براساس اعلام مدیریت بازار مشتقه و صندوق های کالایی بورس کالای ایران، پذیره نویسی واحدهای صندوق سرمایه گذاری پشتوانه طلا زرفام آشنا با نماد «زرفام» از امروز (دوشنبه ۹ خرداد) در بورس کالای ایران آغاز می شود و به مدت ۳ روز کاری و تا چهارشنبه ۱۱ خرداد ادامه می یابد.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) و به نقل از کالاخبر، واحدهای سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر گواهی سپرده سکه طلا (ETF) زرفام آشنا براساس مجوز سازمان بورس از طریق بازار صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله بورس کالای ایران پذیره نویسی می شود.
صندوق سرمایه گذاری زرفام آشنا از نوع صندوق سرمایه گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر گواهی سپرده سکه طلا (ETF) بوده و موسسان آن، سبدگردان سهم آشنا، گروه خدمات بازار سرمایه سهم آشنا و کارگزاری سهم آشنا است.
از دیگر ارکان این صندوق می توان به سبدگردان سهم آشنا به عنوان مدیر، موسسه حسابرسی و خدمات مدیریت رهیافت و همکاران به عنوان متولی، صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردانی سهم آشنا یکم به عنوان بازارگردان و موسسه حسابرسی رازدار به عنوان حسابرس اشاره کرد.
هدف از تشکیل صندوق، جمع آوری سرمایه از سرمایه گذاران و اختصاص آن ها به خرید انواع اوراق بهادار مبتنی بر کالا به منظور کاهش ریسک سرمایه گذاری، بهره گیری از صرفه جویی های ناشی از مقیاس و تامین منافع برای سرمایه گذاران است.
موضوع فعالیت صندوق، سرمایه گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر گواهی سپرده سکه طلا پذیرفته شده در بورس کالای ایران است.
موسسان ۱۰۰ درصد از واحدهای سرمایه گذاری ممتاز صندوق به تعداد ۱۰ میلیون واحد را متعهد شده و مابقی واحدهای سرمایه گذاری صندوق به تعداد ۹۰ میلیون واحد به ارزش مبنای هر واحد ۱۰ هزار ریال برای پذیره نویسی و خرید عموم عرضه می شود.
به این ترتیب تعداد واحدهای سرمایه گذاری قابل انتشار ۱۰۰ میلیون واحد بوده که ۱۰ میلیون واحد به صورت واحدهای سرمایه گذاری ممتاز از سوی موسسان پذیره نویسی شده و ۹۰ میلیون واحد آن با ارزش اسمی هر واحد ۱۰ هزار ریال پذیره نویسی عمومی می شود و هر یک از دارندگان واحدهای سرمایه گذاری به نسبت تعداد واحدهای سرمایه گذاری خود در خالص دارایی های صندوق سهیم اند اما حق تصمیم گیری در مورد دارایی های صندوق در چارچوب اساسنامه منحصرا از اختیارات مدیر صندوق است.
خرید واحدهای ETF نیز مستلزم دریافت کد معاملاتی فعال در سیستم سپرده گذاری مرکزی بوده و سفارشهای خرید باید مضربی از یک ورقه باشد و محدودیت حجمی برای هر سفارش خرید بدون محدودیت تعیین شده است و حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری توسط هر کد معاملاتی حقیقی و حقوقی بدون محدودیت است.
مدت پذیره نویسی اولیه از روز دوشنبه ۹ خرداد آغاز می شود و تا روز چهارشنبه ۱۱ خرداد ادامه دارد. زرفام به عنوان هفتمین صندوق طلایی بورس کالا در کنار نمادهای طلا، زر، عیار، گوهر، کهربا و مثقال قرار گیرد.
معاملات ثانویه واحدهای سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری قابل معامله، پس از اتمام پذیره نویسی و ثبت صندوق در بازار صندوق های سرمایه گذاری (قابل معامله) بورس کالای ایران آغاز می شود و دارندگان و متقاضیان خرید می توانند از طریق کارگزاران عضو بورس کالای ایران اقدام به خرید یا فروش این واحدها کنند.
قیمت نفت در روز معاملاتی گذشته افزایش یافت تا هفته را با افزایش قیمت خود در حالی که کشورهای اروپایی در حال مذاکره بر سر اعمال ممنوعیت کامل نفت خام روسیه هستند، به پایان رساند.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) و به نقل از سی ان بی سی، قیمت نفت برنت در آخرین روز معالاتی هفته گذشته با ۲.۰۳ دلار معادل ۱.۷ درصد افزایش به ۱۱۹ دلار و ۴۳ سنت رسید. نفت خام وست تگزاس اینترمدیت آمریکانیز با ۹۸ سنت معادل ۰.۹ درصد افزایش به ۱۱۵.۰۷ دلار در هر بشکه رسید.
در این هفته، برنت ۶ درصد افزایش یافت و وست تگزاس نفت خام ۱.۵ درصد رشد کرد و این در حالی است که قیمتها از تقاضای قوی جهانی برای سوخت حمایت کردند، به طوری که قیمت بنزین و نفت از قیمتها در سال جاری پیشی گرفتند.
به گفته جان کیلداف، یکی از شرکای Again Capital LLC ، تقاضا برای سوخت، به ویژه بنزین که نفت خام را با خود بالا می برد، قوی است.
همچنین، فصل رانندگی در ایالات متحده و تقاضای بالای سفر به افزایش قیمت سوخت کمک کرده است. اما پیشبینی میشود با تأخیر در رشد عرضه، رشد تقاضا، بازار نفت احتمالاً با کمبود عرضه باقی بماند. از این رو، چشماندازها برای افزایش قیمت نفت خام مثبت باقی می ماند.
به گفته مقامات، کشورهای اتحادیه اروپا در حال مذاکره بر سر توافقی درباره تحریمهای نفتی روسیه هستند که تحویل محمولهها را تحریم میکند، اما تحریمهای نفتی را که از طریق خط لوله تحویل میشود به تأخیر میاندازد تا رضایت مجارستان و دیگر کشورهای محصور در خشکی به دست آید.
مقاومت مجارستان در برابر تحریمهای نفتی و عدم تمایل سایر کشورها، اجرای بسته ششم تحریمها توسط ۲۷ عضو اتحادیه اروپا علیه روسیه را پس از تهاجم این کشور به اوکراین متوقف کرده است.
به گفته فیل فلین، تحلیلگر گروه پرایس فیوچرز، ما شاهد فرضیاتی هستیم مبنی بر اینکه تقاضا برای نفت و گاز ممکن است قویتر باشد، زیرا بازار سهام نشان میدهد که ترس از رکود ممکن است بیش از حد مورد توجه قرار گیرد.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به کارل نهمر، صدراعظم اتریش گفت که مسکو به تعهدات خود در زمینه انتقال گاز طبیعی عمل خواهد کرد.
قیمت نفت و طلا در معاملات امروز
قیمت نفت برنت در معاملات امروز، دوشنبه، در ساعت ۷:۵۶ به وقت تهران، با افزایش ۰.۷۴درصدی در هر بشکه، ۱۲۰ دلار و ۳۱ سنت معامله شد. قیمت نفت خام آمریکا (وست تگزاس اینترمدیت) نیز تا لحظه تنظیم گزارش، افزایش ۰.۹۶ درصدی را به ثبت رساند و در هر بشکه، ۱۱۶ دلار و ۱۸ سنت دلار معامله شد
طلا نیز تا لحظه تنظیم این گزارش، افزایش ۰.۳۲ درصدی را تجربه کرد و هر اونس طلا به قیمت یک هزار و ۸۵۷ دلار و ۳۰ سنت معامله شد
نقره نیز با افرایش ۰.۴۰ درصدی، ۲۲ دلار و ۱۸۵ سنت معامله شد.
مس با افزایش ۰.۴۶ درصدی مواجه شد و ۴ هزار و ۳۲۶ دلار قیمت خورد.
یک کارشناس بازار سرمایه درباره موضوع عرضه خودرو در بورس کالا میگوید: عرضه محدود خودرو در بورس کالا نشان داد که خودروساز میتواند خودرو را به قیمتی بالاتر از نرخ دستوری تعیین شده بفروشد و برای خریدار نیز بستر لازم در راستای خرید خودرو پایینتر از قیمت اعلام شده در بازار آزاد وجود دارد.
به گزارش پایگاه خبری بازارسرمایه (سنا) و به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، سیاوش وکیلی، کارشناس بازار سرمایه درباره عرضه خودرو در بورس کالا گفت: به اعتقاد اکثر کارشناسان فروش خودرو به واسطه شرکت در قرعهکشی در خوشبینانهترین حالت نوعی لاتاری است که در غیاب سیستم قیمتگذاری از طریق مکانیسم عرضه و تقاضا، منافعی را برای برخی اشخاص در بر خواهد داشت و بررسیهای آماری حاکی از آن است که تعداد کثیری از برندگان هدف مصرف ندارند و به دنبال استفاده از مزیت تفاوت قیمتی نرخ فروش درب کارخانه با بازار آزاد هستند.
او میگوید: این اختلاف قیمت نه تنها نصیب تولیدکننده نمیشود بلکه به نوعی است که بخش زیادی از این مزیت قیمتی نصیب واسطهها و دلالان می شود و همین اختلاف فاحش موجب به وجود آمدن باندهایی میشود که در بدنه مدیریتی هم نفوذ کرده و به طرق مختلف تلاش میکنند تا رانت این اختلاف قیمت حذف نشود.
همچنین در کمال تعجب، اتاق فکرهای خودروسازان نیز با فروش خودرو در بورس مخالفاند که در تحلیل چرایی این امر یکی از همان شائبهها، نفوذ باندهای رانت طلب در نظام تصمیمگیری و دیگری چشم پوشی بر ناکارآمدی مدیران دولتی است.
عرضه محدود خودرو در بورس کالا نشان داد که خودروساز میتواند خودرو را به قیمتی بالاتر از نرخ دستوری تعیین شده بفروشد و برای خریدار نیز بستر لازم در راستای خرید خودرو پایینتر از قیمت اعلام شده در بازار آزاد وجود دارد.
کارشناس بازار سرمایه گفت: مخالفان فروش خودرو در بورس کالا با اتکا به شعارهای متعدد و جلوگیری از افزایش قیمتها معتقدند که فروش خودرو از طریق بورس کالا منجر به افزایش بهای خودرو میشود که این امر خود به نوعی صحهگذاری رسمی بر افزایش قیمتهاست. در هر صورت مصرفکننده نهایی همیشه بهای بازار آزاد را جهت خرید خودرو میپردازد و لذا چه بهتر که این تفاوت قیمتی نصیب تولید کننده شود و بساط قرعهکشی و تضعیف تولیدکننده از بین برود.
به گفته کارشناس بازار سرمایه، با حذف یا کاهش قابل توجه اختلاف قیمت خودروساز و بازار آزاد، مصرفکنندگان نهایی اقدام به خرید میکنند به نحوی که تقاضای سفته بازی در بازار خودرو حذف میشود که این اقدام به رعایت عدالت و به شعارهای دولت نیز نزدیک خواهد بود.
همچنین وزارت صمت میبایست خودروسازان را مجبور کند تا بخشی از اضافه در آمد خود را صرف تولید موتورهای هیبریدی کنند تا ضمن کمک به کاهش آلایندگیهای زیست محیطی به افزایش کیفیت خودروهای تولیدی هم منجر شود.
پس از گذشت چند سال از بحث فراوان در خصوص نحوه عرضه و فروش خودرو در بورس و استفاده از مکانیسم عرضه و تقاضا سرانجام در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱، خودرو کارا در بورس کالا عرضه شد که منجر به افزایش قیمت فروش تولیدکننده و کاهش قیمت خرید مصرفکننده شد.
نرخ پایه محصولات پلیمری و شیمیایی بورسکالا روز گذشته با دو سیگنال کاهشی از سوی قیمت مبنای دلار و نرخ جهانی این گروه از محصولات برای دو هفته پیشرو به گونهای تنزل یافت که شاهد تضعیف بهای پایه عمده گریدهای محصولات پلیمری و شیمیایی هستیم.
دفتر توسعه صنایع پاییندستی شرکت ملی صنایع پتروشیمی(NPC) در حالی روز گذشته قیمتهای پایه محصولات پتروشیمیایی را اعلام کرد که هر دو متغیر معادله کشف نرخ این محصولات روند کاهشی را به ثبت رساندند. بهای نیمایی دلار در هفته گذشته به روند نزولی خود ادامه داد؛ تا جایی که میانگین هفتگی آن ۸/ ۱درصد کاهش بها را نسبت به قیمتهای اول خردادماه تجربه کرد. به این ترتیب، قیمت مبنای دلار در معادله نرخ پایه هفته جاری (۸خردادماه) به میزان ۲۴هزار و ۴۱۵تومان محاسبه شد. از طرف دیگر، نرخ جهانی عمده گریدهای پلیمری و محصولات شیمیایی در مسیر کاهشی نوسان میکند که این امر نیز مزید بر علت شده و قرمزپوشی قیمتهای پایه را رقم زده است.
عمده گریدهای پلیمری افت نرخ پایه داشتند
در بین پلیمرهای بورسکالا، چند گرید با رشد محدود بهای جهانی همراه شدند؛ اما قیمت جهانی عمده آنها یا کاهشی بود یا نسبت به هفته گذشته تغییر نکرده بود که در نهایت به قرمزپوشی نرخ پایه محصولات پلیمری منجر شد. بیشترین افت بها در قیمتهای پایه هفته جاری به میزان ۶۵/ ۶درصد ارزیابی میشود که مربوط به یکی از گریدهای پلیپروپیلن شیمیایی است. پس از آن، پلیپروپیلن نساجی و فیلم به ترتیب با ۲/ ۶درصد و ۱۴/ ۶درصد کاهش بهای پایه در ردههای بعدی قرار گرفتند. تنها سبزپوش نرخ پایه محصولات پلیمری در هفته جاری مربوط به چهار گرید از پلیاتیلن ترفتالاتهای بطری بود که کمتر از ۵/ ۰درصد افزایش بها یافته است. تمامی گریدهای پلیوینیل کلرایدها (PVC) نزدیک به ۲درصد کاهش نرخ پایه داشتند که بهرغم رشد ۲دلاری قیمت جهانی این گروه از محصولات، افت قیمت مبنای دلار برجستهتر بود و در نهایت برآیند اثر دو متغیر اصلی در معادله کشف نرخ پایه، کاهش نرخ این محصولات را برای عرضه هفته جاری رقم زد.
قیمت پایه محصولات شیمیایی در بورسکالا نیز با ترکیبی از کاهش و افزایش نرخ اعلام شد که اگر از رشد ۶درصدی بهای پایه اسیداستیک چشمپوشی کنیم، سایر سبزپوشهای بازار محصولات شیمیایی، رشد قیمت اندکی داشتند. ۱۴گروه از محصولات شیمیایی در هفته جاری کاهش نرخ پایه را در بازه تقریبی ۵/ ۰ تا ۶درصد تجربه کردند. استایرنمونومر بیشترین کاهش بهای پایه را در بین شیمیاییهای بورسکالا به ثبت رساند و زایلین مخلوط کمترین کاهش بها را داشت.
صنایع تکمیلی پتروشیمیایی با محوریت پلیمرها بهعنوان اشتغالزاترین صنعت ایران با افزایش محسوس تقاضا روبهرو شده که به رکورد ۲۶ماهه خود در هفتههای اخیر دست یافته است. این اتفاق به وضوح، انتظارات تورمی را در حوزه مواد اولیه صنایع پلیمری نشان میدهد. افزایش تقاضا در شرایطی که شاهد افت قیمتهای پیشنهادی در بورس کالا هستیم، حکایت از آن دارد که ذهنیت خریداران مواد اولیه افزایش احتمالی نرخ را هدف قرار داده و با این رویکرد به سمت افزایش موجودی انبارها بهدلیل پوشش ریسک فعالیتهای تولیدی حرکت کردهاند.
ردپای انتظارات تورمی در بازار محصولات پتروشیمیایی بورسکالا در حالی با ورود تقاضای هیجانی به این بازار تبلور یافت که شاهد ثبت رکورد بیبدیل برای این داده حیاتی هستیم؛ رکوردی که از سوی افزایش فاصله دو نرخ آزاد و نیمایی ارز تغذیه میشود، آن هم در شرایطی که قیمتهای پایه این گروه از محصولات روند نزولی را در پیش گرفته و هر دو متغیر معادله کشف نرخ محصولات پلیمری و شیمیایی یعنی قیمت مبنای دلار و نرخ جهانی این محصولات کاهشی بودهاند.
رشد تقاضای پلیمرها بهدنبال انتظارات تورمی
کلیت جریان دادوستد مواد اولیه پتروشیمیایی در بورسکالا طی هفتههای اخیر، از روند صعودی حجم تقاضا در این بازار حکایت دارد که ریشه این موضوع را میتوان در برجستهشدن انتظارات تورمی جستوجو کرد. اینکه بسیاری از بازارهای موازی داخلی، نظیر ارز و سکه، تکانههای مثبت نرخ را تجربه میکنند و میزان نقدینگی تزریقشده به اقتصاد در سالجاری نیز افزایشی بوده، از جمله دلایلی است که پس از مدتها بازار محصولات پتروشیمیایی را به سمت جریان افزایشی و هجوم تقاضا سوق داد؛ جریانی که با روند معاملات بازارهای جهانی این گروه از محصولات متناقض بوده و بهرغم افت قیمتهای پایه به ثبت رسیده است. در گزارشهای پیشین «دنیایاقتصاد» بارها به اثر افزایش فاصله دو نرخ ارز نیمایی و آزاد اشاره شد که همبستگی بسیار زیادی با میزان تقاضای محصولات پتروشیمیایی با محوریت پلیمرها دارد؛ به گونهای که در زمانهای تعمیق فاصله بهای ارز در این دو بازار، شاهد تقویت فرضیه افزایش بها، حداقل در میانمدت بودیم که به ورود تقاضای هیجانی برای خرید مواد اولیه ختم شد.
در همین راستا رقابتهای قیمتی نیز مسیر افزایشی را در معاملات هفتگی دو بازار پلیمر و محصولات شیمیایی در پیش گرفتند؛ نکتهای که در معاملات هفتههای اخیر خودنمایی میکند. به عبارت دقیقتر، ثبت تقاضای 152هزار تنی برای خرید محصولات پلیمری طی هفته گذشته در بورسکالا گواه خوبی بر این ادعاست که غالب اهالی این بازار تحتتاثیر ذهنیت تورمی به دادوستد پرداختند و با تغییر تاکتیک معاملاتی خود که پیش از این محافظهکارانه بود، اکنون با ورود قدرتمند خود به بازار سعی در خرید حداکثری داشتند. اینکه انتظارات تورمی در عموم بازارهای مالی-کالایی به سمت محدوده مثبت حرکت کرده است و روند قیمتی معاملات در بازارهای داخلی ارز و طلا و سایر ابزارهای مالی که به طور مستقیم و غیرمستقیم از این دو بازار تاثیر میپذیرند، در مسیر صعود بها قرار گرفتهاند، به انتظارات تورمی اهالی بازار محصولات پتروشیمیایی دامن میزند که نتیجه آن، ثبت رکوردهای بیبدیل در میزان تقاضای هفتگی به ثبت رسیده در بازار پلیمرها بوده است؛ رقمی که از اسفندماه سال 98 تاکنون بیسابقه بوده است.
در هفته گذشته، تالار فیزیکی محصولات پتروشیمیایی بورسکالا میزبان 95هزار و 193تن ماده اولیه پلیمری بود که نسبت به هفته ماقبل از افت 3درصدی حکایت دارد؛ اما هنوز هم در سطوح بالایی قرار گرفته است که در کنار ورود تقاضای هیجانی هفته گذشته به این بازار، بیش از 90درصد آن مورد دادوستد قرار گرفت. تقابل این میزان عرضه و تقاضا در نهایت به معامله 86هزار و 396تن محصول پلیمری در بورسکالا منجر شد که بیش از 16هزار تن بالاتر از متوسط حجم معاملات هفتگی در سالجاری ارزیابی میشود.
مخابره سیگنال متناقض از بازارهای جهانی
بهرغم نوسان بهای جهانی نفتخام در سطوحی بالاتر از 110دلار به ازای هر بشکه و لمس عدد 119دلار، جریان غالب در بازار محصولات پتروشیمیایی با محوریت پلیمرها در جهان کاهشی است؛ آن هم در شرایطی که این روند نزولی برای سومین هفته است که درحال خودنمایی بوده و به نظر میرسد استمرار یابد. واقعیت این است که تقاضا برای محصولات پتروشیمی در بازارهای شرقی بهنسبت کاهش یافته و این عقبنشینی تقاضا خود داده بسیار مهمی برای کاهش قیمتها بود. اینکه در بازار چین اوضاع چندان هم جذاب نیست و امیدواری بزرگی نسبت به رشد تقاضا، حداقل در کوتاهمدت، وجود ندارد، نکته بسیار مهمی است که نمیتوان از کنار آن بهسادگی عبور کرد. اما نگاهی به نوسان بهای نفتا بهعنوان مهمترین فاکتور در تعیین قیمت تمامشده محصولات پتروشیمیایی در شرق، با محوریت پتروشیمیاییهای خوراک مایع نشاندهنده آن است که کاهش قیمت بزرگی در این بازار رخ نداده و حتی ممکن است که با رشد تقاضا به هر دلیل شاهد افزایش بهای نفتا باشیم.
بنابراین نمیتوان گفت این روند نزولی تا کجا ادامه خواهد داشت. البته سیاستهای پولی-مالی آمریکا و بازیهای دوگانه چین موجب شده است تا نتوان گفتمان غالبی برای بازارها ارائه کرد. اما شرایطی را که مشاهده میشود، باید تلاش برای کاهش فشارهای تورمی از سوی دولتها به شمار آورد. این امر خود جایی برای رشد قیمت، افزایش تقاضا و حتی رشد اقتصادی باقی نمیگذارد. بنابراین میتوان گفت، بعید نیست که روند نزولی نرخ که در بازارهای فلزی و حتی پتروشیمیایی مشاهده میشود، ادامه یابد. نکته مهم آنکه رفتار دولت چین خود یک فاکتور یا پارامتر بسیار مهم در آینده جهان است؛ آن هم در شرایطی که محدودیتهای حملونقل یا قرنطینه را باید به این ریسک یا نگرانیها افزود. باتوجه به این موارد، تنها میتوان گفت که در کوتاهمدت احتمال استمرار افت قیمتها وجود دارد؛ اما هرچه میگذرد شتاب کاهش نرخ کمتر شده و بازارها خود را برای آرامش مقطعی آماده میکنند. در کل باید گفت که هنوز سیگنالهای افزایشی در بازارهای پتروشیمی، حتی فلزات نهتنها دیده نشده است، بلکه باید منتظر ادامه افت قیمتها باشیم؛ اگرچه شتاب چندانی نخواهد داشت.
بهای نفت صعودی شد
معاملات آتی نفت برنت در روز جمعه به افزایش بهای خود ادامه داد و در حدود 119دلار در هر بشکه معامله شد؛ زیرا به دلیل نگرانیهای مداوم در مورد عرضه محدود جهانی، در هفته گذشته در مسیر افزایش بها قرار گرفت و بیش از 6درصد رشد قیمت یافت. دادههای EIA (اداره اطلاعات انرژی آمریکا) که روز چهارشنبه منتشر شد، از کاهش بیش از حد انتظار ذخایر نفتخام آمریکا در هفته گذشته به دلیل افزایش صادرات حکایت داشت که نشاندهنده تنگنای بازار جهانی است. در همین حال، اتحادیه اروپا به چانهزنی با مجارستان بر سر ممنوعیت واردات نفت از روسیه ادامه میدهد. چارلز میشل، رئیس شورای اروپا گفت که مطمئن است میتوان قبل از نشست بعدی شورا در 30مه به توافق رسید. یکی از دستیاران ارشد مجارستان گفت که این کشور به نفت نیاز دارد و چهارسال برای کاهش واردات نفتخام از روسیه تلاش شده و سرمایهگذاریهای هنگفتی برای تعدیل اقتصاد انجام گرفته است؛ اما تا زمانی که توافقی در مورد همه مسائل حاصل نشود، نمیتواند از تحریم نفتی پیشنهادی اتحادیه اروپا حمایت کند. به گزارش رویترز، انتظار میرود که اوپکپلاس در نشست ماه ژوئن خود به توافقش در زمینه تولید نفت سال گذشته پایبند باشد و اهداف تولید ماه جولای را تا 432هزار بشکه در روز افزایش دهد.
در جریان معاملات آتی نفتا، بهای این محصول ارزشمند برای شرکتهای پتروشیمی خوراