شاخص‌کل بورس روز گذشته ۲۸ شهریورماه و در ادامه روند نزولی چند‌ماه گذشته ریزش ۴هزار واحدی داشت و ارزش معاملات خرد بورس (سهام و حق‌تقدم) هزار و ۲۷۲میلیارد‌تومان بود که کمترین مقدار از دهم مرداد تاکنون بوده است. علاوه‌بر این ارزش بازار نیز در کمترین سطح از ۱۱ اسفند سال‌گذشته بود. کارشناسان معتقدند اگرچه اخبار منفی و بعضا مثبت داخلی و خارجی بر بازار سهام تاثیرگذار است اما در حال‌حاضر اولویت اول بورس برای شروع یک روند مثبت، اعتماد مجدد سرمایهگذاران و سهامداران به این بازار است. به اعتقاد کارشناسان ورود نقدینگی به بورس تنها سوخت ممکن برای حرکت مجدد موتور بازار سهام و شکل‌‌‌‌‌گیری یک روند مثبت در بازار سرمایه است.
پول‌نقد؛ گمشده بازار سهام
حال بازار را پول خوب می‌کند، نه گزارش
پیام الیاس‌‌‌‌‌کردی، کارشناس بازار سرمایه در همین‌رابطه شرایط بورس در روز گذشته را نامطلوب ارزیابی و اظهار کرد: بازار در روز دوشنبه شرایط خوبی نداشت، اگرچه شاخص‌کل افت زیادی نداشت اما ارزش بازار و ارزش معاملات خرد آمار فاجعه‌‌‌‌‌باری را ثبت کرد و خروج ۲۰۰میلیارد‌تومانی پول را شاهد بودیم. علاوه‌بر این ۷۲درصد بازار در روز گذشته منفی بود. این شرایط دلایل مختلفی دارد اما مهم‌ترین دلیل این است که ما هنوز چوب بلاتکلیفی مذاکرات را می‌‌‌‌‌خوریم و این بلاتکلیفی نه‌تنها در بورس که در تمام بازارها همچنان قوی است و بازارها نمی‌توانند تصمیم‌گیری کنند.
این کارشناس عنوان کرد: آنچه این روزها در بازار سرمایه به چشم می‌خورد ادامهدار شدن این شرایط است و اتفاق ویژه‌‌‌‌‌ای را شاهد نیستیم. رشد تمام پارامترهای اقتصادی و حتی نرخ دلار در بازار آزاد، نزدیک‌شدن دلار نیما به دلار بازار آزاد و رشد شاخص‌های مربوط به نقدینگی نیز نتوانسته بازار را بیدار کند. باید زمان بگذرد و سهم‌‌‌‌‌ها به سطحی برسند، البته برای این سطح دیگر نمی‌توان از کلمه ارزندگی استفاده کرد و شاید باید به فوق‌ارزندگی برسند تا بازار دوباره جان بگیرد و حرکت کند. الیاس‌‌‌‌‌کردی در تشریح روند بازار سرمایه از نگاه تکنیکالی نیز گفت: شاخص‌کل بازار سهام مدتی به کانال یک‌میلیون و ۱۰۰هزار واحد سقوط کرد و بعد از آن تا حدود یک‌میلیون و ۶۰۰هزار واحد رشد کرد و مجددا به کانال یک‌میلیون و ۲۰۰هزار واحد برگشت.
اگر کانالی ترسیم کنیم و این روند را مورد بررسی قرار دهیم شاهد یک روند صعودی با شیبی ملایم خواهیم بود و شاخص‌کل احتمالا از کانال یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحد برمی‌گردد اما نباید فراموش کرد که متاسفانه شاخص نتوانسته به‌عددی بالاتر از یک‌میلیون و ۶۰۰هزار واحد در سال‌گذشته برسد و این از لحاظ تکنیکالی برای ما زنگ خطر است؛ چراکه نشان میدهد شاید کانال یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحد کانال برگشت بازار نباشد. البته بازار سناریویی برای بازگشت سریع‌تر هم دارد اما احتمال آن ضعیف است. وی ادامه داد: در این بین باید توجه داشت که اگر روند صعودی از فردا نیز آغاز شود بازار یک دفعه سبز‌پوش نمی‌شود و باید ابتدا کف پرحجمی بسازد که هنوز چنین کفی در بازار دیده نمی‌شود و نمی‌تواند صعودی پر قدرت داشته‌باشد.
این کارشناس بازار سهام درخصوص گزارش‌های ماهانه و عملکرد ۶ماهه شرکت‌ها نیز گفت: گزارش‌ها احتمالا مثبت است اما این گزارش‌های نمی‌تواند بازار را زنده کند. بازار با گزارش حرکت نمی‌کند با پول حرکت می‌کند و وقتی نقدینگی وارد بازار سهام نشود گزارش‌های خوب هم تاثیری بر بورس نخواهد داشت. این کارشناس بازار سهام در بخش دیگری از مصاحبه خود درخصوص احتمال افزایش نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو و تاثیر آن بر بازار سهام نیز گفت: احتمالا نرخ بهره در آمریکا افزایشی خواهد بود. تورم آمریکا در‌ماه اوت ۲/ ۰درصد بیشتر از حد انتظار و ۳/ ۸درصد بود. این تورمی است که احتمالا تداوم سیاست‌های انقباضی فدرال روزو را برای کنترل اوضاع به‌دنبال خواهد داشت. احتمال افزایش حدود یک‌درصد یا کمتر است و این میزان دوباره نرخ به کامودیتیها فشار می‌‌‌‌‌آورد و البته که برای ما هم خبر خوبی نیست. این کارشناس گفت: در حال‌حاضر سرمایهگذاران بیش از هر چیز دیگری به تورم و رشد نقدینگی دل‌بسته‌‌‌‌‌اند و البته از نظر من هم این نگاه و تحلیل درستی برای ورود به بازار سهام است.
