فولادمبارکه اصفهان، گروه صنعتی ایران‌خودرو و ملی صنایع مس ایران، سه‌شرکت برتری بودند که در هفته چهارم آذر، بیشترین فروش بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران را به ثبت رساندند.به گزارش «کالاخبر»، بورس‌کالای ایران برترین‌های خود در هفته سوم آذر (منتهی به ۲۵آذر) را براساس ارزش فروش شرکت‌ها در بازار فیزیکی اعلام کرد. جزئیات رتبه‌‌‌بندی جایگاه شرکت‌ها از لحاظ فروش به شرح زیر است:
فولادمبارکه در صدر فروشندگان ایستاد
فولادمبارکه اصفهان با ثبت معامله ۹۴هزار و ۱۳۰تن ورق سرد خودرو و لوازم‌خانگی، ورق گرم خودرو و ورق قلع‌اندود به ارزش بیش از ۲۳۰۲میلیارد تومان در رتبه نخست ایستاد.
گروه صنعتی ایران‌خودرو با فروش ۴۱۰۰دستگاه خودرو شامل پژو۲۰۷ دستی و اتوماتیک و تارا دستی و اتوماتیک به ارزش بیش از ۱۷۵۵میلیارد تومان، دوم شد.
ملی صنایع مس ایران با فروش ۶هزار و ۲۳۶تن مس کاتد، مس کم‌عیار، سولفور مولیبدن و کنسانتره فلزات گرانبها به ارزش نزدیک به ۱۳۱۰میلیارد تومان، سوم شد.
فولاد خوزستان با ثبت معامله ۶۴هزار تن تختال C و شمش بلوم به ارزش نزدیک به ۸۶۴میلیارد تومان در رتبه چهارم ایستاد.
بهمن‌موتور با ثبت معامله ۷۰۰دستگاه خودرو شامل فیدلیتی و دیگنیتی به ارزش بیش از ۸۵۳میلیارد تومان پنجم شد.
ذوب‌آهن اصفهان ۴۹هزار و ۱۵۰تن تیرآهن، میلگرد و ناودانی را به ارزش بیش از ۸۱۴میلیارد تومان فروخت و ششم شد.
شرکت معدنی و صنعتی چادرملو با فروش ۱۷۰هزار تن کنسانتره و گندله سنگ‌آهن و شمش بلوم به ارزش بیش از ۶۳۴میلیارد تومان هفتم شد.
صبا فولاد خلیج‌فارس با ثبت معامله ۶۹هزار و ۵۰۰تن آهن‌اسفنجی بریکت به ارزش بیش از ۵۹۴میلیارد تومان، هشتم شد.
پالایش نفت اصفهان با فروش ۵۶هزار تن وکیوم‌باتوم و لوب‌کات سبک به ارزش بیش از ۵۷۳میلیارد تومان در رتبه نهم ایستاد.
فولاد روهینای جنوب نیز با ثبت معامله ۲۹هزار و ۴۵۸تن سبد میلگرد ساده صنعتی و ثبت ارزش ۵۲۴میلیارد تومانی دهم شد.
بورس در هفته‌ای که گذشت با ثبت رشد حدود پنج‌درصدی در شاخص‌کل از بازار دلار که در این هفته ۵/ ۴درصد رشد داشت نیز پیشی‌گرفت. البته با وجود اینکه این رشد در آخرین روز معاملاتی هفته بسیار چشمگیرتر بود و بازار سرمایه بعد از مدت‌ها ارزش معاملاتی بیش از ۶هزار میلیارد‌تومان را نیز به خود دید اما همچنان از جامانده‌‌‌‌‌‌‌ترین بازارهاست.
تداوم رشد در بازار سهام؟
خودرو، سکه و دلار در حالی این هفته نیز پرشتاب به رشد خود ادامه دادند که بازار سهام مدت‌‌‌‌‌‌‌هاست با روندی فرسایشی مواجه است. ادامه روند روبه‌رشد دلار و خبرهایی که از سفر کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران رسیده است از مهم‌ترین دلایل رشد بازار در هفته اخیر برشمرده می‌شود و کارشناسان معتقدند با توجه به وضعیت ارزنده و پتانسیلی که بازار سهام دارد و علاوه‌بر آن با توجه به عقب‌‌‌‌‌‌‌ماندگی شدید این بازار از بازارهای موازی در صورت اعلام خبرهای خوش از سفر یکشنبه‌کارشناسان آژانس شاهد رشد بازار سرمایه نیز خواهیم بود، در غیر‌این‌صورت با توجه به احتمالاتی که از برگشت قیمت دلار یا توقف رشد آن وجود دارد و همچنان با توجه به نزدیک‌شدن به پایان سال‌و افزایش ابهامات و مداخلات دولت در بازار سرمایه احتمال رشد قابل‌توجه در بازار دور از انتظار به‌نظر می‌رسد.
چشم بازار به اخبار بینالملل
مریم محبی، کارشناس بازار سهام در این‌خصوص عنوان کرد: هفته گذشته در بازار سهام تحرکات مثبتی مشاهده کردیم و به‌رغم اینکه بورس از نظر حجم معاملات همچنان به عددهای مطلوبی نرسیده است اما چند خبر باعث شد ما روال مثبتی را در بازار سهام مشاهده کنیم. اولین خبر افزایش قیمت دلار بود که باعث می‌شود ارزش جایگزینی شرکت‌ها افزایش پیدا کند و انتظار رشد دیرهنگام‌‌‌‌‌‌‌تر بازار سرمایه نسبت به دلار را برای ما به ارمغان خواهد آورد؛ در واقع افزایش قیمت دلار به‌رغم اینکه اتفاق خوبی در اقتصاد نیست اما با توجه به این باور که بازارهای موازی می‌توانند با تاخیر از هم رشد کنند، احتمال رشد تقویت پیدا می‌کند و بازار سهام نیز از این قاعده مستثنی نیست. وی ادامه داد: خبر بعدی که اتفاق مهمی ارزیابی می‌شود بحث احتمال از سرگیری مذاکرات برجامی است.
کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فردا به ایران سفر می‌کنند و این موضوع می‌تواند شرایط پرونده هستهای ایران را اندکی بهبود ببخشد، بنابراین باید گفت در بخش بازارهای بین‌المللی افزایش قیمت دلار و احتمال از سرگیری مذاکرات برجامی برای بازار مثبت است، اما اتفاقی که مطلوب نبوده و نشانه منفی در بازار سهام تلقی می‌شود، بحث الزام شرکت‌های صادرکننده به‌فروش صددرصد ارز صادراتی خود در سامانه نیماست که این رویکرد مثبتی از سمت دولت نیست و می‌تواند شرکت‌ها را دچار چالش کند. محبی در ادامه تصریح کرد: این موضوع از جنس مداخله‌‌‌‌‌‌‌های دولتی است که همواره به بورس و شرکت‌های بورسی ما آسیب زده و دولت با این اقدام عرصه را بر صادرکنندگان تنگ‌‌‌‌‌‌‌تر خواهد کرد و می‌تواند حاشیه سود غیرعملیاتی آنها را کاهش داده و منجر به این شود که شرکت‌ها نتوانند نرخ تسعیر را به‌عنوان یک‌سود شناسایی کنند.
این کارشناس بازار سهام گفت: بنابراین در این بخش ما عملکرد مثبتی را مشاهده نکردیم و آنچه انتظار می‌رود این است که در هفته آینده باید بهدنبال اخبار مثبت از روابط بینالملل ایران باشیم. هرگونه اخبار مثبتی که بتواند به ما این سیگنال را بدهد که به‌زودی شاهد گشایش‌های احتمالی در بحث روابط بینالملل خواهیم بود، در رشد بازار سهام موثر است اما در غیر‌این‌صورت احتمالا روند رنج در بازار ادامه خواهد یافت.
بورس؛ جامانده‌‌‌‌‌‌‌ترین
علی عصاری، دیگر کارشناس بازار سهام نیز درخصوص رشد بورس در هفته گذشته عنوان کرد: بازار سهام صرفا هفته گذشته به جاماندگی از بازارهای دلار، سکه طلا و مخصوصا خودرو واکنش نشان داد؛ در واقع بازار سهام حس کرد از سایر بازارها عقب است و برای اینکه تعادل بین بازارها برقرار شود مجبور به حرکت رو به جلو بود، با این‌وجود همچنان عقب‌مانده‌‌‌‌‌‌‌ترین و جامانده‌‌‌‌‌‌‌ترین بازار، بورس است و انتظار می‌رود هفته آینده هم رشدی را در بورس شاهد باشیم. البته نرخ دلار به‌شدت روی بازار تاثیرگذار خواهد بود و به محض بازگشت قیمت دلار امکان اصلاح بازار نیز هست. وی با تاکید بر ارزندگی شدید بازار سرمایه عنوان کرد: در این ارزندگی شکی نیست اما ترس خریداران از اینکه امکان سود در بازارهای دیگر بیشتر باشد باعث‌شده سرمایه همچنان جذب بازارهای موازی شود. به‌طور کلی احتمال می‌دهم بازار سهام در هفته آینده نیز بهدنبال رشد شاخص‌‌‌‌‌‌‌سازها روال صعودی را دنبال کند و تا زمانی‌که دلار کاهش چشمگیری نداشته باشد این رشد ادامه داشته باشد.
مشکلات بورس بنیادی حل شود
محمد خیری، کارشناس بازار سهام نیز در این‌خصوص عنوان کرد: طی سه ماه گذشته وضعیت و شرایط اقتصادی و بین‌المللی کشور و تمام تصمیمات از کنترل خارج شده‌است و سایر ریسک‌های سیستماتیک که در گذشته نیز در بازار سهام وجود داشت همچنان وجود دارد. مبین این موضوع هم این است که بازارهایی که معمولا در شرایط بحرانی مورد‌توجه قرار می‌گیرند در حال‌حاضر خیلی ملتهب شدند و همان‌طور که شاهدیم بازار سکه، خودرو و دلار منبعث از شرایط حاد کنونی وضعیت مناسبی ندارند. وی ادامه داد: از دیگر سو متاسفانه موضوع برجام که یکی از مهم‌ترین پرونده‌‌‌‌‌‌‌های کشور است و می‌تواند در آینده کشور و همچنین وضعیت فعلی و بلندمدت بورس نیز تاثیرات مهمی داشته باشد، در وضعیت نامشخصی قرار دارد.
خیری با اشاره به التهاب موجود در بازارهای کلان اقتصاد کشور اظهار کرد: البته در این میان نرخ دلار باعث‌شده بازار سهام با وجود ریسک‌های سیستماتیک همچنان برای یک‌سری از سرمایهگذاران جذاب باشد، اما متاسفانه صنایع بورسی ما با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند. ریسک‌های داخلی مانند قطعی گاز در زمستان و قطعی برق در تابستان سال‌‌‌‌‌‌‌هاست که صنایع را دچار مشکل کرده و این‌ها موضوعاتی است که باید به آنها پرداخته و برای حل آنها تلاش شود. این کارشناس بازار سهام در ادامه به عرضه مستقیم خودرو در بورس کالا اشاره و اظهار کرد: اگر بازار فروش محصولات خودرویی، کلا بورس‌کالا باشد این موضوع می‌تواند نوسان‌هایی که به‌عنوان دلالی و سفته‌بازی مطرح است را به جیب خودروسازان هدایت کند و در ادامه احتمالا طی سه سال‌آینده بتوانیم از این شرکت‌ها EPS مثبت ببینیم.
خیری بیان کرد: راهکار حل مشکلات بازار سرمایه همواره این بوده که دخالتی در آن وجود نداشته باشد تا بازار از داخل خود را درست کند و بعد از اینکه بازار به این مرحله برسد سرمایهگذار خود به این نتیجه می‌رسد که بازار سهام ارزشمند است و ارزش سرمایه‌گذاری دارد. در حال‌حاضر طی سال‌های اخیر قیمت دلار به‌شدت رشد کرده و خیلی از سهام به یک‌سوم قیمت رسیده‌اند و واقعیت این است که بازار سهام در حال‌حاضر جذابیت ذاتی بالایی دارد. این کارشناس بازار سرمایه گفت: برای هفته‌های آینده برخی از گروه‌های بورسی رشد مناسبی را تجربه خواهند کرد.
مسیر صعودی بورس ادامه‌دار خواهد بود؟ بررسی روند بلندمدت رشد نقدینگی و صعود تورم در ایران نشان میدهد که پس از چند سال رکود با داغ شدن تنور رشد قیمت دلار میتوان انتظار صعود بازار سهام و حتی رکوردشکنی شاخص کل بورس در میان‌مدت را داشت. بررسی‌ها حکایت از آن دارد که در حال حاضر با وجود صعود دلار نیمایی به محدوده بالاتر از ۳۰هزار تومان باز هم اختلاف قابل توجهی میان قیمت این نوع ارز با دلار بازار آزاد وجود دارد؛ اختلافی که می‌تواند در صورت کم شدن به رشد سود ریالی بورسی‌ها بینجامد.
تغییرات قیمت در بورس تهران طی روزهای گذشته اثبات می‌کند که این بازار با تحولات تورمی یا بهتر بگوییم افزایش قیمت‌ها در بازار ارز همگرایی بالایی دارد. فارغ از اینکه رویدادهای سیاسی چه باشند، تقریبا هر بار که تغییرات معناداری در قیمت ارز رخ دهد، قیمت‌ها در بازار سهام نیز دستخوش تغییر می‌شوند. بررسی قیمت ارز در روزهای اخیر حکایت از این واقعیت دارد که احتمالا این بار هم تورم به کمک بازار سهام خواهد آمد. آنچنان که در هفته گذشته مشاهده شد، این عامل می‌تواند اذهان عمومی را به سمت رونق بازار سوق دهد چراکه از یکسو متغیرهای پولی از حرکت صعودی خود بازنایستاده‌‌‌اند و از سوی دیگر در بازارهای جهانی روند نزولی معناداری در چشم‌انداز میان‌مدت مشاهده نمی‌شود. از این رو اصلا بعید نیست که با این سرعت رشد شاخص کل نماگر مذکور در هفته‌های پیشرو بتواند از سقف به‌ثبت رسیده در سال‌جاری که محدوده 6/ 1میلیون واحد است نیز بگذرد.
دلیل ناگزیر رشد بورس
بازار سهام این روزها مجددا سمت و سویی صعودی به خود گرفته‌است. این بازار که پس از ریزش‌های سنگین به‌ثبت رسیده در روزهای پایانی ماه‌های مهر و آبان به مدد حمایت‌های 10بندی از بازار سهام و خوش‌بینی تزریق‌شده به ذهنیت سرمایهگذاران در مسیر صعودی جدید قرار گرفت، این روزها در سطوح میانی ابرکانال 4/ 1میلیون‌واحدی شاخص‌کلی بورس روزگار خوبی را سپری می‌کند.
بررسی‌ها نشان میدهد که نماگر یادشده اول از همه به لطف افزایش قابل‌توجه انتظارات تورمی و پس از آن به واسطه اوضاع نسبتا خوب بازارهای بین‌المللی کامودیتی در فضایی قرار گرفته که مجال کافی برای رشد دارد، با این‌حال به‌نظر نمی‌رسد که این مجال در برهه فعلی اقتصاد جهانی به مانند دوره‌ای باشد که این بازارها در سال‌های 97 تا 99 به روند صعودی خود ادامه می‌دادند.
در آن دوره رهایی اقتصاد جهانی از جنگ تجاری میان ایالات‌متحده و چین که در دوره دونالد ترامپ آغاز شده بود، در کنار حمایت‌های پولی گسترده از اقتصادهای غربی که توسط بانک‌های مرکزی اعمال می‌شد بازار سهام داخلی را به سمتی سوق داد که در صورت افزایش تقاضا می‌توانست روند صعودی مناسبی را شاهد باشد. همین اتفاق هم در آن زمان افتاده بود. سال97 در حالی آغاز شد که دستاوردهای سال‌های سرکوب ارزی در دوره دولت حسن روحانی به‌یک‌باره با از راه رسیدن دولت جمهوری‌خواه ترامپ و خروج او از آمریکا «با یک چرخش قلم» به یغما رفت و سال‌ها رقیق‌شدن پول ملی در نهایت اثر خود را در بازارهای دارایی گذاشت، از این‌رو طبیعی بود که در تمامی بازارهای دارایی از سکه و ارز گرفته تا بازارهای راکدتری نظیر مسکن و سهام (در آن سال) شاهد رونقی تورمی باشیم. در چنین شرایطی بود که شاخص‌کل بورس در کمال ناباوری و بدبینی فعالان بازار از سطح 92هزار‌واحدی برخاست و ظرف کمتر از دو سال‌و‌نیم در میانه معاملات روز 19 مردادماه سال99 به سطح 2میلیون و 100هزار‌واحدی رسید. البته چنین اتفاقی در بازار سهام ایران چندان اتفاق عجیبی نبوده و نیست.
این نخستین‌بار نبود که انتظارات تورمی شاخص‌کل را به سطوح بالاتری پرتاب میکرد. سرمایهگذاران مشابه آنچه را که در سال‌های 91 و 92 با افزایش قیمت دلار از 1126تومان تا 3657تومان دیده بودند؛ در سال‌های 97 تا 99 تکرار کردند. در آن برهه زمانی نیز دقیقا به دلیل افزایش قیمت دلار، شاخص‌کل بورس و قیمت بسیاری از سهام در آن افزایشی نجومی را به‌ثبت رساند. با این تفاوت که در بازه زمانی افزایش نخست در دهه مورد بررسی قیمت دلار 2/ 3برابر شد اما در سال‌های 97 تا 99 این افزایش به 4/ 6 برابر می‌رسد، از این‌رو طبیعی بود که صعود قیمت‌ها در دوره دوم بسیار بیشتر بر روی نماگر اصلی بازار نمایان شود.
