بازار سهام، سال ۱۴۰۰ را با همه فراز و نشیبی که داشت، در نهایت با رشد ۵/ ۴درصدی شاخص کل پایان داد. این در حالی بود که بیشترین میزان رشد ماهانه را در مرداد ۱۴۰۰ شاهد بودیم. در آن ماه شاخص کل رشد ۶/ ۱۵درصدی را در کارنامه خود ثبت کرد. در مقابل در شهریورماه شاهد افت ۵/ ۸درصدی شاخص کل بودیم. بر این اساس در شهریورماه رکورد بیشترین میزان افت ماهانه ۱۴۰۰ شکسته شد. در میان صنایع ۳۹گانه بورسی نیز سال گذشته شاهد رشد هفت‌صنعت در مقابل افت ۳۲صنعت بودیم. همچنین با بازگشایی بازار سهام در هفته دوم اولین ماه سال ۱۴۰۱، شاهد رشد ۷/ ۴درصدی شاخص کل در مقیاس هفتگی بودیم.
برندگان بورسی سال 1400
در میان صنایع 39گانه بورسی، هفت‌صنعت «کانه فلزی»، «تامین آب، برق و گاز»، «محصولات شیمیایی»، «فرآوردههای نفتی»، «چندرشتهای صنعتی»، «فلزات اساسی» و «وسایل ارتباطی» با رشد شاخص همراه بودند. در میان این صنایع «کانه فلزی» با رشد حدود 45درصدی شاخص در صدر صنایع بورسی با بیشترین میزان بازدهی قرار گرفت. این صنعت به‌عنوان سومین صنعت بزرگ بورسی متشکل از 11نماد (بورسی) است. بیشترین ارزش بازار را (بر اساس آخرین معاملات) نماد «کگل» با ارزش 261هزار میلیارد تومان و کمترین ارزش بازار را «کدما» با ارزش 6/ 1هزار میلیارد تومان دارد. در حال حاضر ارزش بازار این 11نماد بورسی در مجموع 673هزار میلیارد تومان (حدود 12درصد کل ارزش بازار بورس) است. نمودار سالانه شاخص صنعت «کانههای فلزی» نشان می‌دهد که شاخص این صنعت در اوایل شهریورماه رشد محسوسی داشت.
در مردادماه سال گذشته نماد معاملاتی «کچاد» تصمیم به افزایش سرمایه 264درصدی گرفت. همچنین در اوایل سال 1400 افزایش سرمایه 34درصدی «کگل» مورد تایید و تصویب هیات‌مدیره شرکت قرار گرفت. نوسانات این دو نماد به‌عنوان بزرگ‌ترین نمادهای بازار سهام و البته صنعت «کانه فلزی» نقش مهمی در جهت‌‌‌گیری شاخص کل بورس و شاخص صنعت دارد. از طرفی بهای دلار در مردادماه سال گذشته رشد 6/ 11درصدی داشت که بیشترین میزان رشد ماهانه دلار در سال 1400 بود. صنعت «کانه فلزی» یکی از صنایع با اثرپذیری بالا از نرخ دلار و نرخ‌های جهانی است؛ در نتیجه، رشد بهای ارز را میتوان اصلیترین علت رشد شاخص صنعت «کانه فلزی» در آن بازه زمانی دانست. از طرفی جهش بهای کانی و فلزات در بازارهای جهانی که به واسطه جنگ میان روسیه و اوکراین شدت گرفت، در رشد شاخص این صنعت بسیار اثرگذار بود.
بازندگان بورسی سال 1400
همان‌طور که در ابتدای این گزارش ذکر شد، 32صنعت در سال گذشته با افت شاخص مواجه بودند. در این میان، محصولات چوبی با تک‌نماد «چفیبر» بیشترین میزان افت را در سال گذشته به نام خود ثبت کرد. این صنعت افت حدود 60درصدی داشت. پس از آن «انتشار و چاپ» و «محصولات کاغذی» با افت به ترتیب 1/ 51 و 1/ 46درصدی بیشترین میزان افت سالانه را در میان سایر صنایع بورسی داشتند. در میان صنایع با عملکرد منفی، دو صنعت «خودرو» و «بانک» جزو صنایع پرریسک و پرنوسان بازار بودند. در این میان صنعت «خودرو» با افت 12درصدی و صنعت «بانک» با افت 38/ 11درصدی همراه شدند. نمادهای این دو صنعت که به واسطه تحریمها با چالش‌‌‌های متعددی همراه بودند، نسبت به اخبار آن سوی آب‌‌‌ها حول محور برجام واکنش نشان دادند. عدم‌قطعیت‌‌‌ها از شدت واکنش سهامداران این دوگروه کاسته؛ اما همچنان چشم سهامداران خودرویی و بانکی به مذاکرات برجامی دوخته شده است. طولانی شدن روند مذاکرات هستهای، به‌رغم پیشرفت در آن، سهامداران نمادهای این دو صنعت را دست به عصا نگه داشته است. روز جمعه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که در هفتههای اخیر به پیشرفت‌‌‌هایی در مذاکرات دست یافته‌‌‌ایم و تنها چند مساله محدود حل‌نشده وجود دارد.
عملکرد صنایع در اولین هفته معاملاتی 1401
اولین هفته معاملاتی سال 1401 در حالی پایان یافت که شاخص کل بورس رشد 7/ 4درصدی از خود برجای گذاشت. در این میان طی هفته گذشته شاهد رشد 34صنعت در مقابل افت چهار صنعت بودیم. صنعت «استخراج زغال‌‌‌سنگ» با رشد 16درصدی در صدر صنایع با بیشترین بازدهی هفتگی قرار گرفت. پس از آن دو صنعت «قند و شکر» و «محصولات چرمی» به ترتیب با رشد 3/ 10درصدی و 9/ 9درصدی بیشترین رشد هفتگی را از آن خود کردند. در مقابل «سایر معادن»، «وسایل ارتباطی»، «منسوجات» و «خرده‌فروشی» به ترتیب با افت 1/ 5درصدی، 1/ 3درصدی، 7/ 1درصدی و 5/ 0درصدی بدترین عملکرد هفتگی را در میان سایر صنایع داشتند.
با آغاز فروردینماه سال ۱۴۰۱ زمان تسویه و تحویل فیزیکی بسیاری از قراردادهای آتی فرارسیده است. نقره و صندوق طلا از جمله قراردادهای آتی بودند که فرآیند تحویل فیزیکی آنها اعلام شده است.
فرآیند تحویل قرارداد آتی نقره
مدیریت توسعه بازار مشتقه بورس‌کالای ایران با صدور اطلاعیه‌ای زمان انجام فرآیند تحویل قرارداد آتی نقره سررسید فروردینماه ۱۴۰۱ را اعلام کرد. به گزارش «کالاخبر»، براساس اطلاعیه منتشرشده، فرآیند تحویل قراردادهای مذکور دوشنبه ۲۲ فروردینماه جاری انجام خواهد شد.بر اساس این اطلاعیه، کلیه مشتریان فروشنده و خریداران دارای موقعیت تعهدی باز، موظفند طبق ضوابط اعلام‌شده برای انجام فرآیند تحویل اقدام کنند. هر قرارداد آتی نقره شامل ۱۰۰گرم از این محصول به صورت ساچمه گرانول با درجه خلوص حداقل ۹۹۹ است.در این اطلاعیه اشاره شده است که صرفا آن دسته از دارندگان موقعیت فروش، امکان ورود به فرآیند تحویل قرارداد آتی نقره را دارند که مطابق قوانین و مقررات مالیاتی کشور در سامانه نظام مالیات ارزشافزوده ثبت‌نام کرده باشند. از این رو کارگزار فروشنده موظف است حداکثر تا سه‌روز کاری قبل از آخرین روز معاملاتی یعنی ۱۸فروردینماه لیست مشتریان فروشنده دارای گواهینامه ثبت‌نام نظام مالیات ارزشافزوده را به همراه مدارک مربوطه به بورس ارسال کند. همچنین تمامی مشتریان فروشنده موظفند دو روز کاری قبل از سررسید فروردینماه ۱۴۰۱ یعنی شنبه ۲۰ فروردینماه و براساس تعیین وقت قبلی اقدام به تحویل نقره کنند. تحویل نقره نیز به صورت ۱۰۰گرم یا مضربی از ۱۰۰گرم خواهد بود.
فرآیند تحویل قرارداد آتی صندوق طلا
همچنین مدیریت توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران با صدور اطلاعیه مجزایی زمان انجام فرآیند تحویل قراردادهای آتی واحدهای سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری پشتوانه طلای لوتوس سررسید فروردینماه ۱۴۰۱ را اعلام کرد. براساس این اطلاعیه فرآیند تحویل قراردادهای مذکور روز چهارشنبه ۲۴فروردینماه جاری انجام خواهد شد.در این اطلاعیه آمده است: تمامی مشتریان فروشنده و خریدار دارای موقعیت تعهدی باز موظفند بر اساس ضوابط اعلام‌شده برای انجام فرآیند تحویل اقدام کنند. همچنین مرجع قیمت نقدی در محاسبات جرایم نکول قراردادهای آتی واحدهای سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری پشتوانه طلای لوتوس، قیمت پایانی نماد صندوق سرمایهگذاری پشتوانه طلای لوتوس در آخرین روز معاملاتی قراردادهای آتی است.هر قرارداد آتی صندوق طلا هزار واحد سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری پشتوانه طلای لوتوس است. بنابراین کلیه مشتریان فروشنده موظفند حداکثر تا آخرین روز معاملاتی یعنی ۲۴ فروردینماه اقدام به تامین واحدهای سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری پشتوانه طلای واحدهای سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری طلای لوتوس در کد سهامداری خود کنند. از این رو به ازای هر موقعیت تعهدی باز فروش در قرارداد آتی باید هزار واحد سرمایهگذاری پشتوانه طلای لوتوس تامین شود.
در نخستین هفته معاملاتی بورس‌کالا در سال ۱۴۰۱ تالار سیمان شاهد معامله ۹۸۵هزار و ۴۰۴تن سیمان از سوی ۶۷شرکت بود. امروز نیز یک‌میلیون و ۱۹۵هزار و ۷۲۶تن سیمان از سوی ۶۵شرکت عرضه خواهد شد.نکته مهم آنکه به صورت سنتی نیاز کشور به سیمان هر هفته رقمی نزدیک به یک‌میلیون تن برآورد می‌شود که این رقم معاملاتی به معنی آن است که حتی تعطیلات نیز اثرگذاری بزرگی بر حجم معاملات سیمان بر جای نگذاشته؛ گویی از هم‌اکنون یک سال جذاب برای رونق تقاضا آغاز شده است.
این موضوع را که در یک‌هفته نیمه‌‌‌تعطیل ابتدای فروردینماه ۹۸۵هزار تن سیمان دادوستد می‌شود، باید بسیار مهم ارزیابی کرد. این مطلب در شرایطی که شرایط نگهداری و حملونقل سیمان از پیچیدگی‌‌‌های بسیاری برخوردار است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و حتی میتوان این داده را به‌عنوان یک نکته مثبت پیش‌‌‌نگر برای بسیاری از بازارها همچون مصالح ساختمانی در نظر گرفت. به گزارش «کالاخبر»، در هفتهای که گذشت در مجموع یک‌میلیون و ۲۷۵هزار و ۳۲۶تن سیمان در تیپ‌های مختلف از سوی ۶۷شرکت عرضه شد که با تقاضای بیش از ۲/ ۱میلیون تنی مواجه شد و در نهایت ۹۸۵هزار و ۴۰۴تن آن به ارزش ۷/ ۵۲۶میلیارد تومان مورد دادوستد قرار گرفت.
برنامه عرضه نزدیک به ۲/ ۱میلیون تنی سیمانیها در هفته جاری
تالار سیمان در بورس کالا امروز میزبان عرضه یک‌میلیون و ۱۹۵هزار و ۷۲۶تن انواع سیمان تیپ‌یک و تیپ۲ از سوی ۶۵شرکت است. از نکات قابل‌توجه عرضه‌های این هفته رشد ۷۷هزار و ۶۰۰تنی سیمانیها در تالار است.از کل عرضه امروز سیمانیها در بورس کالای ایران، یک‌میلیون و ۵۷هزار و ۲۲۶ تن از نوع تیپ۲، ۷۸هزار و ۲۰۰تن از نوع سیمان تیپ ۱-۴۲۵، ۵۷هزار و ۸۰۰تن از نوع سیمان تیپ۱-۳۲۵ و ۲هزار و ۵۰۰تن از نوع سیمان تیپ۱-۵۲۵ خواهد بود. ۶۵شرکت سیمانی که امروز عرضه دارند، به ترتیب بالاترین حجم عرضه، شامل شرکت‌های سیمان تهران، آبیک، ارومیه، سپاهان، هرمزگان، ساوه، شاهرود، مازندران، هگمتان، مجتمع سیمان غرب آسیا، شرق، بجنورد، صوفیان، ممتازان کرمان، فرازفیروزکوه، صنایع سیمان سامان غرب، شمال، صنایع سیمان گیلان سبز، آذرآبادگان خوی، فارس‌نو، صنایع سیمان نهاوند، خزر، گروه صنعتی و معدنی سیمان تجارت مهریز، ایلام، عمران انارک، نیزار قم، اصفهان، داراب، صنایع سیمان شهرکرد، توسعه گستر هلال خاورمیانه (سیمان مارگون)، فیروزکوه، قائن و سیمان منددشتی هستند.
