اخبار 00/09/10

توافق سوآپ گازی بین ایران، آذربایجان و ترکمنستان در شرایطی برقرار شده که صنایع کشور با بحران انرژی رو به رو هستند، موضوعی که به یکی از دغدغه‌های اصلی این روزهای سرمایه‌گذاران و سهامداران نیز تبدیل شده است.

به گزارش پایگاه خبری بازارسرمایه (سنا)، قرارداد سوآپ گازی اتفاق خوشایندی در راستای رفع دغدغه‌ صنایع و حتی سهامداران به شمار می‌آید. با وجود راهبرد جدی آمریکا برای انزوا و حذف ایران از مسیرهای انتقال انرژی، قرارداد سوآپ گازی نشان داد که «ایران کوتاه‌ترین، امن‌ترین و ارزان‌ترین مسیر انتقال انرژی و محور توسعه و همگرایی در منطقه است و خواهد ماند»؛ این توییت عباس موسوی سفیر ایران در ترکمنستان بعد از انجام توافق سه جانبه سوآپ گازی میان ایران با جمهوری آذربایجان و ترکمنستان است.

قرارداد سه جانبه سوآپ (انتقال) سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از طریق ایران با حضور آیت‌الله سیدابراهیم رییسی و الهام علی‌اف به امضا رسید. البته این تنها دستاورد جدید بین کشورهای همسایه یعنی آذربایجان و ترکمنستان نیست، زیرا در ادامه این اتفاق، امروز موسوی در توییتی تازه از توافقات سران این کشورها در حوزه اقتصادی و دست کم ۱۵ پروژه مهم در حال بهره برداری خبر داد که آخرین وضعیت آنها در حال بررسی است.

پایداری گازرسانی به شمال و شمال شرق کشور

حال، در شرایط تحریمی کشور و مسایل و مشکلات مختلف اقتصادی، به نظر می رسد دولت سیزدهم با رویکرد تغییر نگاه نسبت به مراودات تجاری پیشین خود با همسایگان در حال حرکت است، موضوعی که در کنار از سرگیری مذاکرات هسته ای بارقه‌های امید را در فضای اقتصادی کشور روشن می کند.

تا جایی که به گفته وزیر نفت، «از دی‌ماه ۱۳۹۵ تعاملات گازی ایران با ترکمنستان قطع شده بود ولی با انعقاد این قرارداد گامی رو به جلو در مناسبات انرژی دو کشور برداشته شد.»

قوت همسویی سیاسی- اقتصادی به دنبال توافق سوآپ

یادآور می شود؛ نخستین فایده قرارداد سوآپ گازی بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان، برای کشور این است که ایران ضمن انتقال گاز از ترکمنستان به آذربایجان، بخشی از گاز مصرفی موردنیاز ۵ استان شمالی کشور (خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، گلستان و سمنان) را به عنوان حق انتقال برداشت خواهد کرد که این موضوع به پایداری شبکه گاز ایران نیز کمک می‌کند.

علاوه بر مزایای اقتصادی، همان طور که در بالا اشاره شد، تمامی قراردادهای تجارت گاز از ابعاد سیاسی_امنیتی بالایی نیز برخوردار هستند که موجب هم‌سویی و وابستگی متقابل سیاسی کشورهای طرف قرارداد می‌شوند. این نکته درباره قرارداد سوآپ گازی بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان نیز مطرح است.

ضرورتی به نام «مدیریت مصرف»

براساس این گزارش، نصرت الله سیفی مدیرعامل سابق شرکت ملی صادرات گاز ایران، پیش تر بیان کرده بود: از آن جا که توان وارداتی ایران از ترکمنستان، ۲۵ میلیون مترمکعب در روز است، اگر این حجم گاز در روز وارد شود، بخشی از ناترازی ها در این خصوص جبران خواهد شد».

با این وجود، باید در نظر داشت، به گمان کارشناسان امضای قرارداد سوآپ سالانه نزدیک به ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز را از مسیر ایران عبور می‌دهد که روزانه رقم بالایی نمی‌شود؛ بنابراین اگر این مقدار گاز وارداتی هم بود، اختلاف زیادی با توان وارداتی روزانه ۲۵ میلیون مترمکعبی از ترکمنستان داشت آن هم در شرایطی که به گفته وزیر نفت، روزانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب کسری گاز در کشور داریم؛ بنابراین، همچنان مدیریت مصرف، به خصوص در بخش خانگی امری ضروری است.

رکود سنگین مصرفی در بازار داخلی آهن و فولاد، تضعیف بازار صادراتی شمش و محصولات فولادی ایران همراستا با افت تقاضا در بازار جهانی و کاهش نرخ و چشم‌‌‌انتظاری نسبت به نتایج دور جدید مذاکرات هسته‌‌‌ای، به رکود در معاملات فولاد در رینگ صنعتی بورس کالای ایران منجر شد. در این شرایط، صعود نرخ ارز به کانال ۲۹‌هزار تومانی ظرف ۱۰روز گذشته نیز نتوانست بر جذابیت معاملات محصولات فولادی در بازار آزاد بیفزاید و معامله‌‌‌گران سرمایه‌‌‌ای بازار مقاطع فولادی برخلاف سایر بازارها احتیاط بیشتری از خود نشان داده‌‌‌اند و منتظر مشخص شدن نتایج دور جدید مذاکرات هسته‌‌‌ای هستند. نرخ محصولات فولادی با صعود نرخ ارز افزایشی نشد، اما بازگشت نرخ ارز به کانال ۲۸‌هزار تومانی در اواسط ساعات کاری روز گذشته به‌سرعت بر این بازار اثرگذار شد و به گفته فعالان این بازار بر رکود حاکم بر بازار افزود و به افت نرخ منجر شد.

همزمان با تضعیف بهای شمش و محصولات فولادی در بازارهای جهانی با محوریت چین، از قیمت عرضه شمش فولاد در رینگ صنعتی بورس‌کالا کاسته شد؛ به‌‌‌گونه‌‌‌ای که تولیدکنندگان شمش موظف شدند روز گذشته، نهم آذرماه، هر کیلوگرم شمش فولاد خود را در بازه قیمتی 12‌هزار و 800تومان تا 13‌هزار و 90تومان در بازار فیزیکی عرضه کنند. به این ترتیب پس از یک‌ماه، کرانه پایین بهای عرضه شمش فولاد به کانال 12‌هزار تومانی بازگشت.

ظرف هفته‌‌‌های اخیر از جذابیت فولاد در بازارهای جهانی کاسته شده و این محصول در بازارهای مختلف در حال فاصله‌‌‌ گرفتن از قیمت‌های اوج خود است، اما نرخ ارز به‌‌‌عنوان سیگنال دیگر اثرگذار بر بازارهای کالایی، روند معکوس داشته و بهای ارزهای نیمایی و آزاد در بازار داخل رو به افزایش گذاشته که این موضوع سیگنالی در جهت رشد شمش و محصولات فولادی است. رشد نرخ ارزهای نیمایی و آزاد از سویی بر قیمت پایه اثرگذار می‌شود و از طرف دیگر با جهت‌‌‌دهی به انتظارات تورمی خریداران، نظر آنها را به رقابت برای خرید محصول جلب کرده و زمینه رشد بهای معامله را مهیا می‌کند. با وجود این، بررسی روند معاملات شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس‌کالا حاکی از آن است که اثرگذاری سیگنال‌‌‌های مثبت ارزی بر بازار آهن و فولاد کشور به حداقل رسیده و در حال حاضر، سیگنال‌‌‌ قیمت‌های جهانی و برآورد تقاضای داخلی و صادراتی اصلی‌‌‌ترین مولفه‌های جهت‌‌‌دهنده به بازار شده‌اند.

