اخبار 00/05/05

استیبل‌کوین، سرکل (Circle) و تتر (Tether) ادعا کردند که استیبل کوین‌های تنظیم‌شده هستند و این ادعا انتقاد شرکت پاکسوس (Paxos) شرکتی آمریکایی در حوزه فناوری‌های مالی را در پی داشته‌ است. به گزارش «ایسنا» توزیع‌کنندگان استیبل کوین‌های (استیبل کوین، ارز دیجیتالی که به یک دارایی ذخیره ثابت مانند دلار آمریکا یا طلا متصل شده ‌است) تنظیم نشده احتمالا از سرمایه مشتریان خود استفاده می‌کنند تا سرمایه‌گذاری‌های خود را برای به‌دست آوردن سود مالی بیشتر حفظ کنند و این امر درواقع تهدیدی برای کاربران استیبل‌ کوین به شمار می‌رود. در این میان، برخلاف رقبا، پاکسوس استاندارد (Paxos Standard) و بایننس یواس‌دی (Binance USD) با معادل نقدی ۹۶درصدی پشتیبانی می‌شوند.
در یک پست وبلاگی که در ۲۱جولای منتشر شد، پاکسوس اظهار کرد: دو استیبل کوین پاکس (Stablecoins Paxos Standard (PAX و بی یواس‌دی (Binance USD (BUSD) صادرشده توسط شرکت پاکسوس تراست، یک موسسه مالی و شرکت فناوری مستقر در نیویورک، تقریبا ۱۰۰ درصد با پول نقد یا معادل آن پشتیبانی می‌شوند. این شرکت، سرکل و تتر را به‌دلیل ادعای خود مبنی بر «استیبل کوین تنظیم شده بودن» فراخوانده‌ است.

پاکسوس از طریق مقایسه مستقیم ذخایر دلار دو صادرکننده استیبل کوین، تتر لیمیتد (Tether Limited) که یواس‌دی تتر (USDT) را صادر می‌کند و سنتر (تاسیس شده توسط سرکل) که یواس‌دی کوین (USDC)  را منتشر می‌کند، یک جنگ استیبل کوین به راه انداخته است. البته این دو شرکت هنوز توضیحی در این مورد ارائه نکرده‌اند.

در اکوسیستم رقابتی استیبل‌کوین‌ها، ذخایر نقدینگی و معادل نقدی آن برای یواس‌دی کوین به میزان ۶۱درصد و برای  یواس‌دی تتر به میزان ۸۵/ ۷۵درصد است. در واقع سرمایه‌گذاری‌هایی که به‌راحتی قابل تبدیل به پول نقد هستند و می‌توانند ظرف سه ماه یا کمتر قابل تسویه باشند، قابل اعتمادند. طبق گفته پاکسوس، ذخایر نقدی کم رقبا یک ضعف اساسی است.

مشتریانی که از یواس‌دی کوین و یواس‌دی تتر استفاده می‌کنند با توجه به عدم نقدینگی رمزارزها (سررسیدهای سرمایه‌گذاری تا چندین سال)، ریسک عدم پرداخت شرکت‌ها و نرخ بهره که می‌تواند ارزش اوراق بهادار با سررسید طولانی‌مدت را کاهش دهد، با خطر زیان روبه‌رو می‌شوند.

پاکس و بی‌یواس‌دی متعلق به شرکت پاکسوس تراست از این خطرات عاری هستند؛ زیرا این شرکت توسط وزارت خدمات مالی امور خارجه نیویورک (NYDFS) کنترل می‌شود.

وزارت خدمات مالی امور خارجه نیویورک از این شرکت می‌خواهد محصولات و خدمات خود را به‌طور مداوم تایید و نظارت کند. به گفته پاکسوس، شرکت Trust Company Gemini یکی دیگر از صادرکنندگان استیبل کوین تنظیم ‌شده است که دلار Gemini)GUSD) را منتشر می‌کند. وزارت خدمات مالی امور خارجه نیویورک هر سه استیبل‌کوین پاکس،  بی‌یو‌اس‌دی و GUSD  را تنظیم می‌کند.

بنابراین یواس‌دی کوین و یواس‌دی تتر به دارایی‌های دیجیتال تنظیم ‌نشده مانند بیت‌کوین، اتریوم و سایر موارد شبیه هستند.