بورس در سردرگمی
محمد خبری‌زاد، کارشناس بازار سرمایه درخصوص اتفاقات بازار سهام در روز گذشته گفت: دیروز نیز شاخص‌کل حدود ۴هزار واحد منفی بود و کلیت سهم‌‌‌‌‌ها نیز در اکثر گروه‌ها منفی بودند. این وضعیت ادامه‌ای از روند منفی تیر و مرداد است و با وجود اینکه به پایان شهریور رسیدیم همچنان ادامه دارد. در این بین بازار سهام به‌طور واضح در حالت سردرگمی است و منفی‌‌‌‌‌های ادامهدار هم سرمایهگذاران را دلزده کرده است، این دلزدگی در حدی است که حتی با بهبود وضعیت بنیادی شرکت‌ها و پارامترهای موثر بر عملکرد شرکت‌ها نیز سرمایه‌ها همچنان در حال فرار از بورس هستند.
این کارشناس بازار سهام درخصوص تاثیر نرخ کامودیتی‌‌‌‌‌های جهانی بر بازار سهام نیز تصریح کرد: نرخ کامودیتیها در ابتدای سال۱۴۰۱ رشد شدیدی داشت اما با توجه به مصوبه عجیب وزارت صمت درخصوص لغو اجازه استفاده شرکت‌ها از رشد نرخ‌های جهانی کامودیتیها تاثیر این رشد کم شد و شرکت‌ها نتوانستند از آثار مثبت این رشد بهره ببرند اما به هر حال بورس ما کامودیتی‌‌‌‌‌محور است و کاهش نرخ کامودیتیها در یک‌ماه اخیر شرکت‌های وابسته بورسی را تحت‌تاثیر قرار میدهد، اما نکته مهم این است که بخشی از افت کامودیتیها جهانی با رشد قیمت دلار نیما جبران شد و از نظر‌عددی افت قیمت‌های جهانی در برخی صنایع خیلی زیاد نبود و حتی رشد دلار به افت کامودیتیها چربید اما در کل چون نگاه سرمایهگذار به بازار مثبت نیست روند منفی ادامهدار بوده است.
او با بیان اینکه علاوه‌بر این افزایش نرخ فدرال‌رزرو همچنان یکی از نگرانی‌های بازار سهام است، اظهار کرد: افزایش نرخ بهره فدرال‌رزرو باعث کاهش قیمت فلزات می‌شود اما به‌نظر من این افزایش‌‌‌‌‌ها اثر منفی خود را گذاشته، البته نمی‌توان گفت بازار روند صعودی در پیش می‌گیرد اما زهر روند نزولی گرفته‌شده و کاهش بیش از این برای قیمت‌ها تولید را به‌صرفه نمی‌کند. یکی دیگر از موضوعات تاثیرگذار بر بازار، اقتصاد چین است، چین بزرگ‌ترین مصرف‌‌‌‌‌کننده بسیاری از محصولات فلزی، شیمیایی و پتروشیمی است و هر اتفاقی در این اقتصاد، همه اقتصادهای وابسته به این محصولات را تحت‌تاثیر قرار میدهد. رشد اقتصاد چین در ماه‌های اخیر به دلیل محدودیت‌های شدید کرونایی در این کشور کاهش داشت اما به‌نظر می‌رسد این روند با کاهش این محدودیت‌ها مجددا رو به رشد است.
او در این‌خصوص عنوان کرد: چینی‌‌‌‌‌ها که به دلیل محدودیت‌های کرونا در رکود بودند در حال‌حاضر انتظار بهبود دارند و این بهبود خبر خوبی برای بازار سرمایه ما و صنایع وابسته نیز هست. این کارشناس در ادامه اظهار کرد: اما با این وجود مهم‌ترین مساله بازار سهام ما همچنان برجام و تاثیرات آن بر بخش‌های مختلف و مخصوصا دلار است و سرمایهگذاران بیشتر به این بخش توجه دارند. بخش زیادی از نااطمینانیهایی که در حال‌حاضر بر بازار سایه افکنده به دلیل ابهامات برجام و به‌دنبال آن روند قیمتی دلار است. البته بازارهای موازی هم در حال‌حاضر رقیب جدی برای بازار سرمایه هستند و اگرچه آنها هم در وضعیت رکودی به‌سر می‌برند اما دست‌کم افت ندارند.
بازار سهام در خلال معاملات روز دوشنبه، روندی منفی اما کم‌جان را به نمایش گذاشت. دلیل رخوت و بی‌رمقی معاملات که طی این روز در بازار سهام دیده می‌شد، شرایط رکودی حاکم بر بازارهای جهانی و عدم حل مسائل سیاسی در مذاکرات اتمی بود. شاخص‌کل بورس تهران، در این روز با بیش از ۴هزار واحد افت به یک‌میلیون و ۳۷۳هزار واحد رسید و موجب کاهش ۳/ ۰درصدی در نماگر اصلی بازار شد.
بازارهای جهانی در روز دوشنبه در حالی کار خود را شروع کردند که در این روز اغلب دارایی‌های پایه با کاهش قیمت همراه شدند. رویه‌های انقباضی که سیاستگذاران پولی، در کشورهای بزرگ جهان در پیش گرفته‌اند، موجب‌شده تا همچنان تمایل بازارهای دارایی به سمت کاهش قیمت‌ها باشد. در بورس داخلی نیز دورنمای منفی در بازارهای جهانی و افزایش ریسک‌های سیاسی مربوط به عدم‌احیای برجام، گریبانگیر تمام صنایع اعم از ریالی و دلاری شده و شرایط را برای سهامداران سهمگین کرده است. این ترس علاوه‌بر سهامداران، به جان سرمایه‌گذارانی که در خارج از گود بورس قرار دارند و نقش تماشاچی بازار را ایفا می‌کنند نیز افتاده است. در حال‌حاضر بلاتکلیفی در این بازار به حدی زیاد است که برآیند تغییرات شاخص‌کل آن را به سمت میانگین نوسان ۰۱/ ۰درصدی از ابتدای سال رسانده است.
