اخبار بورس 1400.12.09

واگذاری سهام دو باشگاه پرسپولیس و استقلال گویا به خط پایان نزدیک شده است. روز گذشته مدیرعامل فرابورس ۵شرط برای درج نماد سرخابی‌ها در بازار پایه گذاشت. رئیس‌ سازمان خصوصی‌سازی نیز با تاکید بر اینکه بخشی از مدارک پیش‌شرط تحویل داده شده و موردی برای به تعویق انداختن این موضوع باقی نمانده است، گفت: ۱۵اسفند شاهد بورسی شدن این دو باشگاه خواهیم بود.
شمارش معکوس واگذاری سرخابی‌ها
 بیش از یک‌‌‌دهه از حضور در یک بن‌‌‌بست برای خصوصی‌سازی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس می‌گذرد. هرکس وعده‌‌‌ای برای خروج از بن‌‌‌بست می‌‌‌داد. آدم‌‌‌ها گاهی دل خوش می‌کردند به وعده و امیدوار می‌‌‌شدند به خروج از بن‌‌‌بست. اما باز روز از نو و روزی از نو. خبری از عملی شدن وعده‌‌‌ها نبود. هرچه بود بن‌بستی بود که خصوصی‌سازی این دو باشگاه در آن معلق مانده بود.

 دولت‌‌‌ها وعده می‌‌‌دادند و عده‌‌‌ای هم دل‌‌‌خوش به این وعده‌‌‌ها می‌‌‌شدند. اما در عمل خبری نمی‌‌‌شد. وعده‌‌‌های سریالی به قدری در زمان‌‌‌های مختلف تکرار شد که دیگر خصوصی‌سازی دو باشگاه پرسپولیس و استقلال، تبدیل به یک شوخی شده بود و خیلی‌‌‌ها عملی شدن آن را جدی نمی‌‌‌گرفتند. اسلاونکا دراکولیچ در جایی از کتاب کافه‌‌‌ اروپا نوشته است: «اگر از کودکی که سوار یک دسته جارو شده بپرسید چه می‌کند، بی‌‌‌درنگ جواب خواهد داد: دارم اسب‌‌‌سواری می‌‌‌کنم. برای کودک، آن تکه چوب واقعا اسب است. انگار اگر چیزی را به نام دیگری بخوانی، کافی است که آن چیز بدل به همان چیزی شود که می‌‌‌خواهی. هنوز هیچ‌‌‌کس به این اروپای شرقی شیرخواره نگفته است که یک تکه چوب، اسب نیست.» این بخش حکایت خصوصی‌سازی دو باشگاه پرسپولیس و استقلال بود. البته تا همین چند وقت پیش. حالا انگار که اوضاع فرق کرده است. انگار راهی برای خروج از بن‌‌‌بست در حال ایجاد شدن است. انگار که عزم دولت برای عرضه سهام سرخابی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در بازار سرمایه جدی است. هرچند که زمانی حمید سجادی، وزیر ورزش و جوانان دولت سیزدهم گفته بود که رئیس دولت موافق واگذاری این دو باشگاه است و واگذار می‌‌‌شوند اما این اتفاق نیفتاد و باز هم سرخابی در کش و قوس خصوصی‌سازی قرار گرفتند. از این دست اعلام تاریخ‌‌‌ها برای عرضه این دو باشگاه زیاد بوده است اما حالا انگار که ماجرا جدی‌‌‌تر از همیشه است. از یک طرف ابراهیم رئیسی روی واگذاری این دو باشگاه تاکید داشته است و اگر این اتفاق در این دولت بیفتد می‌تواند برگ برنده‌‌‌ای برای آن در فضای اقتصادی کشور باشد و از طرف دیگر رئیس سازمان خصوصی‌سازی هم نسبت به عرضه این دو باشگاه در بورس روی زمان مشخصی تاکید کرده است.

شروط پنج‌‌‌گانه برای واگذاری سرخابی‌‌‌ها
اما با تمام این صحبت‌‌‌ها، دیروز اعلام شد که شرکت فرابورس ایران برای درج نماد سرخابی‌‌‌ها ۵شرط مطرح کرده است. میثم فدایی، مدیرعامل فرابورس ایران در همین رابطه بیان کرد که این شروط مجموعا توسط شرکت فرابورس و سازمان بورس مطرح شده است. فرابورس بابت هر ریال این واگذاری در راستای حفظ منافع مردم حساس است و تا این ۵ شرط رعایت نشود امکان واگذاری سرخابی‌ها وجود ندارد. تکمیل اعضای هیات‌مدیره دو باشگاه و تعیین‌تکلیف وضعیت ثبتی آنها، تعیین‌تکلیف برند دو باشگاه استقلال و پرسپولیس که باید مالکیت برند هر دو باشگاه به خودشان منتقل شود و تعیین‌تکلیف کمپ ناصر حجازی و مرغوبکار از جمله این شروط است.

فدایی همچنین عنوان کرد: ارزش‌گذاری این ۲ باشگاه توسط کارشناسان رسمی انجام شده که طبق دستورالعمل سازمان بورس به فرابورس، ارزش‌‌‌گذاری باید توسط مشاوران سرمایه‌گذاری و تامین سرمایه انجام شود. ضمن اینکه بحث تایید حسابرسی مطلب توسط کمیته‌‌‌های حاکمیت شرکتی باید انجام شود تا از این طریق منافع سهامداران رعایت شود. با وجود اینکه پیش‌تر سازمان خصوصی‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی که وظیفه ارزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری این دو باشگاه را بر عهده داشته اعلام کرد که ارزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌ باشگاه پرسپولیس ۳۲۰۰میلیارد تومان و ارزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌ باشگاه استقلال ۲۸۰۰میلیارد تومان است و بعد هم اختلاف ارزش ۴۳۰میلیارد تومانی باعث اعتراض برخی از هواداران استقلال به نحوه ارزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری شد و ابهامات زیادی در رابطه با این ارزش‌‌‌گذاری شکل گرفت، دیروز حسین قربان‌‌‌زاده، رئیس سازمان خصوصی‌سازی بدون اشاره به این ابهامات، خیال چشم‌‌‌انتظاران برای عرضه سرخابی‌ها را راحت و با اشاره به اظهارات مدیرعامل شرکت فرابورس اعلام کرد که بخشی از مدارک لازم در رابطه با این شروط ارائه شده و نیاز به تامل و دقت داشته است و عملا موردی برای به تعویق انداختن این موضوع باقی نمانده است. قربان‌‌‌زاده همچین تاکید کرد: ۱۵ اسفندماه بورسی شدن دو باشگاه و مردمی شدن آن را شاهد خواهیم بود.