در آخرین پست وبلاگ پاکسوس، دن برستین، مشاور عمومی و مدیر ارشد تطبیق اظهار کرد: ارزش اصلی نظارت بر رمزارزها این است که اطمینان حاصل شود که ذخایر نقدی و پشتوانه این رمزارزها مشخص باشد. اگر نه اس‌دی کوین و نه تتر نتوانند تعهدات خود را برآورده کنند، آیا می‌توان آنها را به‌عنوان استیبل کوین‌هایی با پشتوانه دلار در نظر گرفت؟

مهم‌ترین اتفاق بازارها در سومین روز هفته، عبور سکه از سطح مقاومتی ۱۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی بود. روز دوشنبه فلز گران‌بهای داخلی، ۱۶۰ هزار تومان رشد را به ثبت رساند و در محدوده ۱۰ میلیون و ۸۸۰ هزار تومان قرار گرفت. آخرین بار در اواخر خردادماه، سکه در چنین سطح قیمتی نوسان کرده بود. تحلیل‌گران فنی محدوده ۱۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی را به عنوان مقاومت اول بازار سکه معرفی کرده و احتمال داده بودند، بازار در صورت شکست آن به سمت مقاومت دوم یعنی محدوده ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان حرکت خواهد کرد. به عبارت دیگر، اگر طی روزهای بعدی، سکه امامی به زیر محدوده ۱۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بازنگردد، احتمال قدرت‌نمایی خریداران زیاد خواهد بود.
 عامل اصلی رشد قیمت سکه
یکی از مهم‌ترین عواملی که موجب شد سکه امامی در روز دوشنبه در جاده صعودی حرکت کند، افزایش بهای دلار در بازار داخلی بود. اسکناس آمریکایی در سومین روز هفته توانست ۷۰ تومان رشد را تجربه کند و به بهای ۲۴ هزار و ۹۷۰ تومان برسد. دلار از سد ۲۵ هزار تومانی نتوانست عبور کند ولی ادامه نوسان بالای خط ۲۴ هزار و ۸۰۰ تومان، انتظارات افزایشی را در بازار تقویت کرده است. به گفته فعالان، افزایش تقاضای حواله‌ای پس از پایان تعطیلات کرونایی، یکی از متغیرهایی بود که زمینه‌ساز افزایش قیمت دلار در بازار داخلی بود.

رشد قیمت دلار به بازار سکه نیز سرایت کرد و زمینه‌ساز شکست یک مقاومت مهم شد. البته فلز گران‌بهای داخلی در روز دوشنبه از سوی اونس طلا نیز مورد حمایت قرار گرفت. اونس طلا در ابتدای روز تا بالای محدوده هزار و ۸۱۰ دلار رشد کرد و فضای بازار سکه را تحت تاثیر قرار داد. برگشت اونس طلا در اواسط روز تا حدی فضای بازار سکه را آرام کرد ولی همچنان سکه‌بازان به دیگر بال افزایشی خود یعنی رشد قیمت دلار تکیه کردند و همین عامل باعث شد که فلز گران‌بهای داخلی با تعدیل قیمت اونس طلا دچار تغییر معنی‌دار کاهشی نشود.

سکه‌بازان در صورتی که دلار به بالای مرز ۲۵ هزار تومانی برود، خریدهای خود را بیشتر خواهند کرد و به دنبال فتح محدوده 11میلیون تومانی خواهند بود.

  افزایش ارزش دلار در شهرهای مرزی
فعالان بازار ارز دیروز عنوان می‌کردند که یکی از دلایل رشد قیمت دلار، افزایش ارزش این ارز در شهرهای مرزی بود. بر اساس گفته‌های آنها، دیروز قیمت دلار در منطقه هرات افغانستان به بالای ۲۵ هزار تومان رفت و در سلیمانیه عراق نیز تمایل زیادی برای فروش وجود نداشت. افزایش ارزش دلار در شهرهای مرزی می‌تواند موجب شود که دلار از بازار ارزان‌تر داخلی به آن سوی مرزها منتقل شود. نکته دیگر اینکه، به طور سنتی ارزش دلار در منطقه هرات افغانستان پایین‌تر از بازار داخلی بود. این موضوع موجب می‌شد برخی معامله‌گران ارز ارزان‌تر را از هرات وارد بازار مشهد و بعضا تهران کنند. زمانی که قیمت دلار در منطقه هرات پایین‌تر از بازار داخلی نباشد، یکی از منابع تامین ارز از دست می‌رود‌، موضوعی که در انتظار بازیگران ارزی اثرگذار است. به نظر می‌رسد بالا ماندن قیمت دلار در هرات و سلیمانیه زمینه‌ساز رشد بیشتر قیمت دلار در بازار داخلی شود. با این‌حال، معامله‌گران کاهشی باور دارند که دولت دوازدهم در آخرین روزهای کاری خود سطح عرضه خود را به شکل قابل توجهی بالا خواهد برد.

 تغییر انتظارات سیاسی دلاری‌ها؟
در حالی که شماری از معامله‌گران افزایش ارزش حواله درهم و دلار در شهرهای مرزی را به عنوان متغیر تعیین‌کننده صعودی بازار داخلی معرفی می‌کردند، دسته دیگری از معامله‌گران باور داشتند، نوسانات قیمتی بیشتر به دلیل تغییر انتظارات سیاسی بود. از نگاه این گروه، بازار حدس می‌زد که بین ایران و آمریکا به زودی توافق هسته‌ای صورت بگیرد، ولی توقف مذاکرات موجب شد چنین انتظاری تغییر کند. در شرایط فعلی بازار اطمینان زیادی دارد که حداقل تا پایان دولت دوازدهم اتفاق سیاسی خاصی رخ نخواهد داد و از آغاز دولت سیزدهم نیز باید مدتی بگذرد که شرایط دوباره مذاکرات فراهم شود.