نگاه شاخص به سطح 6/ 1میلیونی
بر این اساس میتوان نتیجه گرفت که هربار موج رونق به ساحل بورس تهران رسیده است، پیشران آن چیزی نبوده جز افزایش قیمت ارز یا به‌عبارت دقیق‌تر افت ارزش پول ملی که مردم عادی را به تکاپو برای حفظ ارزش دارایی خود وا‌داشته و سبب‌شده تا ریال متورم‌شده در طول سالیان سرکوب ارزی، اثر خود را بر قیمت‌های‌ریالی بازارهای دارایی بگذارد. بررسی‌ها نشان میدهد که حجم نقدینگی در ابتدای سال90حدود 295هزار میلیارد‌تومان بوده که این رقم در زمان رکوردشکنی دلار در شهریور 99 به 2895هزار میلیارد‌تومان می‌رسد.
این رقم در آخرین آمار ارائه‌شده در مهرماه سال‌جاری 5677هزار میلیارد‌تومان است. مقایسه آهنگ رشد این رقم با نرخ تورم نشان میدهد که حتی با وجود غلبه کامل بدبینی بر فضای معاملاتی بازار سهام نمیتوان انتظار تداوم رکود در چنین شرایطی را داشت، از این‌رو طبیعی است که حتی با وجود ریزش‌های سنگین به‌ثبت‌رسیده در سال‌جاری به‌خصوص آنچه که در تاریخ 4 آبان رخ‌داد (ریزش سنگین دماسنج بازار به محدوده یک‌میلیون و 241هزار‌واحدی) بازهم انتظار بازگشت بازار به روند صعودی و تداوم آن در شرایط کنونی امری غیر‌منطقی نباشد. در حال‌حاضر شاخص‌کل به محدوده یک‌میلیون و 472هزار واحد رسیده است. اینطور که به‌نظر می‌رسد با توجه به دلایلی که در ادامه می‌آید اصلا بعید نیست که شاخص‌کل دوباره به رکورد سال‌جاری خود دست‌یابد و بازهم به محدوده 6/ 1میلیون‌واحدی برسد.
از ناترازی بانک‌ها تا کسری بودجه
همان‌طور که در سطور بالا اشاره شد، روند صعودی نقدینگی در سال‌های اخیر تداوم داشته است و به گفته بسیاری از اقتصاددان‌ها به دلایل متعددی اعم از مشکلات ساختاری در اقتصاد ایران و کسری‌بودجه مداوم نمیتوان انتظار این را داشت که رویه سال‌های اخیر به این زودی‌ها عوض شود.
بررسی‌ها نشان میدهد که هربار بازارهای دارایی برای مدت چندسال پس از شوک ارزی به کما رفته‌اند، بعد از مدتی از رکود مذکور رسته‌اند و تحت‌تاثیر عوامل یادشده، طبیعتا افزایش نرخ ارز رونقی تورمی را به‌نظاره نشسته‌اند؛ این در حالی است که معضل ناترازی بانک‌ها نیز هم‌اکنون توجه بسیاری از اقتصاددان‌ها را به خود جلب کرده‌است، چراکه گران‌شدن منابع بانک‌ها زنگ خطر افزایش تورم را بیش از گذشته به‌صدا درمی‌آورد. افزایش انتظارات تورمی در شرایط فعلی به کاهش میزان سپرده‌ها در شرایط کنونی انجامیده و منابع را برای آنها کاهش داده‌است. این کاهش ناشی از بیشتر‌شدن جذابیت بازارهای دارایی در وضعیت فعلی است. کمبود نقدینگی در این شرایط بانک‌ها را به افزایش استقراض از بانک‌مرکزی و در نتیجه افزایش پایه‌پولی سوق میدهد که خود اتفاق مبارکی برای اقتصاد کشور و روند صعودی تورم نیست.
طبیعتا همراهی این وضعیت با کسری‌بودجه دولت که خود امری تورم‌زا است، می‌تواند به زیان اقتصاد ایران و البته رشد قیمت در بازارهای دارایی نظیر سهام باشد، آن‌هم در شرایطی که عملیات بازار باز در ایران جدی گرفته نمی‌شود و پایین‌بودن نرخ استقراض در عمل زمینه را برای رشد بیشتر نقدینگی و پایه‌پولی فراهم آورده است. بر این اساس میتوان گفت اگرچه بورس این‌بار هم مجال رشد واقعی ناشی از افزایش بهره‌وری تولید و رشد مقدار آن را ندارد، اما می‌تواند در میان‌مدت صعود خوبی را پیشروی خود داشته باشد.
خطر رکود منتفی شد؟
«دنیای‌اقتصاد» در گزارش‌های پیشین خود بارها به این نکته اشاره کرده‌است که افزایش نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو به‌عنوان سیاستگذار پولی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان در کنار خیز دیرهنگام بانک‌مرکزی اروپا برای مقابله با تورم می‌تواند در سال‌آتی میلادی به رکودی جهانگیر در عرصه اقتصاد بینالملل تبدیل شود، با این‌حال توجه به این نکته ضروری است که کند‌شدن آهنگ افزایش نرخ بهره از مراحل 75/ 0واحد درصدی به محدوده 5/ 0واحد درصدی عملا نوعی از خوش‌بینی را به بازارهای جهانی عرضه داشته است. اینطور که به‌نظر می‌رشد حداقل در میان‌مدت فضای پیشروی اقتصاد جهان می‌تواند در برخی کالاها که با کاهش عرضه روبه‌رو هستند به رشد قیمت آنها بینجامد.
این پیش‌بینی در کالاهایی نظیر مس و فولاد ملموس است و همین مسیر برای نفت نیز محتمل به‌نظر می‌رسد. همین امر سبب می‌شود تا خوش‌بینی به آینده بورس تهران در ماه‌های پایانی سال بیشتر شود، چراکه بازار مطروحه در 60درصد از ظرفیت خود نمادهایی را جای داده که قیمت آنها یا به‌طور مستقیم یا غیر‌مستقیم در بازارهای جهانی تعیین می‌شوند. این امر در شرایطی که قیمت ارز در بازار آزاد رو به افزایش است و دلار نیمایی نیز برای کاهش فاصله خود با بازار آزاد هر روز بیشتر از روز قبل اوج می‌گیرد، خبر بسیار مثبتی است.
بررسی‌ها نشان میدهد که هم‌اکنون با رسیدن اختلاف قیمت در سامانه نیما با بازار آزاد ارز به محدوده 26درصد میتوان انتظار این را داشت که توجیه بیشتری برای رشد دلار 30هزار‌تومانی در سامانه نیما وجود داشته باشد. مضاف بر اینکه مبهم‌بودن آینده انتظارات تورمی در اذهان عمومی بنا به تجربه خود به دلیلی برای فشار بیشتر در تقاضا برای موارد مشابه تلقی می‌شود و می‌تواند به صعود بیشتر قیمت‌ها منتهی شود، با این‌حال رسیدن نرخ بهره در آمریکا به محدوده 25/ 4 تا 5/ 4درصد که ناشی از رشد 5/ 0واحد درصدی این متغیراقتصادی است و قرار است تا رسیدن به تورم هدف دو‌درصدی ادامه یابد، می‌تواند در بلندمدت رکودی جدی را به‌همراه داشته باشد؛ رکودی که در شرایط تورمی داخلی به واسطه رشد بهای فروش شرکت‌های کالایی احتمالا احساس نخواهد شد، از این‌رو انتظار نمی‌رود در صورت افزایش قیمت ارز صعود بیشتر قیمت‌ها در بازار سهام دور از انتظار باشد، با این‌حال باید توجه داشت که همین امر برای صنایع‌ریالی بازار که از تورم بالا و در نتیجه کاهش قدرت خرید مردم زیان قابل‌توجهی می‌بینند، می‌تواند خبری بسیار بد باشد، چراکه بر عملکرد ماهانه بسیاری از گروه‌ها اثر فوری خواهد گذاشت و می‌تواند شرایطی دو‌گانه را میان شاخص‌کل و شاخص هموزن به‌وجود آورد.
اگرچه بن‌بست مذاکرات هستهای به‌عنوان متغیری اثرگذار وضعیت سودآوری شرکت‌ها و وضعیت اقتصادی کشور را با تحولات جدیدی مواجه کرده‌است اما در کنار این متغیر اثرگذار خارجی، تکاپوی بازارهای دارایی در جهت صعودی سیگنال غیرمنتظره‌ای برای بازار سهام در حال مخابره‌کردن است.
برهمین اساس به‌نظر می‌رسد گشایش‌های جدیدی در انتظار صنایع کشور و رونق بازارسهام ایجادشده باشد. اگر نگاهی به روند این بازار در دو ماه ابتدایی ۱۴۰۱ بیندازیم متوجه خواهیم شد که بورس تهران همزمان با آغاز انتظارات تورمی در کشورخیز جدی به سمت ارتفاعات بالاتر برداشت، با این حال در ادامه راه نتوانست سایر بازارهای دارایی را در این مسیر همراهی کند، اما هم‌اکنون و با تغییرفضای حاکم بر سیاست داخلی و خارجی کشور، روند معاملات بورس تهران نشان میدهد بورس وارد مسیری شده‌است که در پی آن سرمایهگذاران دلایل کافی برای واردکردن پول خود به این بازار دارند. با توجه به اینکه بازارمذکور به‌شدت تحت‌تاثیرمتغیرهای اثرگذار داخلی و خارجی در حال تغییرمسیر است، تداوم روند صعودی اخیربا شبهات بسیاری همراه شده‌است.