زمان بورسی شدن پرسپولیس و استقلال؟
دیروز مدیرعامل فرابورس ایران در رابطه با زمان عرضه سرخابی‌‌‌ها در بورس از کلمه «احتمال» استفاده کرد و گفت که احتمال می‌دهد عرضه این دو باشگاه تا پایان سال انجام شود اما در مقابل رئیس سازمان خصوصی‌سازی با اطمینان اعلام کرد که در پانزدهم اسفندماه سرخابی‌‌‌ها عرضه می‌‌‌شوند تا مردم سهامدار بخشی از سهام این دو باشگاه باشند. در این میان یکی از مواردی که در خصوصی‌‌‌سازی سرخابی‌‌‌ها مطرح می‌شود برمی‌گردد به بی‌‌‌اعتمادی و تکراری شدن خصوصی‌سازی سرخابی‌‌‌ها و امروز و فردا کردن مسوولان برای عرضه سهام این دو باشگاه و آن هم از این قرار است که این اتفاق هم مثل دیگر اتفاق‌‌‌‌‌‌ها در ماجراهای خصوصی‌‌‌سازی در کشور سرانجام خوبی نخواهد داشت و راه به جایی نمی‌‌‌برد یا ممکن است بار دیگر عرضه این دو باشگاه به ماه‌‌‌های آینده موکول شود. اما چند وقت پیش قربان‌‌‌زاده، رئیس سازمان خصوصی‌‌‌سازی اما و اگرها را کنار زد و گفت: تا زمانی که تضمین موفقیت بعد از واگذاری نداشته باشیم این دو تیم واگذار نمی‌‌‌شوند و برای همین هم «در این فرآیند تعجیل نداریم و با آرامش‌‌‌ اما حتما در مسیر خصوصی‌‌‌سازی پیش می‌‌‌رویم.»

حالا دو نگاه در عرضه سرخابی‌‌‌ها وجود دارد؛ نگاه اول معتقد است که این موضوع راه به جایی نمی‌‌‌برد و از دل آن اتفاقات خوبی در نمی‌‌‌آید. آنها با توجه به گذشته‌‌‌ای که این دو باشگاه برای خصوصی‌سازی پشت سر گذاشته‌‌‌اند، نسبت به عملی شدن این اتفاقات یا تبعات بعد از آن بدبین هستند. اما در مقابل نگاه دیگر درباره این موضوع صحبت می‌کند که اگر این خصوصی‌‌‌سازی با اصول انجام شود، به مرور می‌توان امیدوار بود که دولت در حوزه‌‌‌های دیگر هم خودش را کنار بکشد و دیگر در نقش قیم مردم که احساس می‌کند در جهت خیر و صلاح آنها عمل می‌کند ظاهر نشود و در نهایت خصوصی‌‌‌سازی به صورت واقعی در کشور و دیگر حوزه‌‌‌ها صورت بگیرد. حالا با توجه به این شروط و اما و اگرهایی که ایجاد شده و البته وعده حسین قربان‌‌‌زاده در رابطه با زمان عرضه این دو باشگاه، باید دید که آیا این عرضه اولیه تا پایان سال انجام می‌شود یا همچنان در کش و قوس اجرایی شدن قرار می‌گیرد و به زمان دیگری موکول می‌شود و البته اگر عرضه در زمان مشخص شده یعنی پانزدهم اسفندماه صورت بگیرد، بعد از آن باید طبق وعده رئیس سازمان خصوصی‌سازی مبنی بر اینکه بلوک‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مدیریتی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس تا اواسط سال ۱۴۰۱ واگذار می‌شود، پیگیر این موضوع بود.

روز یکشنبه با حرکت خلاف جهت دو نماگر بورسی پشت سر گذاشته شد و درحالی‌که شاخص کل مسیر کاهشی را در پیش گرفته بود، نماگر هموزن افزایش ارتفاع داد. دوری از نمادهای دلاری و شرکت‌هایی که سهامداران حقوقی بزرگ‌تری دارند، اصلی‌ترین عامل این واگرایی بود. ضمن آنکه سیگنال نادرست حمایت‌های پولی از برخی نمادهای شاخص‌ساز سبب شد تا این سهام‌ با وجود پتانسیل‌های مناسب بنیادی از زاویه دید بورس‌بازان خارج شوند. در مقابل امید به حذف دلار۴۲۰۰، موجبات افزایش تقاضا در صنایع درگیر با این ارز را فراهم آورد.
جورچین بورس در20  روز پایانی
 بازار سهام روز یکشنبه شاهد واگرایی دو نماگر اصلی بورس تهران بود. جایی که شاخص کل به حرکت در مسیر کاهشی ادامه داد اما نماگر هم‌‌‌وزن با رشد به معاملات روزانه خود پایان داد. به نظر می‌رسد دوری سهامداران از نمادهای وابسته به دلار و البته سهامی که از معامله‌‌‌گران نهادی بزرگ‌تری برخوردارند، اصلی‌‌‌ترین عامل واگرایی دو شاخص بورسی بود. ضمن آنکه در تعطیلات بازارهای جهانی، گروه‌های کامودیتی‌‌‌محور این محرک بنیادی را در اختیار نداشتند. در این میان سیگنال نادرست حمایت‌‌‌های پولی از برخی نمادهای شاخص‌‌‌ساز طی هفته‌‌‌های اخیر سبب شده تا این سهام‌‌‌ با وجود پتانسیل‌‌‌های مناسب بنیادی اما از زاویه دید بورس‌‌‌بازان خارج شوند و در مقابل امید به حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی، موجبات افزایش تقاضا در صنایع درگیر با این ارز را فراهم آورد.

