فضای رکودی حاکم در بازار سهام در حالی ادامه دارد که شاخصکل در ادامه مسیر نوسانی خود با افت ۸۷/ ۰درصدی در روز گذشته تا سطح یکمیلیون و ۴۲۶هزار واحد عقب‌نشینی کرد؛ این در حالی است که بار روانی ناشی از تضعیف احتمال توافق در مذاکرات هستهای، ادامهدار بودن رشد نرخ بهره بینبانکی و تداوم فشار سیاستگذار پولی در آمریکا بیش از پیش بورس تهران را در تنگنای ابهامات قرار داده است.
در چنین شرایطی سوال اینجاست که در صورت تداوم شرایط فعلی، بازار سهام تا کجا تاب و توان تحمل چنین شرایطی را دارد؟ به‌طوری کلی سرمایهگذاران دیگر همچون گذشته توجهی به اخبار برجامی ندارند و تحت‌تاثیر هیجانات صرفا به اخبار منفی منتشرشده واکنش چندبرابری نشان می‌دهند. از طرفی در چنین شرایطی زمزمه‌های مطرح‌شده در مورد احتمال تعویق بلندمدت‌تر مذاکرات، بازار را با واکنش منفی مواجه کرده و به‌نظر می‌رسد در ریلی نوسانی قرار بگیرد.
بورس از دریچه آمار
بورس اوراق‌بهادار تهران تحت‌تاثیر ابهامات و اخبار منفی مخابره‌شده پیرامون مذاکرات احیای برجام سیر جدیدی را آغاز کرد که به‌نظر می‌رسد با رفت و برگشت اخبار متعدد و متناقض، بازارسهام و فعالان دیگر امید خود را نسبت به احیای مذاکرات از دست داده و با نگرانی بیشتری به نظاره بازار نشسته‌اند. این شرایط در حالی ادامه یافت که معاملات بورس اوراق‌بهادار تهران در روز شنبه با کاهش بیش از ۱۲هزار و ۴۶۰واحدی (معادل ۸۷/ ۰درصد) نماگر اصلی بازار تا سطح یکمیلیون و ۴۲۶هزار واحد عقب‌نشینی کرد. نماگر هموزن بورس نیز همگام با شاخصکل با افت ۹۵/ ۰درصدی مواجه شد و در سطح ۴۰۸هزار واحد قرار گرفت. این‌طور که به‌نظر می‌رسد نمادهای کوچک بازار نیز برخلاف گذشته با روند کلی بازار به‌ویژه نمادهای بزرگ هم‌مسیر شده‌اند و تحت‌تاثیر اخبار منفی از مذاکرات وین و بی‌خبر ماندن از آینده مذاکرات هستهای در فضای فکری منفی قرار گرفته‌‌‌‌‌‌‌اند. در ادامه بلاتکلیفی و سردرگمی سرمایهگذاران در روز گذشته حدود ۳۲۱میلیارد سرمایه حقیقی از بازار خارج شد و در پی خروج مستمر سهامداران خرد از بورس روز گذشته، بیشترین خروج پول از ۹مرداد۱۴۰۱ را به‌ثبت رساند.
در این روز گروه خودرو و ساخت قطعات و صنعت فرآورده‌های نفتی بیشترین خروج پول حقیقی را درمیان صنایع داشتند و از طرفی گروه بیمه و صندوق بازنشستگی و پس از آن صنعت ماشین‌‌‌‌‌‌‌‌آلات بیشترین ورود پول حقیقی را به‌ثبت رساندند. به تفکیک نمادهای معاملاتی نیز طی دادوستدهای روز گذشته بورس تهران «حکشتی» با خروج نزدیک به ۳۴میلیارد تومان و «خساپا» با خروج حدود ۱۸میلیارد‌تومانی و در نهایت «وبملت» با خروج بیش از ۱۷میلیارد‌تومان، بیشترین خروج سرمایه در روز شنبه را به‌نام خود به ثبت رساندند، درحالی‌که نمادهای «فپنتا» و «شپدیس» به‌ترتیب با ورود پول ۱۷میلیارد‌تومان و حدود ۱۰میلیارد‌تومان همراه شدند و در صدر جدول ورود سرمایه حقیقی‌‌‌‌‌‌‌ها در روز گذشته قرار گرفتند. ارزش معاملات خرد سهام (سهام و حق‌تقدم) نیز در روز یادشده در سطحی کمتر از دو‌هزار‌میلیارد تومان باقی ماند و رقم هزار و ۸۴۰میلیارد تومان را به‌ثبت رساند، از این‌رو بر اساس آمار و ارقام مزبور به‌نظر می‌رسد ارزش بورس تهران در سطح ۲۵اسفند۱۴۰۰ قرار گرفته است، چراکه ارزش کل بازار بورس تهران با وجود افت بیش از ۱۲هزار واحدی روز گذشته، به حدود ۵هزار و ۳۷۰هزارمیلیارد تومان رسیده است.
کوچ سرمایهگذاران
در چنین شرایطی که اعتماد اهالی بازار سرمایه طی یک سال‌گذشته تا حد زیادی کاهش پیدا کرده است، در کنار قانون‌گذاری و وضع مقررات و سیاستهای برنامه‌ریزی‌نشده از سوی دولت، مساله برجام بیش از هر چیز موجبات نگرانی و بی‌‌‌‌‌‌‌اعتمادی سهامداران را رقم زده است، چراکه در روزهایی که بازار سهام خبرمحور شده و بی‌هیچ قاعده و دستوری صرفا بر اساس اخباری که به بازار مخابره میشود، سازوکار بازار سرمایه ثباتی ندارد و این بی‌‌‌‌‌‌‌ثباتی اعتماد سهامداران را خدشه‌‌‌‌‌‌‌دار میکند و بیش از همه‌چیز سرمایه سرمایهگذاران خرد را در تیر‌رس ضرر و زیان قرار میدهد. روند کاهش اعتماد عمومی سهامداران در حالی پرشتاب طی میشود که هر روز اخبار جدید و بعضا منفی از روند مذاکرات احیای برجام به بازار مخابره میشود و روند دادوستدهای بورس تهران را تحت‌تاثیر قرار میدهد. آنچه که این روزها بیش از پیش سرمایهگذاران را نگران کرده و معاملات بازار سهام را در ریلی نزولی قرار داده است، خبری است که در روزهای اخیر پیرامون واکنش ایالات‌متحده آمریکا نسبت به پاسخ ایران و مسیر پیش رو در مذاکرات به بازار سرمایه مخابره شد. برخلاف اینکه ناصر کنعانی سخنگوی وزارت‌خارجه کشور و دیگر مقامات دولتی متن ارسالی ایران را دارای رویکردی سازنده با هدف نهایی‌کردن مذاکرات می‌‌‌‌‌‌‌دانند، بر اساس اخبار منتشرشده به‌نظر می‌رسد که مقامات آمریکایی نظر مثبتی در این‌خصوص ندارند، به‌طوری‌که با گذشت ساعاتی از انتشار خبر ارائه پاسخ ایران به اتحادیه اروپا، یک سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در این‌باره گفته است: «تایید می‌کنیم که پاسخ ایران را از طریق اتحادیه اروپا دریافت کرده‌‌‌‌‌‌‌ایم. ما در حال بررسی آن هستیم و از طریق اتحادیه اروپا پاسخ خواهیم داد، اما متاسفانه این (پاسخ ایران) سازنده نیست.»
همان‌طور که بارها سناریوهای مختلفی در مذاکرات برجام را تحت‌بررسی قرار داریم، به‌نظر می‌رسد که ادامهدار شدن مذاکرات بیش از هر مساله دیگری سرمایهگذاران و بازارها را منتظر گذاشته و تا حدی نسبت به اخبار منتشرشده پیرامون برجام دلسرد کرده است، به‌طوری‌که سرمایهگذاران دیگر همچون گذشته توجهی به اخبار برجامی ندارند و تحت چنین شرایطی تنها به اخبار منفی منتشرشده پیرامون مذاکرات واکنش چندبرابری نشان می‌دهند. در چنین وضعیتی سرمایهگذاران در مواردی هیجانی دست به‌عمل می‌زنند و سهام خود را به‌رغم ارزندگی به دلیل شرایط ریسکی و بی‌‌‌‌‌‌‌اطمینانی حاکم بر بازار می‌‌‌‌‌‌‌فروشند.
به موازات این رویداد زمزمه‌های مطرح‌شده در مورد احتمال تعویق بلندمدت‌تر مذاکرات، بازار گارد خود را دوباره بسته و به‌نظر می‌رسد در ریلی نوسانی قرار بگیرد، اما در این میان با صرف‌نظر از این موضوع که طولانی‌شدن مذاکرات احیای برجام، سهامداران را در هاله‌‌‌‌‌‌‌ای از ابهام و سردرگمی قرار داده است، به‌طور کلی دو سناریو برای روزهای پیشروی مذاکرات هستهای برای سرمایهگذاران مطرح است. به‌نظر می‌رسد در صورت نهایی‌شدن توافق در مذاکرات هستهای، گروه‌های ریالی بازار روزهای سبزی را پیشروی خود داشته باشند و کام سهامداران خود را شیرین کنند، اما سهام دلاری بازار سرنوشتی متفاوت دارند زیرا به‌نظر می‌رسد تحت‌تاثیر رفتار هیجانی سرمایهگذاران، این سهم‌‌‌‌‌‌‌ها اصلاحاتی در کوتاهمدت پیشروی خود داشته باشند، اما در این میان باید این نکته را درنظر گرفت که همچنان سیاستهای قیمت‌گذاری دولت بیش از هر مساله دیگری بر عملکرد صنایع تاثیرگذار است. در سناریو دوم با فرض عدم‌توافق در مذاکرات هستهای کارشناسان حوزه بورس بر این باور هستند که تحت‌تاثیر رفتار هیجانی سرمایهگذاران و نوسانات بازار ارز احتمالا با افزایش نرخ دلار سهام دلاری در کوتاهمدت در رالی صعودی قرار بگیرند و سهام ریالی نیز در چنین شرایطی با شوک رفتار هیجانی سهامداران همراه خواهند شد.
فشار سیاستگذار پولی آمریکا
از طرفی آینده بسیاری از سهام موجود در بورس تهران به سیاستهای اتخاذ شده فدرال‌رزرو و شرایط حاکم در بازارهای جهانی گره خورده است، به‌طوری‌که بر اساس سیاستهای اتخاذ‌شده فدرال‌رزرو انتظار می‌رود نرخ بهره آمریکا همچنان صعودی باشد. در چنین شرایطی هم‌اکنون روند معاملات کامودیتیها در بازارهای جهانی تحت‌تاثیر چشمانداز رکودی در آینده در مداری نزولی نوسان دارند، به‌گونه‌ای‌که مجموع تحرکات بازار نشان میدهد که فشار نزولی بازار به مراتب بیشتر از تمایلات صعودی است؛ این در حالی است که چشمانداز اقتصاد آمریکا همچنان منفی است و این احتمال وجود دارد که صنایع کامودیتیمحور حتی در شرایطی که مذاکرات احیای برجام هم با توافق همراه شود، نتوانند عملکرد چندان مطلوبی داشته باشند، بنابراین تحت‌تاثیر چنین شرایطی برآیند دادوستدهای بورس تهران تصمیم‌گیری برای سرمایهگذاران را بسیار دشوار کرده و روند بازار نیز سمت و سویی چندان قدرتمند در جهت رشد یا رکود ندارد.
فشار روانی نرخ بهره بینبانکی
طی هفته گذشته میانگین نرخ بهره بینبانکی مجددا با شیب ملایم صعودی همراه بود و با ۰۹/ ۰درصد افزایش، در محدود ۷۴/ ۲۰درصد قرار گرفت. در چنین شرایطی انتظار می‌رود سیاستگذار پولی فعلا قصدی برای کاهش این نرخ نداشته باشد و احتمالا مجددا روند این متغیر افزایشی باشد، بنابراین در چنین شرایطی بازار سهام نگاهی منفی نسبت به این رخداد دارد و برآیند رفتار بازار به‌نحوی است که در مجموع به این مساله واکنش منفی به نمایش می‌گذارد. البته نباید این موضوع را فراموش کرد که سیاستهای پولی اتخاذ‌شده توسط سیاستگذاران مبنا را بازار سرمایه قرار نمی‌دهند و حتی در صورت نیاز اقتصاد کشور ممکن است سیاستی اتخاذ شود که بار روانی منفی در بازار سهام داشته باشد.
اظهارات جرمی پاول درخصوص رویکرد سختگیرانه بانک مرکزی نسبت به افزایش نرخ بهره سرانجام کار خودش را کرد و بازارهای مالی در سرتاسر جهان نسبت به این سخنان واکنش‌هایی را نشان دادند. آنطورکه شواهد نشان میدهد کاهش عایدی در انتظار بازارهای دارایی خواهد بود. گرچه به گفته تحلیلگران اقتصادی، اکثر بازیگران بازارهای جهانی بر اساس گفته‌‌‌‌‌‌‌های رئیس فدرال‌رزرو ایالات‌متحده مبنی‌بر تداوم افزایش نرخ بهره در ماههای آتی تغییرات جدی را در ترکیب معاملاتی خود اعمال خواهند کرد، اما در این میان نمیتوان به‌راحتی از دگرگونی شرایط بازارهای جهانی درهمین راستا چشم‌پوشی کرد. ترکش سیاستهای تهاجمی فدرال‌رزرو و افزایش نرخ بهره، بازارهای داخلی به‌ویژه بورس تهران را نیز بی‌نصیب نگذاشته و این در حالی است که بازار سهام در ماههای اخیر تحت‌تاثیر متغیرهای اثرگذار بیرونی از جمله وضعیت نامشخص در احیای برجام روند مایوس‌کننده‌ای را در پیش گرفته است.
معاملات بازار سهام به‌دنبال رخدادهای مذکور نخستین روز هفته را منفی آغاز کرد تا ابهامات این بازار پابرجا باشد. دو عامل افزایش نرخ بهره و پیچیده‌شدن مسیر مذاکرات هستهای کشور جدا از اینکه میتواند به دلیل امکان تقویت دلار، خروج از بازارسهام و برخی دیگر از بازارهای سرمایه‌گذاری به سمت دلار را رقم بزند، بر نگرانی‌های سهامداران مبنی‌بر تداوم روند ناخوشایند فعلی افزوده است.
برخی کارشناسان بازارسرمایه بر این باورند که اعمال سیاستهای انقباضی فدرال‌رزرو از یک‌سو و از سویی دیگر انتظار برای به سرانجام رسیدن رفت و آمدهای برجامی به ناکامی‌‌‌‌‌‌‌های بورس تهران دامن خواهد زد. بازارسهام که از میانه فصل بهار در مدار نوسانی قرار گرفته است به سبب شرایط نامشخص در بخش سیاست خارجی و مباحث اقتصاد کلان، معامله‌گران این بازار را به لاک‌دفاعی فرو برده است. طی این مدت گروهی از متقاضیان سهام به‌دنبال انتشار برخی سیگنال‌های مثبت مذاکراتی از اواخر مرداد اقبال بیشتری به سمت صنایع برجامی (شرکت‌های ریالی) نشان دادند، با این‌حال اغلب سرمایهگذاران به دلیل پابرجا بودن ابهامات چندوجهی از شرایط داخلی و خارجی کشور در گروه تماشاچیان قرارگرفتند و دادوستدهای خود را با تکیه بر استراتژی احتیاطی به پایان نتایج مذاکرات موکول کردند. حتی افزایش دامنهنوسان متقارن در بازارهای اول بورس و فرابورس به مثبت و منفی ۷درصد نیز (که از همان ابتدا اعتراض فعالان بازار مبنی‌بر افزایش تبعیض‌آمیز دامنهنوسان را به‌همراه داشت) نتوانست از مسیر کاهشی شاخصکل بازارسرمایه بکاهد.
روز گذشته نماگر بورس تهران با کاهش بیش از ۱۲هزار واحدی در سطح یکمیلیون و ۴۲۶هزار واحدی قرار گرفت تا اما و اگرهای این بازار ادامه داشته باشد. شاخص هموزن نیز در این روز نتوانست به سمت بالا خیز بردارد و در نهایت افت بیش از ۳هزار واحدی را به رخ بورس‌بازان کشید. بررسی اولین روز معاملاتی بازار نشان داد متقاضیان سهام رغبت چندانی به خرید صنایع دلاری و ریالی نداشتند. این وضعیت که ناشی از عوامل مذکور است، میتواند روند معاملات را در مسیر جدیدی قرار دهد. با توجه به اینکه پیش‌بینی‌ها از پیشروی رکود در اقتصاد‌های جهانی و تعمیق بیشتر آن در چین حکایت میکند، به‌نظر می‌رسد صنایع کامودیتیمحور نیز نتوانند طرفداران خود را راضی نگه دارند و عملکرد چشمگیری داشته باشند.
عوامل موثر در ریزش شاخص
بسیاری از کارشناسان معتقدند نااطمینانیها در این بازار رو به افزایش است. وضعیتی که میتواند ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاری در بورس را به حداکثر برساند. با توجه به اینکه سیاستگذار اقتصادی نیز اصرار عجیبی بر نگاه تعزیراتی و اعمال‌فشار حداکثری در بخش قیمت‌گذاری برخی کالاها دارد، عملکرد شرکت‌های وارداتی و صادراتی متاثر از این مسائل با ابهاماتی مواجه است. بر همین اساس فشار فروش از سوی معامله‌گران بورس تهران ادامه دارد. صاحب‌نظران بورسی افزایش شاخص‌های سهام و بازگشت به مدار تعادلی را سخت عنوان می‌کنند و معتقدند بازگشت قیمت‌ها به مدار صعودی مستلزم چند اتفاق مهم است تا بتواند ریزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تالارشیشه‌ای را پایان دهد.
«بررسی‌‌‌‌‌‌‌ها حکایت از آن دارد که همزمان با افزایش ریسک‌های سیستماتیک قیمت سهام از حرکت در روند صعودی باز‌می‌ایستد. همان‌طور که مشاهده کردیم به‌رغم انتظارات تورمی و خیز قیمت‌ها از ابتدای ۱۴۰۱ بازار سهام نتوانست خود را با شرایط تورمی کشور وفق دهد. بورس تهران در وضعیتی که با ریسک‌های متعدد نظیر ریسک‌های داخلی(قانونی)، خارجی و حتی رکود جهانی دست به گریبان است، چاره‌ای جز رکود ندارد. این بازار طی دو سال‌گذشته از خیز صعودی که برداشته بود باز‌مانده است، از این‌رو صرفا به دلیل روند افزایشی قیمت کالاهای اساسی و چشمانداز تورمی نمیتوان در انتظار پرواز شاخص‌های بورس بود. در همین راستا مهدی رضایتی با بیان این مطالب گفت: روز شنبه کاهش تقاضا دماسنج بازار سهام را به سطوح پایین‌تری سوق داد.
در این روز به‌نظر می‌رسد کاهش ناشی از افت قیمت کامودیتیها در سطح جهانی و برخی گمانه‌زنی‌ها از توقف روند مثبت مذاکرات برجامی توانست بر جهت‌‌‌‌‌‌‌گیری شاخصکل اثرگذار باشد و کاهش نسبی قیمت‌ها در نمادهای بزرگ یا به‌اصطلاح شاخص‌ساز افت شاخص را به‌دنبال داشت. بررسی رفتار معامله‌گران نشان میدهد خریداران و فروشندگان در بلاتکلیفی به‌سر می‌برند با این حال اولویت‌شان با فروش است، به‌همین‌دلیل و با استناد به این قضیه نمیتوان امیدواری چندانی به سمت و سوی مساعد شاخصکل داشت. به گفته این کارشناس، وجود ریسک‌های گوناگون نمی‌گذارد جدال فروشندگان و خریداران به‌نفع خریداران تمام شود. ترس ناشی از نااطمینانیها و عدم‌ثبات در این بازار سبب سلب‌اعتماد سرمایهگذاران از بازار سهام شده است. او با ابراز نگرانی نسبت به تداوم وضعیت کنونی گفت: این امر سبب‌‌‌‌‌‌‌شده تا احتمال از دست‌‌‌‌‌‌‌رفتن کانال ۴/ ۱میلیون واحدی برای شاخصکل بیش از گذشته احساس شود.
در حالحاضر بازارسهام خالی از محرک قوی است که بتواند شاخصکل را تقویت کند. بر همین اساس ممکن است طی روزهای آتی سرمایهگذاران بیشتری از بازار خارج شوند. مهدی رضایتی وضعیت نامشخص احیای برجام را از مهم‌ترین موانع شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری تقاضا در بازار سهام عنوان کرد. او در همین زمینه افزود: به‌دنبال انتشار برخی اخبار مساعد از واکنش مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مورد پاسخ احتمالی واشنگتن به ملاحظات تهران روزنه‌های جدیدی نسبت به بهبود وضعیت بازار سرمایه و صعود نرخ‌ها در این بازار شکل گرفت اما با سردشدن این اخبار مجددا توجه فعالان بازار به سمتی غیر از بورس جلب شده است؛ این در حالی است که گروه بیشماری از بورس‌بازان بنا را بر توافق در مذاکرات هستهای گذاشته و پیشاپیش به استقبال خرید برخی سهام رفتند اما این دلخوشی نیز دوام چندانی نیافت.
او با اشاره به وضعیت نامطلوب قیمت‌ها در بازار کامودیتی خاطرنشان کرد: بورس تهران به‌شدت تحت‌تاثیر نوسان کامودیتیها قرار دارد. اخبار ناامیدکننده از آنسوی بازارهای جهانی نیز این نکته را یادآوری میکند که شرایط بر وفق‌مراد فعالان بازار سهام نخواهد بود. این مهم در کنار بلاتکلیفی شرکت‌های ریالی به افت تقاضا می‌انجامد. در این میان برخی شرکت‌های کوچک ممکن است عملکرد مطلوب‌تری نسبت به سهام بزرگ از خود به نمایش بگذارند. برخی صنایع غذایی از جمله قند و شکر، تایرسازان، روانکارها، اوره‌سازان و صنایعی که ارتباط چندانی با کامودیتیها ندارند امکان نزول کمتری دارند اما در سایر شرکت‌ها وضعیت به‌گونه‌ای دیگر خواهد بود و احتمال ریزش قیمت‌ها و افت تقاضا وجود دارد.
خطر در کمین شاخص
این کارشناس ضمن بیان اینکه وضعیت بازار سهام معمولا با افت و خیز همراه بوده است، تاکید کرد: استمرار چنین شرایطی اثرات منفی در این بازار داشته که مهم‌ترین آن خروج سهامداران خرد و حقیقی از بازار است، با این‌حال آن دسته از سهامدارانی که تاکنون از بازار خارج نشدهاند می‌توانند در بلندمدت به بازدهی موردنظر دست‌یابند. واقعیت این است که بازارسهام متاثر از تحولات داخلی و خارجی تغییر مسیر میدهد. بر همین اساس نمیتوان انتظار زیادی از بازار داشت؛ این موضوع به منزله عدم‌بازگشت بورس به ریل تعادلی نیست. به مرور بازارسهام نیز میتواند به بازگشت قیمت‌ها امیدوار باشد.
در اینکه بازارسهام در محاصره ریسک‌های مختلف قرار دارد شکی وجود ندارد، اما فارغ از این مسائل اهالی این بازار شاهد رفتارهای ضد‌ونقیض و بعضا تلاش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گونه سیاستگذار در جهت کاهش بازدهی در بازار یادشده هستند؛ از مباحث حاشیه‌ساز مرتبط با لایحه بودجه درسال گذشته گرفته تا فعالیت در فضای تاریک و مبهم اقتصادی. اکثر کارشناسان نسبت به عوامل نامبرده و تبعات منفی آن بر اقتصاد و بازارهای دارایی هشدار می‌دهند و معتقدند تداوم چنین شرایطی به خالی‌شدن سرمایه‌گذارها از بازارهای مختلف منجر میشود.
حال با توجه به این موارد باید دید در روزهای آینده معامله‌گران چه طرفندی برای زیان کمتر و کسب بازدهی بیشتر از این بازار به‌کار خواهند بست. عملکرد شرکت‌های حقوقی نیز میتواند تا حدودی در زمان به تعادل رسیدن بازار مهم باشد، در غیر این‌صورت و بنابر اظهارات کارشناسان احتمال روزهای نزولی و درهم شکستن مقاومت‌‌‌‌‌‌‌های بیشتر وجود دارد. از اواسط اردیبهشت‌ماه بازار با مشکل کمبود نقدینگی و عدم‌تقاضای اثرگذار دست و پنجه نرم میکند؛ همین امر روند خروج پول از تالار شیشه‌ای را سرعت بخشیده که در صورت ادامهدار شدن این رویه مشکلات بیشتری در انتظار بازار سرمایه خواهد بود. اگر حمایتهای بیشتری از شاخص با شکست مواجه شود به‌نظر می‌رسد گزارش ۶ماهه عملکرد شرکت‌ها نیز نتواند جور این وضعیت را بکشد.
طی روز معاملاتی گذشته در بازار مشتقه با توجه به پارامتر‌های تحلیلی همچون ارزش معامله، حجم معاملات و تعداد کد‌های افراد، میتوان متوجه شد که روز بهتر و پر رونق‌تری را پشت‌سر گذاشته است.
یکی از اصلی‌ترین دلایل این رونق ناشی از خبر منتشرشده از برجام بوده است که باعث ایجاد یک نا‌امیدی مقطعی در بازار شد. این نا‌امیدی به‌طور مستقیم تاثیر روانی بر معاملات بازار سهام اوراق‌بهادار داشته و فعالان ریسک‌پذیرتر بازار مایل شده‌اند که در بازار دیگری مانند بازار مشتقه، پول خود را وارد کنند تا بتوانند از این فرصت نزولی بازار سهام، استفاده کنند.
رونق بازار مشتقه
در بازار مشتقه روز گذشته، شنبه ۱۲ شهریور شاهد رونق خوبی بودیم که در کل سال۱۴۰۱ کم‌سابقه بود. در روزی که گذشت در حدود ۹۲۱هزار قرارداد مشتقه معامله شد که از این مقدار در حدود ۱۵۸۰ قرارداد اختیار فروش و ۹۲۰هزار قرارداد اختیار خرید بسته شد که نسبت به میانگین سال۱۴۰۱ رشد ۱۰۰درصدی را دارا بوده است.
از اواسط فروردین‌ماه تا به امروز روزانه حدود ۴۶۲هزار قرار داد بسته شده و عدد ثبت‌شده در روز گذشته جزو روزهای پر‌حجم حساب میشود. ارزش بازار نیز از حجم معامله عقب نمانده و عدد ۲/ ۱۱میلیارد‌تومان را ثبت کرده است که از این مقدار ارزش، در حدود ۲/ ۱۱میلیارد‌تومان قرارداد اختیار خرید و در حدود ۲/ ۶میلیارد‌تومان قرارداد اختیار فروش انجام‌شده که نسبت به میانگین امسال ۱۱۸درصد بالاتر است، اما از نظر تعداد کد‌های معاملاتی تنها ۵۱۷۸ نفر قرارداد بسته‌اند که نسبت میانگین سال به عدد ۶۵۲۳، ۲۱درصد افت را می‌بینیم و از این تعداد نفر، ۱۸ نفر قرارداد اختیار فروش بسته‌اند و ۵۱۶۶ نفر قرارداد اختیار خریداری. این موضوع نشان میدهد که قدرت مالی هر فرد که در بازار مشتقه دیروز فعالیت داشته، بیشتر شده است و این را از تقسیم ارزش معامله بر تعداد افراد و مقایسه آن با روزهای قبل متوجه می‌شویم. به‌طور میانگین در سال۱۴۰۱ هر فرد فعال در بازار مشتقه حدود ۸۰۰هزارتومان قدرت داشته است؛ اما در روزی که گذشت حدود ۲/ ۲میلیون‌تومان قدرت داشته که به‌معنای رشد ۱۷۴درصدی است.
بیشترین ارزش معاملات اختیار خرید مربوط به قراردادهای ضخود۸۰۱۰۱ با ۲/ ۲میلیارد‌تومان، ضهرم۱۲۰۱۱ با ۲میلیارد‌تومان، ضخود۸۰۰۷۱ با ۶/ ۱میلیارد تومان، ضهرم۱۲۰۰۱ با ۱/ ۱میلیارد تومان و ضستا۷۰۰۳۱ با ۸۰۰میلیون تومان معامله است که نشان میدهد ۵نماد پر ارزش دیروز در حدود ۷۹درصد از کل ارزش معاملات را تشکیل می‌دادند. در طرف اختیار فروش نیز ۴نماد طهای ۷۰۰۹۱ با ۲میلیون‌تومان معامله، طسلا ۱۲۰۶۱ با ۲میلیون‌تومان معامله، طجار ۷۰۴۵۱ با ۵/ ۱میلیون‌تومان معامله و طجار ۷۰۵۰۱ با ۴۸۰هزارتومان معامله جزو پرارزش‌ترین نمادهای تحت‌معامله اختیار فروش بودند.
در میان قراردادهای آتی، روزهای باقی‌مانده تا سررسید بین ۱۶ تا ۳۶۱ روز متغیر است و به‌طور میانگین ۵۳ روز است.
تحلیل
در بازاری که گذشت همان‌طور که با مشاهده آمارها دستگیرمان شد، رشد خوبی را در آمارهای بازار مشتقه ایران شاهد هستیم. ارزش معاملات بالا حاکی از افزایش اعتماد و شناخت فعالان بازارهای دیگر به این بازار است که مطمئنا در آینده نه‌چندان دور رشد عظیم‌تری را در ارزش معاملات، حجم معاملات و تعداد افراد فعال پیش‌بینی می‌کنیم. یکی دیگر از دلایل افزایش ارزش معاملات در بازار دیروز را میتوان به برجام ربط داد. در چند روز اخیر که ایران پاسخ خود را به آمریکا ارسال کرد، کمی موج منفی در بازارها انتشار یافته است. جواب ایران به آمریکا از نظر آمریکایی‌ها، غیرسازنده و باعث شد که امید‌ها نسبت به احیای برجام در چند روز آینده کمرنگ‌تر شود. این خبر منفی باعث ایجاد موج فروش در بازار بورس تهران شد که به همین دلیل فعالیت فعالان بازار در بازار مشتقه که به‌نوعی رقیب بازار اوراق‌بهادار است را کمی پررنگ‌تر کرد.
پیام ناظر
در پیام ناظر‌های امروز بسته‌شدن به دلیل افشای اطلاعات نمادهای قشهد ۱، کرماشا ۱، لپارس ۱و حتاید۱ را شاهد بودیم. بازگشایی نمادهای ختور، صندوق اهرم، صندوق کاریزما، هصادر ۱۰۸، برکت، دیران و قشهد نیز در روز گذشته به‌وقوع پیوست.
بازار سرمایه در حالحاضر، بازاری بی‌‌‌‌‌‌رمق با ارزش معاملات بسیار پایین است که این ارزش معاملات، خروج نقدینگی را به‌همراه خواهد داشت. حتی اگر حضور فروشنده‌‌‌‌‌‌ای قوی در بازار مشاهده نشود، برخی از سهامداران براساس نیاز و با هر قیمتی فروشنده هستند که این موضوع، امکان ایجاد فشار فروش را در بازار فراهم میکند. این ارزش معاملات پایین در درازمدت موجب خستگی و شکنندگی بازار خواهد شد و احتمال وقوع این شکنندگی و ریزش معنادار در هفته‌‌‌‌‌‌های آینده وجود دارد.
احتمال تسویه کار‌گزاری‌‌‌‌‌‌ها
شرکت‌های کار‌گزاری فعال در بورس در پایان شهریورماه سال‌مالی خود را برگزار می‌کنند و در این مقطع زمانی، صورت‌‌‌‌‌‌های مالی این شرکت‌ها تهیه میشود. بسیاری از نهادهای مالی ترجیح می‌دهند با پایان ارائه گزارش ۶ماهه، اعتبارات خود را تسویه کنند. رویکرد این نهادها در تسویه اعتبارات در پایان سال‌مالی یا حتی نیم‌سال موجب میشود فشار عرضه سهام در پایان شهریورماه مضاعف شود و یک واکنش نزولی در بازار شکل گیرد. در شرایط کنونی که بازار پس از یک دوره رکود فضای به‌نسبت منفی را تجربه میکند، احتمال اینکه اواخر شهریورماه فشار فروش در بازار زیاد شود، بسیار محتمل است.
تاثیر روند خودرو بر بازار
در دو هفته گذشته و در روزهای پایانی هفته، شاهد حمایتهای مقطعی و موضعی در گروه خودرو در ساعات پایانی معاملات بودیم، به‌نحوی‌که از ساعت۱۲ به بعد، یک جریان نقدینگی نامشخص به این گروه تزریق شد که بیشتر به دلیل امیدبخشی به بازار در هفته آینده بود، اما در طول هفته شاهد بودیم که نه‌تنها این گروه حرکات مثبتی را داشت، بلکه باعث تاثیر در دیگر گروه‌های مثبت هم شد، بنابراین میتوان نتیجه‌گرفت عزم‌راسخی برای متعادل نگه‌داشتن بازار وجود دارد، اما این جریان نقدینگی و پول هوشمند است که ادامه مسیر را تعیین میکند.
کاهش قدرت نفوذ برجام
وزن برجام در بازار سرمایه به حداقل خود رسیده و انتشار اخبار ضد‌ونقیض از طرف‌‌‌‌‌‌های برجام، بازار را تا حدودی نسبت به این مساله بی‌‌‌‌‌‌تفاوت کرده است. کاهش هیجانات سیاسی و تثبیت نرخ دلار در محدوده ۳۰هزارتومان، موجب کمرنگ‌‌‌‌‌‌شدن تفکرات نوسانی و توجه بیشتر سهامداران به مسائل بنیادی شده است؛ از سوی دیگر به نتیجه رسیدن برجام و راضی‌شدن دو طرف مقابل، یک پروسه زمانبر خواهد بود و کش‌وقوس‌‌‌‌‌‌های سیاسی مجددا میتواند بازار را فرسوده کند.
افزایش نرخ بهره بین بانکی و نگرانی فعالان بورس
برخی معتقدند نرخ بهره بینبانکی، تاثیر مستقیمی بر بازار سرمایه ندارد و این نرخ در واقع یک نرخ شبانه است و بر پایه پول‌هایی که بانک‌ها به یکدیگر قرض می‌دهند، تعیین میشود. تعبیر این گروه این است که نرخ بهره بین بانکی، نرخ استقراض بینبانکی است که در مدت کوتاهی تسویه میشود، اما از آنجا که نرخ سود بینبانکی از مهم‌ترین عوامل ثبات در اقتصاد کلان است، نوسانات شدید آن میتواند به بازارها سرایت کند و همچنین تاثیر آن بر بازار سرمایه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم میتواند اعداد زیادی باشد. در حالحاضر با توجه به اینکه سیاستهای بانک مرکزی درخصوص افزایش نرخ بهره بینبانکی، مثبت است و با توجه به اینکه قرار بر این بود که از ۲۰درصد تجاوز نکند، نگرانی‌هایی را برای فعالان بازار سرمایه رقم زده که در حالحاضر به اوج خود رسیده است؛ از سوی دیگر افزایش نرخ بهره بین بانکی، بیانگر عدم‌موفقیت بانک‌ها در جذب نقدینگی است. در چنین شرایطی که نقدینگی جذب بازارهای موازی شده است و شاهد رشد در این بازارها هستیم، تورم موجود در کشور تشدید میشود.
گزارش‌ها از ثبت رکورد جدید شاخص دلار در روزهای اخیر حکایت دارد. این اسکناس آمریکایی با ۹۵۰/ ۱۰۹ واحد به بالاترین سطح خود در ۲۰ سال گذشته رسید. اما تلاش جدید دلار برای عبور از کانال ۱۱۰واحدی است. این موضوع روند نزولی بازارهای جهانی را به دنبال داشت. طلا در روزهای اخیر برای ساعاتی با سقوط مواجه شد و به کانال ۱۶۸۹ دلار رسید، اما دوباره روند صعودی به خود گرفت و بار دیگر وارد کانال ۱۷۰۰ دلاری شد. علاوه بر طلا، بازار رمز ارزها نیز دچار نوسان شدند.
بر این اساس بیت‌کوین همزمان با ریزش طلا وارد کانال 19 هزار و 612 دلار شد و با بازگشت طلا به کانال قیمتی سابق خود، بیت‌کوین نیز از مرز 20 هزار دلار عبور کرد. در پاسخ به این سوال که چه عاملی سبب نوسانات بازارهای جهانی شده است، باید به نوسانات شاخص دلار اشاره کرد. به دنبال این موضوع باید گفت که بازارهای جهانی به دلار آمریکا وابسته است و هر موضوعی که شاخص دلار را دچار نوسان کند، در نهایت اثر خود را بر بازارهای جهانی نیز خواهد شد.
چرا دلار تقویت شد؟
گزارش روزهای اخیر نشان میدهد که درخواست کارگران برای دریافت مزایای بیکاری قبل از انتشار گزارش مشاغل آمریکا کاهش پیدا کرده و این موضوع تقویت دلار را به همراه داشت. علاوه بر این موضوع، با افزایش قطعی نرخ بهره در ماههای آتی که خطر احتمال وقوع رکود را بالا برده است، سبب شده کارفرمایان در ماه اوت کارگران کمتری را اخراج کنند. عوامل مذکور در نهایت سبب شد دلار در روزهای اخیر تمام تلاش خود را برای عبور از سطح 110 واحدی انجام دهد. اما روز گذشته شاخص دلار با اندکی کاهش مواجه شد و سبب سبزپوشی بازارهای جهانی نسبت به روزهای اخیر خود بوده است؛ زیرا انتشار گزارش مشاغل آمریکا نشان میدهد که نرخ بیکاری در این کشور افزایش پیدا کرده و به 7/ 3 درصد رسیده است. براین اساس تعداد مشاغل ایجاد شده با 315 هزار نفر در ماه اوت به ثبت رسید. همچنین بر اساس آمار وزارت کار، تعداد افراد بیکار در ایالات‌متحده با ۳۴۴ هزار نفر افزایش، ۶ میلیون نفر اعلام شد. با وجود این موضوع، دلار همچنان در تلاش برای حفظ کانال 109 واحدی است. بر این اساس طلا و بیت‌کوین نیز روز گذشته را با روند معاملاتی مثبت آغاز کردند.
نوسانات بازارهای جهانی
نوسانات بازار دلار اثر خود را بر بازارهای جهانی نیز گذاشته است. به‌طور مثال طلا و بیت‌کوین در روز اول سپتامبر به ترتیب با افت 3 و 4 درصدی مواجه شدند. همگام با این موضوع، طلا هم به زیر 1700 دلار کشیده شد و بیت‌کوین نیز حمایت 20 هزار دلاری را از دست داد. اما روز جمعه بازارهای جهانی تغییر مسیر دادند. به دنبال این موضوع فلز زرد گران‌بها توانست با رشد 3/ 1 درصدی به قیمت 1712 دلار و بیت‌کوین با رشد یک درصدی حمایت 20 هزار دلاری را تا لحظه نگارش این گزارش(ساعت 17روز گذشته) به دست آورد.
نرخ شاخص ارزی در معاملات غیررسمی نخستین روز هفته در کانال ۲۹هزار تومانی بسته شد. این در حالی است که در روزهای پایانی هفته گذشته و پس از ارسال پاسخ ایران به متن آمریکایی، زمزمه‌هایی از سیگنال‌های منفی در بازار شنیده می‌شد و احتمال می‌رفت که بازار به صورت افزایشی فعالیت خود را آغاز کند. به عقیده بسیاری از تحلیلگران بازار ارز تهران حجم قابل توجه انتظارات مثبت نسبت به آینده نشست‌های برجامی عامل اصلی تقویت سقف مقاومت ۳۰ هزار تومانی در روزهای اخیر بوده است.
3
از روز 26 مرداد سال جاری تا کنون 18 روز متوالی نوسان نرخ شاخص ارزی زیر سقف 30 هزار تومانی بوده است. در نهایت قیمت هر برگ اسکناس آمریکایی در معاملات عصر روز شنبه با حدود 70 تومان افزایش نسبت به نرخ روزهای پایانی هفته گذشته به رقم 29 هزار و 920 تومان رسید. با افزایش قیمت دلار غیررسمی و انتشار برخی سیگنال‌های منفی در فضای انتظارات بازار، نرخ سکه طلا نیز دچار نوسانات افزایشی شد. هر قطعه از این فلز گران‌بها در معاملات عصر روز گذشته روی پله نهایی کانال 13 میلیون تومانی ایستاد.
دیروز شنبه 12 شهریور ماه روند نرخ دلار غیررسمی در معاملات بازار تهران افزایشی بود. هر برگ از این اسکناس آمریکایی در معاملات ابتدایی صبح روز گذشته با حدود 50 تومان افزایش نسبت به نرخ روز پنج‌شنبه 10 شهریور ماه در سطح قیمتی 29هزار و 900 تومان فعالیت خود را آغاز کرد. حوالی ظهر روز گذشته ارقام ارائه شده در معاملات فردایی دلار از سقف مقاومت 30 هزار تومانی نیز عبور کرد، اما نرخ نقدی با روند افزایشی فردایی‌ها همراهی نکرد و در ساعات پایانی معاملات روز گذشته این ارز در رقم 29 هزار و 920 تومان به فعالیت روزانه خود پایان داد. بر اساس مشاهدات به عمل آمده از روند بازار ارز در روزهای گذشته این نخستین‌باری نیست که معاملات نقدی دلار با ارقام فردایی همراهی نکرده است. از روز 26 مرداد ماه سال جاری و پس از ورود نرخ دلار به سطوح قیمتی کانال 29 هزار تومانی، فعالان بازار ارز تهران بارها شاهد تلاش‌هایی از نرخ دلار جهت خروج از کانال مذکور و ورود به کانال 30 هزار تومانی بودند. به عقیده تحلیلگران بازار ارز تهران با وجود انتشار برخی سیگنال‌های نگران‌کننده نسبت به آینده نشست‌های هستهای وین حجم انتظارات مثبت در فضای بازار به گونه‌ای است که نرخ آزاد ارز همچنان پتانسیل افزایش قیمت چشمگیر را ندارد.
خیز سکه به سمت پله 14
بر اساس فرمول محاسبه نرخ سکه طلا در بازار تهران، نوسانات قیمتی دلار غیررسمی به صورت مستقیم در نرخ سکه تاثیر می‌گذارد. در همین راستا با افزایش نسبی قیمت دلار غیر آزاد در معاملات روز گذشته، قیمت سکه نیز افزایش یافت. هر قطعه سکه طلا ضرب امامی در معاملات روز شنبه با حدود 280 هزار تومان افزایش قیمت به رقم 13 میلیون و 930 هزار تومان رسید. گفتنی است که حباب این قطع سکه نیز روز گذشته در محدوده قیمتی یک میلیون و 800 هزار تومانی محاسبه شد.
بر اساس آمارهای رسمی در چهار ماه نخست سال جاری، درآمدهای وصولی نفت‌خام، میعانات گازی و خالص گاز صادراتی حدود ۵۰۰درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته و به رقم ۶۶هزارمیلیارد تومان رسیده است. علاوه بر درآمدهای نفتی درآمدهای مالیاتی نیز نسبت مدت مشابه در سال گذشته رشد ۶۹درصدی را تجربه کرده است. نکته قابل توجه آن است که با وجود رشد درآمدهای مربوط به فروش نفت و وصول درآمدهای مالیاتی، درآمدهای پیشبینیشده از راه فروش اموال مازاد دولت در سال۱۴۰۱ در بازه زمانی مذکور کمتر از یک‌درصد محقق شده است. بنابراین این پرسش مطرح است که اگر تلاش‌‌های دولت در جهت وصول درآمدهای مالیاتی تا حدودی موثر بوده است، چرا فروش اموال مازاد دولت حتی نزدیک به مبلغ پیشبینیشده نبوده است؟
رشد درآمدهای نفتی در 1401
تفریغ بودجه چیست؟
دیوان محاسبات یکی از نهادهای وابسته به مجلس شورای اسلامی است که گفته میشود در امور مالی و اداری مستقل است. در واقع وظیفه اصلی این نهاد آن است که بر فرآیندهای مالی کشور نظارت و به‌عنوان بازوی نظارتی مجلس عمل میکند. نهاد مذکور عموما به‌صورت سالانه حساب‌‌های و اسناد مربوط به دستگاه‌های دولتی را بررسی و گزارشی تحت عنوان گزارش تفریغ بودجه تهیه میکند. در این گزارش میزان هزینه سازمان‌ها و میزان تحقق درآمدهای پیشبینیشده در بودجه سال مورد نظر مشخص میشود. ازآنجاکه قسمت قابل توجهی از بودجه ایران متکی به درآمدهای نفتی است و این نوع درآمد با نوسان همراه بوده به همین دلیل احتمال دارد که میزان تحقق درآمدهای نفتی با آنچه در بودجه پیش بینی میشود، متفاوت باشد. روز گذشته گزارش تفریغ بودجه چهارماه نخست سال جاری، توسط دیوان محاسبات منتشر شد که موراد ذکرشده در آن مشهود است.
بررسی گزارش تفریغ بودجه ۴ ماه نخست سال جاری حکایت از رشد چشمگیر درآمدهای نفتی در سال جاری دارد. در واقع بر اساس این گزارش میزان وصول حاصل از صادرات نفت‌خام و میعانات گازی و خالص صادرات گازی نسبت به مدت مشابه در سال گذشته بیش از ۴۸۱درصد رشد داشته است. آمار فروش محصولات مذکور بیانگر آن است که در ۴ماه ابتدایی سال گذشته حدود ۱۱هزار میلیارد تومان بوده که ۴ماه نخست سال جاری به حدود ۶۶هزارمیلیارد تومان رسیده است. افزایش این درآمدها را میتوان به ۲دلیل دانست. اول آنکه قیمت نفت به دلایل مختلفی مانند افزایش تقاضای نفت به علت عبور از بحران کرونا و جنگ روسیه و اوکراین به‌صورت چشمگیری افزایش یافت. علت دوم نیز در ادامه همین مساله است؛ به این معنا که جنگ روسیه و اوکراین و تحریم نفت روسیه موجب شد تا تقاض ابرای نفت ایران بیشتر از قبل باشد. بنابراین همین امر موجب شد تا سختگیری کمتری نسبت به فروش نفت ایران در مقایسه با سال گذشته وجود داشته باشد.
نمای کلی اجرای بودجه در سال جاری
گزارش منتشرشده از دیوان محاسبات بیان میکند که در ۴ ماه ابتدای سال جاری از میان ۶۷حکمی که طبق قانون باید تا پایان خردادماه برای آنها تصویب‌نامه، دستورالعمل، سازوکار اجرایی، ترتیبات اجرایی یا شیوه‌نامه تهیه و تصویب می‌شد، تنها ۱۷مورد اجرایی‌شده و در ۵۰مورد دیگر احکام تصویب نشده است. اهمیت موضوع آنجاست عدم ابلاغ به موقع آیین‌نامه‌ها، موجب عدم اجرای احکام قانون بودجه، کاهش وصول درآمدها و در نهایت محقق نشدن هدف قانون‌گذار میشود. همچنین این گزارش نشان میدهد حدود ۶۲درصد از منابع مصوب بازه زمانی این گزارش تحقق یافته است. همچنین طی همین بازه زمانی میزان مصارف حدود ۶۶درصد مبلغ مصوب بوده و مقایسه عملکرد وصول منابع عمومی دولت در دو ماه اول و دوم سال جاری حاکی از روند مطلوب و افزایشی آن بوده است. بر اساس این گزارش، درآمدهای مالیاتی در چهار ماه اول سال جاری حدود ۸۱درصد مبلغ مصوب این بازه زمانی بوده و مجموع درآمدهای مالیاتی نیز تا تیرماه سال۱۴۰۱ نسبت به دوره مشابه سال گذشته رشد ۶۹درصدی را نشان میدهد و از حدود ۹۱هزار میلیارد تومان به حدود ۱۵۴هزار میلیارد تومان رسیده است. همچنین بر مبنای گزارش دیوان محاسبات، تعداد دستگاه‌های صورت‌حساب نداده در چهار ماه اول سال۱۴۰۱ نسبت به دوره مشابه سال گذشته با کاهش ۵۱درصدی همراه بوده و از ۲۱۸دستگاه به ۱۰۷دستگاه کاهش یافته است.
چشم‌پوشی از فروش اموال دولت؟
یکی از نکات قابل توجه درباره گزارش تفریغ بودجه سال۱۴۰۱ افزایش درآمدهای مالیاتی و تحقق ناچیز درآمدهای حاصل از فروش اموال مازاد دولتی است. در واقع بر اساس گزارش دیوان محاسبات، درآمدهای مالیاتی در چهار ماه اول سال جاری حدود ۸۱درصد مبلغ مصوب این بازه زمانی بوده و مجموع درآمدهای مالیاتی نیز تا تیرماه سال۱۴۰۱ نسبت به دوره مشابه سال گذشته رشد ۶۹درصدی را نشان میدهد و از حدود ۹۱هزار میلیارد تومان به حدود ۱۵۴هزار میلیارد تومان رسیده است. در واقع با وجود افزایش تحقق درآمدهای مالیاتی همچنان ۱۹درصد از درآمدهای پیشبینیشده، تصویب نشدهاند. همچنین در مقابل ۲۳هزارمیلیارد تومان تحت عنوان منابع حاصل از فروش اموال و داراییهای منقول و غیر منقول دولت پیش‌بینی شده، اما صرفا مبلغ ۵۸میلیارد تومان وصول شده که این مبلغ کمتر از یک درصد مبلغ پیشبینیشده چهار ماه نخست سال جاری است. در واقع این مساله نشان میدهد هرچقدر که دولت عزم جدی برای وصول درآمدهای مالیاتی پیشبینیشده داشته، از فروش اموال مازاد خود چشم‌پوشی کرده است.
نرخ بیکاری منطقه یورو به پایین‌‌ترین سطح تاریخی خود رسید. به گزارش اکونومیک، آژانس آمار اتحادیه اروپا اعلام کرد که بیکاری در منطقه یورو در ماه ژوئیه به کمترین میزان ثبت شده خود یعنی ۶/ ۶ درصد از جمعیت فعال رسید. نسبت افراد جویای شغل در بلوک ارز واحد در ماههای آوریل، مه و ژوئن در همین سطح گزارش شده، اما یورو استات از آن زمان تاکنون ارقام خود را کمی اصلاح کرده است. نرخ بیکاری منطقه یورو از ۷/ ۷ درصد در سال گذشته کاهش یافته است و تخمین زده میشود که ۹۶/ ۱۲ میلیون نفر در ۲۷ کشور اتحادیه اروپا بیکار شوند. در کل اتحادیه اروپا، از جمله کشورهایی که یورو را قبول نکرده‌‌اند، بیکاری در ژوئن به ۰/ ۶ درصد رسید که پس از بازنگری نیز کاهش جزئی داشته است. بیکاری جوانان، جویندگان کار زیر ۲۵ سال، بین ژوئن و ژوئیه اندکی کاهش یافت و به ۱۴ درصد در اتحادیه اروپا و ۲/ ۱۴ درصد در منطقه یورو رسید.
ارزش بازار فرابورس در دومین هفته شهریور ماه با افزایشی ۰.۳۲ درصدی نسبت به ابتدای هفته به یک هزار و ۸۴۷ هزار میلیارد تومان رسید. همچنین در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته شاخص کل فرابورس روی ۱۹ هزار و ۳۱۰ واحد قرار گرفت که علی‌رغم نوسان‌های آیفکس طی روزهای هفته، در نهایت این شاخص در محدوده هفته قبل به کار خود پایان داد.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) و به نقل از فرابورس ایران، بررسی معاملات خرد سهام در هفته منتهی به یازدهم شهریور ماه، در بازارهای فرابورس از این حکایت دارد که بالغ بر ۴۰ درصد از ارزش چهار هزار و ۷۵۹ میلیارد تومانی این معاملات در صنایع «خودرو و ساخت قطعات»، «سرمایه‌گذاری‌ها»، «محصولات شیمیایی و آشامیدنی به جز قند و شکر»، «انبوه‌سازی املاک و مستغلات» و «بانک‌ها و موسسات اعتباری» به ثبت رسیده است.
در هفته اخیر بیش از یک میلیون معامله در فرابورس ایران رقم خورد که طی این معاملات ۱۹ میلیارد و ۴۸۹ میلیون انواع برگه مالی میان معامله‌گران دست به دست شد. ارزش معاملات فرابورس در این معاملات نیز به ۱۹۵ هزار و ۷۸۱ میلیارد تومان رسید که از رشدی ۳ درصدی نسبت به ارزش معاملات هفته قبل حکایت داشت.
رونق‌گیری بازار اول
در پنج روز معاملاتی هفته گذشته ارزش بازار اول فرابورس به بیش از یک هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان رسید که رشدی ۳ درصدی را نسبت به ارزش این بازار در هفته نخست شهریور نشان می‌داد.
نگاهی به ارزش معاملات بازار سهام نشانگر آن است که بازار پایه ارزش دو هزار و ۴۸۷ میلیارد تومان را به ثبت رسانده که با رشدی ۱۹ درصدی نسبت به هفته پیش از آن همراه بوده است.
با بررسی معاملات اوراق در فرابورس نیز شاهد آن هستیم که بازار ابزارهای نوین مالی در این هفته پررونق‌تر بود و ارزش معاملات با ۳ درصد افزایش به ۱۹۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
در این بین، در بازار ابزارهای نوین مالی بیش از ۲ میلیارد برگه مالی اسلامی به ارزش ۱۸۵ هزار میلیارد تومان داد و ستد شد که ۳ درصد نسبت به هفته قبل بیشتر شده بود.
در این میان ارزش معاملات صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله به پنج هزار و ۲۸۹ میلیارد تومان رسید که با ۱۱ درصد رشد همراه بود.
در هفته اخیر ۸۷۰ هزار برگه تسهیلات مسکن داد و ستد شد که ارزش معاملات این اوراق در نمادهای تسه و تملی در این هفته ۶ درصد افزایش پیدا کرد و به بیش از ۱۰۲ میلیارد تومان رسید.
در نهایت بررسی آمارها نشان میدهد ارزش معاملات خرد سهام در هفته اخیر به چهار هزار و ۷۵۹ میلیارد تومان رسیده است. گروه خودرو و ساخت قطعات با سهمی ۱۱ درصدی بیشترین سهم از معاملات خرد را به خود اختصاص داد و سرمایه‌گذاری‌ها و محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.
زعفران با اختلاف زیاد بیشترین سهم را در حجم و ارزش معاملات قراردادهای آتی در هفته منتهی به ۱۱ شهریور در اختیار داشت. حجم کل معاملات قراردادهای آتی ۴۸ هزار قرارداد و ارزش آن ۲۶۶ میلیارد تومان بود که سهم زعفران از حجم، بیش از ۳۶ هزار قرارداد و از ارزش ۱۶۳ میلیارد تومان بود.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه(سنا) و به نقل از کالا خبر، در هفته منتهی به ۱۱ شهریور، ۴۸ هزار و ۴۱ قرارداد آتی به ارزش ۲۶۶.۶۵ میلیارد تومان دست به دست شد. بیشترین سهم معاملات بازار قراردادهای آتی در هفته‌ای که سپری شد ۳۶ هزار و ۲۱۷ قرارداد زعفران به ارزش ۱۶۳ میلیارد تومان برای سه موعد تحویلی شهریور، آبان و دی سال ۱۴۰۱ بود.
برای صندوق طلا نیز ۹ هزار و ۷۷۶ قرارداد به ارزش بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان در سه موعد تحویلی مهر، آذر و بهمن ۱۴۰۱ در هفته منتهی به ۱۱ شهریور دست به دست شد.
نقره هم با دست به دست شدن ۲ هزار و ۴۸ قرارداد به ارزش ۳.۵ میلیارد تومان در سه موعد تحویلی مهر و آذر ۱۴۰۱ روبه رو بود.
از لحاظ حجم، زعفران با سهم ۷۶ درصدی بیشترین سهم را از کیک معاملات قراردادهای آتی در اختیار داشت و از لحاظ ارزش نیز زعفران با سهم ۶۱ درصدی سهم بیشتری نسبت به صندوق طلا و نقره در معاملات آتی داشت.
رسول علی محمدی کارشناس بازارهای کالایی معتقد است معافیت مالیاتی معاملات گواهی سپرده کالایی راه را برای توسعه ابزارهای مالی بورس کالا هموار کرده به طوری که با ورود داراییهای جدید به معاملات گواهی سپرده کالایی و راه‌اندازی قراردادهای آتی و اختیار معامله این محصولات، شاهد توسعه صندوق‌های چند کالایی و سهولت و جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار کالاها خواهیم بود.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) و به نقل از کالا خبر؛ علی محمدی ضمن اشاره به معافیت گواهی سپرده کالایی از مالیات بر ارزش افزوده گفت: به طور قطع، این اقدام سبب خواهد شد کالاهای بیشتری در قالب گواهی سپرده کالایی و همچنین ابزارهای مشتقه وجود داشته باشد.
وی افزود: لذا بنا به تصمیم اتخاذ شده، معاملات ثانویه این محصولات تا زمان تحویل، معاف از مالیات بر ارزش افزوده است و این امر میتواند راه را برای توسعه ابزارهای مشتقه باز کند.
علی محمدی با اشاره به اخذ مجوز فعالیت نخستین صندوق چند کالایی در بورس کالا، گفت: در صندوق‌های مبتنی بر کالا، سرمایهگذاران می‌توانند در سپرده‌های کالایی مشارکت داشته باشند لذا راه‌اندازی صندوق‌های چند کالایی میتواند به پرتفو سرمایهگذاران تنوع ببخشد.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه هر کالایی نمودار قیمتی و واکنش‌های قیمتی خاص خود را نسبت به اتفاقات پیرامون و اخبار مرتبط دارد لذا صندوق‌های چند کالایی ریسک صندوق و سرمایهگذاران را پایین می‌آورد. در این صندوق‌ها دست مدیران برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف کالایی بازتر خواهد بود و لذا این ابزار نه تنها برای خود صندوق‌ها بلکه برای سرمایهگذاران قطعا تنوع سرمایه‌گذاری ایجاد خواهد کرد؛ از این رو، صندوق‌های چند کالایی، جذابیت زیادی برای سرمایهگذاران خواهند داشت و هر چه تنوع و جذابیت بیشتر باشد. به طور حتم، استقبال از این ابزارها افزایش یافته و به رونق بازار کمک خواهد کرد.
این کارشناس بازار کالایی با تاکید بر این نکته که مهم‌ترین کارکرد صندوق‌های کالایی، کاهش ریسک و پوشش سلایق مختلف سرمایه‌گذاری است، تصریح کرد: در این راستا ضروری است با همکاری بورس کالا و فعالان کامودیتیها در بخش‌های مختلف، داراییهای جدید به بازار گواهی سپرده کالایی وارد شوند تا خیلی سریع شاهد رونق صندوق‌های چند کالایی باشیم.
به گفته علی محمدی، بدون شک تعمیق بازار در دستور کار بورس کالا است به طوریکه پس از آغاز به کار صندوق های چند کالایی بر پایه گواهی‌های سپرده، ابزارهای مشتقه نیز بر پایه داراییهای جدید راه‌اندازی میشود تا سبدی جذاب در بخش کامودیتیها در برابر سرمایهگذاران قرار گیرد.
وی تاکید کرد: باید قراردادهای آتی، اختیار معامله و گواهی سپرده کالایی جدید تعریف و در بستر معاملات بورس کالا روانه بازار کنیم. این تنوع بخشی میتواند عامل جذابیت برای صندوق‌های چند کالایی باشد لذا برای اینکه از مزیت صندوق‌های چند کالایی استفاده کنیم قبل از آن باید در بخش بازار گواهی سپرده کالایی و ابزارهای مشتقه و همینطور کالاهایی که می‌توانیم در این ابزارهای مشتقه تعریف نماییم، تنوع ایجاد کنیم.
چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده سنگآهن در دنیاست. به همین دلیل، رشد کند اقتصادی این کشور بر صنعت سنگآهن و فولاد نیز ضربه بزرگی وارد کرده است. از ابتدای سال میلادی جاری، بهای سنگآهن به دلیل رکود جهانی، به‌خصوص در چین وارد کانال کاهشی شد؛ ولی وعده‌‌‌های این کشور مبنی بر حمایت از اقتصاد با استفاده از سیاستهای مالی سبب شد تا قیمت سنگآهن در ماههای گذشته صعودی شود.
حال به‌نظر می‌رسد، با وجود وارد آوردن فشار شدید بر صنایع برای اعمال تعطیلی‌‌‌ها به جهت جلوگیری از گسترش کرونا و قطعی برق در ماههای اخیر، این سیاست‌‌‌ها اثرگذار نبوده‌اند؛ چراکه به عقیده تحلیلگران، با وجود کاهش تولید در صنعت فولاد، چگونه میتوان از حمایتهای دولت برای افزایش تولید زیرساخت‌‌‌ها استفاده کرد. البته با وجود کاهش تولید کارخانه‌ها، هفته گذشته مقامات چین اعلام کردند که قصد دارند سیاستهای حمایتی را در این کشور ادامه دهند. بهای سنگآهن وارداتی چین در دومین روز ماه سپتامبر نیز روند کاهشی خود را ادامه داد. همچنین این کاهش قیمت با افت فروش بنادر در این ناحیه همراه شده است. قیمت محمولههای سنگآهن عیار 63درصد برای تحویل به تیانجین در اوایل سپتامبر به 99دلار به ازای هر تن سقوط کرد. این سطح قیمتی در 10ماه گذشته تا به حال دیده نشده است.
عدم‌تحقق رشد اقتصاد چین
بهای سنگآهن در ماه ژوئیه سال میلادی جاری به‌‌‌دلیل وعده‌‌‌های چین مبنی بر افزایش رشد اقتصادی این کشور و تحریک رشد از طریق افزایش زیرساخت وارد کانال افزایشی شد؛ اما با تداوم رکود جهانی و سهمیه‌بندی برق کارخانه‌ها خوش‌بینی نسبت به این وعده کاهش پیدا کرد و از ابتدای ماه اوت گذشته بازار سنگآهن دوباره در مسیر کاهشی قرار گرفت. در واقع تحلیلگران معتقدند، تعهد چین برای هزینه‌‌‌های کلان در زیرساخت‌‌‌ها تاثیر چندانی بر افزایش قیمت سنگآهن و به تبع آن فولاد نداشته است. درست است که چین سیاستهای محرک را به جهت تحریک رشد اقتصادی در پیش گرفته است؛ اما با وجود انواع محدودیت‌ها این برنامه‌‌‌ها نمی‌‌‌توانند تاثیرگذار باشند. فعالان اقتصادی در شرق آسیا معتقدند، وقتی نمیتوان محرک‌‌‌ها را در اقتصادی که به‌‌‌دلیل اعمال محدودیت و قرنطینه تعطیل شده است، خرج کرد چگونه میتوان انتظار رشد بازارهای کالایی را داشت.
علاوه بر تداوم تعطیلی‌‌‌ها به دلیل جلوگیری از شیوع سویه‌‌‌های جدید کرونا، صنایع این کشور با محدودیت استفاده از برق نیز مواجه هستند. موج گرمای بی‌‌‌سابقه در ماههای اخیر که سبب خشکی رودخانه‌‌‌ها در مرکز چین و آسیب رساندن به شبکه‌های برق شده است، دولت‌‌‌های محلی را مجبور کرد تا سهمیه برق را بین صنایع مختلف، از جمله صنعت فولاد جیره‌بندی کنند. شیوع مکرر کووید – 19، قرنطینه‌‌‌ها و قطعی برق به‌مثابه ترمزدستی برای اقتصاد چین عمل می‌کنند و تا زمانی که تغییر اساسی در این استراتژی ایجاد نشود، این روند ادامه خواهد داشت. همچنین برخی بانک‌های سرمایه‌گذاری برآورد کرده‌اند که رشد تولید ناخالص داخلی چین در سال‌جاری حدود 3درصد کاهش خواهد داشت. پلتفرم‌هایی مانند بورس معاملات آتی سنگ‌آهننیز (SGX) نشان دادند که قیمت سنگآهن و فولاد برخی از بزرگ‌ترین ذی‌نفعان محرک‌های زیرساختی، پس از اعلام این خبر کاهش یافت. همچنین حدود 70 شهر در چین گزارش داده‌‌‌اند که در ماه گذشته خانه‌‌‌های نوساز با بیشترین کاهش قیمت از ابتدای پاندمی مواجه شدند.
پافشاری چین بر سیاستهای محرک
با وجود توصیفات یادشده، شورای دولتی چین هفته گذشته علاوه بر 300میلیارد یوآن که قبلا در پایان ژوئن اعلام شده بود، اعلام کرد قصد افزایش دوباره سیاستهای محرک را دارد. از جمله این سیاست‌‌‌ها سهیمه‌بندی 300میلیارد یوآنی برای هزینه‌‌‌های زیرساختی و سرمایه‌گذاری در بانک‌هاست. شرکت‌های دولتی تولید برق نیز مجاز به فروش 200میلیارد دلار اوراق قرضه و دولت‌‌‌های محلی نیز مجاز به 500میلیارد یوآن اوراق قرضه ویژه از سهمیه‌‌‌های استفاده‌نشده قبلی خواهند بود. البته برخی تحلیلگران معتقدند، چین میتواند سیاستهای محرک بیشتری را برای افزایش رشد اقتصادی تصویب کند؛ اما قانون‌گذاران در این کشور باید در نظر داشته باشند که تزریق پول بیشتر به اقتصاد به این معنا نیست که مردم قادر به خرج‌کردن آن خواهند بود؛ چراکه وقتی اقتصاد کشور در رکود است و تعطیلی‌های فراگیری نیز در کشور جریان دارد، تولیدی وجود نخواهد داشت و به دنبال آن مصرف نیز کاهش خواهد یافت. واقعیت این است که این اقدامات تاکنون نتوانسته‌اند رشد را تقویت کنند.
کاهش تولید کارخانه‌ها
تحلیلگران سینواستیل نیز معتقدند، تجار فولاد اعتماد به نفس انجام معامله را ندارند؛ چرا که کندشدن رشد اقتصاد چین و تداوم سیاستهای قرنطینه، چشمانداز تیره‌‌‌ای از بازار سنگآهن و فولاد برای برای آنان ترسیم کرده است. همچنین برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که کاهش رشد ساخت‌وساز در چین ادامه دارد و این مساله تقاضا را برای سنگآهن کاهش خواهد داد. کارخانه‌ها نیز تولید خود را کاهش داده‌‌‌اند. به گزارش مای‌استیل، هفته گذشته، فولادسازان منطقه تانگشان در جلسه‌‌‌ای تصمیم گرفتند فولاد تولیدی خود را کاهش دهند. به گزارش مین‌متال، تولید فولاد در این ناحیه در ادامه سال میلادی جاری تا 8میلیون تن کاهش خواهد داشت. طبق این گزارش، این منطقه در 6ماه اول سال حدود 75میلیون تن فولاد تولید کرده است.
شرکت فولاد انگانگ، یکی از تولیدکنندگان مهم تولید فولاد در این ناحیه، در خصوص این تصمیم می‌‌‌گوید، شرایط سخت این بازار تا پایان سال ادامه خواهد داشت. همچنین هفته گذشته میزان ارسال محمولههای سنگآهن در دنیا کاهش محسوسی را تجربه کرد که در مقایسه با هفته قبل‌تر 4/ 5درصد افت داشته است. محمولههای ارسالی از برزیل با کاهش 3/ 5درصدی به 11/ 7میلیون تن رسیده است. مقصد 4/ 27درصد از سنگآهن برزیل طی هفته گذشته، چین بوده که کاهش نزدیک به ۴۰درصدی حمل از برزیل به چین را نشان میدهد. این موضوع عمدتا تحت‌تاثیر حاشیه سود پایین فولادسازان چینی و افت تقاضا برای سنگآهن پرعیار بوده است.
چهار غول بزرگ سنگآهن دنیا کمی بیشتر از ۲۰میلیون تن سنگآهن را طی هفته گذشته صادر کرده‌اند که در قیاس با هفته منتهی به ۱۹ اوت افت 53/ 1میلیون تن را نشان میدهد.در این میان، ریوتینتو با 77/ 1میلیون تن و واله با 53/ 1میلیون تن، بیشترین افت ارسال سنگآهن را تجربه کرده‌اند. مجموعا 24/ 19میلیون تن سنگآهن در هفته گذشته به چین رسیده که کاهش ۲۰درصدی را در مقیاس هفتگی نشان داده و عامل تحریک قیمت سنگآهن بوده است.
دانش سرمایه ارکا برای همراهان خود اخبار های بازار سرمایه را به صورت رایگان ارائه میدهد. مطالب بیشتر
بدون دیدگاه