دنیای اقتصاد : بازار سرمایه در روز یکشنبه نیز مانند روزهای گذشته نشان داد که راه ناهمواری برای بازگشت به رونق دارد. در این روز نماگر اصلی بازار سهام حدود ۸/ ۰ درصد دیگر افت کرد و صفوف فروش نیز تداوم داشت. معاملات این روز در شرایطی خاتمه یافت که همچون گذشته توجه به اعمال نرخ سود بانکی و دلار در مرکز توجه قرار داشت و دوگانگی گشایش برجامی مورد بحث بسیاری از فعالان و تحلیلگران بازار سهام بود.
گوش به زنگ اخبار
ریزش قطره چکانی قیمت‌ها در بازار سهام همچنان ادامه دارد. روز گذشته شاخص کل بورس تهران حدود 8/ 0 درصد دیگر از ارتفاع خود را از دست داد. همین امر سبب شد تا نماگر یاد شده به محدوده یک میلیون و 230 هزار واحدی برسد. کاهش یاد شده در شرایطی روی داد که در روزهای گذشته و با بهبود وضعیت مذاکرات اتمی افق جدیدی پیش روی بازار سهام گشوده شده است. در حال حاضر به‌رغم تمامی ناملایمت‌هایی که بازار سهام را از طرق مختلف نظیر دامنه نوسان نامتقارن و حجم مبنا در بر گرفته، چشم بخش مهمی از فعالان بازار سرمایه همچنان به مذاکرات اتمی است. شرایط به گونه‌ای است که فعالان بازار سرمایه وزن بالایی به تغییرات سیاسی می‌دهند و از این منظر هر تکانه‌ای را که بتواند قیمت دلار را دستخوش تغییر کند، به دقت رصد می‌کنند. این شرایط سبب شده تا دست کم در بازار یاد شده انتظارات آتی به تحولات احتمالی سیاست خارجی گره بخورد. اینطور که به نظر می‌آید در آن سوی میدان سیاست نیز طرف آمریکایی با توجه علاقه طرف‌های اروپایی به حل و فصل سریع موضوع برجام بی میل نیست چراکه به گفته تحلیلگران طولانی شدن روند مذاکرات و عدم دستیابی به یک چارچوب مدون تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری سال جاری، می‌تواند آینده حضور در برجام را از سوی آمریکا در هاله‌ای از ابهام ببرد. منظور از این ابهام نبود فضای سیاسی مناسب در داخل کشور برای تسریع در بازگشت به برنامه جامع اقدام اتمی است. تمامی اینها سبب شده تا بخش تحلیلی سرمایه‌گذاران در بورس این روزها بیش از هر چیز به دو عامل کلیدی توجه کنند.
راه دوبانده رونق رکود
در روزهای جاری پیش روی بازار سرمایه دو عامل بیشتر از بقیه خودنمایی می‌کنند. در حال حاضر بازگشت رونق به بازار سهام یا تداوم رکود آن اثر بسیاری از نرخ بهره و دلار می‌پذیرد. در زمین بازی دلار وضعیت اندکی پیچیده است. هر نوع کاهش قیمت دلار اگر چه ممکن است در کوتاه‌مدت اثری منفی بر مسیر پیش روی بازار سهام بگذارد با این حال در مورد هر یک از صنایع یا بهتر بگوییم هر شرکت فعال در این بازار می‌توان سناریویی متفاوت را پیش روی سرمایه‌گذاران به تصویر کشید.