برای درک این موضوع کافی است به این نکته دقت کنیم که در زمانی‌که برجام در کمای مذاکراتی قرارگرفت، راه صعود شاخص‌های ارزی و قیمت طلا تا حدود زیادی هموار شد. این در حالی است که تالار شیشه‌ای با فضایی رخوت‌انگیز و رکودی دست‌وپنجه نرم میکرد اما در هفته‌های بعد از آن و بهدنبال کانال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پیمایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بازارهای رقیب به مرور از قرمزپوشی تابلوهای معاملاتی کاسته شد. ناگفته پیداست که تغییر و تحولات بورسی در صورت توقف ژست عوامل اثرگذار با تغییر فاز مواجه شود، اما یکی از موضوعات موردبحث درمیان اهالی بازار سرمایه آن است که راز تعلل بورس در تغییر فازمثبت به چه عواملی بازمی‌گردد؟ جریان افت و خیزدادوستدهای بورسی نشان میدهد که این بازار در مقایسه با رقبای خود از تاخیر چشمگیری در وفق دادن خود با جریانات تورمی برخوردار است.
این مهم (تاخیر) در اکثراوقات سبب فرسایشی‌شدن روند معاملات و خروج حقیقیها از بازارشده‌است، در صورتی‌که اگر بورس همزمان با بازارهای دیگر درهم‌مسیر‌شدن با متغیرهای اثرگذار گام برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داشت، طبیعتا در رالی عادلانه به رقابت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پرداخت. با توجه به اینکه بازارمزبور نسبت به بازارهای دیگر دارایی زیر ذره‌بین سیاستگذار است، از واکنش‌های آنی و پرش‌های آنی پرهیز می‌کند؛ در چنین مسیری طبیعتا تغییرات مثبت احتمالی با کندی همراه خواهد بود. بررسی‌ها نیز نشان میدهد دخالت و ردپای سیاستگذار در اعمال اقدامات دستوری دربورس با قوت بیشتری نسبت به بازارهای رقیب در حال اجرا است، به‌همین‌دلیل وزن بسیاری از متغیرهای اثرگذار مثبت بر بازار به دلیل ضربه‌گیر اقدامات کنترلی از دست می‌رود. از طرفی بازیگران اصلی بازار سرمایه نیز در مواجهه با رخدادهای اثرگذار با حواشی بیشتری نسبت به بازیگران بازارهای رقیب درگیرند و معذوریت‌هایی در تغییر نقش خود دارند. در واقع اثرات پر رنگ اهرم کنترل‌گرانه سیاستگذار بر واکنش روانی سرمایهگذاران منجر به کند‌شدن واکنش بورس در تقابل با اتفاقات بیرونی خواهد شد.
بورس اوراق‌بهادار تهران در حالی معاملات هفته منتهی به ۲۳آذر ماه را به پایان رساند که بازدهی نماگر اصلی آن با افزایش حدود پنج‌درصدی همراه شد و تا سطح یک‌میلیون و ۴۷۲هزار واحد پیشروی کرد. برآیند دادوستدهای نماگر هموزن بازار نیز در مدت زمان یادشده حدود چهار‌درصد افزایش داشت که نماگر یادشده را نهایتا در محدوده ۴۳۳هزار و ۷۶۳ واحد متوقف کرد؛ این در حالی است که مجموع ارزش معاملات خرد سهام در هفته گذشته به‌طور میانگین رقم هزار و ۴۶۰میلیارد‌تومان را به‌ثبت رساند؛ ضمنا بررسی‌ها حاکی از آن است که در ادامه روند خروج سرمایه از بورس تهران به‌طور میانگین روزانه حدود ۲۰میلیارد‌تومان نقدینگی از بازار خارج شده‌است. در مجموع نیز طی هفته اخیر حدود ۱۰۱میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج شده‌است. از طرفی در بررسی عملکرد شاخص‌کل و دلار آزاد از ابتدای آذر ماه نیز مشاهده می‌شود که بازده شاخص‌کل مثبت ۵۶/ ۴درصد بوده و بازدهی دلار به بیش از ۷۶/ ۹درصد رسیده است.
بورس در هفته‌ای که گذشت…
بازار سهام در حالی معاملات هفته گذشته را آغاز کرد که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای در روز ابتدایی هفته با کاهش ۳۶/ ۱درصدی با افت همراه شد و تا سطح یک‌میلیون و ۳۸۳هزار‌واحدی عقب‌نشینی کرد، بنابراین بیشترین مقدار ریزش نماگر اصلی بورس از ۲۸ آبان ماه تاکنون در معاملات روز گذشته به‌ثبت رسید و ششمین افت روزانه بیشتر از یک‌درصد از ابتدای فصل پاییز تاکنون در بورس تهران تجربه شد. از نکات حائزاهمیت معاملات روز شنبه میتوان به افت سنگین نماگر هموزن اشاره کرد. بیشترین میزان تغییر مالکیت صنایع از ۲۸ آبان ماه تاکنون نیز در جریان معاملات روز یادشده به معیاری تحت‌عنوان خروج پول به میزان ۳۲۷میلیارد‌تومان تعلق گرفت. ارزش معاملات خرد بورس نیز در محدوده ۲هزار و ۵۱۵میلیارد‌تومانی آرام گرفت. در جریان معاملات دومین روز هفته نیز بورس تهران برخلاف چهار روز معاملاتی گذشته بر مدار مثبت به حرکت خود ادامه داد. بر این اساس نماگر اصلی بازار با رشد ۴۱/ ۰درصدی همراه بود و در سطح یک‌میلیون و ۳۸۹هزار واحد قرار گرفت. در این میان ارزش معاملات خرد به میزان دو‌هزار و ۲۹۶میلیارد‌تومان رقم خورد؛ این در حالی است که در جریان معاملات یکشنبه به میزان ۲۷میلیارد‌تومان تغییر مالکیت از جانب حقیقی به حقوقی رخ‌داده است. طی دادوستدهای سومین روز از هفته نیز نماگر اصلی بورس با رشد ۲۰هزار و ۱۲واحدی همراه شد و تا ارتفاع یک‌میلیون و ۴۰۹هزار واحد بالا آمد. از این‌رو روند نزولی بازار تداوم نیافت و نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با بازگشت به مدار صعودی برای دومین روز متوالی سبزپوش شد و کانال ۴/ ۱میلیون‌واحدی را پس گرفت. نماگر هموزن بازار نیز همگام با شاخص‌کل با رشد ۴۹/ ۱درصدی معادل ۶هزار و ۱۵۳ واحد افزایش یافت و تا سطح ۴۲۰هزار و ۳۹۹ واحد پیشروی کرد. همگام با قرارگرفتن نماگر اصلی بازار در ابر کانال ۴/ ۱واحدی در این روز، بخت با سهامداران حقیقی یار بود و حدود ۱۴۵میلیارد‌تومان پول وارد بازار شد که بیشترین میزان جذب نقدینگی در بازار از تاریخ ۲۹ آبان سال‌جاری است، ضمن اینکه ارزش معاملات خرد سهام در محدوده سه‌هزار و ۶۰میلیارد تومان قرار گرفت که رقم مزبور بیشترین میزان ارزش معاملات طی ۲۴ روز گذشته است.
معاملات بازار سهام در روز سه‌شنبه نیز در حالی پایان یافت که شاخص‌کل بورس تهران با ثبت رشد ۲/ ۳درصدی، ضمن ثبت دهمین رشد پرمقدار از ابتدای ریزش ۹۹ تاکنون و سومین سبز پررنگ شاخص‌کل در سال‌جاری، خود را به میانه کانال ۴/ ۱میلیون واحد رساند. در عین‌حال در این روز ارزش معاملات خرد سهام با پایداری بر مدار صعودی دو روز متوالی رقمی بیش از ۳میلیارد‌تومان را به‌ثبت رساند؛ این در حالی است که مجموع ارزش معاملات خرد سهام در روز سه‌شنبه در مقایسه با روز معاملاتی گذشته با افزایش ۲۹درصدی، به رقم سه‌هزار و ۹۵۳میلیارد‌تومان رسید که این رقم بیشترین میزان متغیر یادشده طی ۲۶ روز گذشته بوده‌است. همچنین شاهد خالص خرید ۲۴۸میلیارد‌تومانی سهامداران خرد بودیم که از شانزدهمین روز آبان ماه نظیری برای آن نمیتوان یافت. بازار سهام آخرین روز معاملاتی هفته را نیز با رشد پشت‌سر گذاشت، به‌طوری که نماگر اصلی بورس تهران برای چهارمین روز متوالی بر ریل صعودی باقی‌ماند. بر این اساس روز چهارشنبه شاخص کل با افزایش ۲۶/ ۱درصدی در کانال یک‌میلیون و ۴۷۲هزار واحد آرام گرفت. نماگر هموزن بازار نیز کار خود را در ارتفاع ۴۳۳هزار واحد به پایان رساند. علاوه‌بر این خالص تغییر مالکیت روز یادشده پس از چند روز جذب نقدینگی با خروج ۱۴۰میلیارد‌تومانی پول حقیقی‌های بازار همراه شد. ارزش معاملات خرد بورس نیز در روز مذکور رقمی بیش از سه‌هزار میلیارد‌تومان را به‌ثبت رساند.