معامله ۱۲میلیون گواهی سپرده در نخستین هفته سال ۱۴۰۱
در هفتهای که گذشت، ۱۲میلیون و ۳۴۶هزار گواهی سپرده معادل ۱۲هزار و ۳۴۶ تن سیمان به ارزش ۷۵/ ۷میلیارد تومان دادوستد شد.
معاملات ۸/ ۳۴میلیون تن سیمان در سالی که گذشت
از ابتدای عرضه مستمر سیمان در بورس‌کالا (از ۹ خرداد سال گذشته) تا پایان سال، در مجموع ۳۴ میلیون و ۸۵۱هزار تن سیمان به ارزش بیش از ۹/ ۱۶هزار میلیارد تومان در بورس کالا مورد معامله قرار گرفت.
سال ۱۴۰۰ زمان رونق معاملات بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران بود؛ اما این دستاورد شامل حال معاملات فیزیکی شد و بازارهای مشتقه و مالی بورس‌کالای ایران از آن بی‌‌‌نصیب ماندند. پذیرش محصولات جدید همچون سیمان در رینگ‌صنعتی بورس‌کالای ایران با هدف خروج از نرخ‌‌‌گذاری دستوری و الزام عرضه کل محصولات زنجیره آهن و فولاد به عرضه در بورس کالا، در عین رشد نرخ محصولات گروههای پتروشیمی و فرآوردههای نفتی در بازارهای جهانی، از جمله دلایل افزایش حجم و ارزش معاملات بازار فیزیکی بورس‌کالا بود.
رشد بنیادین بورس‌کالا در زمین فولاد و سیمان
به این ترتیب رونق معاملات بازار فیزیکی بورس‌کالا با تکیه بر مزایای این بازار برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان حاصل شد. در حالی که رونق معاملات در بازار مالی و مشتقه بورس کالا میتواند مزایای به مراتب بالاتری برای زنجیره تولید، فروش، اقتصاد کشور و حتی سیاستگذار به همراه داشته باشد؛ اما همچنان تعمیق قابل‌توجهی در این بازارها در سال ۱۴۰۰ رخ نداد. عدم‌تعمیق واقعی بازار مالی و مشتقه بورس کالای ایران در سال ۱۴۰۰ همچنان بر اثر قوانین مالیاتی رقم خورد. البته با تصویب حذف دریافت مالیات ارزش افزوده در معاملات گواهی سپرده کالایی در قانون بودجه ۱۴۰۱ و در صورت اجرایی شدن این قانون مصوب بودجه‌‌‌ای، امید میرود که امسال فرصتی برای تعمیق معاملات بازار مالی و مشتقه بورس کالا به وجود آید.
پذیرش‌‌‌هایی با هدف عبور از نرخ‌‌‌گذاری دستوری
بررسی روند معاملات بازار فیزیکی بورس کالای ایران در سال ۱۴۰۰ از افزایش ۱۲۸درصدی حجم معاملات نسبت به مدت مشابه در سال قبل (۱۳۹۹) و افزایش ۱۰۲درصدی ارزش معاملات در سال ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه قبل حکایت دارد. بخش قابل‌توجهی از افزایش حجم و ارزش معاملات در سال ۱۴۰۰ مربوط به معاملات گروه صنعتی و معدنی در این بازار است. پذیرش محصولات جدید در رینگ صنعتی بورس کالای ایران در سال ۱۴۰۰ و الزام به عرضه کل محصولات زنجیره فولاد از ابتدا تا انتهای زنجیره در این بازار باعث شد تا بر رونق معاملات بازار فیزیکی در سال ۱۴۰۰ افزوده شود.
استفاده از مزیت بورس کالا برای خروج از نرخ‌‌‌گذاری دستوری از مهم‌ترین دلایل رونق معاملات بازار فیزیکی بورس کالای ایران در سال ۱۴۰۰ بود. با توجه به ماده۱۸ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای اجرای سیاستهای کلی اصل ۴۴ قانون اساسی دولت مکلف شده است تا کالای پذیرفته‌شده در بورس را از نظام قیمت‌گذاری خارج کند. ظرف سال‌های گذشته بخش عمدهای از محصولات از نظام نرخ‌‌‌گذاری دستوری خارج شده بودند؛ اما همچنان نرخ‌‌‌گذاری برای کالایی همچون سیمان و حتی به‌‌‌نوعی سنگ‌‌‌آهن وجود داشت. در این شرایط تولیدکنندگان سیمان کشور در سال ۱۴۰۰ درصدد برآمدند تا با پذیرش محصولات تولیدی خود در بورس‌کالا بتوانند از فرآیند قیمت‌گذاری دستوری خارج شده و امکان فروش محصول خود در بازاری شفاف و رقابتی را به دست آورند. در عین حال در سال ۱۴۰۰ تمامی حلقه‌‌‌های ابتدایی زنجیره آهن و فولاد ملزم به عرضه در بازار فیزیکی بورس کالا شدند. بهای محصولات ابتدایی زنجیره فولاد بر اساس ضریبی از قیمت فولاد صادراتی کشور تعیین میشد؛ اما با پذیرش این محصولات در بورس کالا فرصتی برای کشف نرخ بر اساس عرضه و تقاضا به وجود آمد. به این ترتیب با پذیرش این محصولات جدید در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران در سال ۱۴۰۰ این بازار با افزایش حجم و ارزش معاملات و در واقع رونق روبهرو شد که این موضوع از سویی دستاوردی برای بورس کالا و نهادهای سیاستگذار بود و از سوی دیگر به شفافیت در روند معاملات نیز کمک کرد.
صعود ارزش با محوریت صعود قیمت‌های جهانی
در سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۵۷میلیون تن محصول از رینگ صنعتی بورس کالای ایران مورد معامله قرار گرفت که این رقم نسبت به حجم معاملات در سال قبل رشد ۳۱۸درصدی داشت. همچنین ارزش معاملات رینگ صنعتی و معدنی بورس‌کالای ایران در سال ۱۴۰۰ به ۳۷۰هزار میلیارد تومان رسید که این رقم نیز نسبت به ارزش معاملات در سال قبل رشد ۱۲۳درصدی داشت. رشد ۳۱۸درصدی حجم معاملات در گروه صنعتی در حالی که ارزش معاملات افزایش ۱۲۳درصدی داشت، عمدتا متاثر از پذیرش سیمان در این بازار در سال ۱۴۰۰ بود. ارزش ریالی سیمان نسبت به وزن آن در قیاس با اغلب دیگر محصولات مورد معامله در رینگ صنعتی همچون فولاد، مس، آلومینیوم و… پایین بوده و این موضوع باعث شده است تا ورود سیمان به بازار فیزیکی به شکل قابل‌توجهی بر حجم معاملات این بازار اضافه کند؛ اما نتوانست به همین میزان ارزش معاملات را افزایشی کند.
برخلاف رینگ صنعتی و معدنی که نسبت رشد حجم به ارزش معاملات بیشتر بود، در رینگ پتروشیمی و فرآوردههای نفتی افزایش ارزش بیشتری نسبت به حجم معاملات رقم خورد. در سال ۱۴۰۰ حجم معاملات رینگ پتروشیمی به ۳/ ۵میلیون تن رسید که این رقم نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد ۶/ ۴درصدی داشت؛ اما در این زمان ارزش معاملات به ۱۴۵هزار میلیارد تومان رسید که این رقم رشد ۷۴ درصدی نسبت به ارزش معاملات این بازار در سال ۱۳۹۹ داشت. حجم معاملات محصولات فرآوردههای نفتی در سال ۱۴۰۰ نسبت به دوره قبل کاهش ۱۰ درصدی داشت، با این حال ارزش معاملات این بازار در سال ۱۴۰۰ رشد ۷۷ درصدی را تجربه کرد. افزایش نرخ‌های پایه و قیمت معامله محصولات گروه پتروشیمی و فرآوردههای نفتی در سال ۱۴۰۰ مهم‌ترین دلیل پیشتازی ارزش این معاملات نسبت به حجم آن در سال ۱۳۹۹ بود. این رشد قیمتی از سویی متاثر از افزایش نرخ ارز نیمایی بود و در عین حال روند رو به رشد قیمت‌های جهانی در این زمان تاثیر به مراتب بیشتری در این زمینه داشت. سال ۱۴۰۰ زمان اوج‌‌‌گیری نرخ محصولات گروه انرژی در دنیا بود که این موضوع از رشد قیمت‌های محصولات گروه پتروشیمی و فرآوردههای نفتی در بورس کالای ایران حمایت کرد و رونق ارزش در بازار فیزیکی بورس کالای ایران را رقم زد.
تعمیق بازارهای مالی بورس‌کالا در گرو رفع موانع قانونی
سال ۱۴۰۰ زمان تعمیق بازار فیزیکی بورس کالای ایران بود، این موضوع دستاوردی برای این سازمان تلقی می‌شود؛ اما نباید از این نکته غافل شد که بازار فیزیکی تنها یکی از ابزارهای بورس‌‌‌های کالایی است و معمولا بلوغ بازارهای کالایی بر پایه معاملات غیرفیزیکی انجام می‌شود. در اغلب بورس‌‌‌های کالایی دنیا، حتی تعیین نرخ محصولات نیز در بخش معاملات پیوسته یعنی معاملات آتی و گواهی سپرده کالایی انجام شده، بنابراین تعمیق در معاملات مستمر مهم‌ترین نیاز فعلی بورس کالای ایران است.در عین حال معاملات آتی، مشتقه، اختیار معامله و… مزایای متعددی همچون امکان جذب سرمایههای سرگردان به بازارهای کالایی را فراهم کرده و از این منظر نیز زمینه رونق واقعی اقتصاد را فراهم می‌کنند. تعمیق بازار مشتقه و بازار مالی بورس کالای ایران در گرو رفع موانع قانونی است. در واقع، وجود قانون دریافت مالیات ارزش افزوده برای محصولات صنعتی، پتروشیمی و فرآوردههای نفتی باعث شده است تا امکان تعریف معاملات پیوسته گواهی سپرده روی این کالاها وجود نداشته باشد. در حال حاضر، گواهی‌‌‌های پیوسته فعال در بورس کالای ایران نیز روی محصولاتی تعریف شده است که معافیت مالیاتی دارند. بنابراین گسترش این نحوه معاملاتی و جذب سرمایههای سرگردان به بخش واقعی تولید به همکاری نهادهای قانون‌گذار نیاز دارد.
البته در قانون بودجه ۱۴۰۱ حذف دریافت مالیات ارزشافزوده در معاملات گواهی سپرده کالایی تصویب شد. در مصوبه کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ کشور، صفر شدن نرخ مالیات برای قراردادهای گواهی سپرده کالایی به‌‌‌منظور حمایت از بازار سرمایه با محوریت معاملات ابزارهای مالی – کالایی تاکید شده است. از تصویب تا اجرایی شدن این بند قانونی فاصله وجود دارد؛ اما عملیاتی شدن آن فرصتی مناسب برای تعمیق معاملات بورس کالای ایران فراهم می‌کند.
در هفته گذشته نفت حدود ۱۳درصد کاهش قیمت ثبت کرد که بزرگ‌ترین افت در طول ۲ سال گذشته به‌‌‌شمار میرود. از سوی دیگر، نفت خام آمریکا با سقوط ۱۴ دلاری خود، بیشترین کاهش هفتگی را از نظر دلاری در بیش از ۱۰ سال گذشته رقم زد. تصمیم جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به آزادسازی روزانه یک‌میلیون بشکه نفت از ذخایر استراتژیک این کشور برای ۶ ماه از مهم‌ترین عوامل هفته سرخ طلای سیاه بود. این اقدام دولت آمریکا از حیث حجم آزادسازی که احتمالا به ۱۸۰میلیون بشکه خواهد رسید، در تاریخ این کشور بی‌‌‌سابقه خواهد بود.
پتک بایدن بر پیکر طلای سیاه
در این میان، اعضای آژانس بینالمللی انرژی نیز جمعه توافق کردند آنها هم اقدام به برداشت نفت از ذخایر اضطراری خود کنند اما حجم آن هنوز مشخص نشده است. رویداد مهم دیگر در هفته گذشته نشست اوپک و متحدانش بود که با وجود درخواست مصرف‌کنندگان برای افزایش سریع‌‌‌تر عرضه، به رشد تدریجی آن برای ماه آینده (مه) منتج شد. اوپک‌‌‌پلاس در این ماه ۴۳۲هزار بشکه در روز به تولید خود می‌‌‌افزاید. به گفته کلاید راسل ستون‌‌‌نویس خبرگزاری رویترز، با توجه به شرایط غیرعادی بازار و نااطمینانی موجود در هر یک از عوامل تعیین‌‌‌کننده، این اقدام تصمیمی ایمن بوده؛ هرچند این گروه در نهایت باید تصمیم بگیرد قیمت بالای نفت ارزش آن را دارد که منجر به رکود اقتصاد جهانی و عواقب آن برای بخش انرژی شود یا خیر.