کوتاه از تابلوی معاملات
شاخص‌کل بورس تهران، در دومین روز معاملاتی هفته، با بیش از ۴هزار واحد افت به یک‌میلیون و ۳۷۳هزار واحد رسید و موجب کاهش ۳/ ۰درصدی در نماگر اصلی بازار شد. در این روز ۲۵۶نماد با بازدهی روزانه منفی و ۷۵نماد نیز با بازدهی روزانه مثبت به معاملات خود پایان دادند که در نتیجه آن، شاخص هم‌وزن، با حدود هزار و ۷۰۰ واحد کاهش به ۴۰۰هزار و ۲۱۲ واحد رسید. ارزش معاملات خرد بورس، هزار و ۲۷۲میلیارد تومان بوده که کمترین مقدار از سطح ۱۰مرداد سال‌جاری است. ارزش بازار هم در این بین در کمترین مقدار از ۱۱ اسفند ۱۴۰۰ قرار دارد. با وجود اینکه اغلب نمادهای بازار با کاهش قیمت همراه بودند، نمادهای کوچکی نیز به‌چشم می‌خورند که معاملات موفقی را در روز گذشته به ثبت رساندند. در این روز‌نماد «فارس»، «کگل»، «وپاسار»، «خودرو»، «فخوز» و «ذوب» بیشترین تاثیر را در شاخص‌کل بورس گذاشتند.
هم برجامی؛ هم دلاری
در میان این نمادهای موثر بر دماسنج اصلی بازار، علاوه‌بر نمادهای ریالی، نمادهای دلاری نیز به چشم می‌خورد؛ این موضوع حاکی از آن است که نه‌تنها امید به سهم‌های برجامی به پایان رسیده، بلکه در نمادهای دلاری نیز اوضاع معاملات چندان خوب به‌نظر نمی‌رسد. بسیاری از کارشناسان معتقدند، همچنان حرکت قیمت کامودیتیها در جهان، رو به نزول خواهد گذاشت و چشم‌انداز روشنی برای آنها وجود ندارد. رکودی که در اقتصاد جهانی سایه انداخته و اوضاع قرنطینه در چین، موجب‌شده است که روند نزولی کامودیتیها ادامهدار باشد. سیاست‌های فدرال‌رزرو نیز همچنان انقباضی است و سیاستگذار پولی در ایالات‌متحده، اهداف بالایی را برای نرخ بهره متصور است. این موضوع نیز خود، عاملی مهم برای کاهش قیمت‌ها در کامودیتی‌هاست.
با طولانی‌تر شدن این شرایط در بازارهای جهانی و افزایش ریسک‌های سیستماتیک داخلی، ممکن است چشم‌انداز بازار سهام در جهان همچنان منفی باقی بماند و کار را برای بورس تهران نیز سخت‌تر کند. روز گذشته، نماد «فارس» معاملات خود را با روندی صعودی آغاز و پس از روند نزولی طولانی و خسته‌کننده، به قیمت ۷۱۰تومان رسید. این‌نماد با افتی ۲۸/ ۰درصدی به معاملات خود پایان داد. «کگل» نیز بعد از «فارس»، جزو نمادهای موثر بر عملکرد شاخص به‌حساب می‌آید. با وجود منفی‌بودن نمادهای این صنعت، بازار سنگ‌آهن در اولین روز هفته در بازارهای جهانی با افزایش قیمت همراه بود، اما از طرفی بازدهی معاملات سنگ‌آهن کشور چین در هفته معاملاتی اخیر منفی ۶/ ۴درصد بوده است.
قیمت فلزات اساسی، پس از بازگشایی بازارهای جهانی و همچنین در هفته‌ای که گذشت، چندان وضعیت مناسبی نداشت و با روندی نزولی همراه بود، در نتیجه این کاهش قیمت‌ها در بازار، نمادهای «فخوز» و «ذوب» نیز به نمادهای تاثیرگذار در شاخص اضافه شدند. همچنین در هفته‌جاری موجودی بیلت فولادی در انبار‌ها و بنادر چین رو به کاهش گذاشته و از ۶۷۶هزار تن به ۳۳هزار تن رسیده است. همچنین واردات شمش فولادی به چین در این هفته ضعیف به‌نظر می‌رسید، در نتیجه این دو رویداد، در قیمت بیلت فولادی در هفته‌جاری تغییر چندانی به‌وجود نیامد.
خودروساز ایرانی همچنان قرمزپوش
نماد «خودرو» نیز به واسطه کاهش امیدها در مذاکرات اتمی در لیست نمادهای با تاثیر بالا در شاخص قرار گرفته است. علاوه‌بر واکنش‌های منفی از طرف‌های غربی در اخبار روزهای اخیر، صحبت‌های رئیس‌جمهور قبل از سفر به نیویورک و سخنرانی در مجمع‌عمومی سازمان ملل نیز بر ناامیدی‌ها به برجام افزود. ابراهیم رئیسی، در پاسخ به سوالات خبرنگاران، مبنی‌بر دیدار رئیس‌جمهور ایران با جو بایدن، تاکید کرده بود که برنامه‌ای برای دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا وجود ندارد و دیدار با بایدن را چندان مفید نمی‌داند. همچنین رئیس‌جمهور در صحبت‌های اخیر خود اشاره کرده بود که فرقی میان رئیس‌جمهور فعلی و قبلی در ایالات‌متحده نیست و هر دو در قبال ایران یک سیاست واحد را دنبال کرده‌اند.