چنین ذهنیتی موجب شده است که برخی از معامله‌گران حداقل به قصد کوتاه‌مدت در موقعیت خرید قرار بگیرند و تا زمانی که شرایط سیاسی تغییر نکرده است، ارز خود را به فروش نرسانند. اگر بازارساز نتواند قیمت دلار را پشت مقاومت ۲۵ هزار و ۲۰۰ تومان نگه دارد، احتمال ورود بیشتر تقاضا نیز در بازار وجود خواهد داشت.

وقتی نمادهای بازار سرمایه نسبت به کف قبلی خود، با افزایش بیش از ۲۰درصدی همراه شوند، از اصطلاح بازار گاوی استفاده می‌شود. حالا بازار بعد از چند روز تعطیلی، دیروز در اولین شروع به کار خود وارد فاز گاوی یا صعودی شد. اما در این شرایط سوال‌هایی برای سهامداران مطرح می‌شود. اینکه آیا این فاز گاوی هم مثل فاز گاوی که پارسال در آبان و آذرماه شاهدش بودیم، پایدار نمی‌ماند یا قرار است روند صعودی خود را ادامه بدهد؟ اگر شرایط امروز بازار با پارسال تفاوت دارد، چه عواملی در این تفاوت دخیل هستند؟ نقاط شباهت بازار امروز با بازار پارسال چیست؟ استراتژی معامله‌گران و البته سیاستگذاران در این فاز از بازار چه باید باشد؟ آیا وقتش نرسیده که محدودیت‌های دامنه نوسان و حجم مبنا به مرور برداشته شود؟ این سوال‌ها را با کارشناسان حوزه بورس در میان گذاشتیم. آنها در یک موضوع با یکدیگر کم و بیش هم‌نظر بودند و آن هم این که در آینده بازار خوبی پیش رو خواهیم داشت اما سهامداران باید صبور باشند. برای مثال حامد مددی از کارشناسان حوزه بورس به «دنیای‌اقتصاد» توضیح داد «با توجه به اینکه پیش‌فرض‌های اقتصادی مثل نرخ ارز در ثبات هستند، فعلا انتظار شرایط عجیب و غریبی از بازار نداریم اما رشد با ثبات و ملایمی را پیش رو داریم.»
حال و هوای بورس در فاز جدید
  فرصت خوبی برای حذف تدریجی دامنه نوسان است
بهمن فلاح، کارشناس بازار سهام: با توجه به اینکه حجم و ارزش معاملات به طور قابل‌توجهی رشد کرده و بازار از جو هیجانی و چارچوب ذهنی‌ای که برایش شکل گرفته بود، خارج شده و به یک روند عقلایی و چارچوب ذهنی عینی‌گرا رسیده و همچنین معاملات با اتکا به گزارش‌های شرکت‌ها و پیش‌بینی سودها، در حال انجام است، بهترین موقعیت است که دامنه نوسان شرکت‌ها بزرگ‌تر شود. و البته در کنار این موضوع عرضه اولیه‌ها قوت و شدت بیشتری بگیرد. طبق مصوبه سازمان و دستورالعملی که آقای دهنوی برای بازار تعیین کرده بودند، قرار بود از بیستم تیرماه گزارش‌ها با پنج فرضیه اجرا شود که اگر با این پنج فرضیه که در قالب دو متغیر تاثیرگذار برای هر شرکتی می‌تواند باشد، باید طبق این مصوبه انجام می‌شده، اما اجرا نشده است. ماقبل این مصوبه قرار بوده هر ماه نیم تا یک درصد به دامنه نوسان اضافه شود که این موضوع به صورت تدریجی از شوک به بازار جلوگیری کند. باید تا آخر مردادماه نیم تا یک درصد دامنه نوسان بزرگ‌تر شود و این فرصت خوبی است که حالا که بازار در فاز عقلایی است این دامنه نوسان هم به صورت تدریجی که قولش را داده بودند انجام شود و دامنه‌ها باز شوند و طبیعتا اگر این اتفاق رخ ندهد، این فاز با اصلاح گاوی و استقبالی که از بازار می‌شود، ممکن است که مجددا به بی‌راهه برود و در نهایت بازار نتواند استفاده خوبی از شرایط به وجود آمده بکند.

