرد. افزایش خرید در عین اختلال در عرضه، باعث شده است تا موجودی اغلب فلزات صنعتی در بازارهای دنیا رو به کاهش بگذارد که این موضوع از رشد قیمتی در این بازارها حمایت میکند. افزایش تورم جهانی و اختلال در عرضه، فاکتورهای دیگری بودند که ظرف هفته اخیر از رشد قیمتی در بازار فلزات صنعتی حمایت کردند.
رکورد تاریخی بهای آلومینیوم شکسته شد
در روز پایانی هفته اخیر، یعنی جمعه پانزدهم اکتبر، هر تن آلومینیوم در بازار معاملات آتی بورس نیویورک (کامکس) با قیمت 3هزار و 173دلار مورد دادوستد قرار گرفت که این رقم، رکورد تاریخی این محصول بود. همچنین در این روز هر تن آلومینیوم در معاملات نقدی و تحویل فوری بورس فلزات لندن با قیمت 3هزار و 163دلار به فروش رفت که این رقم نیز بیشترین نرخ معامله این محصول در این بازار در طول زمان بود.
رشد بیسابقه بهای انرژی، اختلالات عرضه را تشدید کرده است. با توجه به استمرار کسری عرضه برق در چین، به واحدهای ذوب آلومینیوم در استان چینگهای چین اعلام شد تا تولید خود را بهمنظور کاهش بار در شبکه برق کاهش دهند. در عین حال، رشد کمسابقه هزینه انرژی با محوریت گاز طبیعی در اروپا باعث شده است تا تولید آلومینیوم اولیه که محصولی انرژیبر محسوب میشود، با افزایش هزینه و افت حاشیه سود روبهرو شود. این موضوع توقف تولید در برخی از واحدهای ذوب آلومینیوم اروپایی، ازجمله شرکت هلندی آلدل را به همراه داشته است.
در حالی که رشد بهای انرژی هزینه تولید آلومینیوم اولیه را در کشورهای اروپایی افزایش داده، اتحادیه اروپا عوارض ضددامپینگ را بر آلومینیوم وارداتی از چین وضع کرده است. این عوارض، در حمایت از واحدهای ذوب آلومینیوم واقع در این مناطق وضع شده است، اما میتواند بر هزینههای تولید صنایع تکمیلی مصرفکننده آلومینیوم همچون صنایع خودروسازی، هواپیماسازی و تولیدکنندگان ظروف یکبار مصرف همچون قوطیهای نوشابه هم بیفزاید.
مس در یکقدمی صعود تاریخی
کاهش موجودی فلز مس در انبارهای بورسی و افزایش هزینه انرژی، بهای فلز سرخ را در بازارهای جهانی صعودی کرد. بر اساس گزارش Kingdom Futures، موجودی فیزیکی مس در بورس فلزات لندن به پایینترین سطح خود از سال 1974 رسیده است. این موضوع محرکی قوی برای رشد بهای مس در بازارهای جهانی بود که باعث شد روز جمعه پانزدهم اکتبر، نرخ مس برای تحویل فیزیکی و فوری در بورس فلزات لندن به 10هزار و 555دلار بهازای هر تن برسد. در عین حال، نرخ معامله مس در معاملات آتی کامکس به 4دلار و 72سنت به ازای هر پوند رسید که این رقم تنها حدود 1/5درصد کمتر از اوج تاریخی بهای مس است که در روزهای ابتدایی ماه مه امسال به ثبت رسید. فلز مس جایگاه ویژهای در انرژیهای پاک دارد؛ از این فلز در توربینهای بادی، خودروهای برقی و پنلهای خورشیدی استفاده میشود و همین موضوع باعث میشود تا تقاضا برای آن در سالهای آینده افزایشی باشد. همین موضوع بر جذابیت سرمایهگذاری روی این فلز در بلندمدت میافزاید. همچنین CRU برآورد میکند که تا دهه 2030، استفاده از مس در توربینهای بادی، خودروهای برقی و سایر فناوریهای «سبز» به 6میلیون تن مس تصفیهشده برسد که 20درصد از مصرف جهانی را به خود اختصاص میدهد. جان بناویس (Juan Benavides) از مدیران شرکت دولتی مس شیلی میگوید: افزایش قیمت انرژی، هزینههای تولید مس را تا 6درصد افزایش داده است. وی میافزاید: بهوضوح ترس از تورم جهانی و افزایش هزینه انرژی و سایر مواد مصرفی و اولیه میان تولیدکنندگان وجود دارد. با این حال، موجودی مس در انبارهای دنیا رو به کاهش گذاشته است و به نظر میرسد نقدینگی بالایی در بانکهای سراسر جهان وجود داشته باشد که این موضوع از رشد قیمتی در این بازار حمایت میکند. بناویس ادامه میدهد: تقاضای مس ظرف سالهای پیش رو 2 تا 3درصد افزایش پیدا میکند و این موضوع به کسری 6میلیون تنی در این بازار منجر میشود که تا پایان این دهه ادامه پیدا میکند.