بدترین هفته طلای سیاه در ۲ سال گذشته
در حالی که دو هفته قبل، بهای شاخص برنت توانسته بود از ۱۰۷ دلار بر بشکه به ۱۲۰ دلار برسد و هفتهای کاملا امیدوارکننده برای نفت رقم خورده بود، در هفته کاری منتهی به جمعه (۱۲ فروردین) روند معکوس شد و با افت ۱۳درصدی هر دو شاخص برنت و وست تگزاس اینترمدییت، بدترین هفته طلای سیاه در ۲ سال گذشته ثبت شد. از نظر دلاری هم وست تگزاس که ۱۴ دلار در این بازه کاهش یافته بود، بیشترین افت هفتگی در پیش از سال ۲۰۱۱ را تجربه کرد. به این ترتیب، وست تگزاس اینترمدییت با قیمت ۲۷/ ۹۹ دلار بر بشکه بسته شد و برنت ۳۹/ ۱۰۴ دلار در هر بشکه قیمت‌گذاری شد. آمریکا برنامه دارد برای ۶ ماه، هر روز یک‌میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک خود موسوم به SPR را آزاد کند تا به این ترتیب با قیمت‌های بالای انرژی مقابله کند. کشورهای عضو آژانس بینالمللی انرژی نیز در نظر دارند چنین اقدامی را پیش بگیرند اما حجم این آزادسازی ذخایر هنوز مشخص نشده است. به گفته بلومبرگ، جو بایدن انتظار دارد متحدانش در این سازمان بین ۳۰ تا ۵۰میلیون بشکه نفت خود را برای موازنه بازار آزاد کنند. بازار نفت که خود درگیر تقاضای بالای پس از کاهش قرنطینه‌‌‌ها و کمبود عرضه بود، حالا با خارج شدن نفت روسیه از بازار هم مواجه است.
از سوی دیگر، اوپک و متحدانش از جمله روسیه در جلسه هفته گذشته خود بر سر افزایش ۴۳۲هزار بشکهای عرضه در ماه مه (اردیبهشت و خرداد) به توافق رسیدند. این گروه در ماههای گذشته افزایش ۴۰۰هزار بشکهای را در دستور کار خود داشت اما طبق تصمیمی که ۲۷ تیر ۱۴۰۰ گرفته شده بود، خط پایه تولید کشورهای روسیه (۵۰۰هزار بشکه)، عربستان (۵۰۰هزار بشکه)، امارات (۳۳۲هزار بشکه)، عراق (۱۵۰هزار بشکه) و کویت (۱۵۰هزار بشکه) از ابتدای ماه مه ۲۰۲۲ افزایش خواهد یافت. به همین دلیل ۳۲هزار بشکه اضافی به عرضه ۴۰۰هزار بشکهای آنها افزوده شد. با این حال، بهنظر نمی‌رسد اوپک‌‌‌پلاس توانایی محقق کردن همین میزان را که از منظر مصرف‌کنندگان کم است داشته باشد. نظرسنجی رویترز نشان داد تولید نفت اوپک در ماه میلادی گذشته (مارس) افزایش یافته اما بسیار کمتر از سقف تعیین شده این گروه و هم‌‌‌پیمانانش. در واقع طبق این منبع، اوپک تولید جمعی خود را در این ماه به ۵۴/ ۲۸ میلیون بشکه در روز رسانده است که فقط ۹۰هزار بشکه در روز بیش از تولید آن در فوریه بوده؛ در حالی که اوپک می‌توانست عرضه خود را ۲۵۳هزار بشکه افزایش دهد. همین موضوع سبب نرخ پایبندی ۱۵۱درصدی اوپک در این ماه نسبت به پایبندی ۱۳۶درصدی در ماه فوریه شد. البته آمار رسمی در اواسط ماه جاری میلادی توسط اوپک منتشر خواهد شد.
آثار آزادسازی ۱۸۰میلیون بشکهای ذخایر استراتژیک
سیتی‌‌‌گروپ در مورد تصمیم آمریکا به تزریق نفت از طریق برداشت از ذخایر استراتژیک گفت که به نظر می‌رسد با وجود اینکه این کشور هرگز چنین حجمی از نفت را از ذخایرش آزاد نکرده بود، گام‌‌‌هایی برای تضمین اینکه میتواند این قول را محقق کند برداشته است. گلدمن ساکس هم در واکنش به این اقدام پیشبینی خود از قیمت نفت برای سال‌جاری را کاهش داد اما ارزیابی خود برای سال ۲۰۲۳ را بالا برد چراکه معتقد است چنین برنامه‌‌‌ای بحران عرضه بلندمدت را حل نخواهد کرد. در این میان، اندی لیپو رئیس Lipow Oil Associates LLC گفته آزادسازی روزانه یک‌میلیون بشکه از این ذخایر «بهراحتی قابل انجام است.» تصمیم بایدن پس از این اتخاذ شد که به دلیل نگرانی‌ها در مورد کمبود عرضه ناشی از تهاجم روسیه به اوکراین، قیمت بنزین در ایالات متحده بهشدت بالا رفت. این جنگ باعث شده همه‌‌‌چیز از سوخت گرفته تا غذا گران شود. این امر همچنین موجب نوسانات شدید روزانه در قیمت نفت شد. بهای وست‌تگزاس اینترمدییت در ماه گذشته میلادی در بازه ۳۷ دلاری نوسان داشت. آمریکا پیش از این نیز دو مرتبه در ۶ماه گذشته اقدام به آزادسازی ذخایر اضطراری خود کرده بود اما آن اقدامات کمک زیادی به کاهش قیمت‌ها نکرد. این بار مجموع آزادسازی ممکن است به ۱۸۰میلیون بشکه برسد. آموس هوچستین، مشاور ارشد امنیت انرژی وزارت کشور آمریکا در یک مصاحبه گفت: «بازار با کمبودی حدود ۲میلیون بشکه در روز، اگر نه بیشتر، به دلیل [اختلال] عرضه روسیه در بازار جهانی مواجه است.»
کلاید راسل در یک تحلیل می‌‌‌گوید برنامه آمریکا باید فاکتوری نزولی برای قیمت نفت باشد اما وضعیت به این سادگی نیست. او می‌‌‌گوید این پرسش وجود دارد که SPR از نظر فیزیکی قابلیت عرضه روزانه یک‌میلیون بشکه برای ۶ ماه را خواهد داشت یا خیر. برخی تحلیلگران معتقدند این حجم بالاتر از حداکثر سطح برداشت از این ذخایر است. به عقیده این کارشناس، حتی اگر این حجم قابل تحقق باشد، کل ذخایر SPR را به حدود ۳۰۰میلیون بشکه کاهش خواهد داد. همان‌طور که آر‌‌‌بی‌‌‌سی کپیتال مارکتس خاطرنشان کرده، این سطح نزدیک ۳۱۵میلیون بشکهای است که آمریکا باید برای پوشش واردات خالص ۹۰ روزه خود که آژانس بینالمللی انرژی موظف کرده، داشته باشد. این امر احتمالا به این معناست که وقتی این برنامه کامل شد، به گفته RBC، دیگر هیچ فشنگی از جنس آزادسازی ذخایر برای آمریکا باقی نخواهد ماند که ممکن است در نهایت این عامل را به سیگنالی صعودی تبدیل کند.
محافظه‌‌‌کاری اوپک‌‌‌پلاس در میانه پیچیدگی بازار
اقدام آمریکا کاملا در تضاد با نتیجه نشست اوپک‌‌‌پلاس بود که نشان داد در بر همان پاشنه افزایش تدریجی و محتاطانه عرضه می‌‌‌چرخد. راسل همچنین در مورد این نشست گفته در حالی که کشورهای واردکننده نفت احتمالا به این دلیل که اوپک‌‌‌پلاس کار بیشتری برای کاهش فشار قیمت‌های نفت نکرده ناامید شده باشند، شاید تصمیم اوپک‌‌‌پلاس برای ادامه روند قبلی مورد توافق و انتظار برای مشخص شدن عوامل تاثیرگذار در عصر جنگ و پاندمی، معقول‌‌‌ترین حرکت بوده باشد. او معتقد است در شرایط طبیعی، نفت خام تحت‌تاثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد و تلاش برای موازنه عرضه و تقاضا با قیمتی که برای هم تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان قابل قبول باشد، چالشی قابل‌توجه است. اما اکنون در شرایط عادی بهسر نمی‌‌‌بریم و مجموعه‌‌‌ای از عوامل شکل‌‌‌دهنده بازار درجه بالایی از نااطمینانی را حمل می‌کنند.
علاوه بر پرسش‌‌‌های مطرح‌‌‌شده در مورد آزادسازی ذخایر استراتژیک در آمریکا، اوپک‌‌‌پلاس پیوسته در تحقق اهداف تولید خود ناکام میماند و منابع بازار فیزیکی هم روایت‌‌‌هایی مبنی بر این دارند که بازار به‌‌‌هیچ‌وجه به اندازه‌‌‌ای که معاملات کاغذی نشان می‌دهند، کم‌‌‌عرضه نیست. در واقع ترکیبی از اطلاعات متناقض وجود دارد. اینکه چه سرنوشتی برای صادرات نفت و فرآوردههای روسیه در پی جنگ این کشور با اوکراین اتفاق خواهد افتاد، به این عدم‌قطعیت در بازار می‌‌‌افزاید. در حالی که صادرات انرژی روسیه از تحریم‌های غرب معاف است، واضح است که خودتحریمی دست‌‌‌کم موجب اختلال جریان نفت می‌شود و پالایشگران اروپایی به خصوص برای یافتن منابع جایگزین به هر دری می‌‌‌زنند. تاثیر کامل این عامل از نظر راسل پس از آوریل مشخص خواهد شد. او می‌‌‌گوید اگرچه صادرات نفت روسیه بهنظر در ماه مارس باثبات بوده، اما نشانه‌‌‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد بخشی از نفت این کشور از اروپا به آسیا تغییر مسیر داده است.
همچنین، عواملی چون وضعیت شیوع کووید۱۹ در چین، احتمال بازگشت نفت ایران و ونزوئلا و تنش‌‌‌ها بین آمریکا و متحد سابقش عربستان سعودی موجب می‌شود اقدام اوپک‌‌‌پلاس منطقی و ایمن ارزیابی شود. به گفته راسل، اوپک‌‌‌پلاس اما بالاخره باید تصمیم بگیرد که قیمت‌های بالایی که در حال حاضر از آن لذت می‌برد، ارزش رکود جهانی غیرقابل‌‌‌اجتناب پس از آن را دارد یا خیر.
در ایام نوروز، بازارهای جهانی نوسانات زیادی را تجربه کردند، اما در نهایت تفاوت چندانی میان سطوح قیمت سال گذشته و سال جاری دیده نمی‌شود. شاید دو مورد از مهم‌ترین اتفاقات دوران نوروز، عبور بیت‌کوین از سد قیمت ۴۵ هزار دلار و بهبود ارزش روبل نسبت به آغاز نبرد اوکراین باشد. طلا با وجود تلاش‌هایی که پیش از نوروز برای عبور از سطح ۲ هزار دلار انجام داده بود در نهایت موفق نشد که وارد این کانال شده و در کانال ۱۹۰۰ دلار باقی ماند. با وجود تحولات زیاد جنگ اوکراین و حمله به تاسیسات نفتی کشورهای حاشیه خلیج فارس، نفت نیز نتوانست خود را در کانال ۱۱۰ دلاری تثبیت کند و حول قیمت ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه درحال نوسان است. با ثبات تقریبی قیمت نفت که بزرگ‌ترین نگرانی اقتصاددانان و تحلیلگران اقتصادی برای بقای تورم در سال ۲۰۲۲ بود، کمی از تب و تاب پیش‌بینی‌های تورمی کاهش یافت.
اقدامات اتحادیه اروپا و ایالات متحده جهت محدود کردن نقش روسیه در اقتصاد جهانی موجب شد این کشور نیز اقدامات متقابلی را انجام دهد. از جمله مهم‌ترین این اقدامات، دستور پوتین مبنی برای دریافت بهای انرژی صادراتی به روبل بود. این دستور مهم‌ترین عامل موثر بر افزایش ارزش روبل بود. اگرچه هنوز فشار تحریم‌های روسیه بر اقتصاد این کشور بهطور کامل وارد نشده است، اما این اقدام موجب شد بخش زیادی از آسیب وارد شده بر بهای ارز ملی روسیه جبران شود. روبل پس از حمله روسیه به اوکراین و تحریم‌های اعمالی از سوی دولت‌های غربی، حدود نیمی از ارزش خود را از دست داده بود و بهای هر یک روبل روسیه نسبت به دلار به ۰۰۷/ ۰ واحد دلار رسیده بود. پس از اقدامات بانک مرکزی این کشور و کمک از پشتوانه طلا و همچنین دستور اخیر رئیس‌جمهور این کشور مبنی بر استفاده از روبل در دریافت بهای انرژی صادراتی، قیمت روبل روسیه نسبت به دلار تا ۰۱۲/ ۰ واحد دلار رسید.