  سرمایه‌گذاران با صبوری، سهم‌های خوب را انتخاب کنند
حمید فاروغی، کارشناس بازار سهام: درباره استراتژی سهامداران توصیه‌ می‌کنم با توجه به این که بعد از صعود قابل‌توجهی که در سال گذشته داشتیم و به طبع آن اصلاح تند و تیزی که شاهدش بودیم و کما اینکه برخی سهام تا 70 درصد افت قیمت را ثبت کردند و بعد از این تجربه در مقطع اخیر سهم‌ها روند رو به رشدی را طی کردند که حاکی است بازار به ثبات رسیده و رشد مقطع اخیر هم معقولانه بوده است. برخی روزها هم شاهد بودیم که سهم‌ها و صنایع منفی بودند و حجم معلاملات افزایش پیدا کرد و از همه مهم‌تر شاهد این بودیم که سهم‌ها به شکلی که در گذشته در صف فروش قفل شده بودند نیستند و متعادل و در حال معامله هستند. سرمایه‌گذاران دیگر نگرانی از این جهت که بازار ممکن است ریزش داشته باشد، نداشته باشند و می‌توانند با خیال راحت‌تری سرمایه‌گذاری کنند. اما اینکه برای آینده استراتژی چه باشد، باید شرایط اقتصادی شرکت‌ها و صنایع را بررسی کرد که این شرایط هم حاکی از این است که برای کسب سود و بازدهی باید صبر کرد. اگر این بازدهی را می‌خواهند کسب کنند، باید روی سهم‌هایی که سرمایه‌گذاری کرده‌اند صبوری داشته باشند.

 نکته دیگری هم که وجود دارد این است که فارغ از اینکه باید صبر کنند در انتخاب سهم‌ها هم باید استراتژی داشته باشند. فضایی که در بازار حاکم شده است با فضای پارسال متفاوت است. این نکته را از این جهت مطرح می‌کنم که نگاه اینطوری شده است که چه شرکت‌ها و صنایعی بازدهی دارند و چه سهم‌هایی رشد قیمتی خوبی را تجربه کرده‌اند. در بعضی از پتروشیمی‌ها و معدنی‌ها و فولادی‌ها ما شاهد رشد و بازدهی 40 تا 50درصدی بوده‌ایم.

استراتژی خوب برای سرمایه‌گذاری این است سهم‌هایی که بازدهی خوبی دارند را انتخاب و البته صبر کنند. همچنین سراغ شرکت‌هایی و سهم‌هایی که درکی از آنها ندارند و فکر می‌کنند بازدهی ندارند، نروند. در خصوص سیاستگذار هم تنها نکته مهم این مساله می‌تواند باشد که اگر به دنبال اصلاح و طرح قوانین هستند با طمانینه بیشتر و کار کارشناسی اقداماتی انجام بدهند. به طور مثال ما شاهد تغییر دامنه نوسان به طور مکرر بوده‌ایم یا تغییر ابلاغیه‌ها و این‌ مسائل به بازار لطمه زده است. برای همین هم بهتر است از اینجا به بعد نهاد ناظر حفظ ثبات را در نظر بگیرد. در بحث قوانین و مقررات و تغییرات هم با کار کارشناسی و طمانینه کارها انجام شود. البته ذکر این نکته هم ضرور است که تصمیمات کارشناسی، مقررات‌گذاری و اصلاح ساختار بازار سرمایه نباید منوط شود به وضعیت بازار. یعنی اگر زمانی بازار وضعیت رو به بالایی دارد قوانین را تغییر بدهیم یا برعکس. بلکه نگاه باید بلندمدت‌تر و تصمیمات کارشناسی‌تر باشد.

  سیاستگذار قوانین را دستکاری نکند
شایان کرمی، کارشناس بازار سهام: با توجه به رشد تدریجی نرخ ارز و قوی‌تر شدن دوباره چشم‌انداز تورمی و همچنین لاینحل ماندن مذاکرات سیاسی، به نظر می‌رسد که دوباره یک موج تورمی پیش رو داریم و انتظار معامله‌گران روی قیمت انواع کالا‌ها افزایشی شده است. در نتیجه بازار سهام هم پیرو نرخ ارز است و وقتی رشد نرخ ارز بالاست، همه ترجیح می‌دهند ریالشان را تبدیل کنند و بازار سهام هم از این قضیه مستثنی نیست. ما در قیمت‌های سطوح پایین‌تر هم همین موضوع را مطرح کردیم و در حال حاضر هم همین‌طور است. بازار سرمایه با توجه به افتی که در گذشته داشته، در حال پس گرفتن یکسری از سطوح است. گزارش‌ها هم که خوب است و بازار هم چشم‌انداز صعودی را از خود نشان می‌دهد. البته که مثل سال 99 نیست اما در مجموع بازار رو به بالاست و فعلا استراتژی نگهداری و حتی خرید را به معامله‌گران می‌توان توصیه کرد. یکی از مواردی که در استراتژی مربوط به سیاستگذار وجود دارد، دست بردن در قوانین است که این موضوع در سال گذشته به بازار آسیب زد. دست بردن در قوانین و مقررات بی‌اعتمادی ایجاد می‌کند و سیاستگذار هم تا جایی که می‌تواند نباید قوانین را دستکاری کند مگر اینکه این قوانین در راستای بهبود عملکرد بازار باشد و نه بهبود روند بازار. اگر در راستای بهبود عملکرد بازار باشد و بتواند بار اطمینان و اعتماد بیشتری ایجاد کند، می‌توانند قوانین را در این راستا تغییر بدهند و ایرادها را برطرف کنند. در نتیجه به نظرم چیزی که خیلی مهم است همین شرایط حفظ شود تا نااطمینانی و بی‌اعتمادی ایجاد شده، قوانینی که مشکل داشت و آن مواردی که مورد اشکال فعالان بازار سرمایه بود برطرف شود که نتیجه‌اش بهبود عملکرد بازار می‌شود و در نتیجه پول‌های بیشتری را بازار سرمایه می‌تواند جذب کند.