فرابورس
نماگر فرابورس نیز، با ۵۳ واحد افت به ۱۸هزار و ۵۷۶ واحد کاهش یافت. نماد «کزغال»، همچنان درمیان نمادهای موثر در معاملات فرابورس به چشم می‌خورد. با آزادسازی صادرات زغال‌سنگ و دستورالعمل‌هایی که اخیرا در فضای‌مجازی منتشر شد، نمادهای تولیدکننده زغال‌سنگ را با چشم‌اندازی مثبت همراه کرد. هر چند ادامه این شرایط خوب برای این صنعت، عزم جدی سیاستگذار برای بهبود وضعیت صادرات و ثبات در تصمیم‌گیری‌ها را می‌طلبد. نماد «کزغال»، درمیان نمادهایی با بیشترین ورود پول حقیقی نیز قرار دارد.
فروش‌های تهاجمی در بازار سهام از کجا خط می‌گیرد؟ بازار سهام در ماه‌های اخیر دقیقا حول این محور پرحاشیه چرخیده است. افزایش عرضه سهام از سوی سهامداران خرد و حقیقی در مسیر خروج در حالی به روندی پرتکرار و قابل پیش‌بینی مبدل‌شده که در آنسوی بازار سهامداران با رصد متغیرهای اثرگذار بر بازار به روند وقایع مذکور اشراف مبرهنی دارند. چرا پایان تضعیف و اصلاح شاخص‌های بازارسرمایه‌بر اساس آنچه پیش‌بینی می‌شد محقق نشد؟
سناریوهای مطرح‌شده در ابتدای سال‌همزمان با رشد شاخص‌کل و پرواز به ارتفاعات بالاتر همان‌طور که مشاهده شد هرگز نتوانست رنگ واقعیت به خود بگیرد، به‌گونه‌ای که این شاخص رسما با سقوط به ابرکانال یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحد نشان داد بازار مذکور تحت‌تاثیر متغیرهای اثرگذار بیرونی تا چه میزان می‌تواند حدس و گمان‌ها را باطل کند. برآوردها از جریان دادوستدهای بورسی طی ۶ماه گذشته حاکی از آن است که ریسک‌های سیستماتیک و مزاحم در مسیر تعادلی سهام نه‌تنها تخفیف پیدا نکرده حتی به مرور بر تعدد آن افزوده شده است. از مصائب فروش شرکت‌های صادرات‌‌‌‌‌‌محور بورس تهران و نوسان سودآوری این شرکت‌ها گرفته تا حواشی توقف مذاکرات هسته‌ای، افزایش نرخ سود بانکی، قیمت‌گذاری دستوری و حالا هم رکود جهانی و به اغما رفتن بازار جهانی کالاها و مواد خام (کامودیتی). قرارگرفتن در چنین وضعیتی شاخص را با قدرت بیشتر به سمت سقوط سوق میدهد، اما پرسش مهمی که در این میان مطرح می‌شود آن است که کدام‌یک از متغیرهای اثرگذار چربش بیشتری در مسیریابی قیمت سهام دارند.
بررسی عوامل اثرگذار داخلی و خارجی در دو سال‌گذشته به روشنی بر اثرپذیری زیاد بورس از فضای سیاسی تاکید می‌کند. با توجه به اینکه فضای سیاسی به‌عنوان عاملی غیر‌اقتصادی سمت و سوی بازارهای دارایی را مشخص می‌کند، پرداختن به این نکته از ملزومات مبحث موردنظر است. از آنجا که رخدادهای سیاسی و بین‌المللی نقش پررنگی در تعیین قیمت دلار و روند تورمی کشور ایفا می‌کنند، این مهم مستقیما میزان فروش، نوسان قیمتی محصولات و در نهایت آلارم سودسازی د‌وسوم شرکت‌ها را موردهدف قرار میدهد. عنصر یادشده به کرات اهمیت خود را در جریان معاملاتی تالارشیشه‌ای به اثبات رسانده است. ردپای این مساله در شرایط عادی‌تر بازار و در زمانی‌که قیمت اکثر سهام به‌طور اتوماتیک روند تعادلی درپیش گرفته‌اند با حداقل اثرگذاری نمایان می‌شود اما در وضعیتی متفاوت از جریان عنوان‌شده، بازار را به‌شدت هرچه تمام تحت‌الشعاع قرار میدهد.
در چنین شرایطی برخی انتظارات براساس جریان‌های مثبت نیز رنگ می‌بازد و جای خود را به حواشی دیگری میدهد. نمونه بارز این موضوع با کش‌وقوس‌های مطالبات هسته‌ای کشور و همزمانی این موضوع با انتشار گزارش‌های عملکرد شرکت‌ها گواه همین مساله است، در واقع انتظارات در بازارهای مالی بر اساس آنچه از قبل پیش‌بینی می‌شود اهمیت خود را می‌تواند به مباحث دیگری بدهد. در مقطع کنونی نیز به‌رغم ارزندگی قیمت اغلب سهام این مهم تحت‌تاثیر یک متغیر اثرگذار بیرونی نادیده انگاشته شده و این در حالی است که در شرایط عادی «ارزندگی قیمت» به‌عنوان برگ برنده می‌تواند به جذب بیشتر سرمایهگذار تبدیل شود. به هر روی همان‌طور که اشاره شد روند سیگنال‌های رخدادهای بین‌المللی را می‌توان به بازویی اصلی در خط دادن به بازارهای دارایی ترسیم کرد.