دوگانه زمانی رونق
نگاهی اجمالی به این سوی ماجرا نشان می‌دهد که هر نوع گشایش اقتصادی ناشی از مذاکرات هسته‌ای می‌تواند در کوتاه مدت درآمد شرکت‌های دلاری را کاهش و در بلند مدت به سبب کاهش هزینه‌های تحریم و رشد مقدار فروش، افزایش دهد. از این رو بازگشت به برجام می‌تواند سود ریالی شرکت‌ها را دستخوش تغییر کند. دلیل چنین امری این است که کاهش ریسک‌های سیستماتیک عمده در اقتصاد کشور خود به کاهش نرخ ارز و همچنین افت هزینه مبادله منتهی خواهد شد و اگرچه هزینه تحریم را از فرآیند فروش صنایع دلاری مانند فولادی و پتروشیمی حذف می‌کند اما در کوتاه مدت به سبب کاهش ریالی قیمت‌ها می‌تواند اثر منفی بر سود آنها بگذارد. در خصوص شرکت‌هایی که فروش داخلی دارند این مساله اندکی متفاوت است. گشایش اقتصادی احتمالی در صورتی که به ترمیم قدرت خرید خانوار ایرانی منجر شود، نه تنها در بلند مدت راه را برای افزایش سود شرکت‌ها در صنایع یاد شده افزایش می‌دهد بلکه در کوتاه‌مدت نیز به دلیل شیوه قیمت‌گذاری داخلی راه را برای کاهش ارزش ریالی فروش یا سود خالص خواهد بست. در این میان می‌توان این انتظار را داشت که شرکت‌های خودرویی و بانکی به دلیل ماهیت متفاوت شاید در گروه نخست دارای تاثیر پذیری مثبت از برجام قرار بگیرند. این دو گروه به دلیل کاهش تحریم‌ها و امکان مبادله با شرکت‌های خارجی بدون شک تاثیر مضاعفی از برجام خواهند برد و می‌توانند مانند آنچه که در سال 94 رخ داد در سال جاری نیز (البته با فرض به ثمر رسیدن مذاکرات) شگفتی ساز شوند.
بهره کشی از سود بانکی
در خصوص عامل بهره می‌توان اینطور گفت که هر بارنرخ سود بانکی بالا برود بازارهای دارایی به تناسب آن با کاهش تقاضا روبهرو خواهند شد و هر بار که این نرخ پایین بیاید به دلیل بیشتر شدن تعداد گزینه‌های در دسترس برای سرمایه‌گذاری تکاپوی عرضه و تقاضا به نفع افزایش قیمت تغییر خواهد کرد.
به همین دلیل در ماه‌های اخیر توجه به نرخ بهره و تقابل دیدگاه‌ها در این خصوص پیرامون آینده بازار سهام توانسته بحث بر‌انگیز باشد. از آنجا که در سال گذشته کاهش نرخ سود بانکی به 15 درصد، عاملی بود که توانست رونق بورس در ماه‌های نخست سال را تسریع کند، بسیاری بر این باورند که این نرخ باید به نفع بازار سهام کاسته شود. این در حالی است که نگاه مخالف آنان شرایط جاری کشور به‌خصوص در مورد رشد نقدینگی و تورم فزاینده را مدنظر قرار داده و مخالف کاهش نرخ سود به نفع بهبود اوضاع در بازار سرمایه هستند.
شامگاه اما خبری آمد که به نظر می‌آید به نوعی عامل رضایت طرفداران هر دو دیدگاه بود. وزیر امور اقتصادی و دارایی در نامه‌ای از تمامی بانک‌ها خواسته بود از پرداخت سود با نرخ بیش از 16 درصد خودداری کرده و به قوانین موضوعه احترام بگذارند. این مساله به این معنا خواهد بود که در عمل اهتمام به قانون از سوی بانک‌ها نرخ سود را تا سطح قانونی کاهش می‌دهد و از سوی دیگر کاهش نرخ سود را آنطور که بورسی‌ها می‌خواهند از حیطه احتمالات خارج می‌کند. بنابراین می‌توان اینگونه تصور کرد که اعمال شوک به هر بازاری از جانب نرخ سود حداقل برای نیمه نخست 1400 امری منتفی است.
دنیای اقتصاد : دیروز برای دهمین بار متوالی شاهد افت نماگرهای بازار سهام هستیم. در این بین به‌رغم ارزندگی بسیاری از نمادها بر اساس فاکتورهای بنیادی، شاهد عرضه‌ها و تشکیل صف فروش برای بسیاری از نمادها به ویژه بزرگان هستیم. به بیان دیگر بورس دچار بی‌واکنشی به بسیاری از محرک‌های رشد شده است. به هر حال در جریان دادوستدهای بورسی بیش از ۹۷۰۰ واحد (۷۹/ ۰ درصد) دیگر از ارتفاع شاخص کل کاسته شد، که افت نمادهای اثرگذاری چون «فولاد»، «فملی» و «فارس» روند نزولی شاخص را شدت داد.
این سه نماد در مجموع ۳۴۰۰ واحد شاخص را عقب‌تر بردند. از طرفی نمادهای کوچک‌تر نیز روند متفاوت‌تری از بزرگان نداشتند و در کنار شرکت‌های بزرگ‌تر شاخص هم‌وزن را ۱۹/ ۰ درصد پایین‌تر بردند. در بازار فرابورس نیز همچنان شاهد افت نماگر اصلی هستیم، به طوری که شاخص کل این بازار حدود ۸۰ واحد دیگر از ارتفاع خود را از دست داد. دیروز گرچه ارزش دادوستدهای خرد بیش از روز شنبه بود، اما به این معنا نیست که رکود جای خود را به رونق داده است. همچنان فعالان و کارشناسان نسبت به فضای رکودی بازار ابراز نگرانی می‌کنند. بر این اساس ارزش معاملات خرد بورس دیروز ۱۲۱۸ میلیارد تومان و ارزش معاملات خرد فرابورس ۳۳۷ میلیارد تومان رقم خورد. در این بین همچنان شاهد خریدهای مثبت سهامداران حقوقی در مقابل فروش حقیقی‌ها هستیم به طوری که دیروز این دسته از سهامداران خالص خرید ۳۶۶ میلیارد تومانی را رقم زدند و حقیقی‌ها برای سی‌و پنجمین روز متوالی فروشنده ماندند. سهام دو گروه «بانکی و کانه‌های فلزی» در صدر خرید حقوقی‌ها قرار داشتند. در مقابل نمادهای «غذایی» بیشتر مورد توجه سهامداران خرد قرار گرفتند.
بورس یکشنبه از دریچه آمار
در روزی که شاخص کل بورس تهران با افت ۷۹/ ۰ درصدی همراه شد، از ۳۲۷ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۱۶ سهم (۵درصد) مثبت بود و در مقابل ۱۷۸ سهم (۵۴ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار تنها یک نماد (۳/ ۰ درصد) «غبشهر» صف خریدی به ارزش ۷/ ۶ میلیارد تومان تشکیل داد، اما در مقابل شاهد شکل‌گیری صف فروش سنگین در ۲۸۱ نماد بورسی (۸۶ درصد) به ارزش ۲۹۵۴ میلیارد تومان بودیم. در فرابورس ایران نیز در روزی که آیفکس افت ۴۵/ ۰ درصدی را ثبت کرد، ۱۲۸ نماد معامله شدند که در این میان قیمت پایانی ۱۰ سهم (۷ درصد) مثبت و ۸۰ سهم (۵/ ۶۲ درصد) منفی بود. در این بازار ۲ نماد (۵/ ۱ درصد) صف خریدی به ارزش ۶۰ میلیارد تومان تشکیل دادند اما ۱۰۶ نماد (۸۳ درصد) نیز با صف فروشی به ارزش ۱۰۷۷ میلیارد تومان مواجه شدند.
دنیای اقتصاد : کنترل نوسان بازارها یکی از روش‌های مرسوم در بورس‌های بین‌المللی است. کنترلی که البته برخلاف بازار سهام ایران که با ابزاری دائمی به دستکاری قیمتی شباهت دارد، در سایر کشور برای شرایط خاص و در جهت جلوگیری از رفتار هیجانی معامله‌گران آن بازار و دادن مهلتی برای تفکر درخصوص شرایط به وجود آمده و عدم واکنش احساسی به رخداد پیش آمده اعمال شده و بازه‌ای کوتاه‌مدت را در بر می‌گیرد. بر اساس گزارشی که واحد برنامه ریزی و مطالعات راهبردی فرابورس از فدراسیون جهانی بورس‌ها ترجمه کرده است طی دوره اوج‌گیری نوسانات در بازارهای جهانی هنگام شیوع کووید-۱۹، بسیاری از بازارها مکانیزم‌های کنترل نوسانات را برقرار کردند که فعالیت‌های معاملاتی را متوقف می‌کند و معمولا به‌عنوان مدارشکن شناخته می‌شود.تمامی بورس‌ها برای مقابله با تحرکات شدید قیمت‌ها راهکارهای متنوعی را در پیش می‌گیرند.
کنترل هیجان یا دستکاری قیمتی
این تحرکات شدید قیمتی موجب ایجاد عدم قطعیت در اجرای سفارش‌ها، عدم توازن شدید در سفارش‌ها یا اثر منفی شدید در اجرای منظم و منصفانه سفارش‌ها شده و انسجام بازارها را به هم می‌ریزند. «مکانیزم‌های کنترل نوسان» (آیسکو ۲۰۱۸) به مجموعه روش‌هایی اطلاق می‌شود که از وقفه‌های معاملاتی (که معاملات طبق آنها به مدت کوتاهی متوقف می‌شوند) تا «دامنه پیش‌بینی قیمت یا همان حد قیمتی» (که در آن پذیرش و اجرای سفارش‌ها تنها در بازه قیمتی تعریف شده ممکن است) را شامل می‌شوند.وقفه‌های خودکار معاملاتی که عموما مدارشکن (Circuit Breaker) نامیده می‌شوند، به‌گونه‌ای طراحی شده است که به‌صورت خودکار به جریان می‌افتند، بدین‌صورت که هرگاه کاهش قیمت به سطح از پیش تعیین شده برسد مانند کاهش ۷ درصد، ۱۳ درصد و ۲۰ درصد در شاخص کل بازار، روند معاملات با وقفه روبهرو می‌شود. درواقع سیستم مدارشکن یک نوع اقدام کنترلی جهت جلوگیری از آسیب سرمایه‌گذاران است. این روش هم درخصوص کل بازار و هم درخصوص یک ابزار مالی خاص به کار گرفته می‌شود. فعال شدن مدارشکن هم می‌تواند جلسه معاملاتی را متوقف کند و هم می‌تواند با فعال شدن در جلسه حراج آن را با تاخیر مواجه کرده و زمان حراج را طولانی‌تر کند. برخی مدارشکن‌ها در زمان متوقف کردن جلسات معاملاتی، پیش از شروع مجدد معامله یک وقفه ایجاد می‌کنند و برخی دیگر هم سریعا فرآیند حراج را متوقف می‌کنند (مکانیزم‌های وقفه نوسانی). در بهار سال گذشته، ماه مارس ۲۰۲۰ در پی اوج گرفتن نوسان بازارهای مالی بسیاری از بازارهای مالی با وقفه‌های معاملاتی مواجه شدند. برای مثال، در طول ماه مارس ۲۰۲۰ در ایالات متحده آمریکا، بورس‌ها با چهار رخداد مدارشکن در سطح بازار مواجه شدند، بازار بورس اوراق بهادار کره (KRX) دو بار دچار وقفه شد و بورس برزیل (B۳) شش بار شاهد این وقفه در بازار بود.در ایالات متحده آمریکا براساس گزارش‌های فصلی طرح محدوده نوسان بالا و پایین، بازارهای سهام شاهد وقفه در سه سهم در ماه ژانویه ۲۰۲۰، پنج وقفه در فوریه ۲۰۲۰ و حدود ۷۴۰ وقفه تنها در ماه مارس بودند. راهکار حد قیمتی هم روی آتی شاخص‌های اصلی در دوره زمانی خارج از ساعات بازار (overnight) و هم روی سهم‌های آمریکایی اجرا شد. در بحبوحه شرایط پر نوسان بازار، تعدادی از بورس‌ها مکانیزم‌های مدارشکن‌شان را اصلاح یا اعلام کردند که قصد اصلاح آن را دارند. برای مثال بورس اوراق بهادار اندونزی (IDX) مکانیزم مدارشکن دومرحله‌ای خود را به سه مرحله ارتقا داد. بورس اوراق بهادار آتن (ATHEX) وقفه معاملاتی خود را از دو دقیقه به ده دقیقه افزایش داد؛ و بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) طی یک اطلاعیه از بازبینی فرآیند مکانیزم مدارشکن خود خبر داد.