جدال صنایع
در نگاهی دقیق‌تر در جریان روند پررونق بازار سرمایه طی معاملات هفته اخیر، گروه «خودرو و ساخت قطعات» بیش از ۱۳۵میلیارد‌تومان و صنعت «چندرشته‌ای صنعتی» با خروج پول حدود ۸۱میلیارد‌تومانی بیشترین خروج سرمایه حقیقی را در میان صنایع داشتند، ضمن اینکه گروه «کانه‌های فلزی» با ورود سرمایه حقیقی همراه شد و با جذب نقدینگی بیش از ۹۶میلیارد‌تومانی در صدرجدول ورود نقدینگی صنایع قرار گرفت، پس از آن گروه «فلزات اساسی» با ورود بیش از ۸۱میلیارد‌تومانی سرمایه سهامداران خرد، بیشترین ورود پول حقیقی را به‌ثبت رساند.
به تفکیک نمادهای معاملاتی نیز طی دادوستدهای هفته گذشته بازار سرمایه «فارس» با خروج پول بیش از ۱۷میلیارد‌تومان در صدر خروج نقدینگی بورس هفته اخیر قرار گرفت، پس از آن، «فملی» با خروج بیش از ۱۶میلیارد‌تومانی در رده دوم خروج نقدینگی از نمادهای معامله‌شده بورس تهران قرار گرفت و در‌مرتبه بعدی جدول نیز «فولاد» با خروج حدود ۱۴میلیارد‌تومانی بیشترین خروج سرمایه در هفته گذشته را به‌نام خود به‌ثبت رساند. این در حالی است که نمادهای «غنوش» و «اخابر» به ترتیب با ورود پول حدود ۱۸میلیارد‌تومان و حدود ۹میلیارد‌تومان همراه شدند و در صدرجدول جذب سرمایه حقیقیها در هفته گذشته قرارگرفتند.
اغلب رویدادهای بازار سرمایه کشور نشات‌گرفته از وضعیت سایر بازارهای رقیب و موازی است. در بازارهایی همانند ارز، خودرو، ملک و غیره اتفاق‌هایی افتاده که زمینه افزایش قیمت در بازار سهام را فراهم کرده‌است؛ در واقع بازارهای مالی با یکدیگر یک رابطه نسبتا مستقیمی دارند و به هیچ‌عنوان یک بازار نمی‌تواند نسبت به سایر بازارها از وضعیت خیلی متفاوتی برخوردار باشد. در این میان میتوان ابراز کرد که بازارهای مالی نسبت به یکدیگر؛ در واقع بازه‌های زمانی متفاوتی را تجربه می‌کنند.
بورس تهران نیز تحت‌تاثیر سایر بازارهای مالی کشور چند روزی می‌شود که در مسیری روبه‌رشد گام برمی‌دارد؛ هرچند ارزنده‌بودن و سطوح پایین قیمت‌ها در عموم بازار هم مزید بر علت شده تا بازار سهام بتواند شرایط مطلوبی را تجربه کند. طی هفته‌ای که در بورس اوراق‌بهادار تهران سپری شد شاخص‌های سهامی تقریبا با رشد همراه بودند و حجم معاملات هم در جای خود روند مساعدی را تجربه کرد. در شرایط فعلی امید می‌رود که طی هفته‌جاری در صورتی‌که شرایط مساعد در سایر بازارهای موازی نیز پایدار باشد یا حداقل این بازارها در مسیری نزولی قرار نگیرند، به احتمال قوی رونق در بازار سرمایه ادامه‌دار باشد. بنا بر اصلی اقتصادی در بازارهای متفاوت زمانی‌که شرایط رونقی می‌شود، سرمایه‌گذارانی جدید نیز اقدام به ورود خواهند کرد و به‌نظر می‌رسد بازارهای مالی کشور هم از این اصل مستثنی نیست. انتظار می‌رود این قشر از معامله‌گران نیز به بازار سرمایه وارد شوند و منجر به تداوم شرایط رونقی در بورس شوند. آن‌طور که به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌تواند بر معاملات بازار سهام اثرگذار باشد به موضوعات روانی بازمی‌گردد. وضعیت فعلی سایر بازارها؛ در واقع موضوعی است که باعث‌شده بازار سرمایه به بهانه آنها روندی صعودی را تجربه کند، در صورتی‌که سایر بازارهای مالی نظیر ارز، خودرو، ملک و غیره پا در مسیر نزول بگذارند، به‌تبع آن بازار سرمایه نیز ممکن است دچار مشکل شود، در مقابل اگر این قبیل از بازارهای موازی نزولی نشوند یا حداقل با تثبیت وضعیت فعلی به مسیر خود ادامه دهند، به‌نظر می‌رسد که بازار سرمایه کشور قابلیت حفظ رونق ایجاده شده را داشته باشد. فارغ از این موارد باید به این مهم پرداخت که بازار سرمایه با ۲مدل می‌تواند رشد پیدا کند. نخست بالا‌رفتن سطح تولیدات، بهره‌وری و بهبود وضعیت بنیادی که می‌تواند یکی از دلایل و منشأ‌های رشد بازار سرمایه درنظر گرفته شود. افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در پی چنین رویدادی یقینا مطلوب ارزیابی می‌شود. در مدل دیگری که عمدتا بازار سرمایه بنا بر چنین دلیلی رشد می‌کند، به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در تمامی بازارهای دیگر مرتبط می‌شود. این مدل از رشد ارتباط چندانی با وضعیت بنیادی شرکت‌ها و بهبود شرایط نخواهد داشت. به‌عنوان مثال همانند یک زمینی که با رشد قیمت همراه می‌شود، در شرایطی که قیمت زمین ۲برابر می‌شود؛ در واقع میزان و متراژ زمین تغییری نخواهد داشت یا انشعابات و اتفاقات بنیادی برای زمین روی نداده است. به‌عبارتی بدون هیچ‌گونه تغییری در شرایط قبلی، به‌یک‌باره قیمت زمین یا آپارتمان ۲برابر شده‌است. در اغلب مواقع رشد در بازار سرمایه از چنین جنسی است. در این نوع از رشد توجهی به وضعیت بودجه و غیره وجود ندارد، زیرا این موارد سرمایهگذار را برای ارزیابی وضعیت بنیادی، سطح تولید، افزایش بهره‌وری و غیره (اینکه با ارتقا همراه می‌شود یا خیر) راهنمایی می‌کند. حال بازار سهام قابلیت دریافت روند مثبت را دارد اما به دلیل اینکه عوامل مختلفی در سطح بازار تاثیرگذارند، شاید چندین ماهی می‌شود که بسیاری از فعالان بازار سرمایه به‌هر بهانه‌ای در انتظار شروع روندی مثبت در این بخش هستند. با توجه به اینکه سرمایهگذاران ثبات در مقابل سایر بازارها و حتی در اغلب مواقع نزولی‌بودن در مقابل سایر بازارها را تجربه کرده‌اند، حال مستحق رشد (با درنظر گرفتن دلیلی همچون بالا رفتن سطح عمومی قیمت‌ها) هستند. اینکه بهانه رشد چیست یا چگونه خواهد بود؛ به عوامل بسیاری بازمی‌گردد که حتی در اغلب مواقع قابل‌شناسایی هم نیست، اما در کل، بازار سهام قابلیت و شرایط یک رشد پایدار و منطقی را تا هم‌سطح‌شدن نسبت به سایر بازارهای مالی دارد. آن‌طور که از جریان معاملات در بورس تهران پیداست اگر بازار سهام قصدی مبنی‌بر رسیدن به سطح سایر بازارهای مالی داشته باشد، یقینا پتانسیل عبور از اعداد و ارقامی در محدوده ۶/ ۱میلیون‌واحدی نیز وجود خواهد داشت. هرچند نمیتوان زمانی برای این مهم تعریف کرد اما میتوان بر این امر تاکید داشت که شاخص‌های سهام مستعد رشد هستند. با توجه به اینکه بازارهای مالی اعم از سکه، دلار، بورس و غیره در بازه زمانی معقولی با یکدیگر هم‌سطح خواهند شد و متقارن بودن بازارها نمی‌تواند به‌صورت بلندمدت تداوم داشته باشد، بنابراین هر بازاری که عقب‌مانده باشد همانند بورس، نسبت به سایر بازارهای مالی مستعد‌تر برای افزایش است. در چنین شرایطی سرمایهگذاران نیز باید به سمت بازاری حرکت کنند که از رشد عمومی جامانده‌اند. امروز این بازار یقینا بورس است. به اعتقاد بنده بازار سرمایه تا پایان سال۱۴۰۱ هم‌سطح سایر بازارها خواهد شد، در صورتی‌که بازارهای مالی در روندی ریزشی قرار گیرند، به‌تبع آن بازار سرمایه می‌تواند به‌صورت محدود‌تر رشد کند. اگر سطح بازارهای مالی افزایشی یا ثابت در سطوح فعلی باقی‌بماند، بازار سرمایه نیز می‌تواند رشدی معقول را تا پایان سال داشته باشد. به‌نظر می‌رسد به دلیل اینکه بازار سهام نسبت به سایرین به لحاظ کسب بازدهی عقب‌تر بوده، بنابراین می‌تواند رشد مطلوب‌تری را تجربه کند.