در بازار رمزارزها نیز بیت‌کوین توانست با بالاخره پس از سه بار برخورد، از سد محکم ۴۵ هزار دلار عبور کرده و قیمت خود را بالای این محدوده تثبیت کند.
بیت‌کوین در پی دستور جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در ۹ مارس مبنی بر تلاش نهادهای دولتی برای قانون‌گذاری مبادلات مالی حوزه رمزارزها با فشار فروش شدیدی مواجه شد و به زیر ۴۰ هزار دلار رفت. بسیاری عقیده داشتند که روند نزولی بیت‌کوین ادامه‌دار خواهد بود، چراکه سه بار موفق نشده بود از مقاومت ۴۵ هزار دلار عبور کند. اما یکشنبه هفته گذشته بیت‌کوین موفق شد که الگوی تکنیکال مثلث را شکسته و آرایش صعودی بگیرد. با توجه به قواعد تحلیل تکنیکال، تحلیلگران این حوزه معتقدند که مقاومت بعدی نخستین رمزارز بازار، محدوده ۵۳ هزار دلار خواهد بود.
بازار طلا در ایام عید نوسانات کمتری را نسبت به دیگر بازارها شاهد بود هرچند در این مدت به اتفاقاتی که بر قیمت بهای نفت و بهطور کلی عوامل اصلی تورم در سال ۲۰۲۲ موثر بودند، واکنش نشان داد. با افزایش بهای نفت به محدوده ۱۱۵ دلار در ۲۴ مارس، قیمت طلا نیز رشد داشته و به محدوده ۱۹۵۰ دلار رسید. طلا به عنوان یک دارایی امن به تغییرات عوامل تورمی بهشدت واکنش نشان می‌دهد. باتوجه به تخلیه فشار روانی جنگ اوکراین بر بازارهای جهانی، شدت رشد قیمت‌ها در سطح جهان نیز کاهش داشته و به موجب همین موضوع، معاملات طلا نیز با آرامش بیشتر و نوسانات کمتری صورت می‌گیرد، اما همچنان جنگ و تورم این فلز ارزشمند را در ریل صعودی نگاه داشته‌اند. به نظر می‌رسد جنگ صرفا یک عامل موقت برای افزایش قیمت طلا بوده و اکنون تحولات آن چندان تاثیری بر قیمت این فلز زرد رنگ نداشته باشد، اما تورم مهم‌ترین عامل بنیادی افزایش بهای آن است.
برخی تحلیلگران معتقدند افزایش قیمت طلا از ۱۹۲۰ دلار تا مرز ۲ هزار دلار حبابی بود که به واسطه احساسات حاکم بر بازار ایجاد شده بود. ترس معاملهگران از تورم به دلیل وقوع جنگ اوکراین بهشدت افزایش یافته بود و همین موضوع موجب هجوم خریداران طلا شده بود. به همین منظور، گزارش تورم ماه مارس آمریکا میتواند بهشدت بر قیمت طلا در ماههای آتی تاثیرگذار باشد. گزارش شاغلین ایالات متحده در روز جمعه نشان می‌دهد که ۴۳۱ هزار نفر شاغل جدید به اقتصاد آمریکا اضافه شده است و این موضوع از افزایش شدید نرخ بهره در ماههای آتی حمایت می‌کند. این موضوع میتواند ترمز افزایش قیمت طلا را برای مدتی کشیده و موجب نوسانات مقطعی شود.
نرخ شاخص بازدهی دلار در تعطیلات نوروز ۱۴۰۱ به مثبت ۳ درصد رسید. با وجود انتشار سیگنال‌های سیاسی مثبت حول محور مذاکرات هستهای ایران و گروه ۱+۴ در تعطیلات نوروزی، بازار آزاد ارز تهران شاهد ورود مجدد نرخ اسکناس آمریکایی به کانال ۲۷ هزار تومانی بود. برخی از تحلیلگران این بازار طولانی‌تر شدن روند مذاکرات هستهای وین را از جمله دلایل اصلی شروع این روند افزایشی می‌دانند.
بازار سبز دلار در نوروز ۱۴۰۱
البته برخی دیگر از فعالان ارزی بازار تهران نیز با توجه به کمبود چشمگیر حجم معاملات در روزهای آغازین سال، اندک تقاضاهای نوروزی و مسافرتی دلار در نیمه دوم نوروز ۱۴۰۱ را عامل افزایش نرخ این ارز می‌دانند. از دیگر مطالب مورد توجه تحلیلگران ارزی، سفر انریکه مورا، قائم‌مقام مسوول روابط خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده نشست‌های احیای برجام در وین، به تهران جهت دیدار با علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی بود. مورا در پیامی توییتری هدف از سفر خود به تهران را برطرف کردن آخرین شکاف‌های موجود در مذاکرات وین اعلام کرد. در ادامه این سفر نیز انریکه مورا در روز یکشنبه ۷ فروردین به دیدار امیر‌عبداللهیان، وزیر امور خارجه کشور رفت. این مقام مسوول اروپایی پس از سفر خود به تهران و در جهت ادامه رایزنی‌های خود با مقامات آمریکایی به واشنگتن سفر کرد. قیمت دلار در پایان تعطیلات نوروزی به رقم ۲۷ هزار و ۵۰تومان رسید.
دلار در تعطیلات نوروزی روند افزایشی جدیدی را شروع کرد. از روز شنبه ۶ فروردین و با آغاز نخستین روزهای کاری سال جدید بازار آزاد تهران نیز فعالیت خود را آغاز کرد. در معاملات این روز نرخ دلار آزاد بازار تهران با ۱۰۰ تومان افزایش قیمت نسبت به نرخ آخرین روز کاری سال گذشته در رقم ۲۶ هزار و ۳۵۰تومان به کار خود پایان داد. در روزهای میانی هفته دوم نوروز ۱۴۰۱ نیز قیمت دلار مجددا افزایش یافت به صورتی که در روز دوشنبه ۸ فروردین ماه نرخ شاخص بازار ارز به پله ششم کانال ۲۶ هزار تومانی و سطح قیمتی ۲۶ هزار و ۶۵۰ تومان رسید. در روز سهشنبه هفته گذشته و در ادامه روند افزایشی مذکور دلار با نزدیک شدن به مرز دو کانال ۲۶ و ۲۷ هزار تومانی در پله‌های انتهایی کانال ۲۶ هزار تومانی معامله شد. سرانجام در روز چهارشنبه ۱۰ فروردین شاخص بازار ارز پس از حدود ۴۵ روز به کانال ۲۷ هزار تومانی بازگشت. این روند افزایشی پس از برخورد با سقف مقاومت ۲۷هزار و ۱۵۰ تومانی متوقف شده و در روزهای پایانی هفته گذشته اسکناس دلار آزاد در بازار تهران مجددا در حوالی مرز دو کانال ۲۶ و ۲۷ هزار تومانی معامله شد. طبق محاسبات فعالان ارزی و با احتساب دو رقم ۲۶ هزار و ۲۵۰ تومان و ۲۷هزار و ۵۰ تومان به عنوان کف و سقف قیمتی اسکناس آمریکایی در دو هفته گذشته نرخ شاخص بازدهی این ارز در تعطیلات نوروزی به مثبت ۳ درصد رسید.
عده‌ای از تحلیلگران ارزی بازار تهران با اشاره به کمبود حجم معاملات در نوروز و همچنین تاثیر‌پذیری نرخ تعادلی دلار از اندک معاملات موجود در بازار این افزایش قیمت را در نتیجه وجود تقاضاهای نوروزی و مسافرتی دانستند و دست خریداران را در بازار هفته دوم نوروز بالاتر از فروشندگان خواندند. اما عده دیگری از کارشناسان سیاسی-ارزی بازار ارز تهران با وجود انتشار اخبار سیاسی مثبت در حوزه نشست‌های احیای برجام، افزایش قیمت مشاهده شده در نرخ ارز را به دلیل طولانی‌تر شدن روند مذاکرات و همچنین کم رمق شدن انتظارات مثبت از آینده نرخ ارز دانستند. این افراد همچنین اشاره کردند که انتشار اخباری مبنی بر نزدیکی حصول نتیجه توافق احتمالی از اواسط بهمن ماه سال گذشته تاکنون توانسته بود که انتظارات از آینده نرخ ارز را مثبت نگاه دارد، اما حال با عدم حصول نتیجه این نشست‌ها و برطرف نشدن شکاف‌های موجود در روند مذاکرات، انتظارات مذکور در حال کم رمق شدن بوده و معاملات دلار دیگر مانند ماههای گذشته از اندک سیگنال‌های سیاسی مثبت تاثیر نمیپذیرد. این افراد همچنین کانال‌شکنی‌های کاهشی دلار در سال جدید را در گرو انتشار اخبار سیاسی قطعی و جریان‌ساز خواندند. این در حالی است که انتشار سیگنال‌های سیاسی مثبت همچنان ادامه دارد. در روز جمعه ۱۱فروردین ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، برگشت دو طرفه به برجام را بهترین راه‌حل موجود خواند. وی همچنین افزود: واشنگتن درباره ایران اختلاف‌نظرهای تاکتیکی با شرکای اسرائیلی خود دارد، ولی اختلاف‌نظر راهبردی که مخالفت با دستیابی ایران به تسلیحات هستهای است، وجود ندارد.هر قطعه سکه امامی نیز در تعطیلات نوروزی با ۲۴۰ هزار تومان افزایش قیمت نسبت به آخرین نرخ سال گذشته به سطح قیمتی ۱۲میلیون و ۵۱۰ هزار تومان رسید.
به گفته مدیرعامل شرکت بورس تهران در صورتی‌که کلیت بازار علاقه‌مند به افزایش دامنه‌نوسان باشد و تبعات آن را بپذیرد، گزینه مناسب تفکیک بازار بر اساس شرایط بنیادی شرکت‌ها و افزایش معقول دامنه‌نوسان برای شرکت‌هایی است که از شرایط بنیادی و بازاری مناسب برخوردار هستند. در این‌خصوص بورس تهران پیشنهاد کرده است تا به‌صورت فصلی یک‌درصد تا سقف ١٠درصد به دامنه‌نوسان اضافه شود که این موضوع در هیات‌مدیره سازمان بورس در دست بررسی است.
به اعتقاد مدیرعامل شرکت بورس اوراق‌بهادار تهران در ۲ماه ابتدایی سال۱۴۰۰، ابهامات سیاسی مربوط به انتخابات ریاست‌جمهوری و کاهش ۲۰درصدی نرخ ارز سبب روند ملایم و کاهنده بازار سهام شد. محمود گودرزی عنوان کرد: اجرایی‌شدن مصوبات سران قوا در راستای حمایت از بازار سرمایه، تقویت صندوق تثبیت بازار سرمایه، بر‌گزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و ارائه دیدگاه‌‌‌‌‌‌‌های مثبت رئیس‌جمهور جدید نسبت به بازار سرمایه، کاهش نرخ سود بین بانکی و رشد نرخ ارز باعث شدند تا بازار سهام از سومین‌ماه سال۱۴۰۰ روندی صعودی را آغاز کند و این مسیر را تا شهریورماه ادامه دهد. وی افزود: افزایش سه‌درصدی نرخ سود بین‌بانکی و ابهامات بودجه به‌ویژه در مورد نرخ خوراک و حقوق مالکانه، ادامه روند صعودی بازار را متوقف و روندی نزولی به آن تحمیل شد. به گفته این مقام مسوول تعیین مسیر معاملات بازار سهام در سال‌جاری تحت‌تاثیر عوامل زیادی قرار دارد. متغیرهایی مانند قیمت جهانی فلزات اساسی، قیمت نفت و فرآوردههای پالایشی و محصولات پتروشیمی، سیاستهای بانک مرکزی در تعیین نرخ سود بانکی، سیاستهای مالی دولت، سازوکار تعیین قیمت کالاهای اساسی در کشور، نرخ تورم، نرخ ارز و البته متغیرهای سیاسی و روابط بین‌الملل همگی بر روند بورس ۱۴۰۱ اثرگذار هستند.
گودرزی خاطرنشان کرد: بورس تهران که پذیرای شرکت‌هایی از ۴۰ صنعت متفاوت است متاثر از تعداد بالایی از متغیرهای اقتصادی و سیاسی است و تغییرات روند یک متغیر میتواند اثر متفاوتی بر صنایع مختلف داشته باشد. همچنین این امکان وجود دارد که متغیرها همسو با یکدیگر حرکت نکرده و اثرات یکدیگر را خنثی کنند. در هر حال با توجه به اینکه روند آتی متغیرهای اثرگذار بر بورس هرگز با قطعیت قابل پیشبینی نیستند، بنابراین در مورد روند آینده بورس به‌ویژه آینده کوتاه‌مدت آن نیز نمی‌توان با قطعیت اظهارنظر کرد اما در مجموع با توجه به روند کلی بورس تهران در سالیان گذشته و همچنین افت قابل‌ملاحظه آن از مرداد ۱۳۹۹ تا پایان آن سال و تداوم روند آن در سال۱۴۰۰، میتوان پیشبینی کرد که سال۱۴۰۱ سال‌بهتری برای بورس تهران باشد.
مدیرعامل بورس تهران درخصوص ورود دوباره پول به بازار سهام نیز بیان کرد: با توجه به‌وجود ۲۲میلیون کد معاملاتی فعال و نزدیک به ۵۰میلیون کد معاملاتی در جامعه ایرانی، در صورتی‌که بازار سرمایه روند رو به رشد خود را با اعتماد‌سازی اقتصادی و سیاسی به‌صورتی پایدار از سر گیرد، شاهد حضور دوباره سرمایهگذاران در این بازار خواهیم بود. در عین حال بازار سهام، بازاری پیچیده و تحت‌تاثیر متغیرهای گوناگون و متعدد است، سرمایهگذاری در بازار سهام فعالیتی است که نیاز به تخصص، صرف وقت و انرژی دارد. بدیهی است افرادی که شاغل به فعالیت‌های دیگر اقتصادی هستند از تخصص و زمان لازم برای سرمایهگذاری حرفه‌‌‌‌‌‌‌ای در این بازار برخوردار نیستند و برای حضور در آن باید بر تجربه و تخصص نهادهای مالی واسط تکیه کنند؛ بنابراین توصیه می‌شود که سرمایهگذاران غیرحرفه‌‌‌‌‌‌‌ای برای ورود به بازار سهام از طریق صندوق‌های سرمایهگذاری یا شرکت‌های سبدگردانی اقدام کنند.
وی با اشاره به برنامه‌‌‌‌‌‌‌های پیشرو برای کاهش نوسانات بازار در سال١٤٠١ گفت: نوسان، جزئی از روند بازار سهام است و جلوگیری از نوسان بازار به ماهیت آن که معامله دارایی‌های مالی در فضایی نقدشونده است، آسیب می‌‌‌‌‌‌‌رساند. آنچه در بازار سهام غیرقابل‌‌‌‌‌‌‌قبول است و مسوولان بازار سرمایه همواره مصمم به متوقف‌کردن آن هستند، نوسان بازار ناشی از انتشار اطلاعات نادرست، انجام معاملات متقلبانه و فریب‌‌‌‌‌‌‌کارانه است.
مدیرعامل بورس تهران حذف قیمت‌گذاری دستوری و توجه بیشتر به بازار سرمایه را خبر خوشی برای فعالان این بازار دانست و افزود: سرمایهگذاری در بازار سرمایه نیازمند پیشبینی متغیرهای اقتصادی است و پیشبینی متغیرهای یادشده زمانی امکانپذیر است که روند آنها در بازار و تحت‌تاثیر سایر متغیرهای اقتصادی شکل بگیرد، بنابراین میتوان بر این نکته تاکید کرد که حذف قیمت‌گذاری دستوری امکان پیشبینی روند بازار را برای متخصصان بازار سرمایه فراهم می‌کند. از سوی دیگر سپردن سازوکار قیمت‌گذاری به عرضه و تقاضا و حذف قیمت‌گذاری دستوری به‌ویژه برای کالاهای اساسی که قیمت بازاری بیشتری نسبت به قیمت دستوری دارند میتواند به سودآوری بیشتر شرکت‌ها و وضعیت بهتر آنها در بازار منتهی شود.
وی درباره حذف نظام سهمیه‌‌‌‌‌‌‌بندی و اثرات آن بر روی سهام شرکت‌ها نیز تصریح کرد: اصولا سازوکار سهمیه‌‌‌‌‌‌‌بندی و تخصیص دستوری مواداولیه منجر به کاهش دستوری قیمت مواداولیه می‌شود و سود شرکت‌های تولیدکننده این مواد را کاهش می‌دهد و همچنین با ایجاد بازار غیررسمی به افزایش واسطه‌‌‌‌‌‌‌گری و انتقال سود از تولیدکننده به واسطه منتهی می‌شود.
بنابراین در صورت تعیین قیمت مواداولیه توسط سازوکار عرضه و تقاضا به‌ویژه از طریق بازار شفافی همچون بورس‌کالا، سودآوری شرکت‌های تولیدکننده مواداولیه افزایش می‌یابد و شرایط آنها در بورس تهران نیز بهتر می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در صورتی‌که سازوکار تعیین قیمت‌ها به بازار سپرده شود؛ متخصصان بازار سرمایه امکان بیشتری برای بهره‌‌‌‌‌‌‌گیری از توان تخصصی خود خواهند داشت؛ در غیر این‌صورت مجبور خواهند بود تا در فضایی پر ابهام منتظر اخذ تصمیمات سیاستگذاران اقتصادی باشند، بنابراین طبیعی است که بازار سرمایه از حذف قیمت‌گذاری دستوری استقبال کند.
پس از رشد نماگرهای بورسی در نخستین هفته از قرن جدید، حالا سهامداران در حالی به استقبال دادوستد سهام در هفته جاری می‌‌‌‌‌‌‌‌روند که انتظارات از معاملات این هفته نیز صعودی است. نظرسنجی «دنیای‌اقتصاد» از سهامداران این مهم را نشان می‌دهد؛ جایی که بیش از ۶۰درصد شرکتکنندگان در نظرسنجی هفته «دنیای‌اقتصاد» روندی صعودی را برای معاملات بازار سهام در هفته منتهی به ۱۷ فروردینماه پیشبینی کردهاند.
رکود ۱۹ماه سهام سبب شده تا دیگر سهامداران در انتظار تغییر مسیر بازار باشند. در این میان امید به احیای برجام و تغییر نگاه اقتصادی دولت با برچیده‌شدن بساط اقتصاد دستوری، این انتظار را تقویت کرده است. گویا سهامداران بر این اعتقادند که بورس دیگر جا برای ریزش بیشتر ندارد. قیمت‌ها در سطوح مناسبی قرار دارند و مولفه‌‌‌‌‌‌‌‌های بنیادی نیز به‌عنوان پشتوانه‌‌‌‌‌‌‌‌ای مهم، راه را برای صعود نماگرها هموار کردهاند. در بازارهای جهانی نیز قیمت نفت و فلزات در سطوحی قرار دارد که حتی در صورت توقف روند صعودی، بازهم تضمین‌‌‌‌‌‌‌‌کننده افزایش سودآوری بنگاه‌های بورسی است، از این‌رو انتظار نمی‌رود که شاهد افزایش تعداد فروشندگان در تالار شیشهای باشیم. البته بخشی از امید سهامداران به روند صعودی بازار در هفته جاری، به رشد ۷/ ۴درصدی شاخص در هفته نخست سال بازمی‌گردد.
در این میان برخی از سهامداران نیز با توجه به اخبار ضد‌و نقیض مربوط به احیای برجام معتقدند در هفته جاری بورس کم‌‌‌‌‌‌‌‌نوسان خواهد بود؛ جایی که ۲۴درصد از شرکتکنندگان در نظرسنجی پیشرو معتقدند بازار سهام در هفته جاری نوسانات کم‌‌‌‌‌‌‌‌مقداری را شاهد خواهد بود. این گروه معتقدند نمی‌توان به این زودی‌‌‌‌‌‌‌‌ها در انتظار حصول توافق هستهای و احیای برجام بود و تا زمانی که این مهم محقق نشود، بورس و سهام نیز به نوسانات کم‌‌‌‌‌‌‌‌مقدار خود ادامه خواهند داد و حتی رشد قیمت‌ها در بازار جهانی نیز نمی‌تواند معجزه کند. گروهی دیگر که البته در اقلیت قرار دارند، دومین هفته کاری بورس در سال۱۴۰۱ را نزولی پیشبینی می‌کنند. در این راستا تنها ۱۴درصد از شرکتکنندگان در نظرسنجی هفتگی «دنیای‌اقتصاد» در انتظار عملکرد منفی بورس در دومین هفته کاری سال۱۴۰۱ هستند. این گروه به استناد توقف رشد قیمت‌ها در بازار جهانی طی هفته گذشته و همچنین انتشار برخی خبرهای منفی درخصوص مذاکرات احیای برجام، چشم‌‌‌‌‌‌‌‌انداز مثبتی از دادوستدهای بورس در هفته جاری ندارند.
این گروه از شرکتکنندگان همچنین معتقدند سهامداران با توجه به رشد قیمت‌ها در هفته گذشته، به شناسایی صعود خواهند پرداخت. به این ترتیب در نتیجه افزایش تعداد فروشندگان شاهد عقبگرد قیمت‌ها در تالار شیشهای در هفته جاری خواهیم بود، ضمن آنکه بعید است در هفته جاری خبر مثبتی از مذاکرات برجامی به بازار سهام و معاملهگران مخابره شود، از این‌رو انتظار میرود در هفته جاری، شاهد نزولی‌شدن نماگرهای بورسی باشیم.
علی تیموری، کارشناس بازار سرمایه : یکی از علل آسیب سهامداران حقیقی در سال۱۳۹۹، ورود مستقیم آنها به بورس و سرمایهگذاری هیجانی در این بازار بود. سرمایهگذاری غیرمستقیم و با رویکرد بلندمدت از سوی سهامداران حقیقی میتواند بازار باثبات و با عمق بیشتری را رقم بزند. ورود سرمایه به بازار سرمایه از طریق نهادها و ابزارهای حرفه‌‌‌‌‌‌‌ای منجر به تخصیص بهتر منابع در بازار و مانع از ضرر و زیان قابل‌توجه سرمایهگذاران غیرحرفه‌‌‌‌‌‌‌ای خواهد شد. همچنین رویکرد بلندمدت نیز اثرات مقطعی و هیجانی در بازار را کنترل و ضررهای ناشی از رفتارهای هیجانی در بازار به حداقل خواهد رساند.
بورس و حاشیه‌‌‌‌‌‌‌های آن در تعطیلات نوروز، خیلی مورد‌توجه قرار نگرفتند، اما مسائل اقتصادی و دیگر موضوعات روز توجه‌‌‌‌‌‌‌ها را به خود جلب کرده بودند. اگر نوشته‌‌‌‌‌‌‌هایی با استفاده از کلمه بورس در تعطیلات نوروز هرچهار تا پنج ساعت یک‌بار در توییتر منتشر میشد، در سیزده‌‌‌‌‌‌‌بدر این زمان افزایش هم پیدا کرد و البته این نوشته‌‌‌‌‌‌‌ها نه توسط فعالان بورسی و چهره‌‌‌‌‌‌‌ها، بلکه توسط سهامداران خرد و دیگر کاربران حاضر در بورس منتشر میشد که توجهی را هم به خود جلب نمی‌کردند چون اکثر کاربران یا غایب بودند یا اگر هم بودند درباره موضوعات روز یا سیزده‌‌‌‌‌‌‌بدر مینوشتند، اما درباره نوشتن از بورس در سه روز گذشته، استفاده از کلمه بورس در توییتر فارسی تا ساعت ۱۴ دیروز برمی‌گردد به ساعت ۶:۳۰صبح که نوید قدوسی، فعال حوزه بورس در قسمت نظرات توییت یک کاربر درباره تاثیر توافق بینالمللی برجام بر اقتصاد و شرکت‌های بورسی نوشته بود. دیروز همچنین هشتگ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جام جهانی، علی دایی، ایران، اسپری فلفل، شب زیارتی، سیزده‌‌‌‌‌‌‌بدر در توییتر فارسی به ترتیب ترند شده بودند. پراستفاده‌‌‌‌‌‌‌ترین این هشتگ‌‌‌‌‌‌‌ها جام‌جهانی بود که بیش از ده‌هزار نفر با استفاده از آن توییت‌‌‌‌‌‌‌هایی منتشر کرده بودند و کم استفاده‌ترین آنها هم هشتگ علی دایی بود که حدود‌هزار و پانصد نفر از آن در نوشته‌‌‌‌‌‌‌های خود استفاده کرده بودند.
از توییت‌‌‌‌‌‌‌هایی که در جمع بورسیها در تعطیلات مورد‌توجه قرار گرفت، توییت صفحه روابط‌عمومی سازمان بورس بود. این صفحه اعلام کرده بود: «با توجه به ابهامات درخصوص آثار مالیاتی ناشی از بند (ر) تبصره ۶ ماده واحده بودجه ۱۴۰۱ بر صندوق‌های سرمایهگذاری، سازمان بورس پیگیر اظهارنظر صریح سازمان امور مالیاتی کشور شد. مطابق پاسخ سازمان امور مالیاتی، سود سپرده بانکی صندوق‌های سرمایهگذاری مشمول مالیات نخواهد شد.»
در همین رابطه هم امیر سیدی، فعال حوزه بورس با بازنشر این توییت در صفحه خود نوشت: «بسیار مهم، مزیت بزرگی برای صندوق‌های سرمایهگذاری ایجاد شد.»