مخابره سیگنال‌های متفاوت از فضای عمدتا سیاسی و بین‌المللی دوئل بازارهای سرمایه‌گذاری را به نمایشی دیدنی تبدیل می‌کند. در همین فضا بارها بازارسهام با چرخش از کانون توجه‌ها به نقطه‌ای غیرجذاب برای سرمایهگذاران تبدیل شده است. نوسان‌ها یتحمیلی به این بازار انتظارات افراد همزمان با افزایش ریسک‌ها را با دوگانگی و تناقض همراه می‌سازد. گاهی دیده شده سرمایهگذاران در بلاتکلیفی‌های این‌چنینی حتی با علم به این موضوع که شرایط فوق در بلندمدت پایدار نخواهد ماند به جمع فروشنده‌های تهاجمی پیوسته‌اند. برآیند این تحولات درفضای اقتصادی و چارچوب سیاستگذاری‌های داخلی نیز قابل‌مشاهده است، اما در کشاکش اثرگذاری‌های تحولات سیاسی و اقتصادی گزینه دوم با تخفیف در رده بعدی اثرگذاری‌ها قرار می‌گیرد.
حال زمانی را تصور کنید که متغیرهای سیاسی و اقتصادی به‌صورت همزمان تشعشعات منفی بر بازارها بتابانند. وضعیت کنونی دقیقا در وضعیت مزبور جای دارد. فشار همه‌جانبه از داخل و خارج دست به‌دست هم میدهد تا فعالان بازارهای سرمایه‌گذاری از سر ناچاری دست به انتخاب بزنند. مباحث سیاسی به‌خصوص موضوع تحریم و پیامدهای آن بر بازارهای دارایی و کسب‌وکارها حدود یک دهه است که نقش تعیین‌کننده‌ای در استراتژی معاملاتی بازیگران و رفتار فعالان کسب‌وکارهای گوناگون ایفا کرده است. تداوم این شرایط فارغ از آنکه حساسیت بالای سرمایه‌گذاری در راستای تعدد ریسک‌های روزافزون را به‌همراه خواهد داشت برخی از افراد را به سمت بازارهای سرمایه‌گذاری «دم‌دستی» هدایت می‌کند. بازارهایی که با نوسان‌های شدید روزانه دست به‌گریبانند و در اکثر موارد نمی‌توانند در بازه زمانی طولانی رضایت هواداران خود را جلب کنند.
نرخ دلار غیررسمی در دومین روز کاری هفته کاهشی شد. پس از تحرکات افزایشی دلار غیررسمی از روزهای میانی شهریور ماه، روز گذشته قیمت این ارز در نیمه کانال ۳۱هزار تومانی از حرکت ایستاد. به عقیده بسیاری از کارشناسان ارزی، کاهش حجم هیجانات مذاکراتی منفی در کنار مطرح شدن برخی زمزمه‌ها مبنی بر احتمال ایجاد گفت‌وگو میان طرفین برجام در نشست سازمان ملل متحد سرعت‌گیر‌های جدید نرخ شاخص ارزی است. در این میان شنیده‌ها از هسته مرکزی بازار ارز تهران حاکی از آن است که صفوف متقاضیان ارز‌های توافقی همچنان پر جمعیت بوده و نرخ دلار در این‌گونه از معاملات در محدوده کانال قیمتی ۳۰ هزار تومانی خریدوفروش می‌شود. در نهایت قیمت هر برگ اسکناس دلار در معاملات غیررسمی روز گذشته با حدود ۲۱۰ تومان کاهش نسبت به نرخ‌های پایانی روز یکشنبه به رقم ۳۱ هزار و ۴۸۰ تومان رسید. با کاهشی شدن نرخ ارز در معاملات بازار آزاد قیمت سکه نیز افت قابل توجهی را تجربه کرد و به پله سوم کانال ۱۴میلیون تومانی رسید.
دیروز دوشنبه 28 شهریور ماه روند قیمت دلار غیررسمی در معاملات آزاد بازار تهران کاهشی بود. قیمت هر برگ اسکناس آمریکایی در معاملات صبح روز گذشته با حدود 190تومان کاهش نسبت به نرخ روز دوشنبه در رقم 31هزار و 500 تومان فعالیت خود را آغاز کرد. در ادامه با عبور بازار از ساعات میانی خود قیمت این ارز مجددا کاهش یافت و در سطح قیمتی 31 هزار و 480 تومانی به فعالیت خود پایان داد. تحلیلگران بازار ارز بر این باورند که سطح هیجانات منفی نسبت به آینده نشست‌های هسته‌ای برجام کاهش یافته و نرخ دلار پتانسیل تحرک‌های افزایشی قابل توجه ندارد. علاوه بر آن حجم تقاضا‌های موجود در فضای بازار نیز به گونه‌ای نیست که این ارز در هر سطح قیمتی خریدار داشته باشد و در نتیجه تلاش‌های فعالان افزایشی در جهت ورود نرخ شاخص ارزی به کانال 32 هزار تومانی نیز بی‌نتیجه مانده است. در این میان با نزدیکی نشست سالانه اعضای سازمان ملل متحد در شهر نیویورک آمریکا و سفر علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران در نشست‌های وین، همراه با کاروان ایرانی برخی گمانه‌ها از انجام مذاکرات در حاشیه نشست مجمع عمومی مطرح شده است که می‌تواند زمینه‌ساز تغییر سمت و سوی انتظارات در فضای بازار تهران شود. روز گذشته نیز ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشور در نشستی مطبوعاتی گفت: اینکه در حاشیه نشست مجمع عمومی گفت‌وگوهایی در خصوص موضوع هسته‌ای و مذاکرات رفع تحریم‌ها صورت بگیرد من این احتمال را رد نمی‌کنم. او همچنین در زمینه دیدگاه ایران نسبت به ادامه نشست‌های برجامی افزود: ایران هیچ‌وقت میز مذاکرات را ترک نکرده و مذاکرات را به عنوان روش مناسب و منطقی و معقول برای حل‌وفصل اختلافات می‌داند. روز گذشته نوسانات بازار سکه نیز کاهشی بود. هر قطعه سکه طلا ضرب امامی در معاملات روز گذشته با حدود 200 هزار تومان کاهش نسبت به نرخ روز یکشنبه به رقم 14میلیون و 280 هزار تومان رسید.
افزایش شاخص دلار در پی رشد احتمالی نرخ بهره توسط فدرال رزرو، بار دیگر بازارهای جهانی را قربانی خود کرد. با شروع هفته معاملاتی جدید، بازارهای جهانی از جمله طلا و بیت‌کوین روز خود را با معاملات منفی آغاز کردند. اما در مقابل دلار با رشد ۳/ ۰ درصدی خود در حال نزدیک شدن به شاخص ۱۱۰ واحدی است. این موضوع سبب شد بیت‌کوین که در روز یکشنبه حمایت کانال ۲۰ هزار دلاری را به دست آورده بود، اکنون با افت ۸ درصدی خود وارد کانال ۱۸ هزار دلاری شود. به دنبال نزولی شدن روند معاملاتی بیت‌کوین، اتریوم نیز با کاهش ۱۱درصدی نسبت به روز گذشته خود (۱۸ سپتامبر) به زیر کانال ۱۳۰۰ دلاری سقوط کرد. فشار رشد شاخص دلار بر روی بازار طلا نیز اثر گذار بود و توانست این فلز گران‌بها را در زیر کانال ۱۷۰۰ دلاری نگه دارد. فلز زرد روز گذشته با افت ۸/ ۰ درصدی مواجه شد و در ساعت ۱۱ به وقت تهران بار دیگر با کاهش ارزش خود، قیمت ۱۶۶۵ دلار را در بازار ثبت کرد.
ریزش بازار
گزارش‌ها حاکی از آن است که روند کاهشی تورم آمریکا و در مقابل افزایش تورم هسته، فدرال رزرو را به افزایش دوباره سیاست‌های انقباضی سوق دهد. برخی از تحلیلگران بر این‌باورند که تداوم سیاست‌های انقباضی گرچه از تورم فزاینده در ایالات‌متحده جلو‌گیری کرده و سبب کاهشی شدن تورم در دو ماه اخیر شده، اما در مقابل روزهای پرنوسانی را برای بازارهای جهانی رقم زده است. به دنبال این موضوع باید به رشد 3/ 0 درصدی شاخص دلار که در نتیجه احتمال افزایش نرخ بهره تقویت شده، اشاره کرد. به دنبال این موضوع بازارهای جهانی در مسیر نزولی قرار گرفتند. در این میان بیت‌کوین روز گذشته با افت 8 درصدی در ساعت 11 به وقت تهران با قیمت 18 هزار و 429 دلار معامله می‌شد. همچنین اتریوم نیز با ریزش 11 درصدی نسبت به یکشنبه 18سپتامبر با قیمت 1288 دلار معامله می‌شد. علاوه بر ریزش بازار رمزارزها، طلا نیز نسبت به عملکرد احتمالی فدرال رزرو و افزایش دوباره شاخص دلار واکنش نشان داد و روز گذشته شاهد افت 8/ 0 درصدی بود. این فلز گران‌بها در ساعت مذکور قیمت 1665 دلار را در بازار ثبت کرد. برخی از تحلیلگران بر این باورند عوامل مذکور سبب دوگانگی سرمایهگذاران در حفظ دارایی‌های خود در هر یک از بازارها شده است.
پیش‌بینی عملکرد بازارها
برخی از تحلیلگران بازار معتقدند که حرکت بازارهای جهانی به‌ویژه طلا و بیت‌کوین به سمت شیب نزولی و همچنین عملکرد فدرال رزرو در افزایش دوباره نرخ بهره در نشست بعدی خود دور از انتظار نیست؛ زیرا جرمی پاول، رئیس بانک مرکزی آمریکا در 26 اوت، اثرات تداوم سیاست‌های انقباضی را به‌طور کامل یادآور شد. اکنون انتظار می‌رود تا پایان هفته جاری، شاخص دلار به بالای کانال 110 واحد افزایش پیدا کند و به دنبال آن بیت‌کوین به زیر 18 هزار دلار، اتریوم به زیر کانال 1200 دلار و همچنین طلا به کف کانال 1600 دلار سقوط کند.
سران غیررسمی اوپک‌پلاس در پی افزایش قیمت نفت هستند. حدود دو هفته پیش، وین، ستاد بین‌المللی اوپک؛ عربستان برای هدایت کاهش تولید این سازمان اعلام آمادگی کرده بود؛ آن هم در زمانی که اروپا تازه از شر نفت ۱۴۰دلاری خلاص شده بود. پس از جلسه اعلام شد اوپک‌پلاس روزانه ۱۰۰هزار بشکه کاهش تولید خواهد داشت که با توجه به تقاضای روزانه ۱۰۰میلیون‌بشکه‌ای عملا تاثیری در بازار ندارد. خبرها حاکی از آن بود که روسیه سرعت‌گیر عربستان برای کاهش تولید بوده‌است. اما اکنون شرایط فرق کرده؛ شواهد نشان میدهد روسیه در ریل عربستان قرار گرفته و «برای حمایت از قیمت‌ها» وارد عمل شده است. منابع دولتی سعودی و روسی به رویترز گفته‌اند قصد این دو کشور به عنوان سران غیررسمی اوپک‌پلاس «نفت برنت ۱۰۰ دلاری است».
هدف عربستان چیست؟
سازمان کشورهای صادرکننده نفت موسوم به اوپک‌پلاس که بیش از ۴۰درصد از تقاضای روزانه ۱۰۰میلیون‌بشکه‌ای بازار جهانی را تامین می‌کند، تصمیم گرفته قیمت نفت را افزایش دهد. پیش از این، در بحبوحه بحران انرژی اروپا، این سازمان موضع خود را دفاع از مکانیزم بازار یعنی عرضه‌وتقاضا اعلام کرد؛ اما منابع دولتی از روسیه و عربستان سعودی به رویترز گفته‌اند رهبران غیررسمی و حقیقی اوپک‌پلاس برای بشکه‌های نفت برنت ۱۰۰دلاری برنامه‌ریزی می‌کنند. اوپک‌پلاس به‌سبب سهمی که از تامین بازار نفت دارد از طریق عرضه می‌تواند تاثیر زیادی روی بازار بگذارد. این سازمان تا به حال به‌صراحت سطح قیمت ترجیحی را اعلام نکرده است. مقامات ارشد سعودی و روسی اعلام کردند: «تمرکز اوپک‌پلاس بر مطابقت عرضه با تقاضای جهانی است نه قیمتی مشخص‌شده و معین.»
اویل‌پرایس در گزارشی مدعی شده بود مقامات انرژی سعودی به دنبال افزایش قیمت هستند، چراکه دو سال همه‌گیری کرونا سود سالانه‌ای را که به رقم آن عادت داشتند پایین آورد؛ از طرفی مقابله بن‌سلمان با دولت بایدن یکی دیگر از دلایل تلاش برای افزایش قیمت نفت است. با این حال یکی از مقامات ارشد سعودی به رویترز گفته تمرکز ما به‌طور مستقیم بر عرضه‌وتقاضای بازار است. نه در یک دوره یک‌ساله، بلکه برای یک‌سال و نیم آینده تمرکز بر مکانیزم بازار خواهد بود: «البته باید درنظر داشت متغیرهای زیادی وجود دارد که خارج از کنترل انسان است، مثل مورد کووید ۱۹ در سال ۲۰۲۰ و بحران مالی ۲۰۰۸، بنابراین باید فروتن و آهسته قدم برداشت.» ظاهرا همه‌گیری کرونا به بهانه خوبی برای سران غیررسمی اوپک‌پلاس بدل شده است، آن هم در زمانی که اروپا و آمریکا عملا درگیر بحران انرژی شده‌اند.
کارشناسان رویترز معتقدند یکی از معیارهای کلیدی عرضه‌وتقاضا، قیمت است و نمی‌توان بدون درنظرگرفتن قیمت صرفا مدعی تمرکز بر مکانیزم بازار بود: مساله ساده است. زمانی عرضه از تقاضا پیشی بگیرد قیمت‌ها کاهش می‌یابد و برعکس. این در حالی است که سه منبع دولتی به رویترز گفته‌اند قیمت‌های ترجیحی سران غیررسمی اوپک‌پلاس برای هر بشکه نفت برنت ۱۰۰ دلار است، رقمی که تحلیلگران هم آن را با بررسی سیگنال‌های اخیر بازار تایید می‌کنند. باید در نظر داشت این رقم بالاتر از سطح قبلی اوپک‌پلاس یعنی ۷۵دلار است. حمله نظامی روسیه به اوکراین قیمت نفت را تا بشکه‌ای ۱۴۰دلار هم رساند و در اکثر سه‌ماهه دوم سال جاری میلادی بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ دلار فروخته می‌شد و تورمی به همراه داشت که دولت‌های اروپایی برای آن زره‌پوش می‌شوند.
ایالات متحده آمریکا هدایت کشورهای مختلف برای فشار آوردن به عربستان و سایر تولیدکنندگان با هدف پایین آوردن قیمت‌ها را به عهده داشت و قیمت هر بشکه نفت برنت در یک ماه اخیر در کانال ۹۰دلار معامله شد. تولیدکنندگان بزرگ مثل عربستان سعودی در هفته‌های اخیر با توجه به تضعیف سرمایه‌گذاری در آینده اقتصاد جهان و چشم‌انداز رکودی، اعلام کردند از قیمت‌ها حمایت خواهند کرد. این اختلافات زمانی برجسته می‌شود که در جلسه ۵ سپتامبر، اوپک‌پلاس تصمیم به کاهش تولید ۱۰۰هزار بشکه در روز گرفت، امری که برخی از تحلیلگران آن را به عنوان سیگنالی برای حمایت از نفت ۹۰دلار تعریف کردند؛ اما با نگاهی بازتر می‌توان دید اوپک‌پلاس از همان ابتدا در پی کاهش تولید بیشتر بود «اما تحت فشار کشورهای دیگر روی ۱۰۰هزار بشکه متوقف شد، رقمی که تاثیری روی قیمت جهانی نمی‌گذارد.»