در شرایط فعلی مشاهده می‌شود که در بازاری همچون سکه حباب ایجاد شده‌است. با فرض مثال در صورتی‌که شخصی اجازه ضرب سکه را داشته باشد با تبدیل‌شدن طلا به سکه یقینا نفعی از حبابی که در این‌خصوص (بین طلا و سکه) وجود دارد، خواهد برد. تجربه نشان داده‌است که در بازار سهام معامله‌گران شاهد روزهایی بودند که بازار سرمایه بعضا رشد قیمتی بیشتر از حد معمول را داشته است. در شرایط فعلی پیش‌بینی می‌شود که بازار سرمایه از قابلیت رشد برخوردار است، هرچند می‌تواند در بازه‌ای از زمان این رشد پر‌شتاب‌تر نیز دنبال شود.
بر اساس گزارش ارائه شده از سوی بانک مرکزی اروپا، این نهاد در روز چهارشنبه ۱۴ دسامبر، نرخ سیاستی را با افزایش ۵/ ۰ واحد درصدی به ۵/ ۲ درصد در ماه دسامبر رساند و سبب شد سیاستگذاران بالاترین نرخ بهره را از سال ۲۰۰۸ مشاهده کنند. طبق بررسی‌های به عمل آمده پس از گزارش ارائه شده از سوی اداره آمار اروپا در خصوص شیب نزولی تورم در برخی از مناطق حوزه یورو از جمله بریتانیا و آلمان در روز سه‌شنبه ۱۳ دسامبر، این پیام را به سیاستگذاران ابلاغ کرد که سیاست‌های پولی از جمله افزایش نرخ بهره، تاثیر بسزایی در تقویت ارز و کاهش تورم در بلندمدت خواهد داشت. به دنبال اتخاذ سیاست بانک مرکزی اروپا باید به گزارشی از «دنیای اقتصاد» در دو هفته اخیر اشاره کرد.
طبق این گزارش «لاگارد»، رئیس این نهاد در سخنرانی خود اعلام کرد: عقل متعارف می‌گوید ما هیچ سیاستی برای هدف‌گذاری نرخ ارز (برای مهار تورم) نخواهیم داشت، اگرچه نوسانات ارزی باید رصد شود و در خصوص افزایش نرخ بهره در ماه دسامبر نیز افزود که تورم همچنان به افزایش خود ادامه خواهد داد و شتاب تورم به پایان نرسیده است. بنابراین میتوان دست به کار شدن مقامات پولی این منطقه در به کار‌گیری سلاح ضد تورمی را به قاطعیت لاگارد در جلوگیری از شتاب افزایش هزینه‌ها نسبت داد. علاوه بر اتخاذ سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی اروپا، فدرال رزرو نیز بار دیگر با تداوم سیاست‌های پولی خود، نرخ بهره را با افزایش 5/ 0 واحد درصدی به 5/ 4 درصد رساند. اگرچه جرمی پاول عملکرد یک ساله خود را در گردهمایی جکسون هول خاطرنشان کرد، اما بلافاصله با اتخاذ سیاست‌های پولی بازارهای جهانی با نوسانات بسیاری همراه شدند. از این‌رو شاخص دلار جهانی با افزایش نرخ بهره تقویت شد و واکنش مثبت خود را با حمایت از کانال 104 واحدی اعلام کرد. لازم به ذکر است که با قوت گرفتن شاخص ارز آمریکایی، الاکلنگ شاخص دلار و طلا بار دیگر به نفع دلار جهانی به حرکت در‌آمد. بر این اساس طلا مقاومت خود را در کانال 1800 دلاری از دست داد و در ساعت 15 به وقت تهران قیمت 1780 دلار را به ثبت رساند.
سقف 14 ساله نرخ بهره اروپا
با اثر‌گذاری سیاست‌های انقباضی بر روند تورمی مناطق یورو، بانک مرکزی این منطقه در نشست خود در چهارشنبه 15 دسامبر به افزایش دوباره نرخ بهره پناه آورد؛ زیرا با انتشار گزارشی از سوی اداره آمار اروپا مبنی بر روند نزولی تورم در آلمان و بریتانیا، لاگارد و همچنین سیاستگذاران این منطقه نسبت به توقف شتاب تورم و همچنین اثر سلاح ضد تورمی (نرخ بهره) بر کاهش سرعت آن، آگاه شدند؛ زیرا این مقام پولی در سخنرانی خود در هفته‌های اخیر افزود اقدامات خود برای مهار تورم را زمانی آغاز خواهد کرد که از اوج‌گیری تورم در مناطق خاطر‌جمع شده باشد و گویا مسیر نزولی تورم در مناطق مذکور به ویژه مهم‌ترین کشور صنعتی قاره سبز (آلمان) اطمینان کافی برای اتخاذ سیاست‌های پولی جدید را حاصل کرده است. عاقبت اطمینان لاگارد به رخدادهای مذکور را میتوان در افزایش 5/ 0 واحد درصدی نرخ بهره سیاستی و رساندن آن به بالاترین سطح 14 سال اخیر مشاهده کرد. ردپای صعود نرخ بهره را در تقویت ارز اروپا نیز میتوان مشاهده کرد.
بازگشت نرخ بهره آمریکا به قله 13 ساله
پس از اعمال سیاست‌های ضد تورمی بانک مرکزی اروپا، فدرال رزرو نیز با افزایش 5/ 0 واحد درصدی نرخ بهره در صحنه ظاهر شد. گرچه این نهاد عملکرد یک‌ساله خود را پیش‌تر در جلسه جکسون هول مبنی بر رسیدن نرخ بهره به 75/ 4 درصد تا اوایل 2023 اعلام کرده بود، اما با گزارش از سوی اداره آمار کار این منطقه مبنی بر روند نزولی تورم کل و هسته با نرخ 1/ 7 و 6 درصدی اصلاح کرد و اقدامات خود را مبنی بر صعود نرخ بهره تا 1/ 5 درصد بنا کرد. همچنین سیاستگذاران این نهاد اظهار کردند که تورم کاهشی ایالات‌متحده را مدیون اثرات نرخ بهره بر اقتصاد این کشور هستند و چشم‌انداز خود را در خصوص تورم این‌گونه بیان کردند که با توجه به اقدامات موثر فدرال رزرو، تورم در سال 2023 به 6 درصد، در سال 2024 به 3 درصد و در سال 2025 به هدف‌گذاری خود مبنی بر تورم 2 درصدی خواهند رسید. در این میان باید به مهم‌ترین و نخستین گام اثر افزایش نرخ بهره، تقویت شاخص دلارجهانی اشاره کرد.
اثر نرخ بهره بر بازارهای جهانی
وضعیت بازارهای جهانی از قربانی شدن بازار طلا و بیت‌کوین در پی تقویت شاخص دلار در روزهای اخیر حکایت دارد. در پی افزایش نرخ بهره و اثر مستقیم آن بر رشد شاخص ارز آمریکا، طلا مقاومت خود را در کانال 1800 دلاری شکست و در ساعت 15 به وقت تهران با قیمت 1780دلار در بازار معامله می‌شد. همچنین بازاررمزارزها نیز در واکنش به تقویت دلار جهانی، در مسیر نزولی قرار گرفتند. از این رو بیت‌کوین با از دست دادن حمایت کانال 17 هزار دلاری، قیمت 16 هزار و 900 دلار را در ساعت مذکور به ثبت رساند. همچنین اتریوم نیز به عنوان دومین ارز دیجیتال مهم در سطح جهان به کف کانال 1200 دلار سقوط کرد. اما اثرات نرخ بهره فقط به ریزش بازارهای جهانی ختم نشد، زیرا با افزایش همزمان نرخ بهره توسط اروپا و آمریکا و تقویت ارزهای مناطق مذکور، مسابقه ارزی این دو منطقه آغاز شد.