برنامه جامع محافظت از بازارها
عملکرد خوب بورس‌ها در گرو تسهیل فرآیند کشف قیمت، به حداکثر رساندن میزان انعکاس اطلاعات موثر در ارزش ابزارهای مالی و فعالیت منصفانه و شفاف است. چنین بنیانی به فعالان بازار قدرت انتخاب آگاهانه در زمان سفارش‌گذاری می‌دهد و این اطمینان را ایجاد خواهد کرد که معاملاتشان تصفیه و تسویه خواهد شد. بسیاری از رویدادها پتانسیل تاثیر مقطعی روی یک یا تعدادی از این متغیرها را دارند. یک معامله پُرخطا احتمال ارسال سیگنال‌های گمراه‌کننده دارد و می‌تواند موجب افت قیمتی شود که فرآیند درست کشف قیمت را تضعیف کرده و تعادل سفارش‌ها را مختل سازد. رویدادهای غیرمترقبه و تاثیرگذار مثل بلایای طبیعی که یک شرکت یا بخشی از صنعت را درگیر می‌کنند، معمولا باعث جهش نوسان می‌شوند به‌خصوص درزمانی که سرمایه‌گذاران در حال بررسی مجدد ارزیابی‌هایشان درخصوص آینده هستند. وقوع رویدادهایی که در بازه زمانی طولانی‌تری ماندگار می‌شوند، مثل شیوع کووید-۱۹، تجمع اخبار ناگوار و بد، افزایش سطح عدم قطعیت در دنیا یا تمایلات منفی سرمایه‌گذاران همگی عواملی هستند که منجر به جهش نوسان می‌شوند.
انواع مکانیزم‌های کنترلی
– مکانیزم مدارشکن هنگام جلسه معاملاتی
– مکانیزم محدوده نوسان بالا و پایین
– مکانیزم وقفه‌های نوسانی
پارامترهایی برای دسته‌بندی انواع تنظیمات مکانیزم مدارشکن
۱. مدارشکن در سطح بازار و مدارشکن در سطح تک نماد
۲. مدارشکن جلسه معاملاتی و مدارشکن حراج
۳. دسته‌بندی مدارشکن بر اساس متغیرهای مختلف: فرآیند مدارشکن می‌تواند براثر متغیرهای مختلفی مانند تحرکات شدید قیمتی، سفارش‌های نامتوازن یا حجم بیش‌ازاندازه سفارش‌ها (به جهت محافظت از سیستم‌های Back Office از فزونی حجم عملیات) فعال شود.
۴. دامنه قیمتی ایستا یا پویا: رفرنس قیمتی ایستا مانند قیمت پایانی روز گذشته و قیمت پایانی پویا مانند قیمت آخرین معامله یا تغییرات قیمت در یک روز یا قیمت چند معامله اخیر. رفرنس پویا برای واکنش به تغییرات سریع است، به‌عنوان مثال واکنش به خطای Fat Finger. بورس‌ها اکثرا ترکیبی از این دو رفرنس قیمتی را انتخاب می‌کنند.