دوگانگی شاخص‌‌‌ها
بازار سهام در دومین روز کاری هفته عملکرد چندان دلگرم‌کننده‌ای حداقل برای دماسنج اصلی بورس نداشت. در این روز شاخص کل بازار سهام که عموما به دلیل وزن بالای نمادهای کامودیتی‌محور در محاسبه آن با تغییرات قیمت در این نمادها هم‌جهت می‌شود نوسان مثبتی نداشت و به سبب نبود خریداران حقوقی در بازار رو به افول گذاشت. همین امر سبب شد که در پایان معاملات روز یادشده شاهد کاهش ۲۸/ ۰درصدی میانگین وزنی در بورس تهران باشیم. به دنبال این رویداد شاخص کل حدود ۳۵۰۰ واحد نسبت به معاملات روز شنبه عقب‌نشینی کرد و به سطح یک‌میلیون و ۲۷۹‌هزار واحدی رسید. تمامی ارقام در شرایطی ثبت شد که در همین روز شاخص هم‌وزن به عنوان مهم‌ترین نشانگر وضعیت نمادهای کوچک بازار به میزان ۳۹/ ۰درصد افزایش یافت و نوسانی مغایر با نماگر اصلی را به نمایش گذاشت. این مغایرت را می‌توان مهم‌ترین رویداد بازار در روز معاملاتی اخیر دانست. اما دلیل این رفتار سهامداران چه بود؟ آیا کوچک‌ترها برای خرید مناسب‌‌‌ترند؟

فرار بورسی از دلار
نخستین دلیل برای وضعیت کنونی بازار را می‌توان ناشی از نوسانات قیمت دلار در بازار آزاد دانست. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این بازار از ابتدای سال‌جاری تاکنون تحت‌تاثیر عامل مذاکرات و تغییرات پی‌درپی انتظارات تورمی، نوسان‌های قابل‌توجهی را پشت سر گذاشته است. قیمت ۲۴هزار تومانی دلار در ماه‌های ابتدایی امسال در شرایطی در کارنامه ارزی سال ۱۴۰۰ به ثبت رسیده است که این ارز معتبر در سال‌جاری تا ۳۰‌هزار تومان نیز افزایش قیمت داشته است. همین امر سبب شده تا نوسانات آن به‌خصوص رفت و برگشت‌های چند باره آن از کانال ۲۶ تا ۲۹‌هزار تومانی طی ماه‌های اخیر این بازار را به بازاری پر نوسان تبدیل کند. عاقبت این پرنوسانی نیز چیزی نبوده جز بی‌رغبت شدن فعالان بازارهای دارایی به‌خصوص بازار سهام نسبت به تغییرات نرخ ارز و آثار احتمالی آن بر تحولات بازارها. همین امر سبب شد تا بورس و فرابورس به‌خصوص در ۹ ماه سال‌جاری نوسان‌های متعددی را از این طریق شاهد باشند. با این حال با پیشرفت مذاکرات برجامی و افزایش این نوسان‌ها دید بازار نیز به این نمادها عوض شد. این تغییر رویکرد سبب شد تا نگاه تحلیلی فعالان بازار سهام تعمیق شود و نوسان‌های قیمت دلار جای خود را به رصد تغییرات قیمت این ارز در سامانه نیما بدهد. همان‌طور که در گزارش‌های قبلی به کرات قید شده است فاصله نرخ دلار نیمایی با دلار بازار آزاد در طول سال‌جاری به حدی بوده که نوسان یا افزایش پایدار قیمت دلار در بازار آزاد به فراتر از محدوده ۲۵‌هزارتومان نرود تا زمان تغییر نکردن قیمت ارز نیمایی در عمل تاثیری بر افزایش سود شرکت‌های دلاری بازار نگذارد.

فشار اسفندی حقوقی‌‌‌ها
همه ساله با فرارسیدن اسفندماه این احتمال وجود دارد که نیاز به وجه نقد در شرکت‌های حقوقی افزایش فروش آنها در بازار را در پی داشته باشد. در کنار این عامل همیشه اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در بازار نیز مجبور بوده‌اند با تسویه اعتبارات خود در بازار تا پایان سال در عمل زمینه لازم برای مشخص شدن وضعیت شرکت‌های کارگزاری را فراهم کنند. در روزهای پیش رو نیز می‌توان انتظار داشت که چنین الگویی در بازار تکرار شود چراکه رویه‌های حسابداری شرکت‌ها در کنار نیاز آنها به پرداخت و تسویه وجوه می‌تواند از رغبت آنها به سرمایه‌گذاری بکاهد. با این حال به نظر می‌رسد که به سبب رکود سنگین سایه انداخته در بازار سهام در این سال فشاری را از بابت تسویه اعتبار کارگزاری‌ها شاهد نباشیم. در صورت چنین اتفاقی احتمالا واگرایی رخ داده میان شاخص کل و شاخص هم‌وزن بیشتر شود. در این حالت افزایش فروش حقوقی‌ها می‌تواند تحت‌تاثیر افزایش ریسک برجام با تغییر ترکیب پرتفوی حقیقی‌ها همسو شود. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد سهامداران ترجیح می‌دهند خرید و نگهداری سهامی را در دستور کار قرار دهند که نهادهای حقوقی کوچک‌تری دارند.

امید به حذف ارز ترجیحی
یکی دیگر از دلایل این اقبال متفاوت به گروه‌‌‌های بزرگ و کوچک و واگرایی نماگرها، پیش کشیده شدن دوباره حذف ارز ترجیحی است. بررسی معاملات روز گذشته حکایت از آن دارد که در این روز گروه‌‌‌های مختلفی که تحت‌تاثیر دلار  ۴۲۰۰ تومانی قرار دارند به این تغییرات واکنش نشان دادند. از جمله این گروه‌ها می‌توان به صنایع زراعت، غذایی و دارویی اشاره کرد. به گفته کارشناسان هم موردتوجه قرار گرفتن این نمادها در وضعیت کنونی بازار حکایت از آن دارد که به‌رغم رفت و برگشت دائم اخبار مربوط به ارز ترجیحی هنوز هم امید به حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی از فعالیت شرکت‌ها وجود دارد و بازار نسبت به تغییر رویه غلط موجود در خصوص سیاست‌های تبعیضی ناکارآمد امیدوار است. بر اساس آنچه که رئیس کمیسیون اصلاح ساختار بودجه مجلس به رسانه‌ها گفته است «در لایحه مورد بررسی از سوی این نهاد هیچ اشاره‌ای به دلار ۴۲۰۰ تومانی در بودجه ۱۴۰۱ نشده است. این در حالی است که دولت در همین بودجه مبلغی حول و حوش ۵۷۰هزار‌میلیارد تومان را برای جبران تبعات تورمی برآمده از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در نظر گرفته است. بعد از آغاز بررسی‌‌‌های کمیسیون تلفیق، مباحث دامنه‌داری در خصوص ارز ۴۲۰۰ تومانی مطرح شد و نهایتا پیشنهادی از سوی یکی از نمایندگان ارائه شد که پایه تصمیم‌سازی‌‌‌های بعدی را شکل داد. بر اساس این‌‌‌ تصمیم قرار شد به دولت اجازه داده شود معادل ریالی ۹میلیارد دلار برای حمایت از تبعات برآمده از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص دهد. »