دوئل دلار و یورو
گزارش‌ها حاکی از آن است که با اتخاذ همزمان سیاست‌های پولی، دوئل دلار و یورو آغاز شد. بر این اساس بلافاصله با اعمال سیاست‌های انقباضی هر یورو در مقابل دلار با 07/ 1 واحد معامله می‌شود که بالاترین سطح را در 8 ماه اخیر ثبت کرد. اما سوال این است که چرا با افزایش 5/ 0 واحد درصدی بانک‌های مرکزی به صورت همزمان، دلار به اندازه یورو تقویت نشد؟ در پاسخ به این سوال باید به این موضوع اشاره کرد که شاخص دلار در پی کاهش سرعت نرخ بهره، واکنش منفی خود را با سقوط به کانال 103 واحدی اعلام کرد و گرچه فدرال رزرو نرخ بهره را در روزهای اخیر افزایش داده است، اما بازگشت این ارز آمریکایی به کانال سابق خود به مدت زمان بیشتری احتیاج دارد. اما سیگنال‌های موجود در بازارها این آگاهی را میدهد که شاخص دلار در روزهای اخیر تا کانال 107 واحدی صعود خواهد کرد، اما در خصوص برنده شدن دلار جهانی در جنگ قدرت ارزی با یورو هنوز هم تردید‌هایی وجود دارد که در روزهای آتی رمز‌گشایی خواهد شد.
در روزهای پایانی هفته گذشته و پس از تایید سفر نمایندگان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، موج جدیدی از انتظارات مثبت در بازار به وجود آمد که سبب کاهش ۲پله‌ای قیمت سکه طلا در روز پنجشنبه ۲۴آذر ماه شد. پس از نوسانات افزایشی چشمگیر نرخ سکه طلا در روزهای هفته گذشته و عدم وجود سقف مقاومت جدی در برابر این روند افزایشی انتظار می‌رفت که قیمت سکه مجددا تغییر کانال داده و در بازه قیمتی ۱۹ میلیون تومانی معامله شود، اما در معاملات روز پنجشنبه ۲۴آذر ماه دمای معاملات سکه کاهش یافت و قیمت هر قطعه سکه طلا ضرب امامی با ۲۵۰هزار تومان کاهش نسبت به نرخ روز چهارشنبه به رقم ۱۸ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسید. اما معاملات بازار ارز در روز پنجشنبه برخلاف بازار سکه افزایشی بود. نرخ هر برگ اسکناس دلار بازار متشکل در پایان معاملات روز پنجشنبه با ۱۶۹ تومان افزایش نسبت به نرخ روز چهارشنبه در کانال ۳۶ هزار تومانی پیشروی کرد و به رقم ۳۶ هزار و ۴۰۹ تومان رسید.
اصلاح نرخ‌ها در بازار سکه
در هفته‌ای که گذشت نرخ سکه طلا در بازار تهران نوسانات افزایشی قابل توجهی را از خود به نمایش گذاشت. بر اساس فرمول محاسبه نرخ سکه طلا در ایران، مشاهده می‌شود که قیمت این فلز زرد برابر است با حاصل‌ضرب نرخ دلار در معاملات بازار آزاد در نرخ جهانی اونس طلا و ضریب تبدیل اونس به گرم سکه. در روزهای اخیر نیز با افزایش نرخ شاخص‌های مذکور قیمت سکه افزایش یافته است. با این حال در روزهای پایانی هفته قیمت تمامی قطعات سکه طلا در بازار تهران کاهشی بود. در همین راستا هر قطعه سکه ضرب امامی در روز پنجشنبه ۲۵۰ هزار تومان و هر قطعه نیم و ربع سکه نیز به ترتیب ۲۰۰ و ۱۵۰ هزار تومان نسبت به نرخ روز چهارشنبه کاهش یافتند. کارشناسان بر این باورند که انتشار خبر سفر نمایندگان آژانس انرژی اتمی به تهران توانسته انتظارات مثبتی در میان معامله‌گران به وجود آورده و بازار را از شرایط فشار خرید خارج کند. با این حال برخی دیگر از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که روند کاهشی نرخ‌ها در بازار روز پنجشنبه در راستای عمل اصلاح نرخ روند افزایشی بوده است. همچنین این افراد چشم‌انداز بازار سکه در هفته آینده را همراه با نوسانات افزایشی خواندند.
رشد مجدد دلار بازار متشکل
نرخ دلار در معاملات بازار متشکل روز پنجشنبه افزایشی بود. هر برگ از این اسکناس آمریکایی در واپسین معاملات روز پنجشنبه با حدود ۱۶۹ تومان افزایش نسبت به نرخ روز چهارشنبه در رقم ۳۶ هزار و ۴۰۹ تومان به فعالیت خود پایان داد. این در حالی است که بر اساس مشاهدات به عمل آمده از معاملات هفته‌های اخیر بازار متشکل مشاهده می‌شود که نرخ دلار پیشروی چشمگیری داشته و حدود ۲ کانال افزایش یافته است. به عقیده تحلیلگران، بازار‌ساز با هدف کاهش شکاف قیمتی میان نرخ‌های رسمی و غیر‌رسمی بازار و در نتیجه آن کاهش دلال‌بازی در بازار ارز اقدام به افزایش نرخ دلار متشکل کرده است.
بانک توسعه آسیایی پیش‌بینی تولید ناخالص داخلی «آسیای در حال توسعه» را کاهش داد. به گزارش بیزینس، بانک توسعه آسیایی (ADB) پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی خود را از ۳/ ۴ درصد به ۲/ ۴ درصد در سال جاری در منطقه آسیای در حال توسعه به دلیل اقدامات قوی چین برای کووید-۱۹، جنگ روسیه و اوکراین و کاهش رشد جهانی کاهش داده است. این بانک همچنین پیش‌بینی خود را برای سال آینده در همین منطقه از ۹/ ۴ درصد به ۶/ ۴ درصد کاهش داده است. بانک توسعه آسیایی همچنین انتظارات تورمی خود را برای این منطقه از ۵/ ۴ درصد به ۴/ ۴ درصد در سال جاری کاهش داد، اما آن را از چهار درصد به ۲/ ۴ درصد برای سال ۲۰۲۳ افزایش داد. این بانک خاطرنشان کرد: «سخت‌تر شدن سیاست‌های پولی توسط بانک‌های مرکزی در سطح جهان و منطقه، جنگ طولانی روسیه و اوکراین و قرنطینه‌های مکرر در جمهوری خلق چین (PRC) روند بهبود آسیا از همه‌گیری کووید-۱۹ را کند می‌کند.» این سازمان افزود: «محدودیت‌های تحت رویکرد کووید صفر»، همراه با مشکل بازار املاک، منجر به کاهش رتبه دیگری از چشم‌انداز رشد چین شده است.
عزم راسخ بانک‌های مرکزی برای کنترل تورم و ناامیدی از رونق اقتصادی در سال ۲۰۲۳ میلادی عملا باعث شد بازار نفت در روز جمعه به عنوان آخرین روز معاملاتی هفته روند کاهشی داشته باشد. به گزارش رویترز، هر بشکه نفت خام آمریکا با ۸۷/ ۱دلار افت، ۵/ ۲درصد سقوط کرد و ۲۵/ ۷۴ دلار فروخته شد. نفت برنت اروپایی هم ۲/ ۲درصد یا ۸۰/ ۱دلار کاهش بها داشت و دوباره در کانال ۷۰دلار قرار گرفت.
نوسان شدید بازار نفت به سبب چشم‌انداز رکودی
هر بشکه نفت شاخص برنت ۴۱/ ۷۹دلار در بازار جهانی معامله شد. باوجود رشد هفتگی متوسط ۵درصدی که بازار تجربه کرد، سقوط متوسط ۲درصدی این دو شاخص معیار بازار نفت، یعنی برنت و WTI تحت تاثیر سیاست‌های سخت‌گیرانه فدرال رزرو آمریکا و بانک‌های مرکزی اروپایی رخ داد. یکی از تحلیلگران موسسه تحقیقاتی ای‌ان‌زد (ANZ) در یادداشتی بر تاثیر سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی بر صنعت تاکید کرده و نوشته: «چشم‌انداز تهدیدهای بیشتر توسط سیاستمداران در سال آینده نیز بر سیاست‌های بازار و صنعت تاثیر گذاشته است.» با وجود اینکه جنگ اوکراین و روسیه نسبت به روزهای ابتدایی آرام‌تر شده اما ناظران چشم‌انداز صلح را دور از نظر می‌بینند.
فدرال رزرو آمریکا اعلام کرده قصد دارد در سال آینده «سیاست تقویت توان دلار» را دنبال کند. بانک مرکزی انگلیس و بانک مرکزی اتحادیه اروپا هم روز پنجشنبه اعلام کردند سیاست‌های مبارزه با تورم را در سال آینده پیگیری خواهند کرد. پس از نشت خط لوله کی‌استون که روزانه نزدیک به ۸۰۰هزار بشکه نفت خام را از هاب آلبرتای کانادا و مرزهای شمالی ایالات متحده به سواحل خلیج مکزیک حمل می‌کند، عملا عرضه به آمریکا در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته زیرا شرکت کانادایی تی‌سی انرژی هنوز جدول زمانبندی عرضه نفت از این خط لوله را اعلام نکرده است. این در حالی است که اوپک قصد دارد سیاست کاهش تولید روزانه ۲میلیون‌بشکه‌ای را تا پایان سال ۲۰۲۳ ادامه دهد.