در‌عین‌حال بلومبرگ هم در گفت‌وگو با منبع دولتی جداگانه و منبعی صنعتی گزارش داده تورم جهانی بر مواد اولیه واحدهای صنعتی عربستان هم تاثیر گذاشته و تولیدکنندگان برای متعادل کردن دخل‌و‌خرج خود باید درآمد نفتی بیشتری داشته باشند: «قیمت هر بشکه نفت ۱۲۰ تا ۱۳۰دلاری برای مناسبات جهانی خطرناک است. اما ۱۰۰ دلار نرخ منصفانه‌ای به نظر می‌رسد با آن هم عربستان به هدف می‌رسد و هم تاثیر زیادی بر اقتصاد جهانی نخواهد گذاشت.» عربستان سعودی همچنان قیمت نفتی که بودجه را با آن می‌بندد اعلام نکرده است اما صندوق بین‌المللی پول در ماه آوریل نرخ هر بشکه ۲۰/ ۷۹دلار را پیش‌بینی کرده است. کارن یانگ، کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه در واشنگتن، در گفت‌وگو با رویترز گفت: «به‌نظر من سطح قیمتی منطقی ۸۰ دلار است اما سیاست‌های مالی نسبت به موقعیت، انعطاف‌پذیرند.» به عقیده او نفت بیش از ۱۰۰ دلار «پول بادآورده است». این در حالی است که منبع دولتی سعودی در گفت‌وگو با رویترز مدعی شده دولت عربستان طرفدار نفت ۱۰۰دلاری است «تا میزان سرمایه‌گذاری سالم حفظ شود و میزان عرضه‌وتقاضا با هم مطابقت داشته باشد!»
انگیزه‌های متفاوت روسیه
روسیه انگیزه‌های متفاوتی از عربستان سعودی برای حمایت از قیمت‌ها دارد. امسال مسکو مجبور شد نفت خود را با تخفیف و زیر قیمت بازار بفروشد، زیرا آمریکا و اتحادیه اروپا برای تلافی حمله به اوکراین خرید نفت روسیه را تحریم کردند. دو منبع روسی به رویترز گفته‌اند سطح آسایش قیمتی برای روسیه «حداقل ۱۰۰ دلار است». البته الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه، ایده تبانی برای افزایش قیمت را رد کرده است: «ما در مورد قیمت صحبت نمی‌کنیم، بلکه در مورد انطباق عرضه با تقاضا صحبت می‌کنیم که نه کمبودی در بازار وجود داشته باشد و نه مازادی.» این در حالی است که در سال ۲۰۰۰، اوپک مکانیزم باند قیمتی را برای حمایت از نفت ۲۲ تا ۲۸دلاری در مناسبات بازار پیاده کرد اما وقتی قیمت‌ها به ۲۸ دلار رسید این گروه به حالت تعلیق درآمد.
در مناسبات کنونی هم عربستان و اوپک در برهه‌های متفاوت از نفت ۱۰۰دلاری حمایت کردند. به گفته منابع رویترز، در سال ۲۰۱۲ برای اولین‌بار عربستان از نفت ۱۰۰دلاری حمایت کرد. در سال ۲۰۱۸ هم مقامات سعودی نفت ۸۰ تا ۱۰۰دلاری را مطلوب می‌دانستند که پس از رونقی که نفت شیل آمریکا داشت و عرضه‌ای که به بازار تزریق کرد و همچنین همه‌گیری کرونا، این آرزوی بلند موقعیت اینکه جامه عمل بپوشد پیدا نکرد. موقعیت کنونی بازار چگونه است؟ عرضه محدود شده است، میزان رشد و کاهش رونق شیل از لیست نگرانی‌های اوپک‌پلاس خط خورده است و با توجه به رشد اقتصادی ضعیف و ترس از رکود در آینده، تحلیلگران رشد تقاضای قابل‌توجهی در تقاضای ۲۰۲۳ پیش‌بینی کرده‌اند.
تصویر این پازل زمانی نمایان‌تر می‌شود که یکی از تحلیلگران از زاویه متفاوتی نگاه می‌کند. تاماس وارگا، دلال نفت PVM، با اشاره به نوسانات نرخ نفت برنت به رویترز گفت: «اوپک پلاس به دنبال ۹۰ دلار به عنوان حداقل قیمت بود.» به گفته او برنامه‌های گروه ۷ برای محدودیت قیمت نفت روسیه با هدف کاهش درآمد مسکو، حمایت کرملین از افزایش قیمت را در پی داشت: «این موقعیت نشان میدهد ائتلاف نفتی کنونی قصد دارد از کف قیمتی ۹۰ دلار برای هر بشکه نفت برنت محافظت کند، آن هم در زمانی که روسیه در پی اقدامی تلافی‌جویانه است. این مناسبات تراز و تعادل نفتی بازار جهانی را بیش از پیش تشدید می‌کند.»
نگاهی به قیمت‌ها
دیروز هر بشکه نفت برنت به زیر ۹۰دلار رسید و ۸۹دلار معامله شد که نشان از کاهش ۴۲/ ۴درصدی هفتگی و ۶۱/ ۱ درصدی روزانه است. نفت وست‌تگزاس‌اینترمدیت هم به‌ازای هر بشکه ۲۰/ ۸۳دلار فروخته شد. این شاخص نسبت به هفته گذشته ۱۵/ ۵درصد و نسبت به روز گذشته ۲۳/ ۲درصد کاهش داشته است.
طبق گزارش کوین‌شیرز، صندوق‌های سرمایه‌گذاری اتریوم تا روز ۱۶ سپتامبر (۲۵ شهریور) شاهد چهارمین هفته متوالی خروج سرمایه بودند. ارزش سرمایه خارج‌شده از این صندوق‌ها در هفتهٔ منتهی به این تاریخ، بیش از ۱۵.۴میلیون دلار بوده است. در مقابل، پس از ورود ۱۷.۴میلیون دلار پول به صندوق‌های سرمایه‌گذاری بیت کوین، روند ۵ هفته‌ای خروج سرمایه از این صندوق‌ها شکسته شد.
دانش سرمایه ارکا برای همراهان خود اخبار های بازار سرمایه را به صورت رایگان ارائه میدهد. مطالب بیشتر
بدون دیدگاه