  از حالا به فکر زیرساخت‌ها باشیم
الناز افشار، کارشناس بازار سهام: هرچه جلوتر برویم فعالان بازار سرمایه و سهامداران متوجه خواهند شد که برجام عملا به معنای واقعی هیچ‌گاه اتفاق نخواهد افتاد و با توجه به نقدینگی اقتصاد کشور این حقیقت که امسال یک تورم بالا پیش رو خواهیم داشت، پررنگ‌تر خواهد شد. همچنین شاهد این مساله خواهیم بود که ریال ارزش خودش را از دست می‌دهد تا آنجا که با نگاهی به بازار ارز، گارد صعودی دلار کاملا آشکار است. از سوی دیگر تولیدکننده‌ها با قیمت فعلی ارز تمایلی به فروش محصول خود ندارند و این افزایش اخیر قیمت سیمان و فلزات بیانگر این موضوع است. با گذشت زمان، مردم متوجه این حقیقت خواهند شد و شاهد هجوم نقدینگی به سمت بازار سرمایه خواهیم بود. نکته دیگری که باید مدنظر داشته باشیم این است که در ابتدا باید زیرساخت‌ها را آماده عرضه اولیه شرکت‌ها کنیم تا بتوانیم به بازار عمق بدهیم تا تجربه تلخ گذشته تکرار نشود.  توصیه‌ام به سهامداران این است که به سهام به دید یک دارایی مالی نگاه کنند، که قطع به یقین بیشترین بهره را در بلندمدت از آن خواهند برد. همچنین شرکت‌ها باید با اعمال افزایش سرمایه از آورده با سلب حق تقدم از نقدینگی موجود در جهت جهش تولید استفاده کنند و با توجه به ریزش 43 درصدی شاخص از سقف قبلی و آمار بیرون آمده از بانک مرکزی که بیانگر تورم 45 درصدی بوده است، دولتمردان به این باور رسیده‌اند که کمترین تاثیر تورمی از سمت بازار سرمایه به سبد خانوار بوده است. در نهایت، بازار را یک بازار صعودی می‌بینم و همچنین هجوم نقدینگی به سمت بازار کاملا مشهود است. بازار، بازاری صعودی خواهد بود که البته با افت و خیزها و اصلاحات خودش به جلو می‌رود.

بورس‌بازان پس از برگشت از تعطیلات ۶روزه کرونایی، شاهد رشد ۹/ ۰درصدی شاخص کل بودند. به این ترتیب شاخص کل از کف پیشین خود بیش از ۲۰درصد فاصله گرفت و برای نخستین‌بار در سال۱۴۰۰ وارد فاز گاوی شد. تغییر فازی که ۳۹روز زمان برد. عدم تمایل دلار برای ریزش، کمرنگ بودن احتمال احیای برجام در کوتاه‌مدت، فعال شدن ثانیه‌شمار آغاز به‌کار دولت سیزدهم، تعدیل مناسب P/ E آینده‌نگر بازار در کنار احساس رضایت بورس‌بازان از وضعیت نرخ بهره بین بانکی، شتاب‌دهنده‌های بورس در مسیر صعودی است.

