رشد ۴۵هزارواحدی شاخصکل درچهارمین روز معاملاتی هفته در حالی سهامداران را غافلگیر کرد که «دنیایاقتصاد» درگزارش روز شنبه خود به صراحت به این موضوع اشاره کرده و ازدسترفتن ابرکانال۴/ ۱میلیون واحد را مقطعی دانسته بود. بازارسهام در هفتهجاری بهطور غیرمنتظرهای در مدار تغییر و تحول قرار گرفت و دیروز با گرمای معاملاتی همراه بود؛ به گونهای که رشد ۲/ ۳درصدی شاخص نتیجه فراز و فرودهای اخیر است. گروهها و نمادهای مختلف در روزهای گذشته وضعیت متفاوتی را پشتسر گذاشتهاند.
دومینوی رقابت در بورس
در این میان یکی از گروههای پرمخاطب و در عینحال پرحاشیه «گروه خودرو» و تحولات پیرامون نمادهای آن بودهاست. گروه مذکور نیز که بهتازگی با ورود برخی از محصولات آن به بورسکالا با شکست غلبه رانتخواران روبهرو بوده، شرایط پیچیدهتری را نسبت به رقبای خود در بازار سهام پشتسر گذاشته است. معاملهگران در روزهای قبل با یک اتفاق عجیب مواجه شدند. بررسیها حاکی از آن است که قیمت خودروهای معاملهشده در بورسکالا نسبت به معاملات بازار آزاد در سطح نزدیکی روبهرو شدهاست؛ این در حالی است که بهنظر میرسید با ورود محصولات یادشده به بورسکالا قیمتها در این بخش از بازار آزاد کمتر و از قیمت کارخانه بیشتر باشد، با اینحال بررسی
دادوستدهای این صنعت نشان میدهد طی روزهای گذشته عکس این موضوع رخداده است که در ادامه میتواند خبری مسرتبخش، هم برای سهامداران و هم شرکتها و محصولاتی که هنوز وارد بورس نشدهاند، باشد. عدهای از کارشناسان اقتصادی با اشاره به اینکه وجود رانت کار مصرفکننده را سخت میکند، بر این باورند که تداوم این روند میتواند از روند زیاندهی خودروسازان بزرگ کشور بکاهد. علاوهبر آن عرضه خودرو در بورسکالا تا حدود زیادی جلوی رونق واسطهگری در این بازار را سد خواهد کرد. به این ترتیب با شفافسازی معاملات محصولات خودرویی، سیاست قیمت بینابین درمحدوده حاشیه بازار و قیمت دستوری تعیینشده کاهش مییابد. این روند در بلندمدت منجر به خروج خودروسازان از چرخه زیاندهی خواهد شد. در اواسط تابستان نیز برآورد خودروسازان از یک زیان بزرگ در نیمه دوم سال خبر میداد.
خودروسازان بزرگ کشور همواره نسبت به این موضوع که مبلغ بهای تمامشده محصولات آنها از مبلغ فروش جلو میزند، ابراز عجز میکنند با این حال و با توجه به جمعشدن بساط سیستم قرعهکشی خودروسازان و ورود گروهی از خودروها به بورسکالا، باید دید بورسکالا بهعنوان میزبان این گروه قلدر تا چه میزان میتواند رضایت مهمان خود را جلب کند.
چرخش سهامداران خرد؟
در روزها و هفتههای آینده رفتار بازیگران خرد تحتتاثیر این مهم دیدنی خواهد بود و ممکن است با تغییراتی متفاوت نسبت به قبل روبهرو شود. در همین رابطه فرهاد جوانمردی، کارشناس بازارسرمایه اظهارکرد: خودروسازان بارها تاکید کردهاند که درگیر زیان انباشتهاند. گرچه قرارگرفتن در چنین باتلاقی مساله امروز و دیروز نیست و به دخالت دولت در کنترل قیمتها و دستوریشدن قیمت محصولات خودرویی بازمیگردد. براساس برآورد خودروسازان، دخالت سیاستگذار در سازوکار قیمتی آنها دخل و خرج خودروسازان را با بحران جدی مواجه کردهاست به گونهای که هزینه تولید محصولات با قیمت نهایی آن همخوانی ندارد؛ از اینرو این گروه از تولیدکنندگان با زیانی هنگفت دستوپنجه نرم میکنند. اما با ورود تدریجی خودرو به بورسکالا و افزایش قیمت خودرو در تالار نقرهای این اتفاق طبیعتا به نفع سهامداران و شرکتهای مربوطه رقم خواهد خورد.
مکانیزم فروش از طریق تالارنقرهای بهصورت مستقیم وارد چرخه تولیدکننده و افزایش سودآوری شرکتها میشود؛ این در حالی است که تا قبل از اجرای این شیوه از مکانیزم فروش، عایدی حاصل از فروش محصولات خودرویی به جیب دلالان و واسطهها میرفت. به گفته او حجم فروش کنونی محصولات خودرویی در بورسکالا در مقایسه با عرضه کالاهای دیگر در بورس بسیار ناچیز است. جوانمردی ضمن بیان اینکه واردات خودروهای جدید در هفتههای آینده تا حدود زیادی بر قیمت خودروهای داخلی اثرگذار خواهد بود، خاطرنشان کرد: با توجه به ابهاماتی که درخصوص میزان دریافت مالیات خودروهای وارداتی و قیمت فروش این دسته از خودروها وجود دارد، نمیتوان چشمانداز روشنی از وضعیت بازار خودرو ترسیم کرد.
از سوی دیگر با عنایت به اقتصادیبودن خودروهای وارداتی امکان بالاگرفتن رقابت میان خودروهای داخلی و خارجی وجود دارد. به این ترتیب در صورت کاهش فاصله قیمت خودروهای داخلی با خارجی از عطش سرمایهگذاران نسبت به معاملات خودروهای داخلی خواهد کاست. او در پاسخ به اینکه آیا رونق سهام خودروسازان میتواند منجر به رونق محصولات دیگر شود، نیز عنوان کرد: طبیعتا سبزپوشی گروه مذکور به گروههای دیگر نیز سرایت خواهد کرد اما نمیتوان بهطور قطعی و در بازه زمانی مشخص در این مورد پیشبینی خاصی کرد.
ناترازی انتفاع
در روز گذشته گروه خودرویی با خالص خرید ۸میلیاردتومانی حقیقیها همراه شد که کارشناسان این بخش دلایل متفاوتی را پیرامون این موضوع عنوان میکنند. زیاندهی خودروسازان که برای آن دلایلی همچون قیمتگذاری دستوری عنوان میکنند این صنعت را با حواشی زیادی مواجه کردهاست، اما با توجه به اینکه اغلب کارشناسان این حوزه از «نگاه دستوری» سیاستگذار در کنترل قیمتها در این بخش بهعنوان متغیر اصلی اثرگذار نام میبرند، قاعدتا با حذف این دستانداز، خودروسازان تا حد زیادی از روند زیاندهی خارج خواهند شد. اتفاقات قیمتی اخیر در گروه مذکور نیز حاکی از آن است که به چند شرط میتوان شاهد پایان زیاندهی تولیدکنندگان خودرو و حتی رسیدن آنها به مرحله سوددهی بود، اما این روند چه پیامدی بر بازارسهام دارد؟ آیا بازارمذکور به واسطه سبزپوشی خودروسازان میتواند از مهلکه نزولی قیمتها فرار کند؟ در همین رابطه یک کارشناس بازارسرمایه اظهارکرد: فارغ از متغیرهای کلان تاثیرگذار بر بازار سرمایه، برخی رخدادها میتواند بر روند کوتاهمدت بازار اثرگذار باشد.
محمد شکری افزود: طی سالیان اخیر و با اوجگرفتن اختلافات میان وزارت صمت و شرکتهای خودرویی درخصوص قیمتگذاری دستوری، سهامداران این گروهها از کسب سود موردنظر محروم بودهاند، به همیندلیل از نظر روانی حذف این مشکلات میتواند پیامد مثبتی درمیان سهامداران خرد ایجاد کند. سهامداران خودرویی بهعنوان یکی از سهامداران قدیمی در بازار نامبرده، مدتهاست که در انتظار ایجاد تغییرات و اصلاحات قیمتی هستند. هماکنون نیز بهنظر میرسد با تداوم عرضه خودروهای بیشتر در بورسکالا شاهد رونق این بازار باشیم، اما برخی دیگر از کارشناسان اقتصادی کاهش فاصله قیمت خودرو در بورسکالا نسبت به بازار آزاد را به ضرر مصرفکننده میدانند؛ این در حالی است که باید گفت اخباری که حول واردات خودرو میچرخد نقش مهمی در معاملات خودرویی دارد؛ به همین منظور شاید این تحولات مقطعی باشد.
در ماههای گذشته نیز بازار سهام چندینبار تحتتاثیر مداخله دولت در عرضه خودرو با شوکهای پیدرپی مواجه شده بود، بهطوری که این امر سبب شد تا عرضه سهام در نمادهای خودرویی، صفوف طولانی را به خود ببیند، اما تغییر این روند نیز دلیل قانعکنندهای برای ترغیب سایر صنایع برای ورود محصولات به بورسکالای ایران نخواهد بود. هرچند که شرایط عرضه محصولات در بورسکالا میتواند نفعی چندسویه برای خریدار، تولیدکننده و سهامدار داشته باشد اما اتفاق اخیری که در تالارنقرهای رخداده، ممکن است این معادله را از توازن خارج کند؛ چراکه خریدار یا بهعبارتی مصرفکننده بهدنبال قیمتی عادلانه و کمتر از فضای رانتمحور خارج از بورس است.
شرایط فعلی این مهم را برای مصرفکننده تیره و تار کردهاست. درصورتیکه شاهد تداوم فاصله قیمتی بورس و بازار آزاد باشیم احتمال اینکه مصرفکنندگان به سمت بازار غیرشفاف حرکتکنند، تقویت میشود. در این بین هرچند که از رویداد اخیر سهامداران بورسی منتفع خواهند شد، اما ادامهدارشدن این مسیر به نفع سفتهبازان و به تغییر راهبرد مصرفکننده تمام میشود.
بورس تهران روز گذشته شاهد ثبت ارقامی دور از انتظار بود. در این روز غلبه انتظارات تورمی بر چرخه عرضه و تقاضای سهام سبب شد تا شاخص کل بورس مانند قیمت دارایی در بازارهای دیگر نظیر خودرو، سکه و بازار آزاد ارز رشد قابل توجهی داشته باشد. بر این اساس طی روز معاملاتی یادشده سرمایهگذاران خرد با ثبت خالص خرید ۲۴۸میلیارد تومانی زمینه صعود نماگر اصلی بورس را فراهم کردند. همین امر سبب شد تا شاخص کل بورس در پایان معاملات روز سهشنبه با ثبت رشد ۴۵هزار واحدی به محدوده یکمیلیون و ۴۵۴هزار واحدی برسد. ارزش معاملات خرد نیز در این روز ۳۹۵۳ میلیارد تومان بود. بررسیها نشان میدهد یکی از دلایل مهم افزایش خوشبینی به آینده بازار سهام در این روز رشد، ورود قیمت دلار نیمایی به کانال ۳۰هزار تومان بوده است. این امر میتواند با توجه به باقی ماندن فاصله ۲۶درصدی میان قیمت دلار نیمایی و دلار در بازار آزاد افقی روشن را پیش روی بهای سهام دلاری قرار دهد، در عین حال که سطح قیمت اکثر سهمها از منظر بنیادی در کف قرار دارد.
4 copy
بورس تهران در ادامه سیر صعودی خود و تحتتاثیر رشد قیمت دلار در بازار آزاد و همچنین دلار نیمایی تحرکات مثبتی را در چهارمین روز از هفته بهثبت رساند، بهطوریکه نماگر اصلی بازار سهام در این روز با افزایش بیش از 45هزارواحدی تا سطح یکمیلیون و 454 هزار واحد پیشروی کرد. نماگر هموزن بازار نیز با حدود 9740 واحد افزایش تا ارتفاع 430هزار واحد بالا آمد؛ این در حالی است که مجموع ارزش معاملات خرد سهام در روز سهشنبه در مقایسه با روز معاملاتی گذشته با افزایش 29درصدی، رقم سههزار و 953میلیاردتومان را بهثبت رساند، ضمن اینکه در ادامه بهبود روند تغییر مالکیت در بازار سرمایه حدود 248میلیاردتومان سرمایه حقیقی در روز یادشده وارد بازار سهام شد که رقم یادشده، بیشترین مقدار جذب نقدینگی از 16 آبان 1401 است. اینطور که بهنظر میرسد چربش انتظارات تورمی به سایر عوامل و رشد قیمت در سایر داراییها توانسته میل به تقاضا را در بورسیها دو چندان کند.
زور انتظارات تورمی چربید
بورس در روز گذشته درمیان خبرهای خوب و با کمک افزایش قیمت دلار بازار آزاد و دلار نیمایی روند معاملاتی پررونقی را رقم زد؛ این در حالی است که شکاف قیمتی میان دو نوع اسکناس مذکور با 5درصد افزایش نسبت به هفته گذشته به سطح 5/ 26درصد رسیده است. در چنین شرایطی خریداران شجاعانه خرید میکردند و فروشندهها نیز در فروش سهم خود مردد شده بودند، اما بهطور کلی روند معاملات بازار و سهامداران همچنان بین عوامل و ابهامات مختلف احاطهشده و تصمیمگیری برای آنها سخت و دشوار شدهاست، با اینحال بهنظر میرسد که این ابهامات سببشده تا با افزایش قیمت دلار نیمایی به محدوده 30هزارتومان و تحولات رویداده در بازار آزاد ارز در کنار رکوردشکنیهای پیدرپی در بازار سکه سرمایهگذاران به چیدن سفارشهای خرید و ایجاد صفهای خرید سنگین اقدام کنند. بررسیها نشان میدهد که افزایش تقاضا در نمادهای شاخصساز بازار به حدی بوده که در روز گذشته توانسته به صف خریدشدن آنها در محدوده قیمتی 7درصد منتهی شود.
همانطور که طی گزارشهای قبلی بارها اشاره شده؛ این ابهامات درخصوص وضعیت بازارهای جهانی، بودجه، نرخ دلار آزاد و نیما، همگی در ترغیب و تردید سهامداران نسبت به بازار سرمایه اثرگذار هستند. البته طی چند روز گذشته جریان نرخ ارز و رشد آن کمی سایه تردید در بازار را کمرنگتر کرده و موجبات توجه بیشتر به سمت بازار و افزایش حجم معاملات را فراهم کردهاست.
طی هفتههای گذشته به جهت کنترل بازارها بهویژه بازار دلار و همچنین کنترل تورم جلسات پیدرپی درخصوص تغییر میزان نرخ بهره برگزار شد. اختلافنظرهای بسیاری در اینخصوص میان کارشناسان وجود دارد، بهطوریکه اغلب کارشناسان بر این باورند که برای نهیبزدن به بازارها و کنترل تورم، افزایش نرخ بهره و کاهش اختلاف بین تورم و نرخ سود اسمی، امری لازم و ضروری است اما در مقابل بسیاری معتقدند چنین تصمیمی ضدتولید، ضداشتغال و در نهایت منجر به کاهش تورم نشده و رکود را دامن میزند. هرچند اختلاف جدی میان آنچه امروز در آمریکا درخصوص نوسانهای نرخ بهره بحث میشود با آنچه در ایران اتفاق میافتد، هست اما بهنظر میرسد طی این جلسات احتمال افزایش نرخ سود کمرنگ شدهاست.
بورس سهشنبه از دریچه آمار
بازار سهام طی روز گذشته توانست جهش چشمگیری را از خود بهثبت برساند، بهطوریکه بورس تهران در جریان معاملات سهشنبه در مدار صعودی باقیماند و با ثبت افزایش 2/ 3درصدی، بیشترین مقدار رشد روزانه از 16 آبان 1401 را بهثبت رساند. علاوهبر این میزان افزایش شاخصکل در این روز سومین رشد روزانه بیش از 3درصد نماگر یادشده از ابتدای سالجاری تاکنون بودهاست.
بر این اساس نماگر اصلی بورس تهران با قرارگرفتن در سطح یکمیلیون 454هزار و 488 واحد، به بیشترین سطح از 5 شهریور 1401 رسید. نماگر هموزن بازار نیز با رشد 3/ 2درصدی معادل 9هزار و 739 واحد افزایش یافت که بیشترین میزان رشد روزانه نماگر یادشده از 14 آبان سالجاری است. این نماگر نیز با ثبت چنین رشدی در بیشترین سطح از 7 خرداد 1401 قرار گرفتهاست. علاوهبر این، ارزش معاملات خرد سهام (سهام + حقتقدم) در روز سهشنبه برای دومین روز متوالی در سطحی بالاتر از سههزار میلیاردتومان باقیماند و رقم 3هزار و 953میلیاردتومان را ثبت کرد که این رقم بیشترین میزان متغیر یادشده طی 26 روز گذشته بودهاست؛ این در حالی است که مجموع ارزش معاملات خرد سهام از ابتدای آذر ماه تاکنون بهطور میانگین رقم دوهزار و 313میلیاردتومان را بهثبت رساند که کمترین مقدار مربوط به دوازدهمین روز معاملاتی آذر ماه بود که ارزش معاملات خرد سهام در سطح هزار و 819میلیاردتومان قرار گرفت، با اینحال انتظار میرود با گذر زمان سایه ریسکهایی نظیر نرخ دلار نیما، بودجه و نرخ بهره در بازار سرمایه به مرور کمرنگتر شده و جریان پول با حساسیت و افزایش ایجادشده در نرخ ارز روند بهتری برای شوک به بازار بگیرد.
ضمن اینکه از ابتدای ماه تاکنون حدود 698میلیاردتومان پول از بازار سهام خارج شد. همچنین میانگین خالص تغییر مالکیت روزانه سهامداران در مدت زمان یادشده برابر با 44میلیاردتومان به ضرر سهامداران خرد بودهاست، اما در جریان دادوستدهای روز گذشته حدود 248میلیاردتومان پول وارد بازار شد که بیشترین مقدار جذب نقدینگی از 16 آبان 1401 بودهاست. این موضوع به این معنا است که بازار سهام پس از 26 روز متوالی روز گذشته جان تازهای گرفت و با ورود سرمایه سهامداران خرد همراه شد. دلیل آن میتواند ناشی از موج جدید خوشبینی باشد که تحتتاثیر افزایش نرخ دلار درمیان سرمایهگذاران بورسی شکلگرفته و فعالان بازار سهام را به سرمایهگذاری در این بازار ترغیب کردهاست.
بهطوری که خالص تغییر مالکیت صنایع بورسی در بیست و دومین روز از آذر ماه نشان میدهد که گروه «فلزات اساسی» با بیش از 108میلیاردتومان، «کانههای فلزی» با 56میلیاردتومان، «محصولات شیمیایی» نیز با حدود 42میلیاردتومان جذب سرمایه، بیشترین ورود پول حقیقی را بهثبت رساند.
در نقطه مقابل بیشترین خروج پول مربوط به صنعت «سیمان» با حدود 13میلیاردتومان خروج سرمایه بود، پس از آن گروه «ماشینآلات و تجهیزات» با بیش از 11میلیاردتومان خروج پول حقیقی مواجه بودند. به تفکیک نمادهای معاملاتی نیز در جریان دادوستدهای روز گذشته «فولاد» با بیش از 60میلیاردتومان جذب پول حقیقی توانست در رتبه نخست ورود پول از سوی سرمایهگذاران خرد قرار بگیرد. در ادامه «کگل» حدود 50میلیاردتومان و «فملی» در حوالی 28میلیاردتومان در رتبههای دوم و سوم این فهرست قرارگرفتند، در مقابل بیشترین خروج پول سهامدار خرد بهنماد معاملاتی «نوری» با بیش از 16میلیاردتومان خروج نقدینگی اختصاص یافت. نماد «شپنا» با خروج تقریبا 11میلیاردتومان و «غکورش» با 7میلیاردتومان در ادامه فهرست خروج پول سرمایهگذاران خرد جایگرفتند.
تحقق بازار شفافتر، عادلانه و کارآتر که در آن از رانتها و قیمتگذاری دستوری جلوگیری شود فقط با عرضه در بورسکالا میسر میشود. در این شرایط طبیعتا سود و حاشیهای که ایجاد میشود در نهایت به جیب سهامدار خواهد رفت و دست دلالان و واسطهگران که بدون هیچ ریسکی در این میان سود میکردند قطع میشود. البته متاسفانه در حالحاضر عدهای به تکاپو افتادهاند که رشد قیمت خودرو را به بورسکالا نسبت بدهند؛ درحالیکه همه میدانیم رشد ناشی از تورم انتظاری و تورم موجود است و ارتباطی به عرضه در بورسکالا ندارد.
علت اینکه عدهای از این امر دلخور هستند صرفا به دلیل کوتاهشدن دست دلالی و امتیازات و قرعهکشیهاست، بنابراین بورسکالا به خودی خود تاثیری در افزایش قیمت ندارد و آنچه قیمت را افزایش میدهد تورم موجود و تورم انتظاری است. در این میان باید توجه داشت که صنعت خودرو با چند مشکل مواجه است و صرفا نباید با عرضه خودرو در بورسکالا و مبالغی که از این عرضه به جیب شرکتهای خودرویی میرود مشکلات آنها را حلشده بدانیم. مهمترین مشکلات شرکتهای خودرویی ما در حالحاضر بحث بدهیهای انباشته و راندمان تولید است. وقتی شرکتهای ما عمدتا با تکنولوژی قدیمی مبادرت به تولید میکنند و راندمان بالایی ندارند، طبیعتا حاشیه سود کمتری دارند و صرفا علت اینکه در حالحاضر میتوانند بازار داشته باشند، عدمواردات خودروهای اقتصادی و قبلا هم ثبت تعرفهای بودهاست.
باید درنظر داشت که اگر این ثبت برداشته شود و خودروهای وارداتی وارد بازار شوند طبیعتا خودروسازهای ما در این میان حرفی برای گفتن ندارند. از طرفی بدهیهای انباشتهای که خودروسازها دارند روزبهروز بیشتر و حجیمتر میشود و نمیتوانیم صرفا با عرضه خودرو در بورسکالا شرکتهای خودرویی را از زیان خارجشده بدانیم، اما بهعنوان یکی از پارامترهای مشکل که قبلا سودی به جیب دلال و واسطه میداد و الان به جیب سهامدار میرود، صرفا یکی از چندین مشکل با عرضه خودرو در بورسکالا مرتفع شدهاست. هرقدر بیشتر دست واسطه از بازار کوتاه شود و سود و مارجین نهایی به جیب سهامدار و سرمایهگذار هدایت شود و عملا به سمت تولید برود، وضعیت اقتصادی بهبود مییابد.
در بازار خودرو نیز قبلا عرضههای انحصاری، امتیازات و امضاهای طلایی و… در این بازار صرفا این پول را به جیب عدهای هدایت میکرد. همانطور که بارها دیدهشده هر عرضهای در بورسکالا همواره با مخالفت طیفی روبهرو بوده و یکی از نمونههای آن نیز گندم بودهاست. خودرو در حالحاضر نیز با همین شرایط مواجه است، اما اگر اقتصاد میخواهد به سمت کارآیی حرکت کند باید افرادی که قصد داشتند بدونریسک سود کنند از عرصه اقتصاد حذف شوند و عرضه کالا به بورسکالا سپرده شود. هرقدر کالاها و محصولات زنجیره تولید اعم از ابتدا، میانه و انتها وارد بورسکالا شوند در کوتاه، میان و بلندمدت برای اقتصاد و شرکتها مفیدتر خواهند بود و انگیزه تولیدکننده و حاشیه رفاه مصرفکننده را تضمین خواهند کرد.
دانش سرمایه ارکا برای همراهان خود اخبار های بازار سرمایه را به صورت رایگان ارائه میدهد مطالب بیشتر
بدون دیدگاه