یکی دیگر از توییت‌‌‌‌‌‌‌هایی که بورسی نبود اما خیلی مورد‌توجه قرار گرفت و سر از اینستاگرام هم درآورد، توییت مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو بود. او در صفحه خود با انتشار عکسی از یک خودروی سمند که نشان پلیس داشت و در خیابان‌‌‌‌‌‌‌های ارمنستان بود، این سوال را مطرح کرد که: «کدام ایرانی با دیدن خودرو ساخت کشور خودش به‌عنوان خودرو پلیس یک کشور دیگر خوشحال نمی‌شود و افتخار نمی‌‌‌‌‌‌‌کند؟» این توییت او توسط بیش از چهار‌هزار نفر از کاربران توییتر پسندیده شد، اما در قسمت نظرات و بازنشر توییت دادفر اوضاع متفاوت بود.
کاربران زیادی درباره این مساله مینوشتند که باید نسبت به بی‌‌‌‌‌‌‌کیفیت بودن خودروهای تولید داخل، بازنشدن ایربگ‌‌‌‌‌‌‌ها در تصادفات جادهای و همچنین آمار بالای مرگ و میر جادهای که بخش زیادی از آن به واسطه ناایمن و بی‌‌‌‌‌‌‌کیفیت‌بودن خودروهای تولید داخل است، باید شرمنده بود. رضا امیدوار تجریشی، رییس مرکز توسعه اقتصادی جوانان کشورهای اسلامی هم در قسمت نظرات برای دادفر نوشت: «به شرطی که رقابت سالم، بازار آزاد و انحصارطلبی در تولید و عرضه در کشور وجود نداشته باشد. باید واردات خودرو آزاد شود تا رقابت معنا پیدا کند.»
دیگران هم با نوشتن از وضعیت خودروسازی در کشور و عدم‌داشتن حق‌انتخاب برای خرید خودرو توسط گروه زیادی از شهروندان این پرسش را مطرح می‌کردند که دقیقا باید به چیزی افتخار کنند؟ به آمار بالای تصادف در جاده‌‌‌‌‌‌‌ها و تعطیلات نوروز یا به پایین‌بودن کیفیت خودروها و قرعه‌‌‌‌‌‌‌کشی برای تحویل گرفتن آنها با قیمت‌های بالا؟ و لازم است که اشاره کنیم که این سوال‌‌‌‌‌‌‌ها در حوزه افتخار‌کردن توسط کاربران زیاد بود و به مسائل دیگری هم کشیده شد. در کنار صحبت از وضعیت خودروسازی داخلی، یکی دیگر از موضوعاتی که در تعطیلات نوروز درباره آن صحبت شد، واردات خودرو بود. جلال رشیدی‌کوچی، نماینده مجلس در صفحه توییتر خود در همین رابطه نوشت: «حذف واردات خودروهای سواری در بودجه ۱۴۰۱ به‌رغم مصوبه مجلس و تایید شورای محترم نگهبان!» او این سوال را هم مطرح کرد که «چه کسانی پشت‌پرده، می‌توانند قانون مصوب مجلس را بی‌ارزش و فراتر از آن عمل کنند؟» و اعلام کرد: «این موضوع را از طریق هیات‌رئیسه مجلس و شخص رئیس‌جمهور پیگیری خواهم کرد.» نوشته او باعث شد که در توییتر درباره مافیای خودرو و دیگر مافیاهای موجود در کشور که در طول این سال‌ها درباره آنها به تعدادشان افزوده شده است، صحبت شود. از مافیای شکر و گوشت و دیگر کالاهای روزمره تا مافیای آهن و مسکن و سیمان، اما در رابطه با مافیای خودرو و توییت این نماینده مجلس، علی خسروانی از فعالان حوزه خودرو در قسمت نظرات نوشت: «شرایط واردات مثل تعداد و سقف مالی ۲۵هزار یورو حذف شده. کلیت کار برقراره. ضمنا واردات خودرو توسط وزارت صمت ممنوع شد و توسط همین وزارتخانه هم بازمی‌شود و در فرمان اجرایی ریاست جمهور هم به صراحت اومده.»
وزیر اقتصاد دولت سیزدهم هم در تعطیلات توییتی منتشر کرد که مورد‌توجه قرار گرفت. او در صفحه خود درباره مالیات نوشت: «مالیات و عوارض ارزشافزوده شرکت‌های بزرگ استان‌ها، که گاه مالیات آنها در تهران وصول می‌شود، باید در همان استان توزیع شود. این رویکرد را امروز در سفر خراسان اجرا کردیم تا بودجه قابل‌توزیع بین شهرداری‌‌‌‌‌‌‌های محروم استان افزایش یابد. شخصا بر اجرای آن نظارت خواهم کرد.»
صادق کاشانی، وکیل دادگستری با بازنشر توییت احسان خاندوزی خطاب به او اینطور نوشت که اصل ۵۳ قانون اساسی را بار دیگر بخواند.
او نوشت: «کلیه دریافت‌‌‌‌‌‌‌های دولت در حساب‌های خزانه‌‌‌‌‌‌‌داری کل متمرکز می‌شود و همه پرداختها در حدود اعتبارات مصوب به موجب قانون انجام می‌گیرد، بنابراین همه پرداختها تابع ردیف‌های قانون بودجه هستند و نه تابع اراده شما.» اما در کنار این نظر، افراد دیگری بودند که از تصمیم وزیر اقتصاد دولت سیزدهم حمایت می‌کردند. برای مثال آنها به این مساله می‌پرداختند که این یکی از کارهای قشنگی است که بعد از شش‌ماه کاردولت سیزدهم ازعملکرد وزیر اقتصاد مشاهده شده است، یا درباره این مساله مینوشتند که مالیات از درآمد باید متعلق به استان اصلی باشد و دلیلی ندارد چون در تهران دفتر مرکزی دارند به حساب تهران لحاظ شود. حتی مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع ایران و چین هم با بازنشر توییت وزیر اقتصاد دولت سیزدهم نوشت که «تصمیمات درست را حمایت کنیم.»
پرونده ۱۴۰۰ بازار سرمایه در حالی با اما و اگرهای فراوان و سرشار از ناامیدی بسته شد که تحلیلگران عبور از این فاز ناخوشایند در سال‌جدید را منوط به چند اتفاق بزرگ می‌دانند. حدود دو سال است که معاملهگران بورسی مانند سایر سرمایهگذاران در بازارهای رقیب در بلاتکلیفی هستند. برخی تحلیل‌ها از تداوم این شرایط خبر می‌دهد و برخی پیش‌بینی‌ها نیز از بهبود روند بازارسهام حکایت می‌کند. نوروز برای بورسیها با رشد قیمت‌ها پایان یافت تا امید به احیای بازار سهام را پررنگ کند اما هنوز هستند تحلیلگرانی که معتقدند نمی‌توان آینده بورس را پیشبینی کرد، اما این وضعیت تا چه زمانی ادامه می‌یابد؟ آیا معاملهگران می‌توانند در قرن جدید آن‌‌‌‌‌‌‌‌روی سکه بازار سهام را ببینند؟ آیا حقیقیها جرات ورود دوباره به این بازار را پیدا خواهند کرد؟ آیا روزهای پرنوسان شاخص به ۱۴۰۱ نیز می‌رسد؟ بورس در سال‌جدید میتواند ضرر و زیان سهامداران را جبران کند؟ کارشناسان نکات متفاوتی را در پاسخ به این ابهامات مطرح می‌کنند.
کروکی بازار سهام در 1401
ترمز بازار سهام در۱۴۰۰ در حالی کشیده شد که سرمایهگذاران بورسی می‌توانستند بازدهی مطلوبی از آن کسب کنند اما افول و نوسان پی در پی شاخص، بازدهی اندک و بعضا منفی برای همراهان آن به‌دنبال داشت. این وضعیت که در نتیجه نقش متغیرهای اثرگذار بر بازار سهام به‌وجود آمده است، همچنان زنگ خطری جدی برای بورسبازان محسوب می‌شود. به گفته کارشناسان، حواشی مرتبط با لایحه بودجه ۱۴۰۱، معضل قیمت‌گذاری دستوری، بلاتکلیفی نشست‌های برجامی، تبعات جنگ روسیه و اوکراین، حذف دلار ترجیحی، سیاستگذاری‌های بی‌ثبات اقتصادی و برخی تصمیمات خلق‌الساعه و شبانه در صورت ادامه‌دار شدن میتواند شرایط منفی را در بازارهای سرمایهگذاری ایجاد کند، با این‌حال امیدواری‌هایی نیز نسب به روند معاملات آتی این بازار وجود دارد. عده‌ای از کارشناسان معتقدند با گرم‌شدن فضای تالار شیشهای از فشار فروش صنایع بزرگ کاسته می‌شود و در صورت تحقق برجام و بهبود اوضاع سیاست خارجی کشور، بازار سرمایه فروردین هیجان‌انگیزی را به خود خواهد دید، اما از سوی دیگر برخی دیدگاه نیز بر این مهم تکیه می‌کند که تنش ایجاد شده میان اوکراین و روسیه و اثرات آن بر قیمت‌های جهانی به نفع بازار سرمایه است و به رشد آن کمک می‌کند. کارشناسان بورسی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» به مصائب و خوش‌بینی‌های احتمالی بازار سهام در سال‌جدید اشاره و سمت و سوی بورس را مشخص کردند.
حذف قوانین مزاحم معاملاتی
محمد شکری، کارشناس بازارسرمایه: در سال۱۴۰۰ بازار سرمایه با کم و کاستی‌های بسیاری همراه بود. در این سال بارها کارشناسان نسبت به برخی سیاستگذاری‌های متولیان امر انتقاداتی را داشتند اما همان‌طور که مشاهده کردیم اغلب سیاستگذاری‌های بورسی بدون پشتوانه کارشناسی و از سر هیجانات مقطعی اتخاذ شد. اعمال قیمت‌گذاری دستوری در برخی حوزهها از جمله بازار خودرو لطمات جدی به پیکر بازار سرمایه وارد کرد، این در حالی است که بارها در این مورد هشدارهایی از سوی فعالان قدیمی و کارشناسان این بازار داده شده بود. اکثر رخدادهایی که بورسبازان در ۱۴۰۰ تجربه کردند اتفاقات ناخوشایندی بود که منجر به خروج پول حقیقی از تالارهای شیشهای شد، به‌طوری‌که اگر این اتفاقات در سال‌جدید نیز تکرار شود تبعات منفی به دنبال خواهد داشت. وضعیت بازار سرمایه به‌قدری غیرقابل پیشبینی است که عوامل خارجی بیرونی حتی بیشتر از عوامل اثرگذار داخلی مسیر معاملات را میتواند تغییر دهد، با این‌حال نمی‌توان از نقش نامطلوب برخی سیاستگذاری‌های اقتصادی و داخلی بر سرنوشت بازارسرمایه بهراحتی عبور کرد. واگذاری ۱۰درصدی سرخابی‌های پایتخت نیز در وهله اول نتوانست آنطور که باید انتظارات را برآورده کند اما بهنظر می‌رسد بعد از عرضه اولیه دو باشگاه استقلال و پرسپولیس در۱۴۰۱شاهد ورود منابع بیشتری به بازار باشیم. گرچه در این مورد متولیان امر بهتر است گام‌‌‌‌‌‌‌‌های بعدی را حساب‌شده و به دور از شتاب‌زدگی بردارند.
بازار در انتظار حذف دامنه نوسان
یکی از موضوعات مهمی که در دو سال‌اخیر به کرات موردبحث و انتقاد قرار گرفته مباحث مرتبط با دامنه‌نوسان است. در اوایل اسفندماه نیز اعلام شد که افزایش دامنه‌نوسان نمادهای بورسی در دستور کار قرار گرفته است. گمانهزنیها در مورد افزایش دامنه‌نوسان وعده داده شده، همچنان ادامه دارد و بهنظر می‌رسد این افزایش تدریجی و احتمالا هر فصل یک‌درصد تا سقف ۱۰درصد خواهد بود.
افزایش دامنه‌نوسان و حذف محدودیت‌های معاملاتی از خواسته‌های بجا و بحق چند سال‌اخیر فعالان بازار است که امیدواریم در سال‌جدید دستورالعمل جدیدی نسبت به حذف قوانین مزاحم معاملاتی شاهد باشیم.
همه احکامی که تیم اقتصادی دولت در مورد آن تصمیم‌گیری می‌کنند اثرات منفی و مثبتی بر بازارسرمایه دارند. بازنگری و پیگیری مسوولان برای رفع و حل مشکلات بازار سرمایه که عمدتا از خارج از بازار نشات می‌گیرد، میتواند روند فعالیت شرکت‌ها را با وضعیت بهتری روبهرو کند.
در دوسال گذشته برخی مسوولان بدون توجه به زیرساخت‌های بورس کشور، سرمایهگذاران را به‌صورت مستقیم برای ورود به این بازار دعوت کردند اما واقعیت این است که بازارسرمایه از زیرساخت‌های مناسب برای حضور این حجم از سرمایه‌گذار برخوردار نبود. آدرس غلط به سرمایهگذاران و تدابیر بی‌پایه و اساس منجر به اتفاقات ناخوشایند و اصلاح شدید قیمت سهام در این مدت شد، از این‌رو امیدواریم با توجه به تجربه تلخ سال۹۹ سهامداران با بینشی عمیق و به دور از هیجانات پول خود را وارد بازارسرمایه کنند.