  دست به عصا شدن خریداران شمش
روز گذشته، 132‌هزار و 460تن شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس‌کالا عرضه شد که از این میزان تنها 38‌هزار تن شمش مورد معامله قرار گرفت. به این ترتیب با وجود عقب‌نشینی قیمت پایه، تنها 29‌درصد از شمش فولاد عرضه‌شده در این بازار مورد دادوستد قرار گرفت. این موضوع می‌تواند بیانگر ذهنیت کاهشی قابل ملاحظه میان نوردکاران یا انتظار تضعیف بیشتر بازار محصولات فولادی باشد. بررسی روند معاملات شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس‌کالا حاکی از آن است که میزان شمش فولاد مورد معامله در رینگ دیروز کمترین حجم معامله این بازار پس از هفته پایانی شهریورماه بود. این در حالی است که نرخ ارز  آزاد در بازار داخل نسبت به این بازه زمانی افزایشی حدود 2‌هزار تومانی داشته و از کانال 27‌هزار تومانی در هفته پایانی شهریور به کانال 29‌هزار تومانی ظرف هفته جاری صعود کرده است. به‌طور معمول انتظار می‌رود رشد نرخ ارز در بازار داخل، متقاضیان را به افزایش خرید جذب کند، اما این مرتبه چنین رویه‌ای در بازار داخل اتفاق نیفتاد. قرار گرفتن در فصل سرد سال که زمان رکود مصرفی در بازار داخل است، تضعیف بازار صادراتی با افت نرخ فولاد در بازارهای جهانی، از جمله بازار CIS و چین و شروع دور جدید مذاکرات هسته‌‌‌ای در وین مهم‌ترین دلایل عقبگرد تقاضای فولاد در رینگ صنعتی بورس‌کالا در روز گذشته بودند. هنوز مذاکرات ادامه دارد، اما انتشار اخبار مثبت از آن باعث شد اواسط دیروز نرخ ارز به کانال 28‌هزار تومانی بازگردد. این موضوع بر روند معاملات بازار آزاد و معاملات مقاطع فولادی امروز (روز چهارشنبه) اثرگذار خواهد شد. قرار گرفتن در فصل سرد سال باعث شده است تا رکود مصرفی برای فولاد سنگین‌‌‌تر از قبل شود، در عین حال انبار تجار انباشته از مقاطع طویل فولادی است. این موضوع باعث می‌شود تا عزمی برای تولید محصول با هدف تامین بازار داخل وجود نداشته باشد. ظرف ماه‌‌‌های اخیر تولید به منظور صادرات، مهم‌ترین انگیزه نوردکاران از تولید بود که با توجه به منفی شدن وضعیت بازار فولاد در بازارهای جهانی این انگیزه نیز از میان رفته است. این موضوع نیز بر رکود در خرید شمش به‌‌‌عنوان ماده اولیه اصلی فولادسازان کشور افزود. در عین حال، دور جدید مذاکرات هسته‌‌‌ای در حال برگزاری است. از همین رو فعالان بازار آهن و فولاد احتیاط بیشتری دارند و ترجیح می‌دهند تا مشخص شدن نتایج مذاکرات وین در خرید شمش و محصولات فولادی دست به عصا و با احتیاط عمل کنند. جدا شدن مسیر شمش و محصولات فولادی از نوسان نرخ ارز خواسته دولت و بسیاری از فعالان این صنعت بود که این خواسته با دستور محقق نشد، اما رکود سنگین مصرفی و سرمایه‌‌‌ای در بازار داخل و احتمال تضعیف بازار صادراتی آن را محقق کرد.

  راه بازار مقاطع از نرخ ارز جدا شد
بهای مقاطع طویل فولادی در بازار آزاد کشور ظرف 10روز اخیر از نوسانات مثبت نرخ ارز و صعود به کانال 29‌هزار تومانی سیگنال نگرفت و بهای میلگرد در بازار آزاد تهران از کانال 16‌هزار تومانی به کانال 15‌هزار تومانی عقب‌نشینی کرد. ظرف روزهای ابتدایی هفته جاری میلگرد در بازار آزاد تهران نرخی با ثبات داشت، به نحوی که هر کیلوگرم میلگرد در بازار آزاد تهران طی این هفته در محدود 15‌هزار و 600 تا 15‌هزار و 800 تومان به فروش رفت. به گفته فعالان بازار آهن و فولاد کشور در این شرایط نه‌‌‌تنها نوسانات مثبت نرخ ارز نتوانست میلگرد را به مدار رشد نرخ برگرداند، بلکه حتی تغییری در حجم معاملات ایجاد نکرد و همچنان بازار در وضعیت رکود سنگین مصرفی و سرمایه‌‌‌ای قرار دارد. در این شرایط، بازگشت نرخ ارز به کانال 28‌هزار تومانی که پس از بسته شدن رینگ معاملات شمش فولاد در بورس کالا اتفاق افتاد، توانست سیگنال کاهشی مضاعفی برای بازار آزاد آهن و فولاد کشور داشته باشد.

امروز (چهارشنبه دهم آذرماه) رینگ صنعتی بورس‌کالا میزبان عرضه مقاطع طویل فولادی است. شنیده‌‌‌ها از کاهش حدود یک‌درصدی قیمت پایه میلگرد نسبت به عرضه هفته قبل حکایت دارد. با وجود این و با توجه به روند معاملات شمش و رکود سنگین مصرفی در بازار داخل استقبال از عرضه امروز دور از انتظار است.

  سیگنال‌‌‌های جهانی، بازار داخل را کاهشی کرد
ظرف دو روز ابتدایی هفته جاری بهای شمش و محصولات فولادی در بازار داخلی چین روند باثبات با تمایلات افزایشی داشت، اما اغلب تحلیلگران این رشد قیمتی را بادوام ندانسته و بر این باورند که بازار همچنان تحت فشار سیگنال‌‌‌های منفی قرار خواهد گرفت.

در شرایطی که بازار داخلی چین با تمایلات افزایشی هرچند اندک روبه‌رو شده، نرخ شمش فولاد در بازار CIS رو به تعدیل گذاشته است؛ به‌‌‌نحوی که واحدهای فولادی این منطقه برای فروش محصول خود به ارائه تخفیف روی آورده‌‌‌اند. در این شرایط طبیعتا بهای شمش و محصولات فولاد صادراتی ایران نیز متاثر از سیگنال‌‌‌های جهانی در مسیر افت نرخ نوسان خواهد کرد و به تبع آن، بازار داخل نیز از این کاهش نرخ بهره‌‌‌مند خواهد شد.

هشدار مدیرعامل شرکت داروسازی مدرنا‌ در خصوص کاهش تاثیرگذاری واکسن‌های موجود در برابر سویه اومیکرون، موجب شد ترس دوباره به بازارها بازگردد و احساسات در حالت ریسک قرار گیرد. بیت‌کوین با افت قیمت ۵/ ۲ درصدی در برخی صرافی‌ها به زیر ۵۶ هزار دلار هم رسید، اما بلافاصله به بالای این محدوده بازگشت و تا ساعت ۳:۳۰ روز سه‌شنبه به وقت تهران، در کانال ۵۹ هزار دلار هم معامله شده است. شاخص اس‌اند‌پی‌۵۰۰ افت ۲/ ۱ درصدی را تجربه کرد. هر اونس طلا بعد از ظهر دیروز بین ۱۷۱۷ تا ۱۸۱۰دلار معامله شد. اوراق خزانه ۱۰ ساله آمریکا نیز با جذب تقاضا حاصل از ترس شیوع سویه اومیکرون ویروس کرونا، ۴۷/ ۱ رصد رشد داشت.
ریکاوری رمزارزها مقابل «اومیکرون»
استفان بانسل، مدیرعامل مدرنا در مصاحبه‌ای با روزنامه فایننشال تایمز اظهار کرد که واکسن‌های فعلی احتمالا در برابر نوع جدید بسیار کمتر موثر خواهند بود. بانسل افزود که شرکت‌های داروسازی ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا واکسن‌های مناسب برای مقابله با اومیکرون تولید کنند. اظهارات بانسل موجب ایجاد سیلی از نگرانی‌ها در بازارهای مالی شد و دوباره بسیاری از دارایی‌های ریسکی با افت قیمت مواجه شدند. البته پس از انتشار این خبر، خبر دیگری منتشر شد که ظاهرا با وجود سرعت شیوع بالای این سویه در آفریقای جنوبی، علائم و عواقب آن بسیار خفیف است که این خبر موجب رشد دوباره در بازار رمزارزها شد. در کنار این موضوع، اظهارات جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در خصوص اینکه سویه اومیکرون «علت نگرانی است» و نه «علتی برای وحشت» موجب شد که اندکی آرامش به بازارها بازگردد.

 وی همچنین اذعان کرد که با بازگشت قرنطینه‌های دردناک برای اقتصاد مخالف است و محدودیت‌هایی که موجب آسیب سنگین به اقتصاد شود را رد خواهد کرد. بازارها پس از اعلام کشف این سویه جدید با ریزش شدیدی روبه‌رو شده بودند به‌طوری‌که بیت‌کوین تا ۵۳هزار و ۶۰۰ دلار افت کرده بود.

معامله‌گران بر این عقیده بودند که در صورت بدتر شدن وضعیت، سیاست‌های حمایتی را در پیش خواهند گرفت که مشابه اوایل همه‌گیری کرونا خواهد بود. این سیاست‌ها فشار سنگینی را بر پیکره اقتصاد وارد می‌کرد و دولت‌ها و بانک‌های مرکزی تحت فشار زیادی قرار می‌گرفتند. با توجه به اینکه تورم در سطح جهانی بیش از حد انتظار است، قرنطینه‌ها و محرک‌های بیشتر می‌تواند منجر به رکود تورمی شود، دوره‌ای که با رشد پایین و فشارهای قیمتی بالا شناخته می‌شود.

  معامله‌گران بیت‌کوین دست به ماشه
براساس داده‌های شبکه بلاک‌چین بیت‌کوین، به نظر می‌رسد بسیاری از معامله‌گران دارایی‌های خود را به صرافی‌ها منتقل کرده‌اند. این موضوع نشان از آن دارد که این گروه دست به ماشه هستند تا درصورت انتشار اخبار بد، دارایی‌های خود را نقد کنند تا در زمان مناسب‌تر، باز هم خرید داشته باشند. بر اساس این داده‌ها طی ۴ روز گذشته بیش از ۲۴هزار و ۹۵۰ بیت‌کوین وارد صرافی‌ها شده است.

  طلا در سراشیبی
در حالی که به انتهای سال میلادی نزدیک می‌شویم، طلا و نقره نشانه‌های صعودی خاصی از خود نشان نداده‌اند. افت شدید قیمت طلا در هفته گذشته آسیب سنگینی به شرایط تکنیکال این فلز ارزشمند زد. چنانچه طلا سنگر کنونی خود را از دست بدهد، ایستگاه بعدی ۱۷۵۰ و در نهایت ۱۷۰۰ دلار خواهد بود.  در تمامی بازارهای مالی، رفتار قیمت می‌تواند به ما نشان دهد که در روزها یا ماه‌های آتی چه اتفاقی رخ خواهد داد. پس استراتژی خود را بر مبنای رفتار قیمت تنظیم کرده ولی از اخبار غافل نباشید.

محمد شکری / کارشناس بازارسرمایه
هفته‌های زیادی است که بازارهای سرمایه‌گذاری در انتظار نتایج مذاکرات برجامی دست‌به‌عصا حرکت می‌کنند. این وضعیت در بازار سهام نمود بیشتری پیدا کرده و سرمایه‌گذاران این بازار تحت‌تاثیر اخبار مذاکرات بارها نظام عرضه و تقاضا را برهم زده‌اند. در یک سال و نیم اخیر بازار سرمایه با افت و خیزهای بسیاری همراه بوده است. انتخابات ریاست‌جمهوری، تشکیل کابینه اقتصادی، رویکرد دولتمردان نسبت به بازارهای سرمایه‌گذاری و نوسانات قیمت ارز، موج‌های نوسانی شدیدی برای فعالان بورسی به‌دنبال داشته است. در حالی که بازارسرمایه وارد سه‌ماه سوم سال۱۴۰۰ شده و ۱۶ ماه از آغاز ریزش بازار گذشته است اما بورس‌بازان نتوانستند رنگ سبز را به‌طور پایدار بر تابلوهای معاملاتی مشاهده کنند؛ این در حالی است که شاخص‌کل بورس در تابستان سال‌جاری یک‌بار دیگر توانسته بود کانال یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار واحد را از آن خود کند.
 همان‌طور که مشاهده کردیم بعد از چند اتفاق در حوزه‌های اقتصادی و بین‌المللی روند نزولی در این بازار، شاخص را به زیر یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار واحد رساند تا در هفته‌های گذشته موج جدیدی از ناامیدی در بازارسهام حکمفرما شود. عقب‌‌‌‌‌‌نشینی نماگر اصلی بورس تهران از ‌ماه پایانی تابستان در حالی آغاز شد که تحلیلگران، گشایش‌‌‌‌‌‌های اقتصادی، بهبود روند سرمایه‌‌گذاری و خروج کشور از شرایط کرونایی را عوامل اثرگذار بر بهبود عملکرد صنایع عنوان می‌کردند‌ اما نه‌تنها این محرک‌‌‌‌‌‌ها برای عبور از بحران فعلی محقق نشد، بلکه صنایع تحت‌تاثیر چالش‌‌‌‌هایی از جمله قطعی‌های برق و دستورالعمل‌های لحظه‌ای برخی سیاستگذاران در مورد نرخ دستوری صنایع تصویر نامطلوبی از خود به نمایش گذاشتند. در چنین شرایطی مذاکرات برجامی و به‌تبع آن پیروی نرخ دلار از نتیجه مذاکرات، عملکرد بازار سرمایه را زیرسوال برده است. بر همین اساس شاهد قفل داد و ستد‌ها در طرف تقاضا هستیم. از طرفی هرچه قیمت دلار افزایش می‌یابد، بازار سهام به‌دنبال جو منفی حاکم بر بازار میلی برای صعود ندارد. گرچه بسیاری از تحلیل‌ها از امکان توافق در مذاکرات و احتمال کاهش قیمت دلار حکایت می‌کند اما آنچه مسلم است این عوامل در عین اثرگذاری بر روند بازار سهام نمی‌تواند مسیر حرکتی معاملات را در دست بگیرد. با این اوصاف چرا بازار سرمایه نمی‌تواند به بازگشت سرمایه‌گذاران امیدوار باشد؟ واقعیت امر این است که برای سرمایه‌گذاران مسجل‌شده که تعیین نتیجه مذاکرات و قیمت دلار نمی‌تواند سیگنالی مثبت برای سرمایه‌گذاری بورسی باشد، گرچه سرمایه‌گذاران خرد بازار نیز بر مقطعی‌بودن این وضعیت صحه می‌گذارند اما عوامل دیگری که به آن اشاره خواهد شد، بازگشت بازار به روند تعادلی را به تعویق خواهند انداخت. مشکل جدی بازار در این روزها عدم‌ورود پول هوشمند است. پول‌‌هایی که از ترس سیاستگذاری‌های بی‌پشتوانه ممکن است به جای بازار سهام وارد سایر بازارهای سرمایه‌گذاری شوند. به هر روی با توجه به این وضعیت باید انتظارداشت روزهای پرنوسان تالار شیشه‌‌‌‌ای ادامه یابد. رفتارهای ضد‌ونقیض سیاستگذار در ‌ماه‌های اخیر ابهامات بازار سرمایه را دوچندان کرده است به‌طوری‌که نمی‌توان هم شاهد اجرای دستورات شبانه سیاستگذار و هم در جست‌وجوی ثبات و رشد قیمت‌ها در این بازار باشیم.

کاهش مصرف میوه در کشور، آلودگی هوا و عدم‌انجام اقدامی از سوی دولت در این رابطه از جمله موضوعاتی بودند که دیروز در توییتر فارسی کاربران درباره آن می‌نوشتند. با وجود شروع مذاکرات برجام اما آنطور که باید و شاید مثل همیشه روند مذاکرات از سوی کاربران توییتر فارسی پیگیری نمی‌شود، اما حاشیه‌های مذاکرات و صحبت‌های مسوولان کشور درباره تحریم و برجام تاحدودی هنوز پیگیری می‌شود. برای مثال از سوژه‌های کاربران در توییتر صحبت‌های رئیس سازمان برنامه و بودجه بود. او اعلام کرده بود که لایحه بودجه سال۱۴۰۱ با فرض ادامه تحریم‌ها بسته شده، از ابتدا هم دولت گفته بود برای اقتصاد برنامه دارد و سفره مردم را به مذاکرات گره نخواهد زد. میرکاظمی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفته بود که در بودجه سال آینده رشد اقتصادی ۸‌درصدی با فرض ادامه تحریم‌ها دیده شده است. در رابطه با صحبت‌های رئیس سازمان برنامه و بودجه، عباس عبدی، در صفحه توییتر خود با بازنشر صحبت‌های او نوشت: «کشوری که چند سال رشد منفی داشته، با حداقل کوشش دوباره به رشد مثبت حتی با ارقام بالا برمی‌گردد.
رشد ۸‌درصد بدون حل برجام تا حدی قابل‌قبول است ولی با حل برجام حداقل باید معادل همان ۱۳‌درصد سال ۱۳۹۵ باشد.» سیامک قاسمی، فعال حوزه اقتصاد هم بدون اشاره به صحبت‌های رئیس سازمان برنامه و بودجه در صفحه توییتر خود در رابطه با تحریم‌ها و مذاکرات نوشت: «اگر مذاکرات شکست بخورد و قیمت دلار دوباره شروع به افزایش کند، قیمت مسکن بازهم بالا و بالاتر می‌رود، حتی اگر دولت به‌جای سالی یک میلیون، سالی ۱۰ میلیون واحد مسکونی بسازد!» هرچند صحبت از مذاکرات بین‌المللی برجام توجه‌ها را خیلی به خود جلب نکرده است اما سرانجام آن و تاثیرش بر زندگی مردم از دیگر سوژه‌‌هایی است که در چند روز گذشته نه‌تنها توجه کاربران توییتر فارسی را به خود جلب کرده، بلکه چهره‌ها و مسوولان دولتی را هم به نوشتن از برجام و تحریم و مذاکرات مجاب کرده است، ولی تفاوتی در میان نوشته‌های کاربران توییتر فارسی و مسوولان وجود دارد؛ یک طرف نوشتن از تاثیر تحریم‌ها بر زندگی روزمره مردم و لزوم انجام مذاکرات و پایان‌دادن به این شرایط است و طرف دیگر ما می‌توانیم و همه‌چیز به مذاکره گره نخورده است. دیروز محمدمهدی اسماعیلی، ‌‌‌وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم در صفحه توییتر خود با اشاره به این موضوع که بارها در اظهارنظرهای مسوولان دولت شنیده شده است که مدیریت کشور را به مذاکرات گره نمی‌زنند، نوشت: «ملت ایران به توانمندی مذاکره‌کنندگان کشور اعتماد دارند، طرف‌های مذاکره‌کننده بدانند با ایران باید از در احترام و منطق وارد مذاکره شد. البته که مدیریت کشور را معطل مذاکره نخواهیم کرد، اولویت دولت سیزدهم توجه به ظرفیت‌های داخلی است.» در همین رابطه مالک شریعتی، نماینده مجلس شورای اسلامی هم در توییتر خود نوشت: «حرف ما لغو کامل تحریم‌هاست که نباید به بهانه‌های دیگر بازگردد. امروز نوبت طرف‌های دیگر برجام است که به تعهدات خود عمل کنند. راستی‌آزمایی ایران برای لغوتحریم‌ها ۶‌ماه زمان می‌برد. آمریکایی‌ها اعلام کردند تحریم‌های نفتی ۷۰ میلیارد دلار به ایران خسارت زده که باید این خسارت جبران شود.» حالا که از مذاکرات برجام نوشتیم، باید به سوژه دیگری در همین رابطه هم اشاره کنیم. سوژه‌ای که توجه خیلی از کاربران توییتر و اینستاگرام را به خود جلب کرده بود و آن هم حضور تعداد زیادی همراه در کنار هیات‌مذاکره‌کننده بود.  انتقادها در این‌خصوص کم بود و بیشتر نوشته‌های کاربران درباره تعداد بالای نفرات همراه هیات مذاکره‌کننده حالت گوشه و کنایه داشت. دیروز در همین رابطه جلال رشیدی‌کوچی، نماینده مجلس شورای اسلامی در توییتر خود نوشت: «حضور ۴٠‌کارشناس در مذاکراتی که به زندگی ۸۵ میلیون نفر مرتبط است نه‌تنها محل اشکال نیست بلکه در برابر تیم‌های بعضا ۱۰۰ نفره کارشناسان غربی لازم نیز هست.» او  در ادامه نوشت: «عیب آنجاست که عده‌ای در مذاکره سندی را امضا کنند که حتی یک‌بار هم آن را کامل نخوانده‌اند!»  با تمام این حاشیه‌ها و بحث‌ها، نگاه فعالان بازار گویا به سرانجام خوش رسیدن مذاکرات بین‌المللی برجام است. به اعتقاد این افراد اولین اطلاعات منتشر شده درباره اعداد بودجه سال۱۴۰۱ نشان می‌دهد دولت روی مذاکرات و کاهش تحریم حساب ویژه‌ای باز کرده است، برای همین هم نگاه آنها مثبت است اما آنطور که باید و شاید نتوانسته است روی سهامداران خرد و دیگر کاربران عادی توییتر فارسی تاثیر بگذارد.  دیروز یکی از توییت‌‌هایی که در فضای توییتر فارسی مورد‌توجه قرار گرفت و درباره انجام مذاکرات برجام بود، نوشته‌ یکی از کاربران بود که بیان کرده بود: «همه عمر به مشاهده و پیگیری تحریم و مذاکره و تحریم و مذاکره گذشت.» از توییت‌‌هایی هم که مورد‌توجه قرار گرفت، توییت‌های سعید درخشانی، فعال حوزه بورس و اقتصاد بود. او در صفحه توییتر خود ابتدا در توییتی نوشت: «با توجه به اینکه سهام P/ E=۴ و ناو۴۰-۵۰‌درصد در بازار به‌وفور یافت میشه، چرا سازمان بورس اجازه میده شرکت‌ها با P/ E یا ان‌ای‌وی بالاتر عرضه بشوند، بسیاری از سهامداران خرد دانش بورسی ندارند سازمان باید در عرضه اولیه‌ها سمت این‌ها بایستد تا حقوقشان پایمال نشود.»

انتشار اخبار مثبت از خروجی دور جدید مذاکرات هسته‌ای و عقب‌نشینی دلار به کانال ۲۸هزار تومان سبب شد تا در بورس تهران نیز گروه‌های کامودیتی‌محور با افزایش فشار فروش مواجه شوند. در این شرایط شاخص کل سهام وادار به عقب‌نشینی تا میانه کانال ۳/ ۱میلیون واحد شد. کارشناسان بورسی اما معتقدند اگر نگاهی بنیادی در بازار سهام حاکم بود، خبرهای مثبت از توافق می‌توانست به سبزپوشی یکپارچه سهام در تالار شیشه‌ای بینجامد. به اعتقاد آنها با رفع تحریم‌ها، رشد تورمی بنگاه‌های بورسی به رشدی واقعی تبدیل خواهد شد.
بورس تهران در پساتوافق
نماگر اصلی تالار شیشه‌‌‌ای که مدت‌‌‌هاست روند کج‌‌‌دار و مریزی را طی می‌کند و میل به نزول بیشتر دارد، روز سه‌‌‌شنبه نیز ۵/ ۰ ‌درصد از ارتفاع خود را از دست داد و به میانه ابرکانال ۳/ ۱‌میلیون واحد نزدیک‌‌‌تر شد. علاوه بر عقبگرد قیمت‌ها، شاهد کمای معاملاتی در بورس تهران هستیم و ارزش دادوستدها هر روز بر ناامیدی فعالان بورسی می‌‌‌افزاید.

به این ترتیب با دریافت سیگنال‌‌‌های مثبت از دور جدید مذاکرات برجامی و همزمان با عقب‌‌‌نشینی دلار شاهد افزایش فشار فروش در گروه‌‌‌های دلاری و در مقابل روی آوردن سهامداران به صنایع ریالی بورس تهران بودیم. در حالی سهامداران بر اساس نگاهی سنتی از افت نرخ دلار گریزان بوده و رفع تحریم‌ها را عاملی برای اصلاح قیمت سهام می‌‌‌دانند که کارشناسان معتقدند اگر نگاهی بنیادی در بازار سهام حاکم بود، خبرهای منتشر شده از خروجی دور جدید نشست کمیسیون مشترک برجام می‌توانست به سبزپوشی یکپارچه سهام در تالار شیشه‌‌‌ای بینجامد. جایی که به نظر  می‌رسد  با رفع تحریم‌ها هم بخشی از چالش‌های فعلی صنایع بورسی همچون قطعی برق و گاز و توقف فعالیت کارخانه‌‌‌ها مرتفع خواهد شد و هم در خصوص سیاست‌های دستوری در بخش‌های مختلف اقتصادی کشور تجدیدنظر می‌شود. ضمن آنکه باید توجه داشت مبنای دلار در شرکت‌های کامودیتی‌‌‌محور حدود ۲۳‌هزار تومان است و از این رو نوسان جزئی این اسکناس آمریکایی تهدیدی را متوجه سودسازی این دسته از بنگاه‌‌‌های بورسی نمی‌‌‌کند.

   هراس بورسی از خوش‌بینی برجامی
عصر روز دوشنبه دور جدید نشست کمیسیون مشترک برجام میان ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) با محوریت لغو تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران، پس از نزدیک به پنج ماه وقفه، در هتل کوبورگ وین از سرگرفته شد. پس از پایان این نشست، طرفین مذاکرات نسبت به احیای توافق هسته‌‌‌ای اظهار امیدواری کردند. همین خبرها کافی بود تا دلار که در حال پیشروی به سمت کانال ۳۰‌هزار تومان بود، به سرعت عقب‌نشینی کند و در دادوستدهای روز گذشته سری نیز به کانال ۲۸هزار تومان بزند. بورسی‌‌‌ها که همیشه نیم‌‌‌نگاهی به تحولات چهارراه استانبول داشتند، روز گذشته در گروه‌‌‌های بزرگ دلاری، در نقش فروشنده حاضر شدند. در مقابل اما صنایع ریالی به‌ویژه بانک‌ها که از تحریم‌های اقتصادی ضربه بزرگی خورده‌‌‌اند، دادوستدهای روز گذشته را پرتقاضا و در محدوده سبز تابلو به پایان رساندند. اما آیا این واکنش منفی سهامداران گروه‌‌‌های صادرات‌‌‌محور به خبرهای خوب برجامی منطقی است؟ پاسخ کارشناسان بازار سرمایه به این سوال منفی است. کارشناسانی که معتقدند اگر نگاهی بنیادی در بازار سهام حاکم بود، خبرهای منتشر شده از خروجی دور جدید نشست کمیسیون مشترک برجام می‌توانست به سبزپوشی یکپارچه سهام در تالار شیشه‌‌‌ای بینجامد. به‌ویژه آنکه بورس حدود ۱۶ماه است که گرفتار اصلاحی فرسایشی است و اجماع نظری در خصوص ارزندگی سهام در بدنه کارشناسی بورس دیده می‌شود. اما کارشناسان با چه استدلالی این ادعا را مطرح می‌کنند؟

   رشد تورمی بنگاه‌‌‌ها با اهرم دلاری
«رشد دلار سبب افزایش خریداران سهام به دلیل اثرپذیری مثبت شرکت‌های صادرات‌‌‌محور و افزایش سود آنها می‌شود.» نکته‌‌‌ای درست که با هیچ استدلالی نمی‌توان آن را نفی کرد. اما موضوع آن است که این رشد سود، رشدی اسمی و ناشی از افزایش نرخ برابری دلار به ریال است و نه یک رشد واقعی ناشی از بهبود عملکرد این دسته از بنگاه‌‌‌های بورسی. رشدی تورمی که می‌تواند سرمایه‌گذارانی که اتفاقا به دنبال راهی برای در امان ماندن سرمایه‌‌‌های خرد و کلان خود از گزند تورم، را به سمت سهامداری در این شرکت‌ها تشویق کند. بیش از ۶۰‌درصد از ارزش کل بازار سهام در اختیار شرکت‌های کامودیتی‌‌‌محور است. مشتریان این شرکت‌ها عمدتا در آن‌سوی مرزها قرار دارند تا رشد نرخ دلار بتواند به افزایش سودآوری این شرکت‌ها بینجامد. اما آیا رفع تحریم‌ها حاشیه سود شرکت‌های صادرات‌‌‌محور را به خطر می‌‌‌اندازد؟ نکاتی در نقطه کور بورس‌‌‌بازان در خصوص اثر تحریم یا لغو آن بر عملکرد سود و زیان بنگاه‌‌‌های صادراتی بورس تهران نهفته است که بد نیست برای جواب دادن به سوالاتی از این دست نگاهی به آن بیندازیم.

   سایه سنگین قطعی گاز بر سود بورسی‌‌‌ها
جهت توضیح ساده‌‌‌تر این موضوع نگاهی به سامانه کدال می‌اندازیم. روز گذشته شرکت پتروشیمی زاگرس از توقف بخشی از فعالیت‌های شرکت به دلیل محدودیت گاز خبر داد. شرایطی که سبب شد «زاگرس» اقدام به تعمیرات دوره‌‌‌ای واحد اول تولیدی خود کند. سال‌هاست که زمستان‌‌‌ها شاهد موجی از توقف فعالیت شرکت‌ها با قطعی گاز و برق هستیم. این اتفاق امسال نیز در حال تکرار است. ابتدا سیمانی‌‌‌ها مورد عنایت سیاستگذاران قرار گرفتند که البته بخشی از مشکلات آنها با جایگزینی سوخت مایع (گازوئیل یا مازوت) مرتفع شد که البته در این مسیر هم چالش‌های محیط‌زیستی فراوانی مطرح شد. به هر روی نوبت به فولادی‌‌‌ها هم رسید و هرچند گفته شده بود به این شرکت‌ها نیز مازوت داده می‌شود تا با توقف تولید مواجه نشوند اما بر اساس اظهارات سبحانی، رئیس انجمن صنعت فولاد مشخص شد بیش از ۹۰‌درصد گاز مصرفی صنایع فولاد مربوط به روند تولید فولاد است و فقط ۱۰‌درصد آن به عنوان سوخت استفاده می‌شود. از این رو مازوت تنها می‌تواند جایگزین سوخت واحدهای تولیدی فولاد شود و به هر حال با قطع گاز شاهد توقف فعالیت این دسته از شرکت‌ها خواهیم بود. تا جایی که روز گذشته وحید یعقوبی، معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگویی با سنا عنوان کرد دو وزارتخانه صمت و نفت در حال انجام مذاکراتی هستند تا در صورت امکان، گاز صنعت فولاد در زمستان قطع نشود. به هر روی تجربه سالیان گذشته نشان داده قطعی گاز یکی از چالش‌های جدی بنگاه‌‌‌های بورسی است که زمستان هر سال به شکلی جدی مطرح می‌شود. اما این ریسک زمستانه چه ارتباطی به بحث تحریم‌ها و توافق هسته‌‌‌ای دارد؟

واقعیت این است که تحریم‌های اعمال شده در سال‌های اخیر اجرای بسیاری از طرح‌‌‌های توسعه‌‌‌ای در بالادست برق و گاز را به تعویق انداخت. از این رو به دلیل رشد مصرف گاز در بخش‌های مختلف صنعت، هر ساله با افزایش مصرف خانگی در روزهای سرد زمستان با مشکل تزریق گاز به شرکت‌های تولیدی مواجه می‌شویم. در صورت رفع تحریم‌ها اما می‌توان امید داشت سایه ریسک قطعی گاز و برق از سر صنایع بورسی و سهامداران برداشته شود تا در کنار حذف هزینه‌‌‌های پنهان تحریم، شاهد رشد واقعی و نه اسمی سود این دسته از بنگاه‌‌‌های بورسی باشیم.

   افت دلار تا چه محدوده‌‌‌ای تهدید است؟
اما موضوع پنهان دیگر مستقیما به نرخ اسکناس آمریکایی بازمی‌گردد. در حالی روز گذشته با انتشار اخبار امیدوار‌کننده از روند گفت‌وگوهای هسته‌‌‌ای شاهد عقب‌‌‌نشینی دلار به کانال ۲۸‌هزار تومان بودیم که نگاهی گذرا به گزارش‌های مدیریتی شرکت‌های کامودیتی‌‌‌محور نشان می‌دهد که مبنای دلار این شرکت‌ها نرخی حدود ۲۳‌هزار تومان است. به عبارتی حتی در صورت کاهش نرخ دلار تا چنین سطحی، تهدیدی متوجه سودسازی این گروه از بنگاه‌‌‌های بورسی نیست. از این رو به نظر می‌رسد حتی در صورت در نظر گرفتن نقش رفع تحریم‌ها در برداشته شدن ریسک قطعی گاز و برق، واکنش سنتی بورس‌‌‌بازان به نوسان‌‌‌های جزئی نرخ دلار را می‌توان ناشی از نبود تحلیل و نگاه بنیادی در تالار شیشه‌‌‌ای قلمداد کرد.

   «خودرو» در منجلاب قیمت‌گذاری
این روزها بورسی‌‌‌ها نیم‌‌‌نگاهی نیز به آخرین اطلاعات درج شده در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc) یعنی لیست نمادهای تعلیق شده می‌‌‌اندازند. ۶ آذرماه بود که دادگستری کل استان تهران با انتشار دادنامه‌‌‌ای، حکم انحلال و تصفیه شرکت تولی‌پرس را صادر کرد تا این شرکت تولیدکننده مواد شوینده با سابقه فعالیت ۷ ساله در بازار سهام، منحل شود. علت انحلال «شتولی» عدم‌تشکیل مجمع فوق‌‌‌العاده صاحبان سهام جهت تصمیم‌گیری برای خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ قانون تجارت و همچنین شکایت از هیات‌مدیره این شرکت است. گفته شده اگر حکم انحلال شرکت تولی‌‌‌پرس قطعی شود، شرکت وارد فرآیند تصفیه می‌شود. در این فرآیند، اموال شرکت ارزش‌‌‌گذاری شده و به فروش می‌‌‌رسند تا پول سهامداران پرداخت ‌‌‌شود که ممکن است این روند چند ماه یا چند سال به طول انجامد.

حالا نیز اسم نماد معاملاتی شرکت ایران‌‌‌خودرو در این لیست خودنمایی می‌کند و ناظر بازار در خصوص دلیل تعلیق نماد این شرکت نوشته «خودرو» دو سال متناوب مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت طی ۳ سال گذشته شده است. به این ترتیب بزرگ‌ترین خودروساز کشور نیز در معرض لغو پذیرش قرار گرفت و حالا چاره‌‌‌ای جز تجدید ارزیابی‌‌‌ دارایی‌‌‌های خود ندارد که طبیعتا هزینه استهلاک بیشتری نیز برای شرکت به دنبال خواهد داشت و آنگونه که تجربه نشان داده در صورت عدم‌لغو قیمت‌گذاری دستوری خودرو، مجددا در چند سال آتی، چنین مشکلی گریبان آن را خواهد گرفت.

   بورس ‌‌‌سه‌‌‌شنبه از دریچه آمار
در روزی که شاخص کل بورس تهران با افت ۵/ ۰‌درصدی مواجه شد، از ۳۳۷ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۹۹ سهم (۲۹‌درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۲۷ سهم (۶۷‌درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۲۳ نماد (۷‌درصد) صف خریدی به ارزش ۱۰۸‌میلیارد تومان تشکیل دادند اما در مقابل شاهد شکل‌‌‌گیری صف فروش در ۳۸ نماد بورسی (۱۱‌درصد) به ارزش ۱۱۱‌میلیارد تومان بودیم. در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس افت ۲۲/ ۰ درصدی را ثبت کرد، ۱۴۳ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۴۱ سهم (۲۹‌درصد) مثبت و ۱۰۲ سهم (۷۱‌درصد) منفی بود. در این بازار ۶ نماد (۴‌درصد) صف خریدی به ارزش ۲۴‌میلیارد تومان تشکیل دادند و در مقابل شاهد شکل‌‌‌گیری صف فروش در ۱۴ نماد بورسی (۱۰‌درصد) به ارزش ۴۳‌میلیارد تومان بودیم.

بازار پایه نیز روز سه‌‌‌شنبه میزبان دادوستد ۱۲۳ نماد بود. در این میان ۳۵ سهم (۲۸‌درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۸۴ سهم (۶۸‌درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۱۳ نماد (۱۱‌درصد) صف خریدی به ارزش ۶/ ۷ میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به ۵۸ نماد (۴۷‌درصد) با ارزشی بالغ بر ۱۳۵‌میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.

همزمان با این روند کاهشی، شاهد خالص فروش ۱۷۶‌میلیارد و ۳۵۴‌میلیون تومانی سهامداران خرد در بورس تهران و ۲۱۰‌میلیارد تومانی در فرابورس بودیم. نگاهی به فعالیت بازیگران بورسی نشان می‌دهد حقیقی‌‌‌ها در مقابل ثبت خالص خرید مثبت در ۱۱ صنعت، ۲۸ گروه دیگر را در لیست فروش خود قرار دادند که این خروج سرمایه عمدتا از گروه‌‌‌های بزرگ کامودیتی‌‌‌محور رقم خورد. به این ترتیب دیروز گروه محصولات شیمیایی شاهد جابه‌‌‌جایی سهامی به ارزش ۴۶‌میلیارد و ۸۸۷‌میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بود. پس از آن نوبت به شرکت چندرشته‌‌‌ای صنعتی رسید تا شاهد خروج حدود ۲۰‌میلیارد تومانی حقیقی‌‌‌ها باشند. در میان زیرمجموعه‌‌‌های گروه فرآورده‌‌‌های نفتی نیز جمعا شاهد ثبت خالص فروش ۱۹‌میلیارد و ۵۸۰‌میلیون تومانی حقیقی‌‌‌ها بودیم. در آن سوی بازار اما صنایع ریالی همچون انبوه‌‌‌سازان، حمل‌ونقل، دارویی‌‌‌ها و لاستیک و پلاستیک در لیست ورود سهامداران خرد جای گرفتند. جالب آنکه گروه فلزات اساسی با محوریت سهام شرکت فولاد مبارکه اصفهان شاهد ورود سرمایه‌‌‌های حقیقی به میزان ۶۹۸‌میلیون تومان بود. هرچند «فولاد» معاملات روز سه‌‌‌شنبه را در محدوده قرمز تابلو به پایان رساند اما معاملات خوبی در بورس‌‌‌کالا رقم زد. دیروز بورس کالا شاهد عرضه ۳۰‌هزار تن ورق سرد شرکت فولاد مبارکه برای تحویل ۹ اسفند بود که با تقاضای ۳۲‌هزار و ۱۲۰ تنی روبه‌رو و معاملات در قیمت میانگین موزون ۲۳ هزار و ۵۳۴ تومان به ازای هر کیلو انجام شد که ۳/ ۱۲درصد بالاتر از قیمت پایه بود. موضوعی که نشان می‌دهد سهامداران حقیقی تشنه دریافت سیگنالی مثبت از متغیرهای بنیادی برای ورود به بازار سهام هستند.

در این روز‌هایی که بازار بیشترین رنگ قرمز را در هفته‌های معاملاتی خود می‌بیند، شاهد بیشترین خروج پول حقیقی نیز از بازار هستیم. همه دغدغه فعالان بورسی در این روزها پایان سرخپوشی شاخص بورس است اما امیدی به پایان ندارند. آبان ماه، حمایت‌های کلامی بازار را در برگرفته بود و حتی محسن رضائی، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور چندین‌بار بر لزوم تقویت بازار سرمایه تاکید کرد و گفته بود در آذرماه خبرهای خوش بورسی در راه است. با این حال شاخص بورس که روزهای بی‌شماری است خیز جدی برای صعود برنداشته، حالا به میانه کانال ۳/ ۱ میلیون واحد نیز نزدیک شده است. این وضعیت گرچه برای سرمایه‌گذاران بورسی خوشایند نیست اما برخی تحلیل‌ها از احتمال ورود پول‌های هوشمند به این بازار سخن می‌گویند. به اعتقاد این دسته از کارشناسان، جذابیت قیمت سهام در کنار اخبار نهانی مرتبط با حوزه‌های اقتصادی و بین‌المللی می‌تواند سرعت ورود پول‌های بزرگ به بازار سرمایه را افزایش دهد تا ناجی بازار شود. معمولا پول‌های هوشمند درطول یک‌ماه ممکن است یک یا دو روز وارد چرخه بازارشوند اما در شرایط فعلی از آنجا که برخی متغیرهای اثرگذار، چشم‌انداز روشنی از آینده معاملات بورسی ترسیم نمی‌کند، ورود پول‌های قدرتمند با سرعتی اندک انجام خواهد شد. از سوی دیگر برخی دیگر از کارشناسان وضعیت نسبتا مطلوب دو بازار ارز و طلا را مانع جذب پول‌ بزرگ به بازار سهام عنوان می‌کنند.
نقشه بورسی ورود پول‌های هوشمند 
   پول‌های بزرگ در کمین بازار سهام؟
با توجه به وضعیت فعلی بازار سرمایه پول‌های بزرگ تا چه میزان ممکن است به سمت این بازار حرکت کنند؟ در این میان برخی تحلیلگران معتقدند بازار سرمایه با وجود آنکه بر مدار ناامیدی حرکت می‌کند اما همچنان برای سرمایه‌گذاران زیادی جذابیت دارد. سرمایه‌گذاران بزرگی که توانایی پیش‌بینی کارآیی و بازدهی سهام مختلف را دارند، ممکن است بعد از یک اتفاق یا انتشار یک خبر با رفتاری هوشمندانه و خواندن دست بازار به جمع معامله‌گران بورسی بپیوندند.

مهدی رضایتی، کارشناس بازار سرمایه در همین رابطه با بیان اینکه ورود پول‌های هوشمند به بازارسرمایه سرنوشت این بازار را وارد فاز جدیدی می‌کند، به «دنیای‌اقتصاد» گفت: تاثیرگذاری پول هوشمند بر جریان معاملات غیرقابل انکار است. معمولا پول‌های هوشمند برخلاف انتظارات و بر اساس اطلاعات نهانی که در دسترس عموم مردم قرار ندارند وارد بازار می‌شوند. در زمان انتشار اخبار حمایتی از بازار، برنامه‌های بورسی دولت یا حتی زمانی که بازار از نظر قیمتی در سطوح پایین و ارزنده قرار دارد، پول هوشمند می‌تواند به‌راحتی به سمت بازار سرمایه حرکت کند. وی با اشاره به این نکته که گاهی اوقات پول‌های هوشمند جهت نوسان‌گیری وارد چرخه معاملات می‌شوند، اظهار کرد: تجربه نشان‌داده در شرایطی که بازار در وضعیت امیدوارکننده‌ای قرار نداشته برخی عوامل ورود این نوع از پول را به بازار سهل کرده‌اند. وی در پاسخ به اینکه پول هوشمند در چه شرایطی وارد بازار می‌شود، توضیح داد: همیشه امکان ورود این پول‌ها به بازار وجود دارد اما این مورد به چند عامل بستگی دارد. دارندگان پول‌های بزرگ از اطلاعات قوی برخوردارند. در این میان آنها اگر نسبت به اخبار اقتصادی مطلع باشند، بدون‌شک وارد بازار می‌شوند، اما وضعیت بازار در حال‌حاضر کمی با دوره‌های قبل متفاوت است. شرایط رکودی بازارسهام به گونه‌ای است که ردپایی از ورود پول هوشند دیده نمی‌شود. وی بیان کرد: صاحبان پول‌های بزرگ، حقیقی‌های بزرگ هستند که سرانه خرید را افزایش می‌دهند و برخلاف روند بازار حرکت می‌کنند. حقیقی‌های بزرگ عموما به‌موقع وارد بازار می‌شوند و به موقع از بازار خارج می‌شوند. این کارشناس ضمن اشاره به افت قیمت سهام در ‌ماه‌های اخیر اظهار کرد: همان‌طور که مشاهده کردیم قیمت سهام رو به  نزول است. گرچه این روند برای سرمایه‌گذاران خوشایند نیست اما برای حقیقی‌های بزرگ، چراغ سبز محسوب می‌شود. با ثبات وضعیت اقتصادی و سیاسی می‌تواند پای آنها را به بازار سرمایه بازکند. وی درمورد نقش متغیرهای اثرگذار بر بازار سهام نیز بیان کرد: روند صعودی قیمت دلار و خیز دوباره قیمت‌ها در بازارهای سرمایه تا حدی می‌تواند مسیر حرکت پول‌های هوشمند را تعیین کند. بخش بزرگی از دارندگان پول‌های بزرگ از بازارهای دیگر به سمت بورس حرکت می‌کنند. البته این در حالی است که در بازارهای رقیب شاهد کاهش قیمت، حاکمیت شرایط رکودی و قوانین سختگیرانه مالیاتی باشیم. مهدی رضایتی در ادامه خاطرنشان کرد: جذابیت قیمت سهام در کنار اخبار نهانی مرتبط با حوزه‌های اقتصادی و بین‌المللی سرعت ورود پول بزرگ به بازار سرمایه را افزایش می‌دهد. در سال گذشته پول قدرتمند در شرایطی وارد شد که بازار سهام در رویایی‌ترین حالت خود به‌سر می‌برد. پول هوشمند اثر قیمتی خود بر قیمت سهام را بیش از آنچه تصور می‌شد گذاشت، به‌طوری که منجر به رشد شارپی قیمت سهام شد.

    چشم‌انداز ورود پول‌های  بزرگ
«زمانی که بازارهای سرمایه‌گذاری با ورود پول درشت مواجه می‌شوند، از اصطلاح پول هوشمند استفاده می‌شود.این وضعیت در مورد همه بازارهای سرمایه‌گذاری اتفاق می‌افتد و بازارسهام نیز از این قضیه مستثنی نیست.» حامد مددی، کارشناس بازار سرمایه ضمن بیان این مطلب گفت: امتیاز پول قدرتمند نسبت به پول‌های دیگر در این است که بر اساس هیجانات حرکت نمی‌کند.از آنجا که این پول با پشتوانه دیتا و آنالیز ممکن است بین بازارها و صنایع مختلف گردش پیدا کند، در برخی مواقع می‌توان مسیر حرکتی آن‌را پیش‌بینی کرد. وی با بیان اینکه رصد پول هوشند در همه بازارها به یک صورت نیست، بیان کرد: در بازارسرمایه به دلیل افزایش شفافیت معاملاتی نسبت به بازارهای دیگر مسیر حرکت پول‌های قدرتمند را راحت‌تر می‌توان پیش‌بینی و آنالیز کرد؛ این در حالی است که در بازارهای دیگر به دلیل عدم‌شفافیت در معاملات نمی‌توان در مورد زمان ورود و خروج پول پیش‌بینی درستی انجام داد. این کارشناس افزود: بازار سرمایه در اسفند۹۸ پول هوشمند بزرگی را به خود دید. همچنین در فروردین۹۹ نیز بازار شاهد ورود نقدینگی هوشمند بزرگی بود به‌طوری که حدودا به ازای هر کد حقیقی ۲۰ تا۳۰میلیون سرانه خریدار بازار نسبت به سرانه فروشنده‌ها بیشتر بود. ورود پول هوشمند به بورس در سال ۹۹ تا ۲۰ تیرماه ادامه یافت. بعد از آن نیز تا ۲۰ مرداد‌ماه شاهد بیشترین خروج پول هوشمند با یک بازدهی بی‌سابقه از بازار بودیم. به‌دنبال خروج پول‌های هوشمند، سرمایه‌گذاران خرد بازار نیز از بازار خارج شدند و تراژدی مرداد را رقم زدند. حامد مددی در ادامه با بیان اینکه در یک‌ماه اخیر شاهد ورود آهسته پول‌های بزرگ به بازار سهام بوده‌ایم، عنوان کرد: پول‌های هوشمند در حال ورود به بورس هستند. با توجه به اینکه این پول‌ها حجم بزرگی دارند برای واردشدن به بازارهای مختلف در فرصت مناسب ورود پیدا می‌کنند. پول‌های هوشمند درطول یک‌ماه ممکن است یک یا دو روز وارد چرخه بازارشوند. از آنجا که برخی متغیرهای اثرگذار چشم‌انداز روشنی از آینده معاملات بورسی ترسیم نمی‌کند، ورود پول‌های قدرتمند با سرعتی اندک انجام خواهد شد.

   انتظارات پول بزرگ از بازارها
وی با اشاره به وضعیت مطلوب دو بازار ارز و طلا بیان کرد: با توجه به روند افزایشی قیمت ارز و طلا، پول‌های هوشمند در حال حرکت به سمت این دو بازار هستند و نشانه‌ای از رغبت پول‌های درشت به بازارسهام دیده نمی‌شود.  در این میان ذکر این نکته از اهمیت بسیاری برخوردار است که انتظار ما از شرایط فعلی بازار این است که جلوی خروج پول‌های هوشمند  گرفته شود تا در فرصتی مناسب شاهد بازگشت آن به بازار باشیم. با خروج پول هوشمند، وضعیت بازارسخت‌تر از قبل خواهد شد. وی در پایان در مورد اثرپذیری نرخ بهره بانکی و قیمت ارز بر وضعیت بازار سهام گفت: نرخ دلار به‌عنوان مهم‌ترین عامل اثرگذار بر بازار شناخته می‌شود. این در حالی است که نرخ بهره به تنهایی نمی‌تواند بازار سهام را تحت‌الشعاع قرار دهد. نرخ بهره به تورم جاری و تورم انتظاری جامعه بستگی دارد. اگر نرخ بهره به سمت تورم جاری نزدیک شود زنگ رکود به‌صدا در‌می‌آید اما در حالی‌که تورم انتظاری جامعه بالای۴۰‌ درصد است، نرخ بهره ۲۰ تا۲۲‌درصدی برای سرمایه‌گذاران جذابیت ندارد به‌ویژه در زمانی که معادلات سیاست خارجی کشور با ابهامات بسیاری مواجه است. اما در همین راستا می‌توان گفت به‌نظر می‌رسد پول‌های هوشمند تا شفاف‌شدن وضعیت اقتصادی و سیاسی به‌صورت موقت می‌توانند روانه بازارپول نیز شوند.