شهلا حیدری / تحلیلگر بازار سرمایه
بحث خصوصی‌سازی از طریق اعطای سهام به اقشار مختلف جامعه، روشی حمایت‌گرانه است که در زبان انگلیسی با واژه «Voucher» شناخته می‌شود. این روش صرفا مختص ایران نبوده و بسیاری از کشورها نظیر روسیه و چین از آن استفاده کردند. به این صورت که تعدادی سهم شرکت‌های دولتی میان افراد جامعه توزیع می‌شود.
این موضوع در اوایل دهه ۸۰ شمسی در برنامه سوم توسعه مطرح شد و هدف آن بهبود توزیع درآمد و افزایش ثروت خانوارها عنوان شد. این طرح امروزه به سهام عدالت مبدل و همه‌گیر شده است. سهام عدالت در دولت هشتم نتیجه خاصی به همراه نداشته و در دولت نهم مجددا مورد توجه قرار گرفت. اما چالش‌های اصلی این طرح در دولت دوازدهم نمایان شد.
تفاوت بهره‌گیری این طرح در دولت دوازدهم با سایر دولت‌ها، توزیع آن از طریق بازار سرمایه بود. به این ترتیب دولت با یک تیر، دو نشان را مورد هدف قرار داد. نخست به آزادسازی سهام عدالتی که سال‌ها پیش ایجاد شده پرداخت و در درجه بعدی بازار سرمایه را هدف اقشار مختلف جهت سرمایه‌گذاری قرار داد. دولت با طرح سهام عدالت، افراد را به سمت بازار سرمایه سوق داد و رونق چند ماهه‌ای در بازار ایجاد شد. سهام عدالت مجموعه‌ای از سهام ۴۹ شرکت است که ۳۶ شرکت بورسی و ۱۳شرکت غیر‌بورسی را شامل می‌شود. بخش مهم ماجرا، شرکت‌های بورسی موجود در این سبد هستند که در پی ریزش بازار، با افت قیمتی زیادی مواجه شدند. این ریزش از آن حیث حائز اهمیت است که پس از این اتفاق، سهم‌های بنیادی موجود در این سبد، سهام عدالتی نامیده شده و خوشنامی آنها از این مجرا تحت‌الشعاع قرار گرفت. با توجه به اینکه قریب به ۵۰ میلیون سهامدار عدالتی در کشور وجود داشته و حدود ۲۰ میلیون نفر از آنها روش آزادسازی مستقیم را انتخاب کرده‌اند، بازار سرمایه به‌راحتی نتوانست عرضه‌های پی‌در‌پی سهامداران یا دستوری را متحمل شود و زیر بار این فروش‌ها، کمر خم کرد.
به‌طور کلی درخصوص اجرای این سیاست، و تداوم اجرای آن، ابهاماتی به چشم می‌خورد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- شناسایی دهک‌های جمعیتی ضعیف جامعه اگر غیر ممکن نباشد، آسان هم نیست. سیستم‌های اطلاعاتی و مالیاتی کشور با نقص‌های فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند. بنابراین تحقق این موضوع را دشوار می‌کند.
۲- نکته دوم آن است که مشمولان سهام عدالت بر اساس چه معیاری انتخاب شده‌اند و این معیار توسط چه نهادی ارزیابی می‌شود؟
۳- دوره تقسیط سهام به مشمولان و میزان سهام تحت اختیار افراد با ابهامات زیادی همراه است.
۴- عملکرد خصوصی‌سازی پیرامون وضعیت مالکیت سهام توسط ورثه متوفیان مشمول، مبهم است.
۵- پس از قریب به ۱۰ ماه از آزادسازی سهام عدالت، همچنان آمار مشخص و مستندی از باقی مانده سهام موجود نیست. بازار سرمایه با فروش‌های پی‌در‌پی این طرح کماکان در اغما به سر می‌برد.
۶- سهام عدالت صرفا به افرادی که قبلا مشمول بوده‌اند تعلق گرفته است و متولدان جدید که جزو اقشار محروم هستند، بهره‌ای از این طرح نمی‌برند.
۷- برنامه دولت برای عرضه سهام عدالت در بورس مدون و مشخص نیست و شوک‌های مکرر به بازار وارد می‌شود.
۸- نحوه دریافت سود مشمولان با ابهامات زیادی همراه است.
۹- در ابتدا چنین به نظر می‌رسید که افراد با فروش سهام عدالت می‌توانند مالک کل مبلغ سبد خود شوند، ولی عملا بخش ناچیزی از سبد به فروش رسید. نحوه اطلاع‌رسانی در این بخش ضعف‌های فراوانی داشت.
شرکت‌های بنیادی موجود در سبد
شرکت‌های موجود در سبد سهام عدالت، با موقعیت استراتژیک ارائه شده و با شرایط اغواگرانه‌ای افراد را به سهامداری تشویق کردند. در حالی که با گذر زمان و فروکش کردن جو رونق بازار، تفاوتی میان سهم‌های این سبد و سایر شرکت‌های غیر عدالتی وجود نداشته و سهامداران ناامید، چوب حراج به کل بازار زدند.
چالش‌های روش‌های آزادسازی
آزادسازی سهام عدالت مسیر بسیار پر فراز و نشیبی را طی کرده است. دولت در نخستین گام تصمیم گرفت از طریق صندوق‌های قابل معامله سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر را واگذار کند. با اعمال این روش، همه سهم‌های مهم و استراتژیک درون یک صندوق قرار گرفته و توزیع ریسک به هم خورد. روش فروش بلوکی نیز عواقب خود را به همراه داشت. گرچه ایده این روش با تصور هجوم سهامداران به فروش سهام عدالت پدید آمد، ولی در نهایت رفتار سهامداران، چیزی جز منفی شدن بازار به همراه نداشت. برای رفع نگرانی خروج پول حاصل از فروش این سهام از بورس نیز راهکارهایی وجود داشت؛ مانند ایجاد موانعی برای خروج پول از حساب افراد.در شرایطی که به پایان سال نزدیک می‌شویم و هنوز آزادسازی سهام عدالت به پایان نرسیده، می‌توان در جست‌وجوی راهکارهای عملی‌تر جهت حمایت از اقشار ضعیف جامعه بود. همچنین روش‌هایی برای آزادسازی طراحی شود که آسیبی به بازار سرمایه وارد نیاید. بازاری که می‌توانست با بهبود شرایط بنیادی، شرایط مطلوب‌تری ارائه کند، در پی این سیاست آسیب‌های فراوانی را متحمل شد.در مجموع باید گفت در حالی که آزادسازی سهام عدالت از اهداف خود، آن هم در شرایط شیوع ویروس کرونا و رکود اقتصادی و تورم لجام گسیخته، فاصله گرفته و نتیجه‌ای منفی به همراه داشته، همچنان اثرات آن بر پیکر اقتصاد و بلاتکلیفی آن کماکان باقی است.
دنیای اقتصاد
تسنیم : اداره اطلاعات انرژی آمریکا در آخرین گزارش ماهانه خود اعلام کرد تولید نفت خام این کشور در دسامبر ۲۰۲۰ تا متوسط ۰۶۳/ ۱۱ میلیون بشکه در روز کاهش یافته است. به گزارش اویل پرایس، این آژانس گزارش داد تولید نفت خام آمریکا به‌طور متوسط ۵۸ هزار بشکه در روز پایین آمده است. تولید نفت آمریکا از منطقه گالف کوست در دسامبر ۲۰۲۰ روی همان ۶۱۱/ ۷ میلیون بشکه در روز ثابت بود که شامل تولید از تگزاس، نیومکزیکو، لوییزیانا، می‌سی‌سی‌پی، آرکانزاس و آلاباما می‌شود.تولید نفت آمریکا از داکوتای شمالی و اوکلاهاما از ۸۲۸/ ۱ میلیون بشکه در روز در ماه نوامبر تا ۷۸۲/ ۱ میلیون بشکه در روز در دسامبر پایین آمد. کاهش تولید نفت آمریکا در ماه دسامبر متوقف نشد. اطلاعات رسمی پس از ماه دسامبر هنوز در دسترس نیست ولی اداره اطلاعات انرژی آمریکا که تولید هفتگی را هم تخمین می‌زند اعلام کرد تولید آمریکا پس از ماه دسامبر کمتر از ۰۶۳/ ۱۱ میلیون بشکه تولیدشده در این ماه است. اطلاعات این اداره نشان می‌دهد متوسط تولید آمریکا در دسامبر ۲۰۱۹ برابر با ۸/ ۱۲ میلیون بشکه در روز بوده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا تخمین می‌زند تولید نفت این کشور در ماه ژانویه در برخی هفته‌ها به کمتر از ۹/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده باشد. جدیدترین پیش‌بینی این اداره از تولید آمریکا در هفته منتهی به نوزدهم فوریه برابر با ۷/ ۹ میلیون بشکه در روز بوده است.
روحانی خاطرنشان کرد: دولت تلاش دارد با ایجاد اجماع و هماهنگی با همه دستگاه‌ها و بخش‌های مختلف کشور و کاستن عوارض غیر اقتصادی موثر بر فضای اقتصادی کشور و بازارسرمایه و تلاش برای آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده، بتواند سریع‌تر قیمت ارز را به قیمت واقعی آن نزدیک کند.
به گزارش پایگاه خبری بازراسرمایه (سنا) و به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت، در جلسه روز یکشنبه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، گزارشی از برنامه های اجرا شده و در دست اقدام دولت برای ایجاد ثبات در بازار ارز از سوی دستگاه های ذیربط ارائه شد.
رئیس جمهور پس از ارائه این گزارش با بیان اینکه دغدغه دولت کاهش و رفع فشارهای معیشتی در زندگی مردم است، گفت: در طی سه سال گذشته دولت با مقابله، مبارزه و خنثی سازی تحریم ها در جنگ اقتصادی که با هدف ایجاد قحطی و ناامنی اقتصادی بوده است، توانسته با تامین کالاهای ضروری این هدف شوم دشمن را خنثی کند، اگرچه به علت تحمیل هزینه اضافی بر روابط بانکی و تجاری از سوی تحریم کنندگان، دچار نوسانات ناخواسته قیمت ها شدیم که عوارض آن باعث فشار بر معیشت مردم شد.
حسن روحانی با تاکید بر فضای جدید به وجود آمده، افزود: در این مرحله نباید اجازه دهیم سختی ها و فشارها بر زندگی مردم و معیشت آنان تداوم یابد از این نظر باید برای ثبات قیمت کالاها به عنوان سیاست عاجل و اصلی دولت، قیمت ها به تعادل برسد.
رئیس جمهور در ادامه با اشاره به اینکه دولت همواره در پی آن بوده که بتواند ارز را به قیمت واقعی آن نزدیک کند و قیمت فعلی را به هیچ وجه به نفع اقتصاد کشور ندانسته، تصریح کرد: اخلال تحریم ها در مراودات بانکی و ارزی کشور و سودجویی کاسبان تحریم، عوارض جنگ اقتصادی را تشدید کرد که بحمدالله این فضا در حال کم رنگ شدن است.
روحانی خاطرنشان کرد: دولت تلاش دارد با ایجاد اجماع و هماهنگی با همه دستگاه ها و بخش های مختلف کشور و کاستن عوارض غیر اقتصادی موثر بر فضای اقتصادی کشور و بازار سرمایه و تلاش برای آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده، بتواند سریع تر قیمت ارز را به قیمت واقعی آن نزدیک کند.
رئیس جمهور همچنین با اشاره به شرایط جدید ایجاد شده در روند مذاکرات با کشورهایی که منابع ارزی ایران را با فشار آمریکا مسدود کرده بودند، ابراز امیدواری کرد شاهد روند کاهشی نرخ ارز باشیم.
ضرورت توسعه صادرات غیرنفتی در راستای اجرای سیاست اقتصاد بدون نفت
در این جلسه قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت گزارشی از عملکرد صادرات و واردات کشور در یازده ماهه سال ۹۹ ارائه کرد که براساس این گزارش آثار منفی کرونا بر صادرات کشور در ماه های اخیر رو به کاهش گذاشته است.
رئیس جمهور با اشاره به بررسی برنامه توسعه صادرات غیرنفتی با توجه به شرایط جدید روابط بین المللی در جلسه امروز ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، با تاکید بر توسعه صادرات غیر نفتی برای تحقق حق حضور ایران در اقتصاد جهانی، اظهار داشت: توسعه صادرات غیر نفتی به عنوان یکی از ابزارهای توانمند اقتصاد مقاومتی برای مقابله با تحریم های ظالمانه و غیرقانونی آمریکا بسیار حائز اهمیت است.
روحانی بهبود کیفیت کالاهای تولیدی و همچنین پایبندی به تعهدات از سوی تولیدکنندگان را در افزایش صادرات غیرنفتی ایران بسیار حائز اهمیت دانست و تصریح کرد: شرایط جدید ایجاب می کند تا سرعت بیشتر در تحقق اهداف دولت در توسعه صادرات غیر نفتی را در دستور کار قرار دهیم.
در ادامه این جلسه گزارشی از اقدامات وزارت صنعت، معدن و تجارت در تنظیم بازار و تامین کالاهای شب عید ارائه و تاکید شد، ذخیره سازی لازم برای تامین میوه و مواد پروتئینی صورت گرفته است و عرضه ویژه این کالاها به زودی آغاز خواهد شد.
رئیس جمهور در این زمینه با تاکید بر اهمیت تعادل بازار و قیمت کالاها، وزارت صمت را مکلف کرد از همه ابزارهای لازم برای دسترسی مردم به این کالاها به قیمت منصفانه استفاده کند.
گروه شرکت‌ها : مجمع عمومی عادی سالانه گروه مدیریت ارزش سرمایه صندوق بازنشستگی با حضور ۱۰۰ درصد سهامداران، تقسیم ۶۴۸ میلیارد تومان سود معادل ۷۲ تومان به ازای هر سهم در سال مالی منتهی به پایان آذرماه امسال را تصویب کرد. نام این شرکت در فهرست پذیرش بورس با نماد «ومدیر» ثبت شده و به زودی بر اساس شرایط بازار عرضه خواهد شد. محمود طهماسبی کهیانی، مدیر عامل گروه مدیریت ارزش سرمایه صندوق بازنشستگی در مجمع با ارائه گزارش عملکرد شرکت در سال مالی مزبور گفت: شرکت در سال ۹۹ شاهد تحولات مثبت زیادی بود که از آن جمله می‌توان به ثبت نماد آن در بورس اشاره کرد.
وی همچنین ثبت درخواست تاسیس سبدگردان مدیریت ارزش،ثبت درخواست تبدیل شرکت نوآوران مدیریت سبا به تامین سرمایه ایجاد صندوق با درآمد ثابت قابل معامله در فرابورس را از دیگر اقدامات این شرکت در سال ۹۹ دانست. وی در حالی‌که کرونا را تهدیدی برای اقتصاد جهانی ذکر کرد گفت:به اعتقاد کارشناسان این اپیدمی تاثیر زیادی بر اقتصاد جهان خواهد گذاشت به‌طوری که جبران آن سال‌ها به طول خواهد انجامید. وی با اشاره به مشکلات پیش روی اقتصاد ایران افزود:کاهش شدید قیمت نفت، کاهش صادرات نفتی و ایجاد محدودیت‌های بین‌المللی برای ایران و تحریم بخش‌های مختلف اقتصاد و همچنین چگونگی مواجهه دولت جدید آمریکا با برنامه هسته‌ای و تحریم‌های ایران و افزایش تنش‌های سیاسی در خاورمیانه از دیگر ریسک‌های بازارایران در کنار کرونا است. طهماسبی چشم‌انداز بازار سهام در سال آینده را با توجه به تورم انتظاری همراه با رونق پیش بینی کرد و گفت:با توجه به کسری بودجه پنهان در لایحه بودجه در سال آینده تورمی خواهیم داشت که منجر به رشد شاخص خواهد شد.در واقع با توجه به افزایش نقدینگی و شیفت بخشی از این نقدینگی به بازار سرمایه،رکود بازارهای موازی و احاطه نهادهای نظارتی به منظور جلوگیری از فعالیت‌های غیر مولد بر این بازارها انتظار می‌رود این روند در سال آتی تا جایی که وضعیت بنیادی بازار از رشد قیمت‌ها پشتیبانی کند ادامه داشته باشد. یادآوری می‌شود گروه مدیریت ارزش سرمایه صندوق بازنشستگی کشوری در سال مالی منتهی به پایان آذر ۹۹معادل ۱۷هزارو ۲۴۰ میلیارد ریال درآمد عملیاتی داشته است.سود خالص این شرکت هم معادل ۱۷ هزار و ۹۹ میلیارد ریال بوده است. دنیای اقتصاد
امروز دوشنبه ۱۱ اسفند ماه، کالاهای اکستراکت سنگین DAE۴۰ شرکت نفت ایرانول، آیزوریسایکل و حلال ۴۰۲ پالایش نفت اصفهان، برش سنگین، برش سی۷سی۹، پنتان، سوخت کوره سبک و نیتروژن مایع پتروشیمی تبریز، برش سنگین پتروشیمی جم، برش سنگین شرکت پتروشیمی شازند، بنزول خام ذوب آهن اصفهان، گاز بوتان صنعتی و گاز مایع صنعتی پتروشیمی بندر امام، متانول پتروشیمی زاگرس، متانول پتروشیمی شیراز و نیتروژن مایع شرکت فجر انرژی خلیج فارس در رینگ داخلی و گاز مایع، نفتای سبک و نفتای سنگین شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، گاز مایع صنعتی پتروشیمی بندرامام و گازمایع پتروشیمی پارس در رینگ بین الملل بازار فیزیکی بورس انرژی ایران عرضه خواهد شد.
به گزارش پایگاه خبری بازارسرمایه (سنا)؛ دیروز نیز کالاهای اکستراکت نفت سپاهان، حلال ۴۰۲ پالایش نفت بندرعباس و حلال ۴۰۲ پالایش نفت تبریز در رینگ داخلی و آیزوریسایکل پالایش نفت شیراز، حلال ۴۰۲ پالایش نفت کرمانشاه و نفتای سبک و نفتای میانی شرکت نفت ستاره خلیج فارس در رینگ بین الملل بازار فیزیکی بورس انرژی ایران مورد معامله قرار گرفت.
طی معاملات روز گذشته بیش از ۱۰۱ هزار و ۲۷۴ تن انواع فرآورده هیدروکربوری به ارزش بیش از ۱۳ هزار و ۱۹۸ میلیارد و ۶۰۹ میلیون ریال در بازار فیزیکی بورس انرژی ایران مورد دادوستد قرار گرفت.
بدون دیدگاه