البته معامله‌گران بازار به چین چشم دوخته‌اند. به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، خروج از شرایط قرنطینه‌ای و افزایش فعالیت‌های اقتصادی این کشور به عنوان دومین واردکننده نفت جهان، تقاضای نفت در سال آینده میلادی را ۷/ ۱میلیون بشکه افزایش خواهد یافت. کمیته تحقیقاتی جی‌پی مورگان پیش‌بینی کرده ایالات متحده آمریکا در اولین سه‌ماهه ۲۰۲۳ شروع به پر کردن ذخایر استراتژیک می‌کند: «براساس پیش‌بینی ما، پر کردن ذخایر استراتژیک در سه‌ماهه ابتدایی ۲۰۲۳، با خرید اولیه ۶۰میلیون‌بشکه‌ای آغاز خواهد شد.» اما بازار نفت همچنان درگیر نگرانی‌های خود است؛ از جمله روند کند بازیابی اقتصاد چین به دلیل بالا رفتن آمار شیوع و همچنان مازاد عرضه در بازار غربی کانال سوئز.
معاملات خودرو در بورس‌کالا وارد فراز و فرودهای واقعی شده و از گفت و شنودهای رسانه‌ای و عملکرد طرف‌های عرضه و تقاضا فاصله گرفته است تا شاهد برداشته‌شدن اولین گام‌ها برای وارد شدن به بازار مدون و متشکل باشیم. در این شرایط و برای رسیدن به بلوغ معاملات، نوسان عرضه و تقاضا و تایید و ابطال معاملات از جمله واقعیت‌هایی هستند که نمیتوان از کنار آنها به‌سادگی عبور کرد و لازمه هموار شدن مسیر معاملات به شمار می‌روند.
فراز و فرود خودرو در تالار نقره‌‌‌ای
شرایط موجود نشان میدهد که معاملات خودرو در بورس‌کالا در حال نزدیک‌شدن به بلوغ است که باید این رخدادها را خوش‌یمن ارزیابی کرد؛ زیرا همچون صنایع مشابه، خوش‌بینی به موفقیت‌های این بازار از مسیر رشد صنعتی آن جدی‌تر از قبل ارزیابی می‌شود.بالاخره ابطال معاملات بورس‌کالا به خودرویی‌ها نیز رسید. در ادامه عرضه خودرو‌‌‌ها در بورس‌کالا، چهارشنبه هفته گذشته تالار نقره‌‌‌ای میزبان عرضه ۱۰۶دستگاه دیگنیتی پرستیژ و ۲هزار دستگاه تارا بود. عرضه برای خودروی تارا همچون روال سابق صورت گرفت و ۲هزار دستگاه از این خودرو با میانگین قیمتی ۳۹۲میلیون تا ۵۱۸میلیون تومان و حداکثر رقابت قیمتی ۳۸درصدی به فروش رفت.
اما اتفاق متفاوتی برای دیگنیتی رخ داد. در اولین نوبت با عرضه ۲۶دستگاه پرستیژ سفید دیگینیتی (تریم مشکی) به قیمت پایه ۵/ ۹۹۶میلیون تومان و ثبت تقاضای ۳۸۲دستگاه، این محصول با میانگین قیمتی یک‌میلیارد و ۷۵۲میلیون تومان و رقابت ۸/ ۷۵درصدی معامله شد و در نهایت طی چهار دوره عرضه، رقابت قیمتی با طی روند صعودی به حدود ۱۱۵درصد رسید. در مجموع ۱۰۶دستگاه خودروی دیگنیتی پرستیژ در این بستر عرضه شد که برای آن تقاضایی معادل ۲هزار و ۴۰مورد به ثبت رسید. طبیعی است که با این حجم برتری تقاضا نسبت به عرضه شاهد رقابت‌‌‌های قیمتی سنگین برای این کالا باشیم.
چرا معاملات ابطال شد؟
به‌طور سنتی سیاست بورس‌کالا در مورد معاملاتی که با عدم‌توازن شدید بین عرضه و تقاضا انجام می‌شود، لغو آن معاملات است. خودرو نیز از این قاعده مستثنی نیست و برای اولین بار در طول سه‌ماه خرید و فروش خودرو در این بستر، معاملات خودرو ابطال شد. کمیته بورس‌کالا عصر چهارشنبه از عدم‌تایید معاملات دیگنیتی پرستیژ خبر داد و اعلام کرد، ۱۰۶دستگاه دیگنیتی پرستیژ عرضه‌شده با رقابت متوسط ۹۱درصدی همراه بود و خریداران این خودرو را ۹۱درصد بالاتر از قیمت پایه معامله کردند. در مجموع با احتساب هزینه‌‌‌های خرید خودرو از بورس‌کالا شامل ۱۳درصد مالیات ارزش‌افزوده، کامزد ارکان بورس و هزینه نگهداری دوماهه پول، میتوان گفت اگر این معاملات صورت می‌گرفت خریدار باید بیش از ۲میلیارد برای خرید هر دستگاه از این خودرو هزینه میکرد.
خودروی دیگنیتی پرستیژ تاکنون در بازار آزاد عرضه نشده و قیمت واقعی آن برای اولین بار در بورس‌کالا کشف شد. البته بهای نسخه قبلی این خودرو یعنی دیگنیتی پرایم در بازار آزاد معادل با یک‌میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان است. برخی کارشناسان معتقدند که این کشف قیمت غیرواقعی بوده و دلیل آن نبود قیمت معادل در بازار آزاد است. تاکنون تمام خودروهای عرضه‌شده در بورس‌کالا، دارای سابقه معاملاتی گسترده در بازار آزاد بودند و متقاضیان با دید بهتری وارد این بازار شده و اقدام به معامله می‌کردند، در حالی که برای دیگنیتی پرستیژ بازاری موازی برای مقایسه خریداران وجود نداشت.
همچنین عرضه بسیار محدود این خودرو در بورس‌کالا که حدود ۱۰۰دستگاه بود با میزان تقاضا همخوانی نداشت. در حالی که این حجم از رقابت قیمتی تاکنون برای سایر خودروهای عرضه‌شده در بورس‌کالا رخ نداده است و میانگین قیمت معامله‌شده این خودرو‌‌‌ها در بورس‌کالا تا پیش از معامله دیگنیتی پرستیژ کمتر از قیمت معادل آن در بازار آزاد بوده است. البته نمیتوان این بازار و نحوه کشف قیمت را براساس کارکرد تعادلی بازار دانست. هر معامله‌‌‌ای در صورتی از قوانین بازار رقابتی تبعیت می‌کند که اولا نحوه تعیین آن از طریق سازوکار کشف قیمت در بازار آزاد باشد؛ ثانیا بر میزان عرضه و تقاضای آن نظارتی وجود نداشته باشد. درست است که فروش خودرو در بورس‌کالا از سقف قیمتی تعیین‌شده از سوی دولت برای صنعت خودرو تبعیت نمی‌‌‌کند؛ اما میزان عرضه آن هنوز بدون نظارت کامل نیست؛ چراکه خودرو‌ساز تنها می‌تواند حدود ۳۰درصد از محصولات خود را در این بستر عرضه کند و تا زمانی که میزان عرضه با حجم تقاضا همخوانی نداشته باشد نمیتوان به کشف قیمت حقیقی یک کالا نزدیک شد.
آیا عرضهها افزایش می‌‌‌یابند؟
هدف از عرضه خودرو در بورس‌کالا رسیدن به قیمت واقعی خودرو و کاهش التهاباتی است که طی چند سال اخیر در این صنعت مشاهده شده است. در واقع تا زمانی که عرضهها به صورت مداوم و با حجمی به میزان تقاضای بازار نباشند، نمیتوان به این هدف رسید. بررسی معاملات در بورس‌کالا نشان‌دهنده رشد چشمگیر عرضهها نیست؛ اما خبرها حاکی از آن است که مسوولان این بستر بهدنبال تحقق این هدف در ماه‌های پیشرو هستند. عباس یعقوبی، مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران به‌تازگی و در گفت‌‌‌وگو با «کالاخبر» اظهار کرد، با توجه به استقبال مصرف‌کنندگان از خرید خودرو در بورس‌کالا و لزوم اطلاع آنها از روند منظم عرضهها، این هفته برنامه عرضه هفتگی و پرحجم خودروسازان در بورس‌کالا اعلام می‌شود.
طی دوهفته گذشته شاهد رشد قابل‌توجه عرضه خودرو در بورس‌کالا بودیم که این افزایش باید با اعلام برنامه منظم و مستمر خودروسازان همراه شود تا شاهد شتابزدگی خریداران برای خرید نباشیم. از این رو هفته آینده برنامه عرضه از سوی خودروسازان اعلام می‌شود. وی تاکید کرد: ارائه جدول هفتگی عرضه خودرو در بورس‌کالا موجب اطمینان خاطر مصرف‌کنندگان خودرو نسبت به عرضه‌های منظم می‌شود و طبیعتا رشد عرضهها نیز در کشف بهتر قیمت‌ها اثرگذار خواهد بود.
دانش سرمایه ارکا برای همراهان خود اخبار های بازار سرمایه را به صورت رایگان ارائه میدهد. مطالب بیشتر
بدون دیدگاه