معاملات بورس تهران پس از تعطیلات 6 روزه کرونایی و توقف معاملات بازار سهام برای 3 روز کاری گذشته، با رشد بیش از 9/ 0 درصدی شاخص کل استارت خورد تا این نماگر با قرار گرفتن از ارتفاع یک‌میلیون و 323 هزار واحدی، حدود 8/ 20 درصد از کف اخیر خود فاصله گرفته و به اصلاح وارد فاز گاوی شود. این نخستین فاز صعودی شکل گرفته در سال 1400 به‌شمار می‌رود. اما چه عواملی سبب شده تا نخستین فاز صعودی در بورس 1400 رقم بخورد؟ آیا رشد این‌بار بازار سهام ادامه خواهد یافت؟ آیا زمان مناسبی برای ورود به این بازار پرریسک فرارسیده است؟ سوالاتی که این روزها فعالان بورسی و صاحبان نقدینگی بارها از خود می‌پرسند و شاید به دلیل تجربه تلخ بورس‌99 نمی‌توانند جوابی برای آنها بیابند.مدت زمانی طولانی فعالان بازار سهام با اصلاح فرسایشی قیمت‌ها و شاخص‌کل مواجه شدند. بازه‌ای که برای 10 ماه به طول انجامید و در این مدت شاهد ورود دو خرس به این بازار بودیم. خرس اول اوایل شهریور 99 در این بازار ظاهر شد. روندی نزولی که تنها پس از 10 روز از آغاز عقبگرد دماسنج تالار شیشه‌ای از قله تاریخی دو میلیون و 78 هزار واحد رقم خورد و تا 20 آبان‌ماه ادامه پیدا کرد. در این مدت حدودا سه ماهه شاهد ریزش 42درصدی شاخص‌کل بودیم. پس از آن به‌طور موقت بازار سهام تغییر فاز داد و پس از 14 روز کاری مثبت، وارد فاز گاوی (صعودی) شد. روندی که البته با وجود تمام خوش‌بینی‌ها پایدار نماند و شاخص‌کل پس از ثبت یک رشد 26درصدی، مجددا ترجیح داد روزهای قرمزی را به معامله‌گران بازار سهام نشان دهد. به این ترتیب خرس دوم 27 دی‌ماه 99 مجددا به بورس بازگشت و این روند کاهشی تا 3 خردادماه ادامه داشت. اصلاحی که البته با فاز نزولی گذشته متفاوت بود و با ثبت رفتاری سینوسی نهایتا افتی 3/ 28 درصدی در کارنامه این بازار ثبت کرد. از اوایل خردادماه اما بورس پس از ثبت کف یک‌میلیون و 95 هزار واحد تصمیم گرفت مجددا روی دیگر خود را به فعالان بازار که از روند اصلاحی 10 ماهه خسته شده بودند، نشان دهد. رشدی آهسته و ملایم که پس از انتخابات ریاست‌جمهوری شکلی جدی‌تر به خود گرفت به‌طوری که 5 هفته متوالی است شاخص با رشد به کار خود پایان می‌دهد و در دو ماه گذشته نیز ارقامی مثبت در میانگین معاملات روزانه بازار به ثبت رسیده است.

 محرک‌های روند صعودی
بورس در حالی روز گذشته با افزایش ارتفاع 8/ 20درصدی وارد فاز گاوی شد که عواملی چند برای این روند صعودی می‌توان نام برد.

نرخ دلار: روز گذشته تا ساعت 16 نرخ دلار در بازار آزاد به مرز 25هزار تومان نزدیک شد. به این ترتیب سهامدارانی که طی ماه‌های گذشته نگران از کاهش شدید قیمت این اسکناس آمریکایی، چوب حراج به دارایی خود در بازار سهام زده بودند، این روزها کمی نسبت به وضعیت آتی آن مطمئن‌تر شده‌اند و حداقل دیگر نگران سقوط شدید آن نیستند. این موضوع برای بورس تهران که 60 درصد از ارزش بازار آن را شرکت‌های صادراتی و کامودیتی‌محور تشکیل داده‌اند از اهمیت بسزایی برخوردار است. نرخ ارز، نسبت برابری واحد پولی داخل در مقایسه با سایر ارزها به‌عنوان یکی از عوامل کلان اقتصادی، همواره مورد‌توجه جامعه اقتصادی و مالی بوده است. در صورت رشد نرخ ارز به‌ویژه دلار، محصولات تولیدی شرکت‌های کامودیتی‌محور با قیمت بالاتری به‌فروش می‌رسند (با فرض ثبات قیمت‌های جهانی) و سودآوری بیشتری نصیب این بنگاه‌ها می‌شود. در شرایط کنونی، این موضوع درباره نیمی از شرکت‌های بورسی صدق می‌کند. در حال‌حاضر نمادهای فعال در گروه‌های کامودیتی بازار سهام شامل پتروشیمی‌ها، فلزی‌ها، معدنی‌ها، پالایشی‌ها، سیمانی‌ها و دیگر صنایع کالایی سهامی از رشد نرخ ارز اثر مثبت می‌پذیرند. هر‌کدام از صنایع بر اساس شرایط تولید با نوسانات نرخ ارز درگیر هستند. در ادامه هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذار که سهامدار این شرکت‌ها هستند نیز بالطبع از نوسانات سودآوری شرکت‌های زیرمجموعه اثر می‌پذیرند. در واقع نرخ ارز، قیمت نسبی پول خارجی به پول داخلی است که به‌عنوان یکی از عوامل کلان اقتصادی، همواره مورد‌توجه جامعه اقتصادی و مالی بوده است. این نرخ بیانگر شرایط اقتصادی کشور بوده و عاملی برای مقایسه اقتصاد ملی با اقتصاد سایر ملل است. در این میان با توجه به صادراتی و وارداتی بودن شرکت‌های فعال در بازار سهام و میزان وابستگی آنها به نرخ ارز، نوسانات نرخ ارز می‌تواند تاثیرات متفاوتی بر منابع پذیرفته شده در بورس و شرکت‌ها بگذارد. به‌عبارتی دیگر در صورتی‌که یک بنگاه اقتصادی برای تامین مواد اولیه، خرید تجهیزات و تکنولوژی تولید از تقاضاکنندگان ارز باشد، تغییرات نرخ ارز می‌تواند برنامه‌های تولیدی این شرکت‌ها را دستخوش تغییراتی کرده و بهای تمام‌شده محصولات تولیدی این دسته از بنگاه‌ها را افزایش یا کاهش دهد. موضوعی که طبیعتا ارزش سهام این شرکت‌ها را نیز دچار نوساناتی می‌کند. در مقابل افزایش نرخ ارز برای شرکت‌های صادرات‌محور، اثری مثبت در پی دارد. بر این اساس در صورت رشد نرخ ارز به‌ویژه دلار، محصولات تولیدی این کشورها با قیمت بالاتری به فروش رفته و سودآوری بیشتری نصیب شرکت‌های صادرکننده می‌شود. در شرایط کنونی، این موضوع درباره نیمی از شرکت‌های بورسی صدق می‌کند. البته میزان تاثیر‌پذیری شرکت‌ها از افزایش نرخ دلار، بسته به نوع فعالیت و وابستگی آنها به ارز متفاوت است.

مذاکرات برجامی: نشست‌های بین‌المللی برای احیای برجام از آنجایی‌که می‌تواند به رفع تحریم‌ها و گشایش‌های اقتصادی بینجامد، برای بازار سهام از اهمیت بسزایی برخوردار است. اما روی دیگر سکه احیای برجام، کاهش نرخ دلار است که چندان به مزاج بورس‌بازان خوش نمی‌آید. به جرات می‌توان گفت برای سهامدارانی که چندان از سواد تحلیلی برخوردار نیستند، رشد نرخ دلار از اهمیت بالاتری نسبت به احیای برجام برخوردار است. شاید به همین دلیل است که بورس تهران بیش از آنکه بر تحلیل‌های بنیادی استوار باشد، به تورم نگاه می‌کند. در هفته‌ها و ماه‌های اخیر اما چشم‌انداز توافق طرفین برجامی چندان راضی‌کننده نبود و حالا فعالان بازارها به این نتیجه رسیده‌اند که به این زودی نباید منتظر احیای برجام و در نتیجه کاهش نرخ دلار بود، از این‌رو شاهد تحرک تقاضا در کلیت بازار هستیم.

تغییر دولت: تنها 10 روز دیگر تا روی کار آمدن دولت سیزدهم باقی‌مانده و سرمایه‌گذارانی که با توجه به صحبت‌های مطرح‌شده از سوی ابراهیم رئیسی درباره مقابله با رانت و فساد و همچنین برچیده شدن بساط قیمت‌گذاری دستوری و البته شعار حمایت از بازار سهام در مناظره‌ها و تبلیغات انتخابات شنیده‌اند، حالا در انتظار آغاز به کار این دولت هستند. درست از زمان اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری بود که رشد قیمت سهام در تالار شیشه‌ای جدی‌تر شد و حالا هر‌چه به زمان تحلیف یعنی 14 مردادماه نزدیک‌تر می‌شویم، فضای بازار نیز جوی صعودی‌تر به خود می‌گیرد.

قیمت‌های جذاب: پیش‌تر نیز اشاره شد که پس از اصلاح 10 ماهه قیمت سهام، حالا سرمایه‌گذاران به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر نباید انتظار داشت قیمت سهام با افت جدی‌تری مواجه شود. در این میان حالا نسبت P/ E بازار به‌عنوان یکی از متغیرهای مهم در تحلیل فاندامنتال بر اساس آخرین گزارش اجماع تحلیلگران به 7/ 6 واحد رسیده است. مرداد 99 بود که با اوج‌گیری قیمت‌ها و رسیدن شاخص‌کل به سطح باورنکردنی 2 میلیون و 100 هزار واحدی، نسبت قیمت به درآمد آینده‌نگر بازار نیز از سطح تاریخی کمتر از 7 مرتبه به 22 واحد رسید. در این برهه زمانی P/ E آینده‌نگر برای سهام کوچک‌تر 32واحد و برای بزرگ‌ترها 20 مرتبه بود. با آغاز اصلاح بازار و تخلیه حباب شکل‌گرفته نیز سهام با ارزش بازار پایین به دلیل گرفتار‌شدن از صفوف سنگین فروش و نقدشوندگی بسیار پایین در پرکردن حجم مبنا ناتوان ماندند و قیمت پایانی این دسته از سهام آن‌چنان که باید افت نکرد و به اصطلاح در روند اصلاح قیمت نیز درجا زدند و تا چندی پیش از نظر بازار گران تلقی می‌شدند. حال آخرین گزارش اجماع تحلیلگران نشان می‌دهد نسبت قیمت به درآمد آینده‌نگر برای گروه‌های با ارزش بازار بالا 6/ 6 مرتبه و برای کوچک‌ترها 5/ 8 واحد است تا علاوه بر بزرگان بورسی حالا کوچک‌ترها نیز از نگاه سرمایه‌گذاران برای خرید جذاب قلمداد شوند.