فروردین هیجان‌انگیز در صورت احیای برجام
مهدی افنانی، کارشناس بازارسرمایه: سمت و سوی اخبارسیاسی که از مذاکرات احیای برجام مخابره می‌شود، مسیرحرکتی بازارسرمایه در سال۱۴۰۱ را تا حد زیادی مشخص می‌کند، در صورتی‌که نشست‌های برجامی طرفین مذاکرات نتیجه مشخصی نداشته باشد و در بلاتکلیفی بهسر ببرد، تالارهای شیشهای در سال‌آینده نیز کم‌رمق دنبال خواهند شد، اما اگرتکلیف مذاکرات هستهای و تحولات بینالمللی روشن شود با تکیه بر وضعیت قیمت‌های جهانی میتوان امیدواری‌های جدیدی نسبت به بهبود وضعیت کامودیتیها به‌ویژه پالایشیها ایجاد کرد.
واقعیت امر آن است که با توجه به مسیر مذاکرات احیای برجام و رویکرد مثبت طرفین مذاکرات هستهای، وقوع گشایش‌های احتمالی در حوزه اقتصاد کشور و مهم‌تر از همه بازار سرمایه محتمل خواهد بود، اما هم‌اکنون به دلیل سایه ابهامات چندوجهی که بر سراین بازار پرحاشیه است، سایر گروه‌ها ممکن است در انزوا بهسر ببرند، با این اوصاف اخبار مرتبط با حوزه مذاکرات هستهای، سرنوشت گروههای مختلف بورسی را تحت تاثر قرار می‌دهد.
این روزها در مورد سهام پسابرجامی و شرایط این دسته از صنایع در ۱۴۰۱ اظهاراتی عنوان می‌شود که باید گفت با توجه به اینکه بازارسرمایه ایران بهشدت زیر سایه تغییر و تحول سیاست خارجی کشور است، برهمین اساس صنایع مرتبط با این حوزه نیز بدون‌شک با نوسان و تغییرات عمدهای در ۱۴۰۱مواجه خواهند شد، اما از کنار این موضوع نیز نباید گذشت که وضعیت بازارسرمایه از ابتدای سال‌با تغییر روند جدی روبهرو خواهدشد. بهنظر می‌رسد معاملات بورسی حداقل در فروردینماه با اقبال به سمت شاخص‌سازها آغاز شود.
سهام کوچک گرچه در هفتههای آخر سال‌گذشته به دلیل تغییرات بینالمللی و جنگی مورد اقبال بیشتری از سوی سهامداران قرار گرفت اما بهنظر می‌رسد سهام بزرگ در نخستین‌ماه سال وضعیت نسبت بهتری نسبت به سایر سهام داشته باشند. بهنظر می‌رسد با گرم‌شدن بازارسهام از فشار فروش صنایع بزرگ کاسته شود، به‌طوری که در سهام کوچک معاملات کم‌رمقی را مشاهده کنیم.
بهطور کلی میتوان گفت اگر برجام محقق شود و اوضاع سیاست خارجی کشور رو به بهبود برود، بازار سرمایه فروردین هیجان‌انگیزی را به خود خواهد دید.
مشخص‌شدن سیاستهای جدید اقتصادی دولت در جهت مدیریت و کنترل نرخ تورم تا حدود زیادی وضعیت آینده تالارهای شیشهای را مشخص می‌کند.
بازار آرام و صعودی
مهدی ساسانی، کارشناس بازار سرمایه: شواهد حاکی از آن است که در بهار بازار آرام و صعودی خواهیم داشت، این در حالی است که بهنظر می‌رسد اجازه رشد شتاب‌‌‌‌‌‌‌‌دار به هیچ‌گروهی داده نشود به‌طوری که جابهجایی نقدینگی را به‌صورت گروه به گروه شاهد خواهیم بود. در چند‌ماه گذشته ابهامات زیادی در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی وجود داشته است. لایحه بودجه سال۱۴۰۱ یکی از این ابهامات بود که اثر آن بر بازار تا مدت‌ها مشاهده شد.
از آبان‌ماه که این لایحه تقدیم مجلس شد و همزمان پس از بررسی اولیه کمیسیون تلفیق گمانهزنیها درباره پیامدهای رخدادهای اقتصادی که میتواند در ۱۴۰۱ بر عملکرد شرکت‌های بورسی اثرگذار باشد، انجام شد، اما با گذشت زمان و با توجه به برخی تغییراتی که در این لایحه به‌وجود آمد این ذهنیت برای سرمایهگذاران ایجاد شد که با چشم‌‌‌‌‌‌‌‌انداز بهتری شرایط را تجزیه و تحلیل کنند و به برآورد سود بهتری برسند. حذف ارز ۴۲۰۰تومانی و تعیین نرخ دلار در لایحه بودجه نیز از دیگر نکات مهم و اثرگذاری بودند که روی بازار تاثیرات مهمی گذاشتند. شفاف‌شدن این مسائل باعث می‌شود که سرمایهگذاران بتوانند چشم‌‌‌‌‌‌‌‌انداز سودآوری شرکت‌های مورد هدف را بررسی کنند و به نتیجه مطلوب برسند.
نقش متغیرهای اثرگذار
بیش از ۱۱ماه است که کشور درگیر مذاکرات هستهای است. امروز در این حوزه نیز تقریبا مقامات کشور به نقاط مشترکی رسیده‌اند. بارها به این نکته اشاره‌شده که روند مذاکرات آتی، مسیر معاملات بورسی را تعیین‌تکلیف می‌کند.
اگر توافقی حاصل شود با توجه به درجه کیفیتی که توافق‌های هستهای دارد سرمایهگذاران می‌توانند در زمینه اقتصادی در بازارهای مختلف سرمایهگذاری کنند. اگر هم توافقی حاصل نشود با توجه به شرایط موجود شاهد رشد قیمت دلار خواهیم بود. در این صورت با توجه به اثرات تورمی که افزایش نرخ دلار بر کالاها دارد بازارهای مختلف وارد فاز جدیدی از تغییرات خواهند شد.
این وضعیت در حالی است که شرایط جنگی که از طرف روسیه به اوکراین تحمیل شده، قیمت‌های جهانی برخی کالاها و کامودیتیها را با نوسانات جدی روبهرو کرده است. از آنجا که شرکت‌های بورسی در بازار سرمایه هم عمدتا صادرات‌‌‌‌‌‌‌‌محور هستند، می‌توانند از این اتفاق منتفع شوند، بنابراین جمیع این مسائل نشان می‌دهد که بازار سرمایه بهار خوبی را پشت‌سرخواهد گذاشت.
وضعیت مطلوب سهام شرکت‌های کامودیتیمحور
مصطفی محبی‌‌‌‌‌‌‌‌مجد، کارشناس بازار سرمایه: سهام شرکت‌های کامودیتیمحور به‌خصوص شرکت‌هایی که سود تقسیمی مناسبی دارند در سال‌جاری مورد‌توجه بازار و سرمایهگذاران خواهد بود. شرایط نابسامانی که در اوکراین به‌وجود آمده باعث شده اکثر کشورهای دنیا با فشار در حوزه بازار انرژی مواجه شوند؛ از این‌رو منطقی است که قیمت خوراک تولید برخی از محصولات پتروشیمی گران‌‌‌‌‌‌‌‌تر باشد و از سوی دیگر بازار نفت بی‌‌‌‌‌‌‌‌ثباتی‌های قیمتی را تجربه کند. همه این عوامل باعث می‌شود که شرکت‌هایی که در این حوزهها فعالیت می‌کنند با فروش بیشتری روبهرو شوند. روسیه جزو تاثیرگذارترین صادرکننده‌‌‌‌‌‌‌‌های حوزه محصولات معدنی محسوب می‌شود، بنابراین این اتفاق میتواند بر بازار فلزات نیز اثر بگذارد، لذا مهم‌ترین عامل در۱۴۰۱ حول‌‌‌‌‌‌‌‌وحوش شرایط سیاسی که در اوکراین اتفاق افتاده، می‌گذرد و تاثیر آن بر بازارهای انرژی به‌خصوص در حوزه گاز طبیعی دیده می‌شود، یعنی سهام شرکت‌هایی که محصولات مرتبط با حوزه انرژی تولید می‌کنند جذابیت بیشتری برای سال‌آینده خواهند داشت.
وقتی مسائل سیاسی وارد حوزه اقتصاد می‌شود، ممکن است تصمیماتی گرفته شود که تا قبل از آن کارشناسان از غیر قابل پیشبینی بودنش خبر می‌دادند. ابتدای سال‌گذشته شرکت‌های تولیدکننده اوره محصولات خود را با نرخ بالاتری فروختند و متاثر از آن، شرکت‌های اوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ساز سود‌سازی مناسبی برای سهامداران فراهم آوردند.
در این میان نمی‌توان از نقش بودجه، متغیرهای داخلی و خارجی بر بازار سرمایه به راحتی عبور کرد. بهنظر می‌رسد روند سودآوری شرکت‌ها در صورت دلیل افزایش بهای کامودیتیها و مقاومت قیمت دلار برای کاهش بیشتر تداوم یابد.
رشد بورس تهران با جنگ در شرق اروپا
حمیدرضا فاروقی، کارشناس بازار سرمایه: اگر فرض را بر این بگذاریم که توافق هستهای صورت بگیرد یعنی برجام احیا شود، التهاب از بازار دلار رخت برمی‌بندد. به‌عبارتی با توقف رشد قیمت دلار برخی از شرکت‌ها و صنایع صادرات‌‌‌‌‌‌‌‌محور همچون فولادی‌‌‌‌‌‌‌‌ها و پتروشیمیها و شرکت‌هایی که فروش محصولات آنها رابطه مستقیمی با قیمت‌های جهانی دارد، در سال‌آتی می‌توانند حدودا بازدهی ۳۰درصدی از خود برجای بگذارند. اگر قیمت‌های جهانی در همین محدودهای که هم‌اکنون قرار دارند، بمانند، وضعیت شرکت‌های بورسی بهتر خواهد شد. حتی اگر برخی شرکت‌ها نیز با اصلاح جزئی مواجه شوند، میتوان امیدوار بود که در بازار سهام بازدهی خوبی داشته باشیم، اما اگر قیمت‌های جهانی در مسیر نزولی حرکت کند و به قیمت‌های قبل از شرایط جنگی برگردد، نه‌‌‌‌‌‌‌‌تنها تصور بازدهی مثبت از بین میرود حتی در سهام برخی از شرکت‌ها شاهد زیان هم خواهیم بود، بنابراین اگر فرض را بر این بگذاریم که برجام احیا می‌شود، شرکت‌ها راحت‌‌‌‌‌‌‌‌تر می‌توانند در نتیجه صادرات عملکرد مطلوب‌تری داشته باشند و هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مربوط به دورزدن تحریمها را پرداخت نکنند.
از طرفی قیمت‌های جهانی میتواند سال‌آینده را برای شرکت‌های صادرات‌‌‌‌‌‌‌‌محور جذاب کند، برهمین اساس انتظار بازدهی مطلوب نسبت به این دسته از شرکت‌ها میرود. تنش ایجاد شده میان اوکراین و روسیه باعث شده قیمت‌ها در بازار جهانی رشد داشته باشند و با توجه به مسائل سیاسی و اخباری که منتشر می‌شود، بهنظر می‌رسد قیمت‌های جهانی در سال جاری حتی در صورت افت به رشد بازار سرمایه کمک می‌کند.
شاخص‌کل بورس تهران در ایام نیمه تعطیل نوروز ۱۴۰۱ با جهش بیش از ۷/ ۴درصدی تا پایان هفته گذشته همراه شد و به ابرکانال ۴/ ۱میلیون واحد بازگشت. به این ترتیب رویه نوروزهای مثبت بورس که در دو دهه اخیر تنها در دو سال نقض شده بود، مجددا تکرار شد. در این میان برخلاف سال‌های گذشته معاملات سهام در هفتههای نخست سال در مقایسه با روزهای ماقبل خود، رونق چشمگیری داشت و ارزش معاملات خرد سهام از ۳هزار میلیارد‌تومان فراتر رفت. حقیقیها نیز مجددا به گردونه معاملات سهام بازگشتند و خالص خرید مثبتی را ثبت کردند. به این ترتیب بورس تهران سال۱۴۰۱ را مثبت آغاز کرد تا امید به احیای این بازار پس از رکودی ۱۹ماهه پررنگ شود. در این میان تقاضا برای سهام غیرکالایی بیشتر بود؛ موضوعی که به رشد بیش از ۵درصدی نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن انجامید.