۵. مدت‌زمان توقف معاملات: از بازاری به بازار دیگر و از کشوری به کشور دیگر متفاوت است و در زمان تحرکات بسیار شدید قیمت حتی می‌تواند منجر به توقف معاملات در باقی روز شود.
۶. مدارشکن در بازارها و حوزه‌های قضایی متفاوت
۷. اطلاع‌رسانی درخصوص فعال شدن مدارشکن: بازارها می‌توانند قبل از فعال شدن مکانیزم به فعالان اطلاع بدهند یا اگر این رخداد در سطح نماد باشد با flag زدن بازه حراج را هشدار بدهند. این بسته به نظر تنظیم‌گر بازار درخصوص مدیریت رفتار فعالان بازار دارد. به‌عنوان مثال در یک‌سوم بازارهای اروپایی دامنه قیمتی اطلاع‌رسانی می‌شود.
سایر سازوکارهای کنترلی گزارش‌شده
توقف معاملات و وقفه‌های نوسانی تنها مکانیزم‌هایی نیستند که توسط بورس‌ها برای محدود کردن تغییرات شدید قیمت استفاده می‌شوند. بورس‌ها، مکانیزم‌های دیگری مانند حد قیمتی را نیز به‌طور گسترده برای کنترل نوسان قیمت‌ها، به‌کار می‌گیرند. به‌عنوان نمونه بورس اوراق بهادار استرالیا (ASX) از سازوکار آستانه‌های «سفارش غیرمعمول» (AOTs) استفاده می‌کند که قیمت‌های مرجع و دامنه‌ها را برای همه اوراق بهادار محاسبه می‌کند. قیمت مرجع AOT یک قیمت پویا است که تقریبا هر دقیقه به‌روز می‌شود. AOT سفارش‌هایی را که ۱۰ درصد یا بیشتر با این قیمت مرجع فاصله‌دارند رد خواهد کرد.
دنیای‌اقتصاد-راضیه احقاقی : در حالی که بهای کاتد مس در بازارهای جهانی و بازار داخل اندکی افت داشته؛ همچنان میزان تقاضا برای فلز سرخ افزایشی نشده است. بلاتکلیفی نسبت به نرخ ارز در بازار داخل عامل اصلی تعویق خرید توسط صنایع تکمیلی ظرف روزهای ابتدایی بازگشایی بازارها در سال ۱۴۰۰ به‌شمار می‌رود. در عین حال افت تقاضا برای فلز سرخ توسط چین به علت بالا بودن قیمت‌ها از منظر مصرف‌کنندگان و رشد شاخص دلار مهم‌ترین پارامترهای اثرگذار بر بازار جهانی مس هستند که باعث تضعیف تقاضا و افت قیمت معامله آن شده‌اند. البته ظرف روزهای گذشته شیلی به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده معدنی مس خبر از بستن مرزهای خود به مدت یک ماه برای کنترل شیوع این بیماری داد و به این ترتیب با توجه به محدودیت به وجود آمده در بخش عرضه مس از سوی شیلی در استمرار اثرگذاری فاکتورهای کاهشی در این بازار جای تردید وجود دارد.
دنیای‌اقتصاد : دومین تجمع سهامداران معترض به وضعیت این روزهای بورس در سال ۱۴۰۰ این بار در مقابل ساختمان سازمان بورس برگزار شد. همزمان همچنین در اصفهان هم سهامداران شپلی مقابل استانداری اصفهان تجمع برگزار کرده بودند. اما در تجمع سهامداران معترض در سعادت‌آباد، شعارهایی علیه عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی دولت دوازدهم و حسن روحانی، رئیس دولت سر داده شد. اما این شعارها کمتر در شبکه اجتماعی توییتر و اینستاگرام مورد توجه قرار گرفت.