جای خالی محرک جهانی
در روزهای اخیر برخی از نمادهای فعال در صنعت پتروشیمی به‌ویژه اوره‌‌‌ای‌‌‌‌‌‌ها پرتقاضا ظاهر شدند. این افزایش تقاضا از آنجا ناشی می‌شد که به خاطر رشد ۲۵‌درصدی قیمت اوره در بازارهای جهانی طی هفته قبل، نمادهای یاد شده از پتانسیل کافی برای رشد قیمت برخوردار شده‌اند. این‌طور که به نظر می‌آید جنگ روسیه با اوکراین توانسته به نفع نمادهای دلاری بازار به‌خصوص آنهایی تمام شود که از تغییرات قیمت گاز اثر می‌پذیرند. با این حال چنین واکنشی موقتی بود و در روز گذشته پایدار نماند. کارشناسان بر این باور هستند که تعطیلی بازارهای جهانی توانسته فعلا مانع افزایش قیمت‌ها شود. با این حال بعید نیست که در روزهای آتی با تغییر در صحنه جنگ شرایط برای افزایش یا کاهش قیمت بیشتر هم فراهم شود.

سیگنال نادرست حمایت پولی
یکی از دلایل اصلی منفی شدن شاخص کل در روز یکشنبه معاملات منفی در دو نماد متعلق به شرکت فولاد مبارکه و ملی مس بود. به نظر می‌رسد اگر این نمادها نبودند، شاهد منفی شدن شاخص کل در روز یکشنبه نبودیم. آنچه روز گذشته بورس تهران به نمایش گذاشت، عواقب حمایت مداوم پولی از بازار سهام بود که خود را در قامت خرید تقریبا بی‌وقفه حقوقی‌ها در نمادهای بزرگ بازار نشان داد. با حمایت مصنوعی در هفته‌‌‌های قبل و اقدام به سبزرنگ کردن شاخص در طول مدت یاد شده این انتظار وجود داشت که با کاهش توان حمایتی حقوقی‌ها در این روز شاهد واژگونی جریان خرید و فروش در نمادهای شاخص‌ساز باشیم. کارشناسان بر این باور هستند که نمادهای بنیادی بازار که عموما همین نمادهای شاخص‌ساز را شامل می‌شوند نیازی به حمایت ندارند و چنین اقدام‌هایی در نهایت فقط به کاهش اعتماد بازار به نمادهای کم‌ریسک‌تر منجر می‌شود؛ چراکه خرید مداوم حقوقی‌ها می‌تواند بازار را به این باور برساند که اطلاعات نهانی در بازار وجود دارد و مردم می‌توانند با اقتدا به  رفتار حقوقی‌ها بخشی از زیان خود در ماه‌های اخیر را جبران کنند.

کاهش نگرانی برجامی
همان طور که در گزارش روز گذشته قید شد، گروه‌‌‌های برجامی بعد از رشد خوبی که طی هفته قبل تجربه کردند، در نخستین روز هفته جاری با احتمال به تعویق افتادن مذاکرات وین در نتیجه حمله روسیه به اوکراین با خروج نسبی سرمایه‌گذاران مواجه شدند. این امر ناشی از آن بود که تحولات رخ داده با ایجاد سود کوتاه‌مدتی، سرمایه‌گذاران را برای شناسایی سود آماده کرده بود. با این حال وضعیت یاد شده پایدار نماند و در روز یکشنبه با انتشار خبر بازگشت علی‌باقری، مذاکره‌کننده ارشد ایران به وین، فضای بازار سهام نیز تا حدودی تعدیل شد. بر این اساس می‌توان انتظار داشت که با تداوم مذاکرات در بازار سهام نیز شاهد بهبود معاملات نمادهای ریالی از جمله بانکی‌ها و خودرویی‌ها باشیم.

همان‌طور که کارشناسان پیش‌بینی می‌‌‌کردند، دیروز نیز شاخص کل بورس تهران کاهشی بود و پس از پایان معاملات با ۳‌هزار و ۵۷۲واحد افت، به یک‌میلیون و ۲۷۹‌هزار واحد رسید. کاربران بورسی فضای مجازی، ریزش شاخص را به جنگ اوکراین نسبت می‌‌‌دادند و معتقد بودند حمله روسیه به اوکراین برای ایران هم هزینه داشته است. یکی از این سهامداران و فعالان بورسی در توییتر نوشت: «وضع سهامداران بورس ایران در این روزها را تنها مردم کی‌‌‌یف اوکراین می‌‌‌توانند درک کنند، آنجا مردم از دست روس‌‌‌ها و اینجا از دست برخی مدیران، خون گریه می‌کنند.» کاربر دیگری هم به کنایه نوشت: «اوکراین جنگ شده، شاخص بورس تهران ریزش می‌‌‌کنه!
این همون ثبات اقتصادی است.» برخی نیز به اینکه همه کارشناسان بورسی تحلیلگر جنگ شده‌‌‌اند، کنایه می‌‌‌زدند. مانند این کاربر که نوشت: «کارشناس‌های بورس پارسال و رمز‌‌‌ارز امسال، الان همه‌‌‌شون تحلیلگر جنگ روسیه اوکراین شدن.» در این میان برخی نیز توصیه‌‌‌هایی برای سهامداران داشتند. یکی از کاربران خطاب به سهامداران گفت که واکنش هیجانی نداشته باشند و نوشت: «فردا که خواستید در صف فروش سهام زنبیل بذارید یادتون باشه در نتیجه جنگ روسیه و اوکراین، نفت جهش خوبی داشته و این اتفاق موجب رشد درآمدهای دولت و صدالبته کاهش فشار کسری بودجه روی بازار سرمایه میشه. ضمنا حتی بورس روسیه و بازارهای جهانی هم به آرامش رسیدن. پس واکنش هیجانی ممنوع!»

مانع جدید برای واگذاری سرخابی‌‌‌ها
دیروز واگذاری استقلال و پرسپولیس به تعویق افتاد. شرکت فرابورس پنج‌شرط تعیین کرده که پس از تعیین‌تکلیف آن شروط، درج نماد این دو تیم در فرابورس انجام می‌شود. یکی از شروط، ارزش‌گذاری دو باشگاه توسط مشاوران سرمایه‌گذاری و تامین سرمایه است. اکنون ارزش‌‌‌گذاری این دو باشگاه توسط کارشناسان رسمی انجام شده؛ اما طبق دستورالعمل سازمان بورس ارزش‌‌‌گذاری باید توسط مشاوران سرمایه‌گذاری و تامین سرمایه انجام شود. واکنش کاربران بورسی فضای مجازی به این اتفاق هم جالب بود. اغلب آنان می‌‌‌گفتند که از قبل هم پیش‌بینی می‌‌‌شد این واگذاری ناکام بماند. برخی هم از اینکه واگذاری پرسپولیس و استقلال به تعویق افتاد خوشحال بودند و درخواست داشتند که این دو تیم به دلیل ضررده بودن وارد بورس نشوند؛ چرا که به اعتقاد آنها نه‌‌‌تنها منفعتی برای بازار سرمایه نخواهند داشت، بلکه به ضرر سهامداران خواهند بود.

اعتراض بورسی‌‌‌ها به حباب مسکن
یکی دیگر از موضوعاتی که بورسی‌‌‌ها دیروز درباره آن صحبت می‌‌‌کردند، قیمت مسکن و رشد آن طی سال‌های اخیر و مقایسه آن با ریزش‌‌‌های بازار سرمایه بود. کاربران بورسی همچنین به آن‌دسته از کارشناسان و فعالان اقتصادی که در روزهای اوج بورس نسبت به رشد شاخص کل بورس معترض بودند و رشد آن را حباب می‌‌‌دانستند، می‌‌‌گفتند چرا اکنون درباره حباب مسکن حرفی نمی‌‌‌زنند. یکی از این کاربران نوشت: «قیمت مسکن همیشه صعودی است و ما در بورس فروپاشیده سرمایه‌گذاری کردیم.» یکی دیگر از کاربران به قیمت آپارتمانی که یکی از بستگانش به‌تازگی رهن کرده پرداخت و نوشت: «یه آپارتمان نقلی و بدون امکانات گوشه‌ای از تهران که اول ۹۵ به نظر خریداران ۱۲۰میلیون ارزش نداشت، امروز ۲۵۰میلیون رهن کردن! حبابیون عزیز که ادعای پیشگویی هم دارن، تحلیلی ندارن؟ مسکن و خودرو و زمین اصلا حباب نداره، فقط بورس حباب داره.» یکی دیگر کاربران توییتر نیز قیمت مسکن طی ۱۷سال گذشته را بررسی کرد و نوشت: «قیمت متوسط مسکن در سال ۸۳ در تهران ۶۰۰‌هزار تومن و قیمت دلار حدودا ۹۰۰ تومن بوده. ۱۷سال بعد، قیمت متوسط مسکن به ۳۲میلیون تومن و نرخ دلار هم به ۳۰هزار تومن رسیده. تو این بازه، مسکن ۵۳برابر و دلار ۳۳برابر شده. اگه مسکن به اندازه دلار رشد کرده بود، الان باید حول و حوش ۲۰ تومن بود.»

داود بهرامی

کارشناس بازار سرمایه

کاش سازمان بورس برای تعیین مدیران امور سهام شرکت‌ها ضوابط تعیین می‌‌‌کرد. مدیر امور سهامی که اصول اولیه بازار سرمایه رو‌‌‌ بلد نیست یا حتی ساده‌‌‌ترین نوع تحلیل تکنیکال رو نمیدونه، چطور میتونه تصمیم بگیره کجا باید بخره و کجا باید بفروشه؟ باور کنید ۹۰‌درصد مدیران امور سهام تخصص ندارن!

عباسعلی حقانی‌‌‌نسب

فعال بازار سرمایه

اقدامات موازی لازمه رونق: ۱) افزایش دامنه نوسان در بازار سرمایه؛ ۲) سه ماه شمارکردن و کاهش تدریجی سود سپرده بانکی؛ ۳) فروش دارایی‌های غیر‌بانکی بانک‌ها و مازاد دولت؛ ۴) حذف یارانه‌‌‌های پنهان مازاد بر الگوی مصرف و قیمت‌گذاری دستوری؛

۵) افزایش نرخ تعامل با دنیا اعم از شرق و غرب.

رضا خانکی

کارشناس بازار سرمایه

به‌نظرم یکی از حوزه‌‌‌هایی که میتونه خیلی بازار رو جذاب کنه، ورود رسمی صندوق‌های  PE(صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی) با اعلام رسمی به شرکت‌های پایه فرابورسه.

قیمت پایه محصولات پلیمری و شیمیایی بورس‌کالا با راهبری قیمت‌های جهانی این محصولات، روز گذشته با ترکیبی از کاهش و افزایش اعلام شد و دیگر متغیر معادله تعیین نرخ پایه، یعنی میانگین هفتگی بهای نیمایی دلار با اندکی کاهش، تاثیر ناچیزی برجای گذاشت.
واگرایی متغیرهای اثرگذار بر نرخ پایه پتروشیمیایی‌‌‌ها
این روزها نرخ پایه محصولات پتروشیمیایی بورس‌کالا تحت‌تاثیر دو سیگنال متناقض از سوی متغیرهای اثرگذار بر این بازار قرار گرفته است. با صعود بهای نفت در بازارهای جهانی، این انتظار وجود دارد که قیمت تمام‌شده این گروه از محصولات با روند افزایشی همراه شود؛ همان‌طور که چندی است جرقه‌‌‌های رشد بهای نرخ در بین پلیمرها و محصولات شیمیایی این بازارها خودنمایی می‌کند. در جریان قیمت‌های اعلامی روز گذشته نیز عمده گریدهای پلیمری و شیمیایی بورس‌کالا با رشد نرخ جهانی در معادله کشف نرخ پایه همراه شدند که این امر زمینه‌‌‌ساز افزایش قیمت پایه بیش از نیمی از محصولات این بازار در عرضه‌‌‌های هفته جاری شده است. به این ترتیب، از سوی یکی از بازیگران اصلی معادله کشف نرخ پایه، سیگنال افزایش نرخ به این بازار مخابره می‌شود. اما معادله اصلی قیمت پایه مبتنی بر دو متغیر اصلی است که قیمت مبنای نیمایی دلار، دیگر اهرم اصلی این بازار در نظر گرفته می‌شود. هفته گذشته برآیند نوسان‌‌‌های بهای نیمایی دلار روند کاهشی را ترسیم کرد که افت 14/ 0درصدی قیمت مبنای نیمایی دلار را رقم زد. به عبارت دقیق‌‌‌تر، این متغیر حاصل میانگین هفتگی خرید و فروش نرخ دلار طی هفته گذشته است که به میزان 24‌هزار و 40تومان محاسبه و در مقایسه با قیمت مبنای نیمایی دلار اول اسفندماه 33تومان تضعیف شده است. این میزان کاهش، چندان اثر قدرتمندی بر جهت‌‌‌گیری معادله تعیین نرخ پایه نخواهد گذاشت، اما با توجه به چشم‌‌‌انداز مثبت مذاکرات وین و احتمال بالای حصول توافق در روزهای آینده، محرکی کاهشی در این بازار تلقی شود که در صورت مشخص شدن نتیجه مذاکرات و رفع تحریم‌‌‌ها روند کاهشی در بازار ارز شتاب بیشتری خواهد گرفت.

به این ترتیب، بازار محصولات پتروشیمیایی از سوی دو متغیر اثرگذار بر قیمت پایه، با دو سیگنال متناقض همراه است که جهت‌‌‌گیری دورنمای این بازار را مبتنی بر میزان تغییرات این دو متغیر ترسیم می‌کند.

 البته تجربه ثابت کرده است که غالب اهالی بازار بیش از آنکه تغییرات قیمت جهانی را مدنظر قرار دهند، به تکانه‌‌‌های بهای ارز واکنش نشان می‌دهند؛ چرا که علاوه بر قیمت مبنای نیمایی دلار که در معادله کشف نرخ پایه به‌عنوان متغیر اصلی تعریف شده است، نوسان بهای آزاد ارز پتانسیل تغییر ذهنیت اهالی بازار و امکان راهبری داده‌‌‌های اصلی معاملات بازار یعنی حجم تقاضا، عرضه و در نهایت میزان دادوستدها را دارد.

به نوعی می‌‌‌توان از این متغیر به عنوان عاملی بیرونی یا غیرمستقیم نام برد که شاکله ذهنیت معامله‌‌‌گران بازار محصولات پتروشیمیایی را تشکیل می‌دهد.

رشد عرضه پلیمرهای بورس‌کالا برای دومین هفته متوالی
تالار فیزیکی محصولات پلیمری بورس‌کالا هفته گذشته میزبان 97‌هزار و 459تن انواع مواد اولیه پلیمری بود که نسبت به هفته ماقبل از رشد نزدیک به یک‌درصدی حکایت دارد. ثبت این رقم برای عرضه نه‌تنها بیش از متوسط حجم عرضه هفتگی نیمه اول و دوم سال‌جاری است، بلکه بیشترین مقدار طی 19هفته گذشته تاکنون به شمار می‌رود. بر این اساس روند افزایشی عرضه در این بازار طی دو هفته متوالی در کنار همراهی تقاضا، نیروی محرکه لازم را برای رشد حجم معاملات پلیمرها فراهم کرده است.

البته تقاضای واردشده به این بازار در سطوح قابل قبولی نوسان می‌کند؛ اما با ثبت میزان 118‌هزار و 148تن، نسبت به هفته ماقبل خود کاهش 5/ 5درصدی دارد. در نهایت تقابل عرضه و تقاضا در این بازار طی هفته گذشته معامله 81‌هزار و 325 تن از پلیمرها را رقم زد.

صعود یکپارچه داده‌‌‌های معاملات شیمیایی‌‌‌ها
در جریان معاملات بازار محصولات شیمیایی بورس‌کالا طی هفته گذشته، شاهد افزایش یکپارچه هر سه داده پراهمیت معاملاتی این بازار بودیم. به عبارت دقیق‌‌‌تر، به میزان 46‌هزار و 921تن انواع مواد شیمیایی در بورس‌کالا طی هفته گذشته عرضه شد که نسبت به هفته ماقبل بالغ بر 38‌درصد رشد داشت. در برابر این میزان عرضه، تقاضای 39‌هزار و 90تنی شکل گرفت که نسبت به هفته گذشته افزایش 54درصدی را به ثبت رساند. از این رو با همگرایی دو نیروی اصلی این بازار، یعنی عرضه و تقاضا در مسیر افزایشی، بالغ بر 33‌هزار تن محصول مورد دادوستد قرار گرفت که نسبت به هفته ماقبل خود از رشد قابل‌توجه 74درصدی حکایت دارد. این میزان افزایش در داده‌‌‌های حیاتی این بازار طی معاملات هفته گذشته برجسته است؛ اما باید در نظر گرفت که در هفته منتهی به 29بهمن‌ماه شاهد سقوط محسوس این داده‌‌‌ها در بازار بودیم.

رشد شتابان نفت با شروع درگیری روسیه و اوکراین
شروع درگیری میان روسیه و اوکراین جریان‌ساز اصلی رشد شتابان بازار نفت و سایر حامل‌های انرژی شد؛ به گونه‌‌‌ای که نفت با تجربه نوسان قیمتی نزدیک به 100دلار رکوردهای قیمتی هشت‌سال گذشته خود را جابه‌جا کرد. اما افت‌وخیزهای قیمتی در این بازار همچنان ادامه یافت و در نهایت در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته، یعنی 25 فوریه، هر بشکه نفت‌خام برنت به میزان 98دلار و 11سنت معامله شد که طی ماه گذشته بالغ بر 11‌درصد افزایش بها را تجربه کرد.

این روزها سرمایه‌گذاران چگونگی تاثیر بحران روسیه و اوکراین بر عرضه سوخت را ارزیابی می‌کنند؛ چرا که جریان قیمت در عمده بازارهای جهانی نوسان قابل‌توجه قیمت را تجربه کرده است. رئیس‌جمهور آمریکا در تازه‌‌‌ترین اظهارات خود بیان کرد که ایالات‌متحده با سایر کشورهای مصرف‌کننده عمده نفت، برای آزادسازی هماهنگ ذخایر همکاری خواهد کرد. برآیند نوسان بهای نفت طی هفته گذشته نزدیک به 5‌درصد ارزیابی می‌شود؛ زیرا سرمایه‌گذاران از چشم‌‌‌انداز اختلالات عرضه به دلیل تحریم‌‌‌های مالی روسیه نگران هستند. در همین حال، ذخایر نفت خام ایالات‌متحده در اوکلاهاما در حال کاهش است و به سطوح بحرانی نزدیک شده که می‌‌‌تواند همچون محرکی اثرگذار در جهت افزایش بهای نفت عمل کند. نفتا نیز به‌عنوان اصلی‌‌‌ترین خوراک مایع شرکت‌های پتروشیمیایی از نرخ 861دلار به ازای هر تن عبور کرد و به میزان 73/ 11‌درصد طی ماه اخیر افزایش بها را به ثبت رساند. به این ترتیب می‌‌‌توان انتظار رشد قیمت تمام‌شده محصولات پتروشیمیایی را با افزایش نرخ خوراک مایع و گاز شرکت‌های پتروشیمی محتمل دانست.

جریان غالب در بازار پیمان‌‌های آتی بورس‌کالا از فرضیه افت نرخ در حالی حمایت می‌‌کند که عمده سررسیدهای سال آینده این بازار با نرخی نزدیک به بهای دارایی پایه خود معامله می‌‌شوند. اگرچه در معاملات روز گذشته این بازار اندکی رشد نرخ تسویه در برخی از نمادها به ثبت رسید؛ اما سیگنالی مبنی بر تغییر فاز افزایشی در این بازار دیده نمی‌‌شود. به این ترتیب تا زمانی که تکانه‌های بهای ارز در بازار آزاد از روند به نسبت خنثی در محدوده قیمت‌‌های فعلی پیروی می‌‌کنند، اتخاذ موقعیت خرید یا فروش در بازار آتی ابهامات زیادی دارد.

بازار دلار در آخرین ماه سال نوسان بسیار کمی داشته و در اکثر روزها در ابتدای کانال ۲۶ هزار تومانی نوسان کرده است. شاخص بازار ارز تهران همچنان بی‌توجه به اخبار گوناگون سیاسی، در ثبات به کار خود ادامه داد. در شرایطی که اخبار منتشر شده از فضای دور هشتم مذاکرات حاکی از برخی از اختلاف نظرها در آستانه حصول نتیجه است، بازار ارز هنوز واکنش مثبت یا منفی به این اخبار نشان نداده و در سکوت به انتظار نتیجه سفر مذاکره‌کننده ارشد ایران به وین نشسته است. از نگاه فعالان بازار، به نظر می‌رسد که با سفر مذاکره‌کننده ارشد ایران به وین، اخبار جدیدی نسبت به حصول توافق هسته‌ای به گوش برسد. مذاکرات هسته‌ای وین فردا، دوشنبه ۹ اسفند، از سرگرفته می‌شود. به عقیده فعالان بازار ارز تایم استراحت دلار در روز‌های آتی به پایان رسیده و با شروع نشست‌ها و انتشار اخبار جدید، تحرکات این اسکناس آمریکایی نیز مجددا شروع خواهد شد. قیمت دلار در دومین روز هفته به رقم ۲۶ هزار و ۳۰۰ تومان رسید.
  دیروز یکشنبه 8 اسفند شاخص بازار ارز در محدوده 6 روز اخیر خود باقی ماند. دلار که پس از ورود مجدد به کانال 26 هزار تومانی، زیر سقف مقاومت جدید 26 هزار و 400 تومانی خود به نوسان می‌پرداخت، دیروز نیز برای ششمین روز متوالی در پله‌های دوم و سوم کانال 26 هزار تومانی معامله شد.  چشم و گوش تمامی فعالان بازار ارز به حواشی مربوط به دور هشتم مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی است. تحلیلگران سیاسی-ارزی بازار تهران نیز در رابطه با احتمال حصول توافق هسته‌ای جدید موارد متفاوتی را مطرح می‌کنند. شنیده‌ها از منابع نزدیک به طرفین مذاکرات حاکی از آن است که با وجود برطرف شدن موانع اصلی مذاکرات هنوز تعداد اندکی از اختلافات میان طرفین باقی مانده که این امر می‌تواند سبب به تاخیر افتادن حصول نتیجه دور هشتم نشست‌های هسته‌ای ایران و گروه 1+4 شود. این افراد از چهار مورد تحت عنوان پرانتز‌های باز سخن گفتند. مورد اول این اختلافات به تاسیسات هسته‌ای ایران در گذشته دلالت دارد که در این زمینه ایران خواستار مختومه خوانده شدن پرونده‌های قدیمی و در جریان خود توسط آژانس انرژی اتمی است. از دیگر مواردی که هنوز تصمیم مشخصی درباره آن گرفته نشده می‌توان به درخواست تضمین ایران از طرفین به‌خصوص آمریکا اشاره داشت. ایران که با تجربه حرکت رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در سال 2018 میلادی پا به دور هشتم مذاکرات گذاشته، از طرف آمریکایی خود تعهدی مبنی بر عدم خروج از قرارداد جدید در دولت‌های آتی این کشور می‌خواهد. نمونه دیگری از این پرانتز‌های باز تصمیم در زمینه چگونگی توالی رفع تحریم‌های هسته‌ای ایران است. طرفین غربی قرارداد متمایلند تا زمانی که ایران به تمامی تعهدات برجامی خود بازنگشته است تحریم‌های هسته‌ای و امتیاز فروش نفت این کشور را به‌طور کامل بازنگردانند که این مساله با مخالفت جدی تیم مذاکره‌کننده ایرانی روبه‌رو شده و هنوز بر سر این موضوع تصمیم‌گیری قطعی صورت نگرفته است. مورد چهارم و آخرین موضوعی که تا به الان به عنوان موانع حصول نتیجه مطرح شده است، مساله ابعاد رفع تحریم‌هاست. ایران از ابتدای مذاکرات خواستار برطرف شدن تحریم‌های غیر هسته‌ای اعمال شده بر افراد و شرکت‌های خاص خود بوده است که به گفته منابع گوناگون طرفین غربی این مسائل را به حلقه گفت‌وگوی جامع‌تری نسبت به برجام، در آینده موکول کرده‌اند. این مساله نیز سبب شده ایران از پذیرفتن قرارداد سر باز زده و مذاکرات همچنان به طول بینجامد. کارشناسان سیاسی بازار ارز تهران نیز از انتظار دلار در جهت بسته شدن این پرانتز‌ها سخن گفتند. دیروز نیز در جلسه غیر علنی شورای عالی امنیت ملی با رئیس مجلس و علی باقری، مذاکره‌‌کننده ارشد ایران در وین بار دیگر بر خط قرمز‌های ایران در موارد موجود در پیش‌نویس‌های جدید تاکید شد.

بازار سرمایه باید یکی از امن‌ترین بخش‌ها برای سرمایه‌گذاری در کشور باشد.

به گزارش پایگاه خبری بازارسرمایه(سنا) به نقل از ایرنا، صبح امروز (یکشنبه) در جلسه نهضت احیای واحدهای اقتصادی با اشاره به اقدامات انجام شده برای احیای واحدهای اقتصادی اظهار داشت: راه‌اندازی جریان احیاگری مسیری میان‌بر برای رسیدن به اهدافی نظیر رشد اقتصاد ۸ درصدی، مدیریت نقدینگی و هدایت آن به سمت تولید و نیز توسعه صادرات خواهد بود.

وی تصریح کرد: یکی از مهم ترین موضوعات برای راه‌اندازی نهضت احیای واحدهای تولیدی و اقتصادی طراحی مدل‌های تأمین مالی است که می‌توان با استفاده از مدل‌های موجود و نیز مدل‌های جدید در این زمینه فعالیت کرد.

معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به ظرفیت‌های بازار سرمایه و بورس گفت: متأسفانه به دلیل برخی سیاست‌های غلط اعمال شده در سال‌های اخیر، شاهد مشکلاتی در بورس هستیم این در حالی است که بازار سرمایه باید یکی از امن‌ترین بخش‌ها برای سرمایه‌گذاری در کشور باشد.

مخبر با تأکید بر اینکه باید تحولاتی در بورس ایجاد شود تا بتوان از این بازار مهم برای نهضت احیای واحدهای تولیدی و اقتصادی استفاده کرد، افزود: مشارکت صندوق‌های بین المللی، فاینانس خارجی و استفاده از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی نیز می‌تواند نقش موثری در پیشبرد برنامه‌های نهضت احیا ایفا کند.

وی با تأکید بر لزوم اولویت‌بندی دقیق در برنامه‌های نهضت احیای واحدهای اقتصادی خاطر نشان کرد: باید بنگاه‌هایی در اولویت قرار گیرند که هم ارزش افزوده برای سرمایه‌گذاران و هم توسعه صادرات به همراه داشته باشند.

معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به ظرفیت گسترده نخبگان و شرکت‌های دانش بنیان، به بازدیدهای اخیر خود از برخی نمایشگاه‌های تولیدات دانش بنیان اشاره و تصریح کرد: در این نمایشگاه‌ها طرح‌ها و برنامه‌هایی ارائه شده بود که هر یک از آنها می‌تواند زمینه ایجاد تحولات اساسی در اقتصاد کشور را فراهم کند.

مخبر، از دست‌اندرکاران نهضت احیای واحدهای اقتصادی خواست هدف‌گذاری مشخصی در تدوین برنامه‌های نهضت احیا دنبال کنند و از هم اکنون برنامه نهضت احیا برای سال ۱۴۰۱ شامل تعداد واحدهای قابل احیا و میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز را مشخص کنند.

وی متذکر شد که «اگر برنامه‌های نهضت احیا بتواند به اهداف مورد نظر منتهی شود، الگوی مناسبی برای تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام کشور نیز ایجاد خواهد شد و می‌توان با اتکا به تجربیات این موضوع، طرح‌های نیمه‌تمام کشور را هم با استفاده از مدل‌های سرمایه‌گذاری مختلف به اتمام رساند».

معاون اول رئیس جمهور در پایان سخنانش اعلام کرد: شخصاً آمادگی دارم برای راه‌اندازی هر یک از این واحدها، در نقاط مختلف کشور حضور یابم تا هر چه سریع‌تر شاهد تحول اساسی در شاخص‌های کلان اقتصاد باشیم.

* اظهارات نماینده ویژه مخبر درباره احیای واحدهای اقتصادی

در این جلسه، سید امیرحسین مدنی نماینده معاون اول رئیس‌جمهور در راه‌اندازی و عملیاتی کردن نهضت احیای واحدهای اقتصادی گزارشی از تدوین برنامه‌های نهضت احیا ارائه کرد و گفت: این برنامه‌ها در سه بخش جبهه‌های عملیاتی، نظام پشتیبانی و الزامات نیازها تدوین شده است.

وی در ادامه به تشریح و تبیین هر یک از این بخش‌ها پرداخت و گفت: در بخش جبهه‌های عملیاتی روش‌هایی برای تأمین منابع مالی در نظر گرفته شده که توسعه و متنوع‌سازی ابزارهای تأمین مالی شرکت‌ها، احیا از طریق تفاهم‌نامه سازمان‌ها و نهادهای احیاگر، احیا از طریق دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری و احیا از طریق توسعه مدل‌های همکاری با احیاگران از جمله این روش‌هاست.

نماینده معاون اول رئیس‌جمهور در نهضت احیای واحدهای اقتصادی همچنین به تشریح جزییات نظام پشتیبانی و الزامات اجرای برنامه‌های نهضت احیا پرداخت و پیشنهاداتی را نیز جهت سرعت بخشیدن به روند اجرای برنامه‌ها و نیز رفع موانع پیش رو ارائه کرد.