آغاز سبز بورس با موتور جهانی
بورس تهران معاملات خود را در سال‌جدید پس از تعطیلی یک هفتهای آغاز کرد. یک هفتهای که معاملهگران بازارهای جهانی مشغول فعالیت بودند و در این بازه زمانی شاهد بازگشت شاخص نفت‌برنت به 120 دلار بر هر بشکه و انتظار برای سطوح بالاتر قیمتی در آستانه فصل پرتقاضا برای طلای‌سیاه پررنگ‌‌‌‌‌‌‌تر شد. مشکلات سمت عرضه نفت و همزمان ادامه تلاش غرب برای منزوی‌ساختن روسیه در اقتصاد جهان و برخی تهاجم‌‌‌‌‌‌‌ها علیه تاسیسات نفتی عربستان و عدم‌حصول نتیجه از احیای برجام از مهم‌ترین دلایل جهش بهای نفت در هفته نخست فروردینماه بود. در بازار فلزات نیز مس در کانال 10هزار دلار بر هر تن نوسان کرد و روی به محدوده 4هزار دلاری بازگشت. اوره هزار دلار را نشان داد و هر تن متانول در سطح 400دلار دادوستد شد. به این ترتیب معاملات بورس در فضای رشد قیمت‌های جهانی، مثبت آغاز شد و شاخص‌کل سهام با رشد بیش از 7/ 1درصدی به سطح یک‌میلیون و 390هزار واحد صعود کرد.
برخلاف نوروزهای گذشته اما امسال بورس، فضای بهتری را شاهد بود و ارزش معاملات خرد سهام با عبور از مرز 3هزار میلیارد‌تومان، از رونق نسبی بازار حکایت می‌‌‌‌‌‌‌کرد. هر چند این متغیر نسبت به روزهای صعودی سال99، همچنان بسیار نازل است اما در مقایسه با ماه پایانی سال1400، خبر از بهبود دادوستدها می‌داد. در چنین شرایطی بود که سهامداران خرد در ادامه رویه‌‌‌‌‌‌‌ای که در دو روز پایانی اسفندماه در پیش گرفته بودند، به خرید ادامه دادند و روز شنبه خالص ورودی به میزان 191 میلیارد‌تومان را ثبت کردند.
رشد قیمت جهانی نفت و فلزات در هفته نخست فروردینماه سبب شد تا شاهد اقبال سهامداران خرد به گروههای کامودیتیمحور بورس تهران باشیم. به این ترتیب بیشترین خالص ورود حقیقیها به میزان 7/ 119 میلیارد‌تومان به زیرمجموعه‌‌‌‌‌‌‌های پالایشی بورس اختصاص پیدا کرد و پس از آن پتروشیمیها شاهد جابهجایی سهامی به ارزش 84 میلیارد‌تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. فلزی‌‌‌‌‌‌‌ها نیز با ورود سرمایههای حقیقی همراه شدند و روز شنبه را با خالص خرید 9/ 54 میلیارد‌تومانی این گروه از معاملهگران پایان دادند. در آنسوی بازار اما بیشترین خروج سهامداران خرد از سه گروه خودرو، شرکت‌های چندرشتهای صنعتی و بانک رقم خورد.
بازگشت شاخص‌کل به 4/ 1میلیون
دادوستدهای بورس در دومین روز کاری سال‌نیز مثبت آغاز شد و شاخص‌کل سهام پس از گذشت دو ساعت از آغاز معاملات توانست باردیگر ابرکانال 4/ 1میلیون واحد را از آن خود کند. از ابتدای دی‌‌‌‌‌‌‌ماه 1400، شاخص‌کل چنین محدودهای را به خود ندیده بود و در آن ماه نیز تنها یک روز توانست در این کانال حساس مقاومت کند. به هر حال معاملات روز یکشنبه با رشد 92/ 0درصدی این نماگر پایان یافت و شاخص‌کل با قرارگرفتن در سطح یک‌میلیون و 403هزار واحد، بالاترین ارتفاع از 2 آذر 1400 را تجربه کرد. حقیقیها نیز در این روز خالص خرید 26 میلیارد‌تومانی را رقم زدند.
روز یکشنبه در نبود عامل بازار جهانی، نگاه معاملهگران به خبرهای برجامی معطوف بود؛ جایی که انریکه مورا شنبه شب وارد تهران شد و روز یکشنبه با باقری مذاکره‌کننده ارشد ایران دیدار کرد. هر چند در میانه معاملات شوکی برجامی به بازار وارد شد اما نتوانست به تغییر جهت نماگرهای بورسی بینجامد. رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در نشست دوحه مدعی شد: «سپاه پاسداران ایران در چارچوب تحریمها باقی میماند و این موضوعی متفاوت از توافق هستهای است.» دیگر نکته مهم اظهارات رابرت مالی، موضع او درخصوص نزدیکی به توافق احیای برجام بود، درحالی‌که طی هفتههای گذشته همه طرف‌‌‌‌‌‌‌های مذاکرات اظهار می‌کردند که توافق بسیار نزدیک است، نماینده ویژه بایدن در امور ایران گفت: «مطمئن نیستم که توافق هستهای قریب‌‌‌‌‌‌‌الوقوع باشد، ما گاهی اوقات به آن نزدیک شده‌‌‌‌‌‌‌ایم.» با این حال گروههای برجامی شامل خودروسازان، بانک و صنعت حملونقل روز یکشنبه به لیست خرید حقیقیها بازگشتند و در مجموع شاهد جابهجایی سهامی به ارزش 2/ 33میلیارد‌تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. در آنسوی بازار اما برخی از صنایع کامودیتیمحور شاهد افزایش فروش از سوی سهامداران خرد بورس تهران بودند. در این‌خصوص میتوان به خالص خروج 726 میلیارد‌تومانی حقیقیها از زیرمجموعه‌‌‌‌‌‌‌های گروه فلزات اساسی اشاره کرد. این مهم در دو گروه فرآوردههای نفتی و کانههای فلزی نیز به ترتیب با جابهجایی سهامی به ارزش 3/ 13 و 6/ 7میلیارد‌تومان در مسیر حقوقی به حقیقی دنبال شد.
سبزپوشی بورس در تعطیلی فرابورس
هفته به میانه رسید و با وجود بازگشایی منفی بازارهای جهانی اما نماگرهای بورسی به صعود ادامه دادند. روز دوشنبه شاخص‌کل بورس تهران 07/ 1درصد افزایش ارتفاع داد و تغییر نگاه بورسبازان به صنایع ریالی موجب جهش حدود 2درصدی نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن شد. در فرابورس اما به دلیل قطعی سامانه‌‌‌‌‌‌‌های معاملاتی، روز دوشنبه دادوستدی انجام نشد. در این روز بود که روح‌‌‌‌‌‌‌الله دهقان، مدیر فناوری بورس در گفت‌وگویی عنوان کرد «مشکل فنی هسته معاملاتی پلتفرم فرابورس برای نخستین‌بار پیش‌‌‌‌‌‌‌آمده و تاکنون تجربه این اشکال فنی را نداشته‌‌‌‌‌‌‌ایم.» وی همچنین تصریح کرد «بهطور دقیق نمی‌توانیم جزئیات مشکل پیش‌‌‌‌‌‌‌آمده را شفاف کنیم، اما درصدد حل این مشکل هستیم و باید بررسی‌‌‌‌‌‌‌های فنی انجام شود. این نقص فنی در بورس تهران نیست و فقط شامل معاملات فرابورس است.» به هر حال این نقص فنی تا پایان روز به قوت خود باقی ماند تا فرابورس در میانه هفته روزی تعطیل را تجربه کند.
همان‌طور که اشاره شد روز دوشنبه نگاه بورسیها به صنایع ریالی به‌ویژه گروههای برجامی معطوف شد. بانک و خودرو و همزمان «شستا» به سبب رشد قیمت و ورود سرمایههای خرد در صدر نمادهای اثرگذار بر رشد شاخص‌کل خودنمایی کردند. آنگونه که آمارها نشان می‌دهد روز دوشنبه بورس تهران شاهد خالص ورود 437میلیارد و 753میلیون‌تومانی سهامداران خرد بود که از 10شهریورماه 1400 سابقه نداشت. جدیشدن بحث واگذاری سهام خودروسازان به کنسرسیومی از بخش‌خصوصی اصلیترین دلیل افزایش اقبال حقیقیها به این گروه پس از گپ و گفت‌‌‌‌‌‌‌های برجامی بود. به این ترتیب روز دوشنبه حدود 72میلیارد‌تومان سرمایه حقیقی وارد زیرمجموعه‌‌‌‌‌‌‌های خودرویی بورس تهران شد.
رشد کوچک‌ترها؛ عقب‌‌‌‌‌‌‌نشینی بزرگان
سهشنبه بورس با تشدید روند نزولی قیمت‌ها در بازار جهانی آغاز شد. قیمت هر بشکه نفت‌برنت با افت سنگین 6/ 10دلاری (معادل ۹ درصد) به کمتر از ۱۰۷ دلار رسید. قرنطینه شانگهای چین به سبب افزایش موارد ابتلا به کووید و همزمان کاهش نگاه تهاجمی روسیه به اوکراین از مهم‌ترین دلایل شوک به بازار جهانی به‌ویژه طلای‌سیاه بود. تحت چنین شرایطی بود که میانگین وزنی قیمت سهام در دادوستدهای روز سهشنبه کاهشی شد و شاخص‌کل بورس تهران با افت 31/ 0درصدی مواجه شد، اما این رنگ قرمز تمام بازار را دربرنگرفت و نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن رشد حدود 7/ 0درصدی را تجربه کرد تا از چرخش نگاه جدی بورس به سمت صنایع ریالی حکایت کند، با این‌حال سهامداران خرد ترجیح دادند تا در چهارمین روز کاری سال، فروشنده شوند و خالص خروج 292میلیارد و 605میلیون‌تومانی را رقم بزنند. بیشترین خروج سرمایههای حقیقی نیز در این روز از گروههای بزرگ برجامی؛ چه دلاری و چه ریالی رقم خورد. در صدر این لیست خروج، پالایشیها با خالص فروش 94 میلیارد‌تومانی سهامداران خرد خودنمایی می‌کردند و پس از آن خودرویی‌‌‌‌‌‌‌ها بودند که با جابهجایی سهامی به ارزش 5/ 68 میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی مواجه شدند.
در آنسوی بازار اما سه صنعت دارو، سیمان و قندوشکر مورد‌توجه سهامداران خرد قرارگرفتند. خالص خرید حقیقیها در صنعت دارو در حالی رقم خورد که عضو هیات‌رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس از حذف نشدن ارز ترجیحی دارو سخن گفته و اظهار کرده بود «رقم ارز ترجیحی دارو به شکل یک ردیف مشخص در اختیار وزارت بهداشت است که تصمیم بگیرد چگونه هزینه کند. ممکن است نظر وزارت بهداشت این باشد که مانند گذشته این رقم را به‌عنوان ارز ثابت به وارد کنندگان دارو اختصاص دهد یا اینکه بخشی از هزینه دارو و تجهیزات پزشکی و … را از طریق بیمه‌‌‌‌‌‌‌ها پرداخت کند یا مابه‌‌‌‌‌‌‌التفاوت آن را به بیمارستان‌‌‌‌‌‌‌ها بدهد؛ در هر صورت هر نوع اقدامی از سوی وزارت بهداشت برای این ردیف مشخص امکانپذیر است و ابدا ارز ترجیحی از دارو حذف نشده است.» به هر روی این صنعت روز سهشنبه شاهد ورود سرمایههای خرد به میزان 8/ 31 میلیارد‌تومان بود، پس از آن نوبت به سیمانیها رسید تا به واسطه رشد قیمت سیمان در بورس‌کالا و همچنین نزدیک شدن به فصل مجامع، شاهد جابهجایی سهامی به ارزش 9/ 2 میلیارد‌تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی باشند. قندی‌‌‌‌‌‌‌ها نیز به واسطه شایعات تعیین قیمت 2500تومانی چغندر پرتقاضا ظاهر شدند و شاهد خالص خرید هر چند اندک اما مثبت سهامداران خرد بودند.
پایان سبز بورس در نوروز
معاملات بازار سهام در آخرین روز هفته منفی آغاز شد اما خیلی نگذشت تا مسیر نماگر اصلی بورس تغییر کند. در نهایت نیز شاخص‌کل بورس تهران معاملات روز چهارشنبه را با رشد 26/ 1درصدی به پایان رساند و نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن نیز 8/ 0درصد افزایش ارتفاع داد. در این روز سهامداران خرد نیز به گردونه معاملات سهام بازگشتند و خالص خرید 77میلیارد و 335میلیون‌تومانی را رقم زدند. به این ترتیب پرونده تالار شیشهای در نوروز 1401 مثبت بسته شد. در روز موردبررسی، خودرویی‌‌‌‌‌‌‌ها به لیست خرید حقیقیها بازگشتند اما دلیل این اقبال خبرهای برجامی نبود. جدیشدن واگذاری سهام خودرویی‌‌‌‌‌‌‌ها و در کنار آن برخی خبرهای مربوط به افزایش سرمایه یک قطعه‌‌‌‌‌‌‌ساز مهم‌ترین دلیل ورود سرمایههای خرد به این صنعت بود؛ جایی که حقیقیها در پایان هفته گذشته خالص خرید حدود 50 میلیارد‌تومانی را در این صنعت رقم زدند.
دانش سرمایه ارکا برای همراهان خود به صورت همه روزه اخبار های بورس را به صورت رایگان ارائه می دهد. مطالب بیشتر
بدون دیدگاه