نرخ بهره بین‌بانکی: در کشوری که نرخ بهره بانکی به‌صورت دستوری تعیین می‌شود، شاید آنچنان که در همه دنیا اتفاق می‌افتد، نرخ بهره بین بانکی حداقل برای سرمایه‌گذاران بازار سهام اهمیت نداشته باشد‌ اما در بورس تهران، عموم سهامداران از افت نرخ بهره بانکی خوشنود شده و به نوعی آن را سیگنالی برای خرید ارزیابی می‌کنند. حالا حدود یک ماه و نیم است که نرخ بهره بانکی در محدود 18 درصد در نوسان است و سهامداران در انتظار کوچ سرمایه‌ها از بازار پول به سمت بازار سهام هستند و آن را یکی از شتاب‌دهنده‌های صعود بورس می‌دانند.

 زمان حذف محدودیت‌ها نرسیده است؟
اواسط تیرماه بود که رئیس سازمان بورس و اوراق بهاردار در مصاحبه‌ای با تاکید مجدد بر لزوم افزایش دامنه نوسان عنوان کرد: «طبق مصوبه شورای‌عالی بورس، بورس یک مسیری را پیش می‌برد که هر ماه نیم‌درصد به دامنه نوسان اضافه شود و در نهایت به مرحله‌ای برسیم که انگار دامنه نوسان وجود ندارد». وی پیش‌تر نیز گفته بود: «‌از نظر من بازار خوب، بازاری است که یا دامنه نوسان نداشته باشد یا دامنه آن گسترده باشد.»‌ هر چند از آن زمان تاکنون خبری تکمیلی از سرنوشت دامنه نوسان به بازار مخابره نشده است اما در حال‌حاضر عموم کارشناسان بورسی، بر رفع این محدودیت تاکید دارند و به‌نظر می‌رسد شرایط فعلی می‌تواند فرصتی طلایی برای رهایی از این محدودیت صف‌ساز باشد. محدودیتی که متهم اصلی تمامی ابرنوسان‌های رخ داده در سال‌های گذشته بورس تهران بوده و تحلیل را از این بازار دور کرده است.

 مفهوم خرس و گاو در بازارهای مالی
بازار خرسی (Bear market) و بازار گاوی (Bull market)؛ دو واژه‌ای که به گوش همه فعالان بازارهای سرمایه‌گذاری آشنا است حتی اگر درباره معنای واقعی آن اطلاعاتی نداشته باشند. قبل از اینکه به وضعیت بورس تهران و فاصله تا فازخرسی وارد شویم، لازم است نگاهی کلی به دو اصلاح مزبور داشته باشیم. بازار خرسی و گاوی چیست؟ چرا از این واژه‌ها در زمان صعود و نزول بازارها استفاده می‌شود؟ بورس‌نیویورک یکی از بزرگ‌ترین بازارهای مالی است که در وال‌استریت بنا شده است. چند متر مانده به درب ورودی بورس نیویورک دو مجسمه بزرگ دیده می‌شود. مجسمه برنزی یک گاو بزرگ که در مقابل یک خرس تنومند قرار گرفته است. مجسمه «گاو» معرف همه سرمایه‌گذارانی است که ریسک‌پذیری زیادی دارند و معتقدند ظرفیت رشد در بازار وجود دارد و مجسمه «خرس» نمادی از سرمایه‌گذارانی است که می‌ترسند بازار با افت مواجه شود. اما چرایی این نامگذاری به رفتار دو حیوان مذکور در زمان مبارزه بازمی‌گردد. گاوها هنگام مبارزه و جنگ، با حرکت دادن سر و شاخ خود از پایین به بالا سعی در ضربه‌زدن به دشمن دارند و به‌عبارتی حریف خود را به بالا پرت می‌کنند. در خرس اما عکس این موضوع صادق است. خرس‌ها در نبرد، همواره با دستان پر قدرت و ضربات از بالا به پایین دست‌ها، به حریف ضربه زده و آن را شکست می‌دهند. از این‌رو بازار صعودی به بازار گاوی و بازار نزولی به بازار خرسی معروف است. اما افزایش یا کاهش قیمت‌ها در یک روز یا یک هفته نشان از گاوی یا خرسی بودن آن بازار نیست، بلکه آنچه نوع بازار را مشخص می‌کند، روند بلندمدت آن است. بر اساس تعاریف مالی-رفتاری، زمانی‌که نماگر یک بازار نسبت به سقف پیشین خود با کاهش (افزایش)‌بیش از ۲۰‌درصدی مواجه شود، از اصطلاح بازار خرسی (گاوی) استفاده می‌شود.