اخبار 00/07/07

مقدار فروش اوره داخلی این شرکت در شهریور ماه ۱۱۶‌هزار تن (میانگین ۱۲ماه گذشته ۱۰۰‌هزار تن) و اوره صادراتی ۲۲۸‌هزار تن (میانگین ۱۱ ماه ابتدایی برابر ۱۸۰ ‌هزار تن) بوده است. متوسط فروش سال مالی گذشته نیز برابر ۶۵۹‌میلیارد تومان بوده که در سال‌جاری با رشد بالای ۱۴۷‌درصدی به ۱.۶۳۰میلیارد تومان رسیده است. در سه ماه بهار نیز به ترتیب از فروردین ۱.۶۰۰، ۱.۴۵۰ و ۱.۵۵۰‌میلیارد تومان فروش گزارش شد که در تیر ماه افت کرده و به ۱.۰۴۰‌میلیارد تومان رسید. این ارقام در مرداد و شهریور به ۲.۵۵۰‌میلیارد تومان رسیده است. فروش شرکت در این دوره نسبت به ماه قبل ۱۵/ ۲درصد و نسبت به میانگین ماه‌های قبل ۶۵/ ۵۳درصد افزایش داشته است. جمع درآمدهای این شرکت از ابتدای سال مالی تا پایان شهریور به میزان ۱۹,۸۳۶‌میلیارد تومان است که نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان ۱۵۳‌درصد افزایش یافته است. نرخ اوره صادراتی به صورت ریالی ۹‌درصد بیشتر از ماه قبل و احتمالا حدود ۳۴۵ دلار به فروش رسیده است.

نرخ فروش کود اوره به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی هم بر اساس نرخ‌های بورس کالا مصوب شده است. بر اساس مصوبه هیات وزیران قیمت فروش کود اوره در کیسه ۵۰ کیلویی درب واحد تولیدی و تحویل به شرکت خدماتی حمایتی کشاورزی به مبلغ ۳۹۸،۱۲۵ریال خواهد بود.

سازمان برنامه و بودجه کشور موظف شده ما‌به‌التفاوت حداقل قیمت کشف شده در بورس کالا در ۶ماه گذشته با قیمت فروش شرکت‌های پتروشیمی به بخش کشاورزی را پس از حسابرسی یارانه‌ای در لوایح بودجه سنواتی پیش‌بینی کند تا پس از تصویب و تخصیص اعتبار توسط وزارت جهاد و کشاورزی در اختیار شرکت‌های مذکور قرار گیرد. پتروشیمی پردیس اعلام کرده، تفاوت نرخ اوره تکلیفی با نرخ‌های علی‌الحساب منظور شده در دفاتر برای شهریور ماه ۱۴۰۰ مبلغ ۴.۳۸۳‌میلیارد ریال و مبلغ تجمعی از ابتدای سال مالی به مبلغ ۴۰.۳۴۴‌میلیارد ریال بوده است.

تازه ترین آمارهای منتشر شده از سوی شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه نشان می‌دهد که در شهریور ماه سال جاری ۲۲۲ هزار و ۷۴۸ احراز هویت در سامانه (سجام) صورت گرفته است.

به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) و به نقل از سمات، بر اساس اطلاعات گزارش ماهانه شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه در شهریور ماه امسال، تعداد ۱۶۶ هزار و ۱۳۹ ثبت نام از سوی سرمایه گذاران حاضر در بازار سرمایه در سامانه «سجام» صورت گرفته و تعداد احراز هویت شده‌ها نیز با عبور از ۲۲۲ هزار سهامدار در این ماه به ۲۲۲ هزار و ۷۴۸ مورد رسیده که نسبت به ماه قبل (امرداد) با رشدی بیش از ۱۲۳هزار نفری مواجه شده است.

براساس این آمارها، در امرداد ماه امسال تعداد ثبت نام در سامانه «سجام» ۷۷ هزار و ۸۸۲ و تعداد احراز هویت شده‌ها نیز ۹۹ هزار و ۴۷۱ مورد بوده است.

۵ استان پیشرو در ثبت نام در «سجام»

تعداد نفرات ثبت نام شده در سامانه «سجام» در سومین ماه تابستان به تفکیک هر استان حاکی از آن است که ۵ استان تهران با ۳۷ هزار و ۱۵۸ مورد، کرمان با ۱۲ هزار و ۱۴۱ مورد، خراسان رضوی با ۱۱ هزار و ۶۴۴ مورد، اصفهان با ۱۱ هزار و ۴۹۳ مورد و خوزستان با ۱۰ هزار و ۹۷۱ مورد در صدر بیشترین ثبت نام شده ها در کل کشور قرار دارند.

۵ استان با کم‌ترین ثبت نام در «سجام»

از سویی دیگر بر اساس آمارهای منتشر شده، ۵ استان کهکیلویه و بویراحمد با ۱۱۰۹، خراسان جنوبی با ۱۱۶۹، چهارمحال و بختیاری با ۱۲۶۰، ایلام با ۱۳۱۸ و سمنان با ۱۳۷۸ مورد در انتهای لیست کمترین ثبت نام شده‌های در بین سایر استان ها قرار دارند.

یادآور می‌شود، سامانه سجام «سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان»، برای الکترونیک و خودکار کردن فرایند جمع‌آوری و مدیریت اطلاعات مشتریان است و عملیاتی شدن این سامانه باعث افزایش دقت، سرعت و بهره‌وری در زمینه جمع آوری اطلاعات و ارائه خدمات عمومی و مهم تر از همه، یکپارچگی سامانه های اطلاعاتی شده است.

امروز رینگ بین الملل بورس انرژی پذیرای انواع محصولات پتروشیمی است.

به گزارش پایگاه خبری بازارسرمایه (سنا)، امروز چهارشنبه ۷ مهر ماه کالاهای ریفورمیت (نمونه)، هیدروکربن سنگین، رافینیت و ریفورمیت پتروشیمی بوعلی سینا، نفتای سبک پالایش نفت تهران، پنتان پلاس پتروشیمی پارس، پنتان و نفتای سبک پالایش نفت آبادان، پنتان پلاس پتروشیمی بوشهر، گاز بوتان شرکت نفت ستاره خلیج فارس و میعانات گازی (S-۵۰۰) پالایش گاز خانگیران در رینگ داخلی و ته مانده تصفیه شده برج تقطیر (ATR-۱۴۰) پالایش نفت شازند و هیدروکربن های هیدروژنه سبک (A۸۰) پتروشیمی شازند، هیدروکربن سنگین، ریفورمیت و رافینیت پتروشیمی بوعلی سینا، گاز مایع صنعتی پتروشیمی بندر امام، گاز مایع مجتمع گاز پارس جنوبی، گاز مایع صنعتی MTBE و MTBE (نمونه) پتروشیمی بندر امام، گاز مایع پالایش گاز سرخون و قشم، گاز مایع پالایش گاز فجر جم، گازمایع پتروشیمی پارس، حلال ۴۰۲ شرکت نفت ستاره خلیج فارس، نفت کوره ۳۸۰ سانتی استوکس شرکت ملی نفت ایران و رافینت شرکت پتروشیمی نوری در رینگ بین الملل بورس انرژی ایران عرضه خواهد شد.

دیروز نیز کالاهای حلال ۴۰۲ پالایش نفت تبریز، آیزوریسایکل پالایش نفت شیراز، متانول پتروشیمی شیراز، متانول پتروشیمی زاگرس، اکسیژن مایع و متانول شرکت متانول کاوه، حلال ۵۰۲، حلال ۵۰۳، حلال ۴۰۰، حلال ۴۰۶ و آیزوریسایکل پالایش نفت اصفهان، نیتروژن مایع، سوخت کوره سبک و برش سنگین پتروشیمی تبریز، برش سنگین پتروشیمی جم، برش سنگین پتروشیمی بیستون، ته مانده برج تقطیر (اتمسفریک) پالایش نفت کرمانشاه، MTBE پتروشیمی شیمی بافت، گاز مایع صنعتی و MTBE پتروشیمی بندر امام در رینگ داخلی و اکستراکت سنگین ۴۰DAE شرکت نفت ایرانول در رینگ بین الملل بورس انرژی ایران مورد دادوستد قرار گرفت.

طی معاملات روز گذشته بیش از ۲۱ هزار و ۲۲۹ تن فرآورده هیدروکربوری به ارزش بیش از ۲ هزار و ۳۲۰ میلیارد و ۴۴۱ میلیون ریال در بازار فیزیکی بورس انرژی ایران مورد دادوستد قرار گرفت.

فارغ از اینکه فروش نامناسب اوراق بدهی موجب عقب ماندن از قانون بودجه می‌شود، فضای کلان اقتصاد کشور را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد که یکی از این تبعات رجوع به منابع بانک مرکزی است؛ به‌ عبارتی وقتی تامین مالی دولت از طریق بازار بدهی منتفی شود، راحت‌ترین و محتمل‌ترین گزینه برای جبران آن، استفاده از منابع بانک مرکزی (چه در قالب استقراض و چه در قالب تنخواه‌گردان) است.

مدیر عامل شرکت سرمایه‌گذاری سامان مجد با بیان مطلب فوق به پایگاه خبری بازارسرمایه (سنا) گفت: براساس آمارهای رسمی بانک مرکزی طی سه ماهه نخست ۱۴۰۰، حجم بدهی دولت به بانک مرکزی حدود ۵۵ هزار میلیارد تومان و پایه پولی نیز به‌همین میزان افزایش یافته است. همچنین براساس گزارش خزانه‌داری کل کشور، عملکرد منابع و مصارف بودجه در سه ماهه ابتدایی ۱۴۰۰ نشان می دهد حدود ۵۳.۱ هزار میلیارد تومان از محل تنخواه‌گردان خزانه تامین شده است.
محمد مهدی مؤمن زاده با اشاره به اینکه انتشار اوراق بدهی به‌ خودی خود روی نرخ تورم اثر نمی‌گذارد، تاکید کرد: اعمال سیاست پولی از طریق فروش اوراق بدهی زمانی ضدتورمی خواهد بود که فروش اوراق معادل محور پول باشد، نه اینکه دولت با این کار، هزینه های خود را پوشش دهد.

بازاری با ظرفیت رشد مطلوب
او ادامه داد: بازار اوراق تامین مالی، ظرفیت بسیار زیادی برای رشد دارد. طی سال‌های اخیر، توسعه قابل ملاحظه‌ای در این بازار ایجاد شده است، به طوری که ارزش بازار اوراق در ابتدای سال ۱۳۹۲ تنها حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان بوده و از آن زمان تاکنون بیش از ٢٤٠ برابر رشد کرده است.

مومن زاده درباره نرخ بازده اوراق بدهی بیان کرد: با توجه به پایداری نرخ تورم در سطوح بالا، نرخ بازده حقیقی اوراق همچنان در محدوده ارقام منفی قابل ملاحظه قرار دارد و چشم‌انداز نرخ تورم در نیمه دوم سال نیز حاکی از تداوم محتمل این شرایط است. بنابراین نرخ بازده حقیقی منفی، مانعی جدی برای افزایش تقاضا در بازار اوراق تامین مالی خواهد بود.

دو الزام برای ایجاد تقاضا در بازار اوراق بدهی
این کارشناس بازارسرمایه در ادامه به دو الزام قانونی برای ایجاد تقاضا در بازار اوراق تامین مالی در سال‌های اخیر اشاره کرد و افزود: نخستین الزام قانونی، مربوط به صندوق‌های درآمد ثابت است که ضروری است حداقل ۴۰ درصد از پورتفوی خود را به صورت اوراق نگهداری کنند. دومین الزام که از سال قبل ایجاد شده، مربوط به بانک‌ها است که مجبور به نگهداری ۳ درصد از سپرده‌های خود به صورت اوراق هستند. این دو الزام قانونی، ظرفیت زیادی برای تقاضا در بازار اوراق ایجاد کرده و از آنجا که هر دو الزام مستقیما به نقدینگی و تورم متصل‌اند، به صورت پیوسته در حال رشد خواهند بود.