رشد شتابان بهای فلز روی
بهای فلز روی نیز در هفته جاری صعودی کمسابقه را تجربه کرد و قیمت معامله آتی آن در بازار کامکس ظرف روز جمعه به 3هزار و 814دلار به ازای هر تن رسید که این رقم اوج قیمتی این فلز پس از سال 2006 بود. در اوایل هفته قبل شرکت Nyrstar که یکی از بزرگترین تولیدکنندگان روی در جهان است، اعلام کرد که تولید خود را در سه کارخانه مستقر در بلژیک به دلیل افزایش هزینه تولید با رشد بهای انرژی تا 50درصد کاهش میدهد. در عین حال شرکت گلنکور روز جمعه از کاهش تولید در سه واحد ذوب روی خود مستقر در کشورهای اروپایی به دلیل صرفهجویی در مصرف انرژی خبر داد. در حالی که رشد بهای انرژی و تورم جهانی، زمینه صعود بهای فلز روی را همگرا با رشد سایر فلزات صنعتی فراهم کرده، دولت چین به منظور کنترل قیمتی در این بازار، اقدام به آزادسازی ذخایر استراتژیک خود کرده است. دولت پکن در سالجاری میلادی 180هزار تن روی را برای کنترل قیمتی آزاد کرد. انجمن جهانی سرب و روی در آخرین گزارش خود، میزان تولید روی تصفیهشده را در سالجاری میلادی برابر 14میلیون و 130هزار تن تخمین زد که این رقم نسبت به میزان تولید در سال قبل افزایشی 2/5درصدی دارد. در این گزارش آمده است که عمده این رشد تولید از سوی چین محقق میشود. همچنین در گزارش این انجمن برآورد شده که امسال میزان تقاضای جهانی برای فلز روی 6درصد افزایش یابد و به این ترتیب، سرعت رشد تقاضا برای این فلز نسبت به شتاب رشد تولید بیشتر باشد. این موضوع سیگنالی مهم برای رشد قیمتی در این بازار به شمار میرود.
در هفته منتهی به ۲۲مهرماه، یکمیلیون و ۸۱۷هزار تن انواع کالا به ارزش ۱۲۲هزار میلیارد ریال در بازار فیزیکی بورس کالای ایران مورد دادوستد قرار گرفت که نسبت به هفته قبل از آن، رشد ۱۳درصدی را در حجم و ارزش معاملات تجربه کرد.
در این بین، حجم معاملات سیمان، فولاد و سنگآهن در تالار محصولات صنعتی و معدنی و وکیومباتوم، قیر و مواد پلیمری در تالار فرآوردههای نفتی و پتروشیمی قابلتوجه بود. به گزارش کالاخبر، طی هفته اخیر، در تالار محصولات صنعتی و معدنی یکمیلیون و ۳۲۳هزار تن انواع کالا به ارزش بیش از ۵۷هزار میلیارد ریال معامله شد. در این تالار ۹۸۰هزار و ۵۲۰تن سیمان، ۱۸۴هزار و ۸۰۷تن فولاد، ۱۳۵هزار تن سنگآهن، ۱۱هزار و ۳۲۵تن مس، ۶هزار و ۷۲۵تن آلومینیوم، ۴هزار و ۵۰تن روی، ۲هزار و ۵۰۰تن آهناسفنجی، ۲هزار تن کک، ۱۵تن کنسانتره فلزات گرانبها و ۲۰کیلوگرم شمش طلا مورد دادوستد قرار گرفت. در هفته معاملاتی مذکور در دو بخش داخلی و صادراتی تالار فرآوردههای نفتی و پتروشیمی ۴۸۴هزار و ۱۳۲تن انواع کالا به ارزش ۶۲هزار میلیارد ریال به فروش رسید.
مداخله دولت در بازار سرمایه باید به این شکل باشد که شفافیت را افزایش دهد و نظارت کافی بر معاملات و انتشار اطلاعات داشته باشد.
به گزارش پایگاه خبری بازارسرمایه (سنا)؛ رییس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار در گفتگو با رسانه ملی، با بیان مطلب بالا گفت: مداخله دولتها در بازارها عمدتا منجر به انحراف در بازار میشود، دخالت دولت به این معنی که وارد بازار شود و سود قطعی دهد درست نیست.
دکتر مجید عشقی با بیان اینکه کار را با ایجاد ثبات در بازار سرمایه و بازگشت اعتماد سهامداران به بازار سرمایه آغاز کرده است، گفت: یکی از راههای ایجاد ثبات در بازار، بازدهی و سودآوری بلند مدت شرکتها است.
وی افزود: دخالت در سازوکار تولید و و سودآوری شرکتها باید به حداقل برسد به طوری که در طی یک تا دو سال اخیر، دولت از بحث مداخله در قیمتگذاری فاصله گرفته است و ما مطمئن هستیم بازار راه خود را پیدا میکند.
گام اول؛ کمک به افزایش سرمایه شرکتها
دکتر عشقی با بیان اینکه رسالت اصلی سازمان بورس و اوراق بهادار، تجهیز منابع شرکتهاست، ادامه داد: به عنوان اولین برنامه، اقداماتی انجام میدهیم تا تشکیل سرمایه در شرکتهای تولیدی افزایش پیدا کند و از این طریق طرح های توسعه ای جدید بتوانند اجرا شوند؛ این موضوع سبب می شود تا شرکت ها در بلند مدت سودآوری خوبی داشته باشند؛ ضروری است سهامداران نیز با دید بلند مدت سهام شرکتها را خریداری کنند.
افزایش نقدشوندگی در بازار بدهی از تاثیر آن در بازار سهام می کاهد
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار توسعه بازار بدهی را یکی دیگر از برنامههای هیات مدیره جدید عنوان کرد و افزود: ردر نظر داشته باشید با توجه به سطوح مختلف ریسک پذیری، سرمایهگذاران مختلفی در بازار وجود دارند. گروه اول سهامدارانی هستند که به خرید سهام علاقه دارند و سهام خریداری میکنند و گروه دوم نیز سرمایهگذارانی هستند که اوراق با درآمد ثابت خریداری میکنند.
وی ادامه داد: سهامدارانی که سهام خریداری کردند، سهام خود را نمیفروشند تا اوراق خریداری کنند؛ زیرا این دو بازار از یکدیگر متفاوت هستند و مخاطبان و بازیگران خاص خود را دارند، هرچند که بر یکدیگر تاثیر می گذارند.
مجید عشقی بیان کرد: اگر بازار بدهی را با ابزارهای بدهی و نهادهای مالی توسعه دهیم و میزان نقد شوندگی اوراق را در بازار بدهی افزایش دهیم دیگر شاهد تاثیر این بازار بر بازار سهام نخواهیم بود.
کیفیت و شفافیت گزارشهای مالی افزایش یابد
وی درباره گردش شفاف اطلاعات در بازار سرمایه بیان کرد: در ۱۰ سال گذشته، از شرکتها به سختی گزارشهای مالی درستی دریافت میکردیم، ولی اکنون اتفاقات خوبی افتاده است، به طوریکه از نظر کمیت مشکلی در اخذ گزارش از شرکتهای پذیرفته شده در بورس نداریم؛ کیفیت و شفافیت گزارشها تنها موضوع مورد بحث است که در این رابطه اقدامات خوبی را آغاز کردیم.
عشقی ادامه داد: سازمان بورس و اوراق بهادار اقدامات مناسبی در این خصوص انجام داده، در تلاش هستیم تا کیفیت اطلاعات منتشر شده توسط شرکتهای پذیرفته شده در بازار سرمایه را افزایش دهیم.
وی بیان کرد: اگر کیفیت اطلاعات افزایش یابد، شفافیت اطلاعات بیشتر می شود که در نتیجه آن، سرمایهگذاران میتوانند درست تر تصمیمگیری میکنند، زیرا اطلاعات مبهم باعث ضررهای زیادی به سهامداران میشود. امیدواریم این شفافیت باعث شود اطلاعات در زمان مناسب و با کیفیت خوب به دست سرمایهگذاران برسد.
رشد اخیر قیمت نفت که برخی رسانههای بینالمللی از آن به عنوان بحران قیمت انرژی یاد میکنند، سبب شد تا قیمت فلزات هم با رشد مناسبی در هفته گذشته مواجه شود.
یک تحلیلگر بازار کالا در گفت و گویی با پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) با بیان مطلب فوق گفت: پس از پایان معاملات هفته گذشته در بورس فلزات لندن، مس دوباره از ۱۰ هزار و ۵۰۰ دلار عبور کرد، روی به ۳۸۰۰ دلار رسید و آلومینیوم و نیکل هم با رشد قابل ملاحظهای همراه شدند. رشد قیمت فلزات در حالی رخ داده که همچنان نگرانیهای فزایندهای در مورد بحران بدهی یکی از بزرگترین شرکتهای توسعه ساخت و ساز چین وجود دارد.
پرویز امانیان افزود: برخی تحلیلگران بازار معتقدند در زمستان و در جاهایی که امکان پذیر باشد، تقاضای نفت از طریق سوییچ گاز به نفت برای تولید برق و گرمایش افزایش می یابد و به حمایت از قیمت کمک می کند. این در حالی است که اکنون قیمت نفت خام برنت به ۸۵ دلار در بشکه نزدیک شده است.
وی ادامه داد: گزارش اشتغالِ وزارت کار آمریکا در هفته گذشته نشان داد که بر خلاف پیش بینی ها، این کشور در ماه سپتامبر فقط ۱۹۴ هزار نفر به فهرست حقوق بگیران بخش غیرکشاورزی افزوده، در حالی که پیش بینی ها حاکی از ایجاد ۵۰۰ هزار شغل بوده است.
امانیان تاکید کرد: این آمار که کمترین افزایش را در ۹ ماه اخیر نشان می دهد، سبب کاهش موقتی ارزش دلار شد؛ البته ارزش دلار دوباره افزایش یافت، زیرا سایر موارد گزارش اشتغال از جمله کاهش نرخ بیکاری از ۵.۲ به ۴.۸ درصد، وزن منفی آن را خنثی کرد.
این تحلیلگر بازار کالا، بیان کرد: تلاش های چین برای کاهش تولید فولاد از یک سو به دلیل کاهش کربن و از سوی دیگر تحدید اقتصاد وابسته به بخش ساختمان مورد توجه قرار گرفته است. براین اساس، پیش بینی می شود در صورت تداوم این سیاست ها، تقاضای سنگ آهن در نیمه دوم ۲۰۲۱ کمتر از نیمه اول باشد و احتمال کاهش بیشتر قیمت نیز وجود دارد.
امانیان گفت: البته نباید فراموش کرد که قیمت سنگ آهن با وجود افت شدیدی که در ماه های اخیر داشته، همچنان از میانگین یک دهه قبل بالاتر است.
سیاست کنترلی چین برای قیمت فلزات پایه
وی تصریح کرد: سیاست های چین در مورد کنترل قیمت فلزات پایه همچنان ادامه دارد. اداره ذخایر استراتژیک و مواد غذایی این کشور هفته گذشته اعلام کرد که اوایل اکتبر (ماه جاری) اقدام به فروش ۳۰ هزار تن مس، ۷۰ هزار تن آلومینیوم و ۵۰ هزار تن روی می کند.
امانیان افزود: مقامات چینی پس از افزایش بی سابقه قیمت برخی فلزات در اوایل امسال، مداخله در بازار کالا را افزایش داده اند. اداره ذخایر استراتژیک و مواد غذایی در اوایل جولای و در نخستین فروش خود پس از یک دهه ۲۰ هزار تن مس، ۵۰ هزار تن آلومینیوم و ۳۰ هزار تن روی فروخت و این کار را تا این زمان ادامه داده است.
وی ادامه داد: برخی مقامات از جمله سخنگوی این اداره مدعی شده اند که برنامههای مزایده فلزات به اهداف مورد نظر یعنی ثبات قیمت دست یافته و فشار نوسان های قیمت مواد اولیه بر کارخانه ها را کاهش داده است.
وضعیت مطلوب آلومینیوم در نیمه دوم ۲۰۲۱
این تحلیلگر بازار کالا گفت: آلومینیوم در نیمه دوم ۲۰۲۱ وضعیت نسبتا مناسبی داشته است. چین، بزرگترین تولیدکننده آلومینیوم در جهان به مقابله با آلودگی محیط زیست ادامه داده و اصلاحاتی را با هدف کربن زدایی اعمال کرده است.
امانیان، معتقد است: دولت چین مصرف برق برای صنایع پر مصرف مانند تولید آلومینیوم و فولاد را محدود کرده است. همراه با کمبود برق در بسیاری از مناطق چین، چندین کارخانه ذوب آلومینیوم در استان گوانگشی و سین کیانگ موظف شدند تا تولید خود را محدود کنند.
او تصریح کرد: در نتیجه این اقدامات، کارشناسان انتظار دارند، تولید آلومینیوم چین در سال ۲۰۲۱ کاهش یابد و منجر به کاهش عرضه محصولات در سطح جهانی شود. هرچند که برخی اخبار حکایت از این دارد که تولید آلومینیوم این کشور در ماه های ژانویه-جولای نسبت به مدت مشابه سال قبل و پیک اولیه پاندمی افزایش یافته است.
بدون دیدگاه