شعاری که توجه بیشتر کاربران را در این تجمع به خود جلب کرده بود، شعار «عزا عزاست امروز، روز عزاست امروز» بود. خیلی از کاربران که اکثر آنها سهامدار هم نبودند و در گذشته در صفحه‌های خود حرفی از بورس و سهام نزده بودند، با به اشتراک گذاشتن این فیلم با سهامداران معترض و وضعیت آنها در بورس ابراز همدردی می‌کردند. این اشتراک گذاری فقط مختص به توییتر نبود و خیلی از کاربران اینستاگرام هم فیلم‌های منتشر شده از این تجمع را در استوری‌ها و پست‌های خود منتشر می‌کردند. نکته قابل توجه این بود که دیگر مثل گذشته خبری از نصیحت و سرزنش مبنی بر اینکه نباید بدون اطلاع و دانش در بورس سرمایه‌گذاری می‌کردید یا به دولت اعتماد می‌کردید، نبود. نکته دیگر از این قرار بود که با پخش فیلم‌های تجمع دیروز این بحث در برخی از گروه‌های تلگرامی شکل گرفت که در گذشته و در زمان ریاست قبلی سازمان بورس وقتی این تجمع‌ها در مقابل سازمان یا مجلس شورای اسلامی برگزار می‌شد، برای مثال چند سهم پرطرفدار مثبت می‌شد که کمی از سر و صداها کم شود اما در دوره جدید هیچ اقدامی در جهت کم کردن اعتراض‌ها صورت نمی‌گرفت. به اعتقاد این افراد تنها تفاوت شکل گرفته اجازه ندادن به مردم برای ایستادن در پیاده راه مقابل سازمان بورس بوده است. بعد از گذشت دو روز از صحبت‌های آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی، نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی در نماز جمعه مشهد، دیروز بخش‌های بورسی صحبت‌های او مورد توجه صفحه‌های فعال در حوزه بورس و برخی از سهامداران قرار گرفته بود. آیت‌الله علم‌الهدی در خطبه‌های نماز جمعه بیان کرده بود که «متاسفانه برخی مسوولان در کشور هرچه می‌گویند نتیجه عکس می‌دهد به طور مثال، برخی مسوولان گفتند کرونا تمام شده اما تمام نشد، گفتند در بورس سرمایه‌گذاری کنید اما مردم با سرمایه‌گذاری در بورس هستی خود را از دست دادند، گفتند در این سه، چهار ماه گرانی نداریم اما اکنون گرانی روزافزون شده است.» در بازنشر این صحبت‌ها و اضافه کردن تحلیل‌ها یا انتقادهای دیگر به صحبت‌های امام جمعه مشهد این بحث در بین کاربران ایجاد شده بود که دیگر چه افرادی مردم را به حضور برای سرمایه‌گذاری در بورس دعوت کرده بودند. خیلی از اکانت‌های بی‌نام و نشان درصدد این بودند که مقصر اصلی وضعیت بورس دولت دوازدهم و شخص رئیس دولت است اما در مقابل بودند کاربرانی که تلاش می‌کردند از تماما مقصر جلوه دادن حسن روحانی جلوگیری کنند. آنها سعی می‌کردند با بازنشر صحبت‌های گذشته دیگر مسوولان و تبلیغات صداوسیما در زمان رونق بورس توجه سهامداران را به این موضوع جلب کنند که حسن روحانی و تیم او تنها مقصرهای وضعیت امروز سهامداران نیستند. آنها همچنین به این مساله می‌پرداختند که افرادی که امروز درباره مقصر بودن دولت دوازدهم در کشاندن پای مردم ناآگاه و بی دانش به حوزه بورس صحبت می‌کنند، چرا در آن زمان که صحبت از حضور مردم در بورس بود سکوت کرده بودند؟ چرا حالا که نزدیک انتخابات است یاد انتقاد افتاده اند؟ اگر دلسوز سرمایه سهامداران هستند چرا به فکر راهکار عملی برای حوزه بورس نیستند و تنها به انتقاد کردن اکتفا کرده‌اند؟
بدون دیدگاه