تقاضا در نیمه دوم سال چگونه است؟
او به بررسی وضعیت تقاضای بازار اوراق تامین مالی در نیمه دوم سال پرداخت و گفت: طی ماه‌های شهریور تا اسفند ۱۴۰۰ حدود ۵۵ هزار میلیارد تومان از اوراق موجود در بازار سررسید خواهند شد و این به معنای وجود ۵۵ هزار میلیارد تومان تقاضای بالقوه از این ناحیه (جانشینی اوراق در پورتفوی سرمایه‌گذاران) در بازار است. از سوی دیگر، رشد حدود ۴۵ درصدی سپرده‌های بانکی طی سال ۱۴۰۰ و رشد حدود ۳۵ درصدی ارزش صندوق‌های درآمد ثابت طی سال، در مجموع ظرفیتی حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان (تقریبا ۲۵ هزار میلیارد تومان از سوی هر یک از این دو نهاد) تقاضای جدید در شش‌ماه باقیمانده تا پایان سال برای اوراق تامین مالی ایجاد خواهند کرد.

مومن زاده تاکید کرد: با توجه به این موارد به نظر می‌رسد طی ماه‌های شهریور تا اسفند حدود ۱۰۵ هزار میلیارد تومان تقاضای جدید (ماهانه ۱۵ هزار میلیارد تومان) در بازار اوراق تامین مالی وجود داشته باشد. از آنجا که در سمت عرضه نیز دولت بازیگر اصلی است و براساس الزامات قانون بودجه سال ۱۴۰۰ تنها امکان انتشار ۶۰ تا ۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق تامین مالی دیگر برای دولت باقیمانده است و برای بخش خصوصی و شهرداری نیز انتظار بر آن است که اقدام به انتشار رقمی حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان کند، انتظار ایجاد عدم تعادل جدی در نرخ بازده وجود ندارد و باقی ماندن نرخ بازده اوراق تامین مالی در محدوده ۲۱ درصد محتمل‌ترین گزینه است.
او افزود: هرگونه تغییر در مفروضات این تحلیل به ویژه کاهش یا افزایش چشمگیر نیاز دولت برای تامین مالی از بازار اوراق (به ویژه در ماه‌های پایانی سال و جهت تسویه تنخواه خزانه) می‌تواند نتایج را دستخوش تغییر اساسی کند.

سیاست‌های پولی دنیا از مسیر نرخ بهره اعمال می‌شود
مومن زاده با تاکید براینکه سیاست‌های پولی در عرف اقتصادهای جهان از طریق اثرگذاری بر نرخ بهره اعمال می‌شود، گفت: رویکرد جدید پولی، بیانگر انتقال از روش‌های مستقیم (تغییر مستقیم حجم پول) به روش‌های غیرمستقیم (عرضه یا تقاضای منابع دولتی در بازار بین بانکی) است.در این رویکرد، بازار بدهی جایگاه با اهمیتی دارد و به‌عنوان اصلی‌ترین اهرم اجرای سیاست پولی شناخته می‌شود.

او با بیان ‌اینکه ارزش بازار اوراق تامین مالی در مردادماه به بیش از ۳۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده است، گفت: در حال حاضر ارزش بازار اوراق تامین مالی معادل ۹.۵ درصد نقدینگی، ۸.۵ درصد تولید ناخالص داخلی، ۸ درصد سپرده‌های نظام بانکی و تنها ۴.۵ درصد ارزش بازار سهام است. از نظر ارزش دلاری نیز بازار اوراق تامین مالی در محدوده ۱۴ میلیارد دلار قرار دارد.
مومن‌زاده، بخشی از این رشد را مربوط به افزایش سطوح قیمت‌ها و نرخ تورم دانست و توضیح داد: محاسبه ارقام حقیقی نشان می‌دهد که در فاصله مذکور، ارزش حقیقی بازار اوراق تامین مالی تنها ۴۲ برابر افزایش یافته است.
او درباره سهم دولت و اوراق شرکتی از بازار اوراق تامین مالی نیز گفت: در ابتدای سال ۱۳۹۲ سهم دولت از بازار تامین مالی تنها کمتر از ۱۰ درصد و سهم اوراق شرکتی بیش از ۹۰ درصد بوده است، اما در حال حاضر حدود ۹۰ درصد اوراق موجود در بازار مربوط به دولت است.

ارزش اوراق شرکتی
به گفته مومن‌زاده،‌ هم‌اکنون مجموع ارزش اوراق شرکتی (اعم از شرکت‌های خصوصی یا شرکت‌های نیمه دولتی نظیر خودروسازان) موجود در بازار کمتر از ۴۰ هزار میلیارد تومان است که در مقایسه با ابعاد بخش تولیدی کشور بسیار ناچیز محسوب می‌شود.

وی افزود: مانده تسهیلات تنها یک شرکت (فولاد مبارکه) در پایان سال گذشته بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان بوده است.
مدیر عامل شرکت سرمایه‌گذاری سامان مجد دربخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان‌اینکه ترکیب بازار اوراق تامین مالی طی سال‌های اخیر در دو نوبت دچار تغییر شده است؛ گفت: اولین تغییرات اوراق تامین مالی مربوط به میانه سال ۱۳۹۴ و با ابداع اسناد خزانه اسلامی بوده که به یکباره با افزایش سهم دولت از بازار اوراق همراه شده است. دومین تغییر اما مربوط به خردادماه ۱۳۹۹ و همزمان با آغاز حراج‌های هفتگی اوراق دولت بوده که موجب افزایش قابل ملاحظه سهم اوراق دولت شده و اوراق مرابحه عام دولت به طور قابل ملاحظه ای منتشر شده است.

رشد ۵۵ هزار میلیارد تومانی ارزش بازار در ۵ ماه نخست۱۴۰۰
او همچنین به مقایسه نرخ رشد بازار در سال گذشته و امسال پرداخت و توضیح داد: نرخ رشد بازار در دو ماه ابتدایی سال گذشته بسیار ناچیز بوده، اما در مقابل در دو ماه پایانی سال و در زمان تسویه حساب‌های دولت (به دلیل افزایش نیاز مالی دولت) نرخ رشد ارزش بازار اوراق به شدت افزایش یافت. همچنین افزایش ارتباط میان بودجه دولت و بازار اوراق تامین مالی سبب کوتاه‌مدت شدن این بازار شد به‌گونه‌ای که میانگین بیش از ۳۰ ماهه فاصله تا سررسید اوراق تامین مالی در ابتدای سال۱۳۹۲ در حال حاضر به دلیل نیاز دولت به تامین مالی و انتشار اوراق کوتاه‌مدت به کمتر از ۲۰ ماه رسیده است.

اما در سال جاری با وجود رشد ۵۵ هزار میلیارد تومانی ارزش بازار در پنج‌ماهه ابتدای سال، سهم اوراق شرکتی کمتر از ۴ هزار میلیارد تومان بوده و بقیه اوراق توسط دولت منتشر شده است. البته طبق روال سال‌های قبل، همچنان در دو ماه ابتدای سال انفعال دولت در انتشار اوراق وجود داشته و واگذاری و فروش اوراق دولتی به صورت جدی از خردادماه آغاز شده است.

معاملات روز سه‌شنبه تالار شیشه‌ای با رشد دو نماگر اصلی سهام آغاز شد اما این روند صعودی ادامه نیافت و در ادامه افزایش فروشندگان سبب عقب‌نشینی شاخص‌ها از سقف روزانه شد. به ‌این ترتیب میزان رشد شاخص‌کل بورس تهران به ۰۵/ ۰‌درصد محدود شد اما نماگر هم‌وزن تن به ‌افت داد و کاهش ۳۳/ ۰درصدی را ثبت کرد. معاملات سه‌شنبه بازار سهام در حالی با سردی تمام دنبال شد که در آن‌سو فعالان بازار ارز شاهد رشد ۷۲/ ۰درصدی نرخ دلار بودند. هر اسکناس آمریکایی روز سه‌شنبه ۲۷ هزار و ۸۵۰ تومان دادوستد شد که ۲۰۰تومان گران‌تر از یکشنبه بود. در حالی رشد نرخ دلار چندان مورد توجه فعالان بورسی طی دادوستدهای روز گذشته قرار نگرفت که افت اخیر قیمت سهام در واکنش به ‌نگرانی‌های برجامی صاحبان سهام به ‌احتمال کاهش نرخ ارز بود.
رشد پتروپالایشی‌ها با اهرم نفت
در بازار جهانی نفت و فلزات به ‌نفع شرکت‌های کامودیتی‌محور قیمت خوردند که واکنش مثبت سهامداران شرکت‌های پتروپالایشی را نیز به‌دنبال داشت. دیروز هر بشکه نفت‌خام برنت از ۸۰ دلار نیز عبور کرد که بالاترین قیمت از اکتبر ۲۰۱۸ یعنی نزدیک به ‌سه سال قبل بود. مهم‌ترین دلیل چنین رشدی که پیش‌بینی می‌شود ادامه داشته باشد، اختلال در عرضه به‌دلیل توفان‌های آیدا و نیکولاس در آگوست و سپتامبر و کندی بازگشت تولید اوپکی‌ها بوده که از روند رشد تقاضا عقب مانده است. در این راستا روز گذشته شاخص گروه فرآورده‌های نفتی رشد ۹۳/ ۱‌درصدی را تجربه کرد و میانگین رشد قیمت سهام زیرمجموعه گروه محصولات شیمیایی نیز به ‌۴۸/ ۰‌درصد رسید. این دو گروه همچنین توانستند بیشترین ارزش دادوستدهای روزانه را به‌خود اختصاص دهند. روز گذشته ۲۸‌درصد از کل ارزش معاملات خرد سهام به‌زیرمجموعه‌های این گروه اختصاص پیدا کرد.

بورس در مسیر انجماد؟
در بازار سهام نگرانی بورس‌بازان از آینده بازار و سیاست‌های اثرگذار بر آن سبب شده تا شاهد دادوستدهای کم‌رمقی باشیم. ارزش معاملات خرد سهام در این روز نیز چنگی به‌دل نمی‌زد و همچنان در بورس زیر ۴هزار میلیارد تومان بود و در فرابورس نیز کمی بیشتر از ۱۵۰۰ میلیارد تومان سهام دادوستد شد. حقیقی‌ها در معاملات روز سه‌شنبه نیز فروشنده بودند و در مجموع دادوستدهای سهام در بورس شاهد جابه‌جایی سهامی به‌ارزش ۲۲۱میلیارد تومان در مسیر حقیقی به ‌حقوقی بودیم. خالص فروش معامله‌گران خرد در سهام فرابورسی نیز ۱۸ میلیارد تومان برآورد شد. در این میان بیشترین خروج پول حقیقی از سهام بورسی، مربوط به ‌زیرمجموعه‌های گروه فلزات اساسی با خالص فروش ۳۷ میلیارد و ۲۵۸ میلیون تومانی سهامداران خرد بود. پس از آن نیز بانکی‌ها شاهد جابه‌جایی ۳۳ میلیارد و ۹۹۵میلیون تومانی در مسیر حقیقی به‌حقوقی بودند. در آنسوی بازار اما دو گروه فرآورده‌های نفتی و محصولات شیمایی با اهرم رشد نفت موردتوجه حقیقی‌ها واقع شدند و در مجموع خالص خرید ۴۱میلیارد و ۴۷۷ میلیون تومانی را رقم زدند. در این میان صندوق‌های معامله‌پذیر نیز که پیش‌تر در روزهای خروج حقیقی‌ها از سهام، شاهد ورود نقدینگی خرد بودند، دیروز با ثبت خالص فروش ۳۹ میلیارد تومانی سهامداران حقیقی مواجه شدند.

بورس سه‌شنبه از دریچه آمار
در روزی که شاخص‌کل بورس تهران به‌رشد ۰۵/ ۰درصدی اکتفا کرد، از ۳۴۷ نماد معامله‌شده، قیمت پایانی ۱۳۷‌سهم (۳۹درصد) مثبت بود و در مقابل ۱۹۷ سهم (۵۷ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۲۸ نماد (۸ درصد) صف خریدی به‌ارزش ۱۱۷ میلیارد تومان تشکیل دادند‌ اما در مقابل شاهد شکل‌گیری صف فروش در ۳۳ نماد بورسی (۱۰‌درصد) به ‌ارزش ۳۹۱میلیارد تومان بودیم. در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس با افزایش ۲۶/ ۰‌درصدی همراه شد، ۱۴۶ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۵۶ سهم (۳۸ درصد) مثبت و ۹۰ سهم (۶۲ درصد) منفی بود. در این بازار ۱۹ نماد (۱۳ درصد) صف خریدی به ‌ارزش ۱۴۹‌میلیارد تومان تشکیل دادند اما ۲۰ نماد (۱۴ درصد) نیز با صف فروشی به ارزش ‌۱۶۲ میلیارد تومان مواجه شدند. بازار پایه نیز دیروز میزبان دادوستد ۱۲۷ نماد بود. در این میان ۴۰ سهم (۳۱ درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۸۱ سهم (۶۴ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۲۷ نماد (۲۱ درصد) صف خریدی به‌ارزش ۶۲ میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به ‌۴۹ نماد (۳۹ درصد) با ارزشی بالغ بر ۱۸۰ میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.

در حاشیه تالار
در همان ساعت ابتدایی معاملات روز سه‌شنبه، کندی سامانه معاملات حاشیه‌ساز شد و به ‌اعتراض سهامداران در فضاهای‌مجازی منتهی شد. روح‌الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس در توضیح دلیل این مشکل به ‌«سنا» گفت: «حجم بالای سفارش‌های نماد «کیمیاتک» کل معاملات بورس تهران را با کندی مواجه کرد.» او این موضوع را طبیعی قلمداد کرده و اضافه کرد: «حجم زیاد سفارش‌ها‌ در نمادهای معاملاتی معمولا سیستم معاملاتی را دچار مشکل می‌کند. این اتفاق به‌ویژه در نمادهایی که عرضه‌ اولیه داشتند بیشتر رخ می‌دهد؛ به ‌این معنی ‌که زمانی که سهامداران عرضه اولیه قصد فروش سهمی را دارند، معمولا بازار با چنین فشار موقتی مواجه می‌شود که البته در مدت کوتاهی رفع می‌شود.» روز سه‌شنبه حدود ۱۷‌درصد از کل ارزش معاملات سهام بورسی مربوط به ‌دادوستد سهام شرکت تازه‌وارد آریان کیمیاتک بود. سهام «کیمیاتک» در میانه شهریورماه عرضه‌اولیه شد و تنها ۱۰ روز را با صف‌خرید همراه شد و در این مدت سودی ۵۵‌درصدی از آن سهامداران خود کرد.

اونس جهانی در مدار نزولی قرار گرفت. بعد از اینکه طلا توانست روز دوشنبه را در مرز هزار و ۷۵۰ دلار به اتمام برساند، در روز سه‌شنبه با ادامه افزایش بازدهی اوراق خزانه‌داری ایالات‌متحده و بهبود شاخص دلار، این فلز گران‌بها نزولی شد و به کف ۵۰ روزه خود رسید. شاخص دلار آمریکا در برابر سبدی از ۶ ارز خارجی، به بالاترین سطح یک ماهه خود رسید و ۶/ ۹۳ واحد ارزش‌گذاری شد. بازدهی اوراق خزانه‌داری ایالات‌متحده نیز با رشدی قابل‌توجه و رسیدن به رکود ماه ژوئن، به ۵۴/ ۱ درصد رسید. این موجب شد طلای جهانی با افتی ۱۵ دلاری، تا هزار و ۷۳۵ دلار حرکت کند. ارزهای دیجیتال نیز در حال تکمیل اصلاح قیمتی خود هستند. روز گذشته بازار رمزارزها بار دیگر قرمزپوش شد. بزرگ‌ترین ارز دنیای دیجیتال در روز گذشته با افتی تقریبا ۴ درصدی همراه شد و به زیر کانال ۴۲ هزار دلاری رسید. آلت‌کوین‌ها اما نزول بیشتری را حس کردند. اتریوم که ماه گذشته توانسته بود تا مرز ۴ هزار دلار پیشروی کند، با این اصلاح قیمتی به زیر ۳ هزار دلار بازگشت و در مسیر خود محدوده حمایتی ۲ هزار و ۸۵۰ دلاری را در پیش دارد. براساس پیش‌بینی تحلیل‌گران، در صورتی که بیت‌کوین بتواند روند صعودی خود را از محدوده ۳۹ هزار دلاری از سر بگیرد، فعالان بازار می‌توانند امیدوار باشند تا موج صعودی در بازار ارزهای دیجیتال بار دیگر کلید بخورد.
سقوط آزاد فلز زرد
همدستی دلار و اوراق علیه طلا
بعد از اینکه امید سرمایه‌گذاران بازارهای جهانی، مخصوصا فعالان در بازار طلا با جلسه سپتامبر فدرال رزرو برای تسریع کاهش حمایت‌ها، ناامید شد، طلا در مدار نزولی قرار گرفت. فلز زرد که بیشتر روز دوشنبه را در بالای مرز هزار و ۷۵۰ دلار سپری کرد، در انتهای روز در همین مرز آرام گرفت. اما در روز سه‌شنبه با ادامه بهبود شاخص دلار آمریکا و رسیدن به سقف ۵ هفته‌ای خود و همچنین افزایش بازدهی اوراق خزانه‌داری ایالات متحده و رسیدن آن به ۵/ ۱ درصد، طلا صبح خود را نزولی آغاز کرد و تا بعد‌از‌ظهر این روز به زیر کانال هزار و ۷۳۵ دلار رسید. این پایین‌ترین ارزش اونس جهانی در تقریبا ۵۰ روز گذشته به حساب می‌آید. از طرفی آغاز بهبود شاخص دلار آمریکا، از هفته پیش آغاز شد. جایی که در نشست ماه سپتامبر، جروم پاول، رئیس فدرال رزرو اعلام کرد که نهایتا تا ماه اکتبر برنامه کاهش خرید اوراق را شروع خواهند کرد و تا سال ۲۰۲۲ نرخ بهره نیز افزایش خواهد یافت. در پی این اظهارات خوش‌بینی نسبت به آینده اقتصاد آمریکا روشن‌تر و موجب شد دلار آمریکا و بازدهی اوراق خزانه‌داری ۱۰ ساله آمریکا صعودی شوند. اوراق ۱۰ ساله خزانه ایالات متحده در پی این رشد به بیشترین میزان بازدهی خود از ماه ژوئن رسید. این اظهارات موجب می‌شود سرمایه‌گذاران در بازارها در دوراهی سرمایه‌گذاری یا سپرده‌گذاری قرار گیرند. اتفاقی که می‌تواند موجب سقوط ارزش طلا در ماه‌های آتی شود که بخشی از آن در روزهای اخیر خود را به منصه ظهور رسانده است. اما از طرفی پاول در اظهاراتی که با قانون‌گذاران در مجلس سنا داشت هشدار داد که علل افزایش اخیر تورم ممکن است بیش از آنچه پیش‌بینی می‌شود دوام داشته باشد. پاول در سخنرانی خود در کمیته بانکداری سنا گفت که رشد اقتصادی «همچنان در حال تقویت» است اما با فشارهای قیمتی ناشی از تنگناهای زنجیره تامین و عوامل دیگر روبه‌رو شده است. این می‌تواند برای طلا خبر خوبی باشد و هرچند برای مدتی کوتاه، ریزش طلا را عقب بیندازد.

فاز پایانی اصلاح ارزهای دیجیتال؟
رمزارزها نتوانستند روند نزولی خود را در هم بشکنند. ارزهای دیجیتال که در اوایل و اواسط هفته توانستند بخشی از افت ارزش خود را جبران کنند در روز سه‌شنبه مجددا نزولی شدند. بیت‌کوین با افتی تقریبا ۴ درصدی به مرز کانال ۴۲ هزار دلاری رسید و اتریوم با ۵ درصد افت قیمت، در زیر کانال ۳ هزاردلاری در حال معامله بود. رمز ارز سولانا نیز در میان ۱۰ رمز ارز بزرگ بازار بیشترین کاهش قیمت را با نزدیک به ۹ درصد افت تجربه کرده است.

روز گذشته حساسیت نسبت به اخبار اعلامی در بازار ارز افزایش یافت. معامله‌گران ارزی با جوسازی پیرامون بیانیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قیمت دلار را به بالای ۲۷ هزار و ۸۰۰ تومان بردند. ساعت ۳ بعدازظهر سه‌شنبه، اسکناس آمریکایی ۲۷ هزار و ۸۵۰تومان قیمت خورد که ۲۰۰ تومان بیشتر از روز یکشنبه بود. به گفته فعالان، برخی از کشورها مدعی هستند که ایران توافق ۱۲ سپتامبر با آژانس را نقض کرده است و البته ایران پاسخ این ادعاها را داد. با این حال آنچه برای بازار ارز مهم بود، کاهش احتمال رسیدن به یک توافق هسته‌ای پس از بروز اختلاف‌های اخیر بود. معامله‌گران با جوسازی پیرامون احتمال طولانی شدن لغو تحریم‌ها توانستند خریداران بیشتری را به بازار وارد کنند و به دنبال این اتفاق، بیشترین قیمت اسکناس آمریکایی در یک ماه اخیر رقم خورد. آخرین بار در تاریخ ۶ شهریورماه، دلار توانسته بود سطح بالاتر قیمتی را تجربه کند. اسکناس آمریکایی در آن مقطع زمانی، ۲۸ هزار و ۱۰۰ تومان قیمت خورده بود. برخلاف رشد قیمت دلار، در چهارمین روز هفته، اوضاع در بازار سکه به کام فروشندگان بود. روز سه‌شنبه فلز گران‌بهای داخلی ۲۰ هزار تومان از ارزش خود را از دست داد و به بهای ۱۱ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان رسید. بر اساس صحبت‌های فعالان، دلیل اصلی نزول بهای فلز گران‌بهای داخلی، کاهش بهای اونس طلا در بازارهای جهانی بود. اونس طلا که در روز دوشنبه توانسته بود خود را در حوالی مرز هزار و ۷۵۰ دلاری حفظ کند، روز سه‌شنبه با فشار فروش مواجه شد و تا ساعت ۳ بعدازظهر حتی تا محدوده هزار و ۷۳۰ دلار عقب‌نشینی کرد. اگر در روز گذشته افت اونس طلا رخ نمی‌داد، فلز گران‌بهای داخلی توانایی برگشت به بالای مرز ۱۲ میلیون تومانی را داشت.

اخبار حساس در بازار ارز
معامله‌گران ارزی در روزهای اخیر به دقت اخبار را دنبال می‌کنند. آنها از اواخر روز یکشنبه به بیانیه آژانس بین‌المللی اتمی واکنش نشان دادند. آژانس ادعا کرده بود که «ایران به مفاد توافق دو هفته پیش به طور کامل عمل نمی‌کند». در مقابل سخنگوی سازمان انرژی اتمی عنوان کرد: آقای گروسی می‌داند که تفاهم صورت گرفته در قالب بیانیه مشترک، مشمول تجهیزات نظارتی (دوربین‌ها) مجتمع کرج به این دلیل که در نتیجه خرابکاری تیرماه این مجتمع همچنان تحت تحقیقات امنیتی قرار دارد، نمی‌‌شد. آمریکا و اروپایی‌ها پیرامون بیانیه آژانس موضع سخت‌گیرانه‌ای گرفتند و حتی وزیر امور خارجه فرانسه در سازمان ملل عنوان کرد که ایران نباید با عامل زمان در موضوع مذاکرات بازی کند. ادامه مذاکرات وین در سریع‌ترین وقت ممکن ضروری است. مجموع چنین اخباری و اظهارات فرانسوی‌ها موجب شد برخی افراد تصور کنند‌ سطح تنش‌ها در اندازه‌ای نیست که به زودی مذاکرات هسته‌ای در صورت شروع نیز به نتیجه خاصی برسد.

نگاه تحلیل‌گران فنی به آینده دلار
تحلیل‌گران فنی عنوان می‌کنند در صورت تثبیت دلار بالای محدوده ۲۷ هزار و ۸۰۰ تومان، جسارت خریداران در بازار بیشتر خواهد شد و اسکناس آمریکایی به سوی کانال ۲۸ هزار تومانی خواهد رفت. دلار در سال ۱۴۰۰ تنها موفق به شکست کانال ۲۸ هزار و ۱۰۰ تومانی نشده است و در صورت شکست آن، راه برای صعودی‌های بازار ارز هموارتر نیز خواهد شد. در مقابل افزایشی‌ها که انتظار بالا رفتن تنش‌های هسته‌ای را دارند، دسته دیگری از فعالان باور دارند که ایران به زودی به یک توافق هسته‌ای با طرف آمریکایی و اروپایی‌ها خواهد رسید. از نگاه آنها طرفین در حال حاضر سعی می‌کنند بیشتر قدرت چانه‌زنی خود را بالا ببرند. آنچه مسلم است، به احتمال بسیار زیاد، معامله‌گران طی دو هفته آینده از وضعیت بلاتکلیفی خارج خواهند شد. آنها در شهریورماه حجم معاملات خود را بسیار پایین آوردند، چرا که اطمینانی از آینده مذاکرات هسته‌ای نداشتند. با این حال به نظر می‌رسد سطح اختلاف‌ها به اندازه‌ای رسیده است که به زودی سرنوشت مذاکرات هسته‌ای مشخص شود و معامله‌گران بر اساس آن، موقعیت خرید و فروش خود را در حجم‌های بزرگ‌تر تعیین کنند.

شرکت بورس تهران درباره کشف ماینر در این شرکت طی اطلاعیه‌ای، اعلام کرد: اگرچه شرکت بورس اوراق بهادار تهران ورود به حوزه رگولاتوری رمزارز را به عنوان یک دارایی دیجیتال و در قالب یک پروژه تحقیقاتی دنبال کرده بود، اما وجود ماینر شخصی در این شرکت تکذیب می‌شود. درپی ‌مطرح شدن صحبت‌هایی مبنی بر کشف چند دستگاه ماینر در شرکت بورس، مدیرعامل این شرکت این موضوع را رد کرد و معاون سازمان بورس نیز اعلام کرد که این دستگاه‌ها شخصی نبوده‌اند، اما شرکت بورس تهران باید پاسخگو باشد چون چنین فعالیتی خارج از فعالیت‌های این شرکت محسوب می‌شود، از سوی دیگر این شرکت سهامدار دارد و سهامداران هم باید خواهان پاسخگویی باشند.
اکنون نیز شرکت بورس اوراق بهادار تهران طی اطلاعیه‌ای اعلام کرده است: «رمزارزها به عنوان دارایی دیجیتال، نیازمند قانون‌گذاری در کشور است و چندی پیش نیز با توجه به مطالبه فعالان این حوزه، از سوی مدیران سازمان بورس و اوراق بهادار، پیشنهاد تاسیس صندوق‌های مبتنی بر رمزارز مطرح شد. از ابتدای سال ۱۳۹۹، با توجه به نگرانی‌ها از کوچ نقدینگی به سمت رمزارزها و ایجاد بحران خروج نقدینگی در بازار سرمایه، این موضوع به عنوان پروژه‌ای تحقیقاتی، پس از بررسی در کمیته‌های فرعی هیات‌مدیره و اخذ تاییدیه هیات‌مدیره وقت بورس تهران‌(به عنوان نمایندگان سهامداران) و کسب موافقت اصولی وزارت صمت، مطرح و اجرای طرح محدود R&D استخراج رمزارز و محاسبه عینی نرخ ROI آنها توسط شرکت بورس اوراق بهادار صورت گرفت و گزارش معاملات آتی این فعالیت بر روند اصلی بازار سرمایه کشور نهایی شد. این فعالیت تحقیقاتی و آزمایشی پس از مدت کوتاهی در همان سال متوقف شد. بنابراین شرکت بورس تهران تاکید می‌کند هیچ فعالیتی در زمینه استخراج رمز ارز در این شرکت وجود ندارد و موضوع پنهانی که عده‌ای مدعی کشف آن شده‌اند اساسا تکذیب می‌شود.»

با وجود کاهش مستمر هفتگی نرخ پایه شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس کالا، خبری از بازگشت رونق به معاملات شمش فولاد نیست. انتظار افت بیشتر قیمت طی هفته‌‌‌های آینده با افزایش نظارت‌‌‌های دولتی، تعدیل نرخ جهانی شمش و محصولات فولادی و ذهنیت‌‌‌ها از تضعیف بازارهای صادراتی شمش و مقاطع طویل فولادی کشور در بازارهای جهانی، از جمله مهم‌ترین دلایل استمرار رکود در معاملات شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس کالا بود. در این شرایط فولادسازان کشور ملزم شده‌‌‌اند در سامانه جامع تجارت ثبت‌نام کرده و برای خرید و فروش محصول در رینگ صنعتی بورس کالا از هفته آینده، کد نقش دریافت کنند. این موضوع می‌تواند در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت بر رکود معاملات محصول نهایی بیفزاید، اما افزایش تقاضا برای خرید محصول از این بازار در معاملات امروز دور از انتظار نیست.

عوامل کاهنده نرخ پایه شمش فولاد
بهای عرضه هفتگی شمش فولاد همچنان در مسیر کاهش نرخ قدم برمی‌‌‌دارد، به‌‌‌گونه‌‌‌ای که دیروز رینگ صنعتی بازار فیزیکی بورس کالا میزبان عرضه حدود 190هزار تن شمش فولاد با قیمت پایه‌‌‌ای در بازه 12هزار و 430تومان تا 13هزار و 170تومان به ازای هر کیلوگرم بود. به این ترتیب کف نرخ تعیین‌شده برای عرضه شمش فولاد در رینگ روز گذشته 230تومان به ازای هر کیلوگرم کمتر از کف بهای پایه در هفته قبل بود، بنابراین قیمت پایه عرضه فولاد در رینگ بازار فیزیکی بورس کالا روز گذشته به کمترین میزان پس از هفته پایانی اردیبهشت‌ماه امسال بازگشت.

رکود در بازار صادراتی شمش فولاد تولیدی در کشور در عین تصمیم وزارت صمت مبنی بر کنترل قیمت فولاد از مهم‌ترین دلایل عقب‌‌‌نشینی مستمر قیمتی این محصول در این بازار ظرف هفته‌‌‌های اخیر بود.

به گفته فعالان بازار، محدودیت تولید (نوردی) فولاد در چین باعث شده است تا از میزان تقاضا برای خرید شمش فولاد تولید ایران کاسته شود. در عین حال، افت بهای شمش فولاد در بازارهای مختلف دنیا باعث شده است تا سایر بازارهای صادراتی شمش فولاد کشور نیز با رکود نسبی روبه‌رو شوند. رکود در بازارهای صادراتی، زمینه افت نرخ عرضه شمش فولاد در بازار داخل را فراهم کرده است.

با وجود کاهش هفتگی قیمت عرضه شمش فولاد در رینگ صنعتی بورس کالا، همچنان بخش قابل‌توجهی از محصول عرضه‌شده در این بازار مورد معامله قرار نمی‌گیرد؛ چرا که با توجه به وعده‌‌‌های وزیر صمت مبنی بر تعدیل بیشتر بهای شمش و محصولات فولادی ظرف هفته‌‌‌های آینده، بسیاری از نوردکاران در خرید مواد اولیه در قیمت‌های فعلی تردید دارند و ترجیح می‌دهند خرید خود را تا زمان مشخص‌شدن وضعیت بازار و تعیین کف قیمت شمش فولاد به تعویق بیندازند. در عین حال، بازار صادراتی نوردکاران کشور نیز ظرف هفته‌‌‌های اخیر با چالش‌‌‌های جدی روبه‌رو شده است.

از سویی همچنان بی‌ثباتی در افغانستان ادامه دارد که باعث شده است صادرات مقاطع طویل فولادی کشور به این منطقه متوقف شود؛ از طرف دیگر، عقبگرد قیمتی محصولات فولادی در سایر بازارهای دنیا به کاهش متقاضیان محصولات طویل فولادی کشور انجامیده است. شدت گرفتن رکود در بازار داخلی و صادراتی مقاطع طویل فولادی کشور باعث شده است تا خبری از رونق در معاملات شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس کالا نباشد.

کاهش نرخ، رونق را به معاملات شمش بازنگرداند
استمرار عقبگرد قیمتی در بهای شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس کالا زمینه تعدیل نرخ مقاطع فولادی در بازار آزاد را فراهم می‌کند، اما همچنان قیمت تمام‌شده تولید مقاطع طویل فولادی با این شمش فراتر از نرخ محصولات در بازار آزاد است و همین موضوع باعث می‌شود تا خبری از رونق در معاملات شمش فولاد از رینگ صنعتی بازار فیزیکی بورس کالا نباشد، به‌‌‌گونه‌‌‌ای که از 185هزار تن شمش فولاد عرضه‌شده در بازار اصلی بورس کالا، با احتساب معاملات مچینگ در زمان تنظیم این گزارش، حدود 46هزار تن محصول مورد دادوستد قرار گرفت که این رقم برابر 25درصد از کل این عرضه بود.

روز گذشته شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس کالا با میانگین نرخ 12هزار و 600تومان به ازای هر کیلوگرم فروش رفت که با احتساب مالیات ارزش افزوده و کارمزد ارکان بورس، قیمت‌تمام شده این شمش برای خریدار برابر 13هزار و 770تومان خواهد بود. با توجه به هزینه حمل و تبدیل حداقل قیمت میلگرد تولیدی با این شمش نیز برابر 14هزار و 700تومان به ازای هر کیلوگرم خواهد بود. بنابراین نوردکار انتظار دارد بتواند این محصول را در کانال قیمتی 15هزار تومانی در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه کند. این در حالی است که در شرایط کنونی میلگرد در بازار آزاد در همین نرخ به فروش می‌رود و حتی در این قیمت‌ها نیز خبری از خریدار نیست.

تاثیر الزام معامله‌‌‌گران فولادی به دریافت کد نقش
الزام همه عرضه‌‌‌کنندگان و خریداران محصولات فولادی در بورس کالای ایران به دریافت کد نقش، موضوع دیگری است که روز گذشته اعلام شد و احتمال می‌رود بر جریان معاملات امروز مقاطع طویل فولادی اثرگذار باشد. وزارت صنعت، معدن و تجارت به دنبال تکمیل اطلاعات فعالان در حلقه‌‌‌های مختلف تولید تا فروش محصولات مختلف، از جمله زنجیره فولاد بوده و در همین راستا بورس کالا موظف شده است تا از دهم مهرماه به تولیدکنندگان و عرضه‌‌‌کنندگانی اجازه خرید و فروش محصول در این بازار را بدهد که نسبت به تکمیل اطلاعات در سامانه جامع تجارت اقدام و کد نقش دریافت کرده باشند. هر یک از فعالان بخش اقتصادی کشور می‌توانند در سامانه تجارت ثبت‌نام کرده و کد نقش دریافت کنند. البته این امکان نیز وجود دارد که برای هر فرد حقیقی بیش از یک کد نقش تعریف شود. به‌‌‌عنوان نمونه، یک فرد در زمان ثبت‌سفارش خرید برای محصول موردنیاز، از کد نقش خریدار استفاده می‌کند، اما در زمان عرضه محصول از کد نقش فروشنده استفاده خواهد کرد. به این ترتیب امکان رهگیری محصولات مختلف زنجیره فولاد در کشور فراهم می‌شود. این احتمال وجود دارد که در وهله اول برخی از معامله‌‌‌گران، به‌‌‌خصوص خریداران محصولات نهایی که با هدف سرمایه‌گذاری وارد بازار آهن و فولاد می‌‌‌شوند، برای ثبت‌نام در این سامانه جامع تجارت تردید به خرج داده و از آن سر باز بزنند. این موضوع باعث می‌شود که در کوتاه‌مدت و میان‌مدت شاهد کاهش خرید مقاطع طویل فولادی از رینگ صنعتی بورس کالا و افزایش رکود در این بازار باشیم. با توجه به اینکه الزام ثبت اطلاعات در سامانه جامع تجارت و دریافت کد نقش برای خرید فولاد از بورس کالا از هفته آینده الزامی شده، احتمالا امروز استقبال نسبتا خوبی از عرضه مقاطع طویل فولادی در بازار فیزیکی بورس کالا شود. در عین حال ظرف هفته‌‌‌های قبل رکود سنگینی بر رینگ مقاطع طویل فولادی کشور حاکم بود، بنابراین افزایش خرید محصول پس از چند هفته رکود سنگین بسیار محتمل است.

بازار زعفران هنوز مستعد تغییرات بسیاری است که به تقابل واقعی عرضه و تقاضا بازمی‌گردد. اثر رشد قیمت تمام‌شده متاثر از تورم یا کاهش حجم تولید به دلیل خشکسالی از جمله مواردی است که چهره این بازار را تغییر داده است، ولی این دو فاکتور به‌تنهایی برای رهگیری قیمتی کافی نیست. نوسان تقاضای داخلی و جهانی، بهای ارز، گشایش‌‌‌های اقتصادی و جذابیت‌‌‌های صادراتی همگی از جمله مواردی هستند که آینده بازارها را تعیین می‌کنند؛ اگرچه می‌توان این شرایط را موشکافی کرد.

بستر لازم برای واقعی کردن بهای زعفران
بررسی‌‌‌ها حکایت از آن دارد که قیمت تمام‌شده زعفران چند مرتبه بر مبنای شرایط گوناگون محاسبه شده است. اینکه زمین کشت زعفران اجاره‌ای باشد، هزینه سم، کود و آب موردنیاز برای آبیاری به ازای هر تانکر چقدر باشد، در کنار دستمزد کارگر، مورد بررسی قرار گرفته است. طبق متوسط عددی که فعالان این بازار اعلام کرده‌اند، قیمت تمام‌شده هر کیلو زعفران برای کشاورز حدود ۵/ ۱۲میلیون تومان است، اما اینکه این زعفران با چه قیمتی به فروش برسد، کاملا به نحوه خشک کردن آن بستگی دارد. اما نکته مهم در مرحله خشک کردن است؛ چرا که همان زعفرانی که هزینه کشت آن برای کشاورز به میزان ۵/ ۱۲میلیون تومان برآورد شده است، اگر با روش صحیح خشک شود، می‌تواند به قیمتی بالاتر از این میزان به فروش برسد، اما اگر مراحل خشک کردن به‌درستی انجام نشود، حتی امکان فروش به قیمتی کمتر از قیمت تمام‌شده آن نیز وجود دارد.

با توجه به پیگیری‌‌‌های نمایندگان مجلس شورای اسلامی در شهرهای زعفران‌خیز، قیمت‌گذاری زعفران نگین از سوی دولت طی بسته حمایتی اخیر زعفران، به میزان ۲۰میلیون و ۵۰۰هزار تومان اعلام شد، اما نحوه خرید محصول زعفران و جزئیات بسته حمایتی اخیر هنوز مشخص نشده است. سازوکار بورس کالا به عنوان تنها بستر رسمی و قانونی کالایی کشور می‌تواند یکی از بهترین مسیرهایی باشد که جزئیات این طرح حمایتی را پوشش دهد. به گفته برخی از کارشناسان حوزه زعفران، اگر بستر معاملاتی این محصول به طور کامل در بورس باشد، امکان مدیریت و نظارت کافی بر عموم بخش‌های زنجیره ارزش آن مهیا خواهد شد؛ به این معنی که کشاورز، زعفران تولیدی خود را به انبارهای بورسی تحویل دهد و دولت از روی تابلوی بورس کالا به مبلغ ۲۰میلیون و ۵۰۰هزار تومان خریداری کند. از طرف دیگر، زعفران با کیفیت بالاتر نیز در بورس و طبق استانداردهای بورسی وجود دارد، بنابراین صادرکنندگان هم باید ملزم به خرید از انبارهای بورسی باشند. از این رو لازم است کیفیت زعفران‌‌‌های صادراتی تحت نظارت باشد. البته این مطلب در حد پیشنهاد بوده و هنوز هم مشخص نیست جزئیات این بسته چگونه است.

شنیده‌ها حکایت از آن دارد که سال‌جاری در مقایسه با پنج سال اخیر برای محصول زعفران تولیدی کشاورز از لحاظ قیمت سال خوبی باشد؛ چرا که نکته اصلی، پوشش هزینه‌‌‌های تولید است که اگر بهای زعفران به قیمت واقعی خود برسد، کشاورز می‌تواند دست‌کم هزینه تمام‌شده محصول خود را پس از فروش به دست آورد. اینکه صادرکننده با چه قیمتی زعفران را خریداری کرده و به فروش برساند، چندان تحت‌تاثیر قرار نمی‌گیرد؛ چرا که مطلب مهم، کسب سود ناشی از تجارت زعفران به بازار هدف خارجی است که چه با قیمت کمتر و چه بیشتر خریداری کند، امکان کسب این سود برای این افراد فراهم است. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که حدود ۲۰۰هزار خانوار در زنجیره ارزش تولید زعفران قرار دارند که از این مسیر ارتزاق می‌کنند. بنابراین واقعی شدن بهای این محصول می‌تواند شرایط بهتری را برای این افراد فراهم کند.

مساله اصلی که در سال‌جاری با آن مواجه هستیم، بحث بی‌‌‌آبی و خشکسالی است که سبب شده سطح تولید زعفران در فصل برداشت جدید کاهش یابد. بررسی‌‌‌های منطقه‌‌‌ای نشان می‌دهد که زعفران سال جدید، نسبت به سال قبل کاهش تولید داشته است. بنابراین این کاهش تولید در کنار بسته حمایتی دولت و ورود صندوق‌های سرمایه‌گذاری حوزه زعفران و انبارهای بورسی این انتظار را ایجاد کرده است که در سال‌جاری بهای این محصول ارزشمند به قیمت واقعی خود برسد. قیمت واقعی نیز قیمتی است که کشاورز کمترین زیان را متحمل شود و از تولید خود راضی باشد؛ چرا که در چند سال اخیر به‌رغم نوسان بهای ارز و تغییر قیمت عموم کالاها، زعفران تغییر قیمت محسوسی نداشته است و حتی می‌توان از ثبات قیمت این محصول طی سال‌های اخیر صحبت کرد. بنابراین امید است با حمایت‌‌‌های بخش دولتی و همکاری بخش خصوصی بتوان مدیریت تولید و صادرات زعفران به گونه‌‌‌ای کارآمد ساماندهی شود.

ساماندهی زنجیره تولید زعفران، پیش‌نیاز پاسخ به رشد تقاضای صادراتی
آمار و ارقام صادرات زعفران در سال گذشته نشان می‌دهد که حدود ۳۲۵تن صادرات زعفران داشته‌‌‌ایم که نسبت به سال قبل از آن افزایش چشمگیری داشته است. به مرور زمان مردم دنیا نسبت به خواص منحصر به فرد زعفران آگاه‌‌‌تر شده‌‌‌اند، از این رو این انتظار وجود دارد که تقاضای صادراتی برای این محصول افزایش یابد.

در برهه‌‌‌ای از زمان مقاصد صادراتی زعفران ما تنها ۲۰کشور بود، اما در حال حاضر برآوردها نشان می‌دهد که زعفران ایران به ۸۰ کشور دنیا صادر می‌شود. در بحث صادرات زعفران عارضه‌‌‌سنجی انجام شده است. کشورهایی نظیر اسپانیا که قطب صادرات زعفران در قالب بسته‌‌‌بندی هستند، بیش از اینکه روی بسته‌‌‌بندی حساسیت داشته باشند، روی روان‌شناسی مشتری خود کار کرده‌اند. به عنوان مثال شواهد نشان می‌دهد که اسپانیا زعفران را در ظروفی بسته‌‌‌بندی می‌کند که میزان آلایندگی آن برای محیط‌زیست بسیار اندک است. همچنین هنگامی که می‌‌‌خواهد زعفران را به کشورهای گوناگون صادر کند، با تکیه بر سلایق مردم آن کشور بسته‌‌‌بندی‌ها را طراحی می‌کند. براین اساس ابتدا روان‌شناسی و جامعه‌‌‌شناسی بازار هدف محصول خود را تکمیل کرده و سپس به بازاریابی پرداخته‌‌‌ است. حتی ممکن است میزان وزن زعفران بسته‌‌‌بندی‌شده در کشورهای مختلف، متفاوت باشد؛ چرا که موارد مصرف آن در تولید دارو، عطر و… متفاوت است.

نگاهی جدید به زعفران
بحث صیانت از زعفران بسیار مهم است؛ همان‌طور که خاویار، پسته، زیره، فرش و فیروزه پیش از این تنها متعلق به ایران بودند، اما اکنون خاویار و ابریشم چین، پسته آمریکا، زیره ترکیه و فیروزه افغانستان در دنیا مطرح هستند و عموم این محصولات استراتژیک از ایران خارج شده‌اند؛ فقط زعفران باقی مانده است که هر از گاهی خبرهایی در مورد جایگاه اول سایر کشورهای همسایه در تولید این محصول می‌شنویم. متاسفانه خبرها حاکی از آن است که هند در تلاش است تا ژن زعفران را به نام خود ثبت کند، در حالی که در کشور ما هنوز هم بسیاری از افراد به این موضوع توجه نمی‌‌‌کنند. به این ترتیب صیانت از ژن زعفران نکته بسیار مهمی است. به عنوان مثال، هلند به تولید گل معروف است، اگر پیاز گل لاله را به کشوری دیگر صادر کنند، امکان تکثیر آن برای کشور مقصد وجود ندارد، اما اگر پیاز زعفران را از ایران خارج کنند، نه‌تنها در جای دیگر رشد می‌کند، بلکه تکثیر هم می‌شود و امکان گل‌دهی هم خواهد داشت. طرح اخیری که در حال اجراست، ایجاد گواهی‌‌‌نامه برای زعفران‌‌‌های تولید در دنیاست که نژاد آن مشخص شود؛ یعنی اگر پیاز زعفران از ایران به سایر کشورها قاچاق شود، ایران به زعفران این کشورها تاییدیه نخواهد داد، اما اگر از مبادی قانونی اقدام به خرید پیاز زعفران کرده و هزینه حق امتیاز آن را پرداخت کنند، می‌توانند آن را تکثیر کنند. بنابراین باید برای زنجیره تولید زعفران تعریف دقیق و مشخصی داشته باشیم.

تغییر فصل، به‌طور ناخودآگاه تغییرات بسیاری را در بازارهای کالایی رقم می‌‌‌زند. در نیمه دوم سال گذشته با افت معاملات در اغلب بازارهای کالایی روبه‌‌‌رو بودیم که البته سیگنال‌‌‌های ارزی و افت انتظارات تورمی در کنار شیوع ویروس کرونا از دلایل اصلی آن بود، ولی به صورت عادی نمی‌توان این تغییرات را مهم‌ترین داده‌‌‌های اثرگذار بر افت حجم معاملات به حساب آورد و باید به داده‌‌‌های اصلی دیگر مراجعه کرد. با تغییر فصل و آغاز روزهای سرد سال، حجم تقاضا در بسیاری از گروه‌‌‌های کالایی کاهش می‌‌‌یابد که خروجی آن، افت حجم تقاضا برای محصولات نهایی و کاهش حجم معاملات خواهد بود. امسال هم باید خود را برای چنین اوضاعی آماده کنیم، آن‌‌‌هم در شرایطی که قیمت‌های بالای فعلی در کنار عقبگرد انتظارات تورمی همگی این موارد را در بر دارد. در بازار فولاد فصل ساخت‌وساز سپری شده و احداث زیربنا اغلب به پایان رسیده است.
این مطلب فراگیر نیست و اوضاع در اقصی‌نقاط کشور متفاوت است، ولی نمی‌توان از افت تقاضا برای فولادهای ساختمانی غافل شد. اما در حوزه فولادهای صنعتی همچون ورق، شرایط نه‌تنها تفاوت عمیقی ندارد، بلکه انتظار رشد تقاضا در صورت استمرار بهبود در حجم تولیدات صنعتی یا سرمایه‌گذاری‌‌‌های جدید را شاهد خواهیم بود. در بازار محصولات پتروشیمیایی نیز اوضاع همین‌‌‌گونه است. کاهش حجم معاملات به صورت کلی دور از ذهن نیست، آن‌‌‌هم در وضعیتی که بازار داخلی جذابیت چندانی ندارد، ولی به کمک اختلاف بهای آزاد و نیمایی ارز، هنوز صادرات قابل اتکا به شمار می‌رود. از سوی دیگر، در بازار محصولات پتروشیمیایی با محوریت پلیمرها شاهد بالابودن محسوس قیمت‌های جهانی هستیم که این مطلب رونق را در بازارهای بین‌المللی و منطقه‌‌‌ای گواهی می‌دهد. به عبارت ساده‌‌‌تر، قیمت‌های فعلی جهانی پلیمرها موجب شده است تا به‌نسبت شاهد رونق کلی در این حوزه معاملاتی و تولیدی باشیم. بنابراین شاهد پتانسیل استمرار کلی رونق خواهیم بود. البته باید به این نکته نیز توجه کنیم که بازار داخلی قرابت چندانی با بازارهای بین‌المللی ندارد؛ بنابراین ذات قیمت‌های بالای جهانی به معنی جذابیت خرید در بازار داخلی نیست، آن‌‌‌هم در وضعیتی که بهای ارز هنوز به‌نسبت بالاست و بازار آزاد خود را با نرخ‌های آزاد ارز همسان‌‌‌سازی می‌کند. در نهایت باید گفت بازار داخلی در شرایط پیش‌‌‌رو با نگرانی‌های جدیدی روبه‌‌‌رو خواهد بود که این‌‌‌بار از مسیر افت تقاضا برای بسیاری از گریدها امکان خودنمایی دارد.

نکته مهم این است ‌‌‌که بازارهای داخلی مجبورند خود را با چند داده متفاوت تعدیل کنند. اول اینکه قیمت فولاد در مقایسه با بسیاری از نرخ‌ها در جهان در سطوحی نسبتا متعادل قرار دارد، ولی در بازار فلزات پایه همچون مس و آلومینیوم یا بازار پلیمرها شاهد هستیم که قیمت‌ها تفاوت چندانی با اوج تاریخی خود ندارند، بنابراین وضعیت در این حوزه پیچیده شده است. حال در شرایطی که بازار داخلی به همین قیمت فولاد همچون میلگرد هم بدبین است و با افت تقاضا در بورس و بازار شاهد مقاومت در برابر رشد قیمت‌ها هستیم، باید گفت که نمی‌توان به‌سادگی به تصمیم‌‌‌سازی و اظهارنظر پرداخت. نکته مهم‌تر آنکه قیمت‌های به‌نسبت بالای فعلی در حوزه پلیمرها که در هفته‌‌‌های اخیر هنوز افزایشی بوده است، مخاطبان خاص خود را دارد و بسیاری از واحدهای تولیدی در حال خرید مستمر مواد اولیه و تولید هستند؛ اگرچه پتانسیل صادرات محصولات نهایی و مصنوعات پلیمری را نمی‌توان نادیده گرفت. اما در بازار فولاد، معاملات شمش رونق چندانی ندارد؛ گویی پتانسیل‌‌‌های صادراتی در این گروه کالایی نیز چندان برای فعالان حوزه تولید جذاب نبوده است. وضعیت مبهم افغانستان و کاهش تقاضای فصلی در بازار عراق به ضعف تقاضا افزوده است؛ اگرچه امیدواریم شرایط به مرور زمان بهبود یابد.

با توجه به موارد فوق از هم‌‌‌اکنون باید ریسک رکودی جدید را در بازارهای کالایی در فصل پاییز در نظر بگیریم که شواهد آن از هم‌‌‌اکنون در حال خودنمایی است و استمرار آن می‌تواند به ریسک جدیدی برای غالب بازارها منتهی شود. این در حالی است که افت تورم انتظاری در بین اهالی بازار و مصرف‌کنندگان را باید مزید بر علت دانست؛ زیرا حداقل خروجی آن تعویق تقاضا یا سرکوب آن است. از سوی دیگر، نرخ تورم در کشور بالاست که همین نکته می‌تواند بر سبد خرید خانوار اثرگذار بوده و مصارف مهم‌تر را برجسته‌‌‌تر سازد که خروجی آن کاهش تقاضا برای بسیاری از کالاهای پلاستیکی و فلزی می‌تواند باشد. اما در کنار آن، تغییر فصل به تفاوت در خرید مرسوم بدل شده و حضور در مدارس و دانشگاه‌‌‌ها در کنار انتظار برای تعدیل شیوع ویروس کرونا خود یک داده محرک برای خرید برخی از کالاهای خاص به شمار خواهد رفت. در هر حال تغییر در سبد خانوار و نوسان تقاضا واقعیتی است که به‌زودی خودنمایی می‌کند و در نهایت بر بازار داخلی اثرگذار می‌شود؛ اگرچه اثر برجسته‌‌‌ای بر حجم خرید مواد اولیه در بورس کالا به همراه نخواهد داشت.

در ادبیات اقتصادی‌، گذار از شرایط رکود توام با تورم یکی از فعالیت‌‌‌های پیچیده اقتصادی است و نمی‌توان انتظار داشت با چند عملکرد کلیدی وضعیت بهبود یابد. تحریک تقاضای مواد اولیه در وضعیتی که قیمت‌ها بالاست، از مسیر تخفیف در زمان فروش محقق خواهد شد. همچنین حمایت‌‌‌های اعتباری ابزار دیگری است که می‌تواند به کمک بازار بشتابد. در گزارش‌‌‌های بعدی به الزامات مدیریت بازار در روزهای سرد سال می‌‌‌پردازیم.

در روزهای گذشته بازار سرمایه نوسان‌های مختلفی را تجربه کرده است و درحالی‌که تا همین چند هفته قبل سیر صعودی را می‌پیمود، وارد فازی خنثی و اصلاحی شد. در طول این مدت اگرچه افت شاخص بورس در بعضی از روزها به خروج سرمایه‌های حقیقی از گردونه معاملات سهام منجر شد، اما از بررسی‌های آماری این‌طور به نظر می‌آید که بیرون رفتن پول نقد از چرخه معاملات به جای آنکه به بازارهای موازی منتقل شود، با پارک شدن در حساب کارگزاری‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، منتظر فرصتی برای ورود مجدد است.‌
پول‌های بورسی در پارکینگ
بررسی شواهد و قرائن موجود در بازار سرمایه حکایت از آن دارد که همزمان با رخوت معاملات و افت میانگین نسبی قیمت‌ها در بازار سهام طی چند هفته گذشته، بسیاری از فعالان بازار بر آن شده‌اند تا با دور کردن سرمایه خود از جریان معاملات اقدام به ‌پارک پول در مقاصد امن‌تر نظیر کار‌گزاری‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری کنند. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از چند صندوق سرمایه‌گذاری بزرگ فعال در بازار سرمایه حکایت از آن دارد که این صندوق‌ها در طول یک‌ماه اخیر شاهد افزایش خالص ارزش دارایی خود بوده‌اند. از این‌رو می‌توان گفت که با توجه به‌ این نکته که در شرایط ابهام در فضای کلی اقتصاد بازارهای مالی نیز با احتیاط بیشتر روبه‌رو می‌شوند، بنا بر این طبیعی است که در شرایط افزایش عدم‌اطمینان ناشی از سرانجام مذاکرات اتمی شاهد بیشتر‌شدن تمایل به ‌پارک پول در بازار سرمایه باشیم؛ پول‌هایی که در انتظار شناسایی فرصتی برای ورود مجدد به‌گردونه معاملات سهام هستند.

تفاوت بورس و رقبا
معروف است که بازارهای مالی بسیار پُر نوسان هستند و در کشورهایی هم که نوسان این بازار‌ها کم است، همچنان ریسک آنها نسبت به ‌سایر دارایی‌ها بیشتر است. همین امر سبب می‌شود تا داشتن تحلیل و شناسایی زمان مناسب برای سرمایه‌گذاری در میان فعالان این بازار‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار باشد. امروزه با توجه به ‌اینکه شرکت‌های بسیاری در اقصی‌نقاط جهان فعالیت می‌کنند و هر‌کدام از آنها ممکن است در بازار سهام بازار بدهی و بازار مشتقه نقش ناشر را بر عهده داشته باشند، توجه به ‌ماهیت و شرایط سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی از اهمیت بسیاری برخوردار است، چرا‌که به‌رغم ماهیت ثابت ناشر در تمامی بازارهای بدهی، سهام و مشتقه تفاوت کارکردهای بازارها سبب می‌شود تا در معاملات هر بازار شرایط خاصی وجود داشته باشد.

همین امر باعث می‌شود تا اولا سرمایه‌گذاران در این بازارها نیاز به ‌تخصص بیشتری داشته باشند و ثانیا نیاز به ‌دانش‌اندوزی در آنها به‌طور پیوسته ادامه پیدا کند. این در حالی است که فعالان بازار‌های سنتی نظیر ملک نه فقط در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای جهان نیاز به ‌دانش مالی چندانی ندارند و صرفا می‌توانند پس از چند سال فعالیت در آن بازار خبره شوند. این وضعیت برای بازارهایی نظیر طلا و ارز نیز تا حد زیادی صادق است.

در حقیقت فعالان این بازارها به‌سبب آنکه تنها با یک نوع دارایی سر و کار دارند می‌توانند پس از مدتی به‌خوبی درک کنند که تعامل آن دارایی و رابطه آن با متغیرهای اقتصادی به ‌چه نحوی است و سپس بر مبنای آن تصمیم بگیرند. طبیعتا در چنین بازارهایی ریسک فعالیت کمتر و متعاقبا بازدهی نیز می‌تواند کمتر باشد.

در این میان اما بازارهای مالی نظیر سهام و مشتقه به‌سبب آنکه از متغیرهای بسیاری اثر می‌پذیرند ریسک بالاتری هم دارد که در صورت فائق آمدن بر آنها سرمایه‌گذاران می‌توانند بازده‌هایی حتی تا چند برابر بیشتر نسبت به‌ سایر بازارها را نیز برای خود کسب کنند. همین امر سبب می‌شود تا فعالان با تجربه این بازارها چه در جایگاه اشخاص حقیقی قرار گرفته باشند و چه در جایگاه اشخاص حقوقی، با احتیاط و بررسی بیشتری به‌انجام معامله بپردازند.

همین امر می‌تواند معامله‌کردن برای یک سرمایه‌گذار را به ‌امری پیچیده تبدیل کند و در بسیاری از موارد او را بر آن دارد تا برای پیدا کردن مورد مناسب سرمایه‌گذاری برای مدتی ‌اندک یا طولانی پول خود را نقد نگه دارد. همان‌طور که در بسیاری از کتاب‌های فوت و فن سرمایه‌گذاری و معامله‌گری آمده، هیچ لزومی ندارد که یک سرمایه‌گذار تحت هر شرایطی در بازار حضور داشته باشد و فکر کند که باید به‌ هر طریقی از بازار کسب سود کند.

صد البته که حضور یک فرد در بازارهای مالی به ‌عوامل متعددی نظیر ریسک‌پذیری و دیدگاه آنها نسبت به ‌شرایط موجود بستگی دارد؛ ممکن است فردی از دیدگاه متفاوتی نسبت به ‌فردی که فکر می‌کند بازار از ریسک‌های بسیاری برخوردار است به ‌قضیه نگاه کند و در همان شرایط که شخص اول از چرخه معاملات کنار رفته با تلاش بیشتر به ‌سرمایه‌گذاری یا نوسان‌گیری بپردازد.

با این حال موضوع این گزارش تفاوت دیدگاه‌های افراد و شرح چگونگی آن نیست. آنچه که در این نوشتار از اهمیت بسیاری برخوردار است، این است که طی شرایطی بخش‌اندک یا عمده‌ای از فعالان یک بازار ممکن است تصمیم بگیرند تا از انجام معامله در یک بازار خودداری کنند و صرفا تا بهتر شدن شرایط به‌نظاره بازار و تحولات آن بپردازند.

وابسته به‌ شرایط
شاید در ابتدا این مساله بسیار بدیهی به‌نظر برسد اما همچون زمان رونق که سرمایه‌گذاران افق سودآوری بلندمدت و بیشتری دارند و ممکن است یک فرد همانند ماه‌های ابتدایی سال ۹۹ خود را برای کسب بازه بیش از ۵۰ یا ۱۰۰‌درصد آماده کند، در مواردی نیز که بازارها نوسانی می‌شوند و همان فعالان ممکن است با افزایش تعداد معاملات به ‌سودهای ۵ تا ۱۰‌درصدی و حتی کمتر از این میزان هم قناعت کنند. بنابراین انباشت پول در کف حساب‌های کار‌گزاری یا بانک نیز نوعی رویکرد است که متناسب با وضعیت بازارهای دارایی اعمال می‌شود و طی آن ممکن است سرمایه‌گذار به‌دلیل ابهام در شرایط، دلیل مناسبی برای حضور در بازار مربوطه پیدا نکند.

در چنین شرایطی اگر سایر بازارهای موازی از جذابیت چندانی برخوردار نباشند، پول در حساب‌ها انباشته می‌شود و شرایطی را پدید می‌آورد که مردم یا به ‌بازده ‌اندکی نظیر سود بانکی رضایت می‌دهند یا برای مدتی نامعلوم حتی با انباشت دارایی خود در حساب کار‌گزاری‌ها و حساب جاری بانک‌ها در عمل نوعی از عدم‌اطمینان را به‌نمایش می‌گذارند. طبیعتا چون عدم‌اطمینان اگر از سوی بخش کوچکی از فعالان این بازار مشاهده شود، نمی‌تواند به‌عنوان یک گواه دقیق برای تحلیل وضعیت کل بازار در نظر گرفته شود، با این حال اگر همین وضعیت را در رفتار تعداد بالایی از فعالان یک بازار ببینیم می‌توانیم آن را در بستر کلان اقتصادی و ریسک‌های مشرف بر یک بازار به‌خوبی بررسی کنیم.

انتظار برای ثبات
آیا هم‌اکنون پول‌ها در بورس پارک می‌شوند؟ همان‌طور که پیشتر نیز به‌طور تلویحی گفته شد پارک کردن پول به ‌وضعیتی اطلاق می‌شود که سرمایه‌گذاران در آن وجه کافی برای سرمایه‌گذاری را در اختیار دارند، با این حال به‌دلیل آنکه موقعیت سرمایه‌گذاری برای آنها مساعد نیست یا اینکه درک دقیقی از شرایط ندارند از سرمایه‌گذاری اجتناب می‌کنند.

این‌طور که به‌نظر می‌رسد طی هفته‌های گذشته چنین وضعیتی بر بورس تهران نیز حاکم شده است؛ در حالی که بررسی روند معاملات بازار سهام طی هفته‌های اخیر حکایت از آن دارد که با بازگشت شاخص‌کل بورس به‌سطوح پایین‌تر، رغبت سرمایه‌گذاران به ‌تداوم سرمایه‌‌گذاری نسبت به‌ گذشته کمتر شده است. مقایسه وضعیت بورس با سایر بازارهای موازی حکایت از آن دارد که ثبات نسبی قیمت ارز همزمان با رکود بازار مسکن و نوسان‌های نه‌چندان جهت‌دار سکه طی هفته‌های اخیر بسیاری را بر آن داشته تا پول خود را از چرخه معاملات همه این بازارها به‌دور نگه دارند و به‌اصطلاح آن را در حساب‌های جاری و یا کار‌گزاری‌ها پارک کنند.

عدم‌اطمینانی که پیشتر توضیح داده شد در طول هفته‌های گذشته به‌خوبی خود را در ارزش معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری و افزایش ارزش دارایی‌های آنها نمایان کرده است.

در طول هفته‌های اخیر نگاهی به ‌خالص ارزش دارایی صندوق‌ها حکایت از آن دارد که تمایل مردم به ‌حضور مستقیم در بازارها به‌ویژه بازار سهام کاهش یافته و حتی با ورود ‌بورس و فرابورس به رکود در دو هفته اخیر از ارزش دارایی صندوق‌ها در مقایسه با روند طی شده از ابتدای سال کاسته نشده است.بررسی ارزش معاملات صندوق‌های قابل معاملهETF نشان از آن دارد که طی روزهای گذشته با تداوم افت معاملات در بازار سهام ارزش معاملات روزانه این صندوق‌ها نیز کمتر شده است، با این حال بررسی ارزش دارایی‌های خالص آنها به‌خوبی نشان می‌دهد که عدم‌استقبال از معاملات آنها به ‌معنای خروج قابل‌توجه پول از این صندوق‌ها نیست.به این ترتیب به‌رغم اینکه در بسیاری از روزهای بورس، شاهد منفی‌شدن خالص خرید حقیقی بودیم اما به‌نظر می‌رسد پول از بازار خارج نشده است.

برای بررسی این مهم، روند ورود پول به صندوق‌های با درآمد ثابت یکی از کار‌گزاری‌های رتبه یک کشور استخراج شد. این کار‌گزاری به‌صورت اتوماتیک روزانه مانده حساب مشتریان خود را در یک صندوق با درآمد ثابت سرمایه‌‌گذاری می‌کند و بررسی‌ها موید آن است که خالص ارزش دارایی صندوق مذکور در طول هفته‌های اخیر و همزمان با افت قیمت سهام و افزایش شتاب حقیقی‌ها برای فروش، شاهد رشد محسوسی بوده است. این صندوق‌ها نیز بیشترین سهم پرتفوی خود را در اوراق سرمایه‌‌گذاری کرده‌اند؛ گزینه‌ای که از کمترین میزان ریسک برخوردار است. این مهم را می‌توان به ‌این حساب گذاشت که پول خارج شده از گردونه معاملات سهام به‌جای ورود به‌دیگر گزینه‌های سرمایه‌‌گذاری منتظر است در زمان مناسب دوباره به‌سمت بازاری بازگردد که به‌نظر می‌رسد بیشترین بازدهی را از آن سرمایه‌گذاران خود خواهد کرد.

سایه سنگین انتظارات
بررسی بازده شاخص بورس در طول ‌ماه گذشته نشان می‌دهد که به‌رغم افت هفته‌های پایانی تابستان و عملکرد ضعیف بهار که توانست بازده ۶ ماهه بورس را به‌حدود ۶‌درصد محدود کند طی هفته‌های منتهی به‌میانه شهریور، بازار سرمایه عملکرد خوبی داشته و در شرایطی که انتظارات تورمی تضعیف نشود یا بی‌خبری از برجام ادامه پیدا کند، می‌توان دوباره انتظار رشد قیمت‌ها در بازار سهام را داشت.

از سوی دیگر توجه به ‌این نکته ضروری است که برخلاف انتظارات موجود در ماه‌های ابتدایی بهار که بر مبنای آن گمان می‌رفت، احیای توافق اتمی به‌سرعت از سوی طرفین این قرارداد پی‌گرفته شود، هم‌اکنون شاهد آن هستیم که نه‌تنها مذاکرات تداوم نیافته بلکه اصلا مشخص نیست که آیا طرفین این توافق تمایلی به‌احیای آن دارند یا نه. همان‌طور که در گزارش‌های پیشین نیز به‌آن اشاره شد درحالی‌که غربی‌ها مانند مقامات ایران از علاقه ‌ خود در خصوص به‌ثمر رسیدن توافق سخن می‌گویند با این حال آنها تاکنون از مواضع قبلی خود به‌نفع خواسته‌های ایران عقب ننشسته‌اند و ایران نیز حاضر نشده خود را با تمایلات آنها وفق بدهد.

از این‌رو می‌توان چنین مساله‌ای را اینطور تحلیل کرد که در صورت طولانی شدن مذاکرات و در نتیجه بی‌اثر شدن آن از لحاظ روانی برای بازارها، ممکن است این عامل در ماه‌های پیش‌رو به‌کلی از دایره محاسبات فعالان بازار سهام خارج شود و تمایل آنها برای بازگشت به ‌چرخه معاملات بورس و فرابورس مجددا بر مبنای انتظارات تورمی و آن‌چیزی که صرفا در بازار ارز مشاهده می‌کنند محدود باشد.

طبیعتا در چنین حالتی بازار ارز هم دیگر احتیاط کنونی را نخواهد داشت و صرفا بر مبنای آمار و ارقام اقتصادی و شکاف قیمت ارز با واقعیات آن به ‌پیش خواهد رفت؛ شکافی که با افزایش حجم پایه پولی و تورم هر روز بیشتر و بیشتر می‌شود و حتی بهبود وضعیت معاملات اوراق‌بدهی نیز می‌تواند تنها بخشی از آن را هموار سازد.

این‌طور که به‌نظر می‌رسد در حال‌حاضر اگر نگوییم برای سرمایه‌گذاران تمامی بازارها حداقل برای بخش زیادی از فعالان بازار سهام چنین شرایطی فراهم شده است. در حالی که تا همین چندی قبل کسری‌بودجه سنگین دولت در کنار معطل‌ماندن مذاکرات احیای برجام و ناکامی وزارت اقتصاد درباره فروش اوراق بدهی دولتی به‌عنوان مهم‌ترین عاملی که می‌تواند سبب کاهش کسری‌بودجه دولت شود، شرایطی را پدید آورده بود که بسیاری از کارشناسان اقتصادی نسبت به‌ بروز تورم بسیار بالا و حتی وارد شدن به‌دام ابرتورم هشدار می‌دادند.

هم‌اکنون کشور در شرایطی قرار گرفته که از یکسو همین معطل‌ماندن برجام و سرانجام نامعلوم آن باعث نامشخص بودن فضای کسب و کار و سرمایه‌گذاری در نیم‌سال دوم سال ۱۴۰۰ شده و از سوی دیگر نامشخص بودن آینده دلار در بازار آزاد به‌ همین مذاکرات گره خورده و نوعی از بی‌عملی را در بازار ارز پدید آورده است. در چنین شرایطی نه قیمت ارز ‌مانند ‌ماه‌های اخیر روند افزایشی دارد و نه به‌دلیل آنکه فروش اوراق در بازار بدهی با نرخ و حجمی بالا بسیار بالا‌تر از گذشته در جریان است، می‌توان به ‌آینده تورم اقتصادی خوشبین بود.

تمامی اینها در شرایطی شکل گرفته که می‌دانیم بازار سرمایه ایران در طول تمامی ادوار صعودی گذشته خود به ‌سبب آنکه در بستر اقتصادی غیرمولد و زیر سایه تحریم‌های بین‌المللی فعالیت می‌کند، در عمل هیچ دلخوشی به‌جز تضعیف ریال یا همان رشد قیمت ارز ندارد و به ‌سبب آنکه نرخ سرمایه‌‌گذاری در ایران برای سال‌ها نزدیک به ‌صفر یا منفی بوده و به‌دلیل همان تحریم‌ها ورود تکنولوژی یا صورت نمی‌گیرد یا با قیمتی بسیار گزاف انجام می‌شود، به ‌هیچ طریقی نمی‌تواند به‌مانند یک بازار مالی نرمال در سایر کشورهای جهان به ‌امید بازتاب رونق اقتصادی در شاخص‌های خود بنشیند.

در چنین شرایطی کاملا طبیعی است که متغیرهای مهم بورسی نظیر ارزش معاملات خرد در روندی نزولی قرار بگیرند و معاملات سهام نیز نسبت به‌گذشته کمتر و کمتر شود، مگر آنکه شاهد افزایش تورم و تکرار چرخه‌های قبلی با رفع برخی محدودیت‌ها و کارا شدن بازار باشیم.

شرکت سایپا با سرمایه 19.5 هزار میلیارد تومانی، اقدام به ارائه گزارش عملکرد شهریور و 6 ماه نخست سال مالی جاری کرد .

براین اساس، “خساپا” در دوره شهریور از فروش داخلی 25 هزار و 374 دستگاه خانواده تیبا، 1962 دستگاه شاهین، 1970 دستگاه وانت 151 ، دو دستگاه آریو S300 و فروش صادراتی 600 دستگاه SKD و 57 دستگاه CBU بالغ بر 3 هزار میلیارد تومان درآمد داشته است.

این شرکت بورسی در عملکرد 6 ماهه بالغ بر 16.3 هزار میلیارد تومان درآمد داشته که نسبت به دوره مشابه سال گذشته با رشد 203 درصدی روبرو شده است.

شرکت البرز دارو از برنامه افزایش سرمایه 49 درصدی از محل مطالبات سهامداران و آورده نقدی خبر داد.

براین اساس، “دالبر” در نظر دارد سرمایه فعلی را از 308 به 458 میلیارد تومان برساند. تامین مالی این شرکت دارویی از محل مطالبات سهامداران و آورده نقدی و به منظور خرید ماشین آلات، سیستم اعلان و اطفاءحریق و پروژه خط سفالوسپورین ها اعمال خواهد شد.

همراه در دوره شهریور از کارکرد مشترکین خطوط دائمی و اعتباری ، استفاده از امکانات شبکه توسط سایر شرکت های تلفن همراه (اتصال متقابل )، فروش خطوط جدید تلفن همراه، خالص خدمات ارزش افزوده و سایر بالغ بر 2.5 هزار میلیارد تومان درآمد داشته است.

بیشترین درآمد کسب شده طی دوره شهریور از کارکرد مشترکین خطوط اعتباری به میزان 1.3 هزار میلیارد تومان (معادل 56 درصد درآمد) و کارکرد مشترکین خطوط دائمی بالغ بر 937.6 میلیارد تومان بوده (معادل 37 درصد درآمد) است.

این شرکت بورسی در عملکرد شش ماهه 13.8 هزار میلیارد تومان درآمد شناسایی کرد و در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با رشد 26 درصدی روبرو شد.

دبیرکل اسبق خانه اقتصاد ایران با بیان اینکه در نیمه دوم سال به صورت سنتی تقاضا برای ارز افزایش پیدا می‌کند، اضافه کرد: به دلیل اینکه در نیمه دوم سال تقاضا برای واردات بیشتر می‌شود و بسیاری از شرکت‌ها و کارخانجات سفارشات واردات خود را در نیمه دوم سال انجام می‌دهند، در صورتی که دولت نتواند به بازار دلار تزریق کند یا این که از ذخایر استراتژیک خود استفاده کند، در روز‌ها و ماه‌های آینده شاهد افزایش قیمت دلار در بازار خواهیم بود، مگر اینکه دولت بتواند با عرضه مناسب بازار را کنترل و مدیریت کنند.

مهم‌ترین اتفاق اقتصادی این روز‌ها ورود نرخ دلار به کانال ۲۸ هزار تومان است، قیمت دلار از معاملات پشت‌خطی دوشنبه شب پرنوسان شد و پس از ۲۰ شهریور توانست بالای مرز حساس ۲۷ هزار و ۸۰۰ تومان قرار بگیرد. دلیل این افزایش به گزارش منفی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخصوص فعالیت هسته‌ای سایت کرج بود.

به گزارش سایت طلا، قیمت دلار هفته‌های گذشته نسبت به پالس‌های امیدوارکننده سیاسی (که اغلب از حرف و سخنرانی فراتر نبود) مقاومت نشان داد و از نیمه کانال ۲۷ هزار تومان پا پس نکشید. ظرف روز‌های قبل، کفه ترازو به سمت خبر‌ها و سیگنال‌های امیدوارکننده سنگینی می‌کرد، اما اسکناس آمریکایی خیال ارزان شدن نداشت.

مثلا خبر لغو تحریم‌های ناسازگار با برجام در هفته پایانی شهریور از سوی مقامات ایالات متحده یا سخنرانی جو بایدن در سازمان ملل و اعلام آمادگی آمریکا برای بازگشت به مذاکرات هسته‌ای، تاثیر چندانی در کاهش قیمت ارز نداشت. حتی ریزش ۷۰۰ تومانی قیمت دلار به دنبال توافق اخیر ایران و آژانس، بعد از ۲۴ ساعت خنثی شد و این طور که پیداست جو روانی حاکم بر بازار کاهشی نیست. فعلا اسکناس آمریکایی قصد عقب‌نشینی ندارد.

پیش‌بینی آینده دلار

مسعود دانشمند کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به این که قیمت دلار بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، گفت: با توجه به اینکه در سه هفته اخیر دلار در کانال ۲۷ هزار تومان نوسان زیادی را تجربه کرد، شاهد هستیم که از دوشنبه شب با افزایش قیمت وارد کانال ۲۸ هزار تومان شده است.

وی افزود: در حال حاضر به دلیل کمبود عرضه دلار در بازار، تقاضا فزونی یافته و همین عامل موجبات افزایش قیمت را در بازار فراهم آورده، از سویی به دلیل اینکه ورودی ارز به کشور بسیار کم بوده، این موضوع کمبود اسکناس فیزیکی در بازا را تشدید کرده است.

دانشمند در پاسخ به این سوال که ابراهیم رئیسی به بانک مرکزی دستور داده بازگشت ارز‌های بلوکه شده ایران در سایر کشور‌ها را پیگیری کند، این موضوع آیا در بازار تاثیر گذار است، اظهارداشت: اینکه در خفا و محرمانه توافقاتی صورت گرفته باشد، ما از آن اطلاعی نداریم، اما اگر قرار بود که اتفاقی در این زمینه رخ دهد باید اخبار آن منتشر می‌شد، بنابراین به اعتقاد بنده تحولی در آزاد‌سازی منابع ارزی بلوکه شده ایران در کشور‌های دیگر صورت نگرفته و کماکان به این منابع دسترسی نداریم.

دبیرکل اسبق خانه اقتصاد ایران با بیان اینکه در نیمه دوم سال به صورت سنتی تقاضا برای ارز افزایش پیدا می‌کند، اضافه کرد: به دلیل اینکه در نیمه دوم سال تقاضا برای واردات بیشتر می‌شود و بسیاری از شرکت‌ها و کارخانجات سفارشات واردات خود را در نیمه دوم سال انجام می‌دهند، در صورتی که دولت نتواند به بازار دلار تزریق کند یا این که از ذخایر استراتژیک خود استفاده کند، در روز‌ها و ماه‌های آینده شاهد افزایش قیمت دلار در بازار خواهیم بود، مگر اینکه دولت بتواند با عرضه مناسب بازار را کنترل و مدیریت کنند.

دانشمند با اشاره به اینکه عدم تصویب fatf یکی از بزرگترین مشکلاتی است که امروز در حوزه ارزی با آن روبرو هستیم، ادامه داد به دلیل قرار گرفتن در لیست سیاه fatf، بسیاری از کشور‌ها ریسک انجام معامله کالا و همچنین نقل و انتقال پولی و بانکی را با ایران نمی‌کنند، زیرا در صورت انجام آن‌ها مشمول جریمه و مشکلات بسیار زیادی می‌شوند، بنابراین برای اینکه بازار ارز به ثبات برسد یکی از الزامات آن پیوستن ایران به fatf است.

این فعال اقتصادی خاطرنشان کرد: تحریم‌های بانکی ثانویه نیز از دیگر مسائلی است که باعث شده ما نتوانیم نقل و انتقال بانکی و مراودات مالی با کشور‌های جهان داشته باشیم و به همین خاطر بسیاری از دارایی‌هایی ارزی‌مان در کشور‌های مختلف بلوکه شده، با توجه به این موضوع در حال حاضر برای بازگشت ارز حاصل از صادرات نفت، محصولات پتروشیمی و کالای غیر نفتی بسیار مشکل داریم و برای بازگرداندن منابع ارزی خود در روسیه و چین نیز پول نقد نمی‌توانیم وارد کنیم، بلکه در مقابل آن می‌توانیم مقداری کالا‌هایی که مشخص شده است را به کشور بیاوریم، بنابراین اگر خواهان آن هستیم که بازار ارز سروسامان بگیرد، باید مشکلات تحریم پولی و بانکی و همچنین پیوستن fatf را حل کنیم در غیر این صورت وضعیت فعلی اقتصادی که نوسانات و افزایش قیمت ارز نیز گوشه‌ای از آن است، همچنان ادامه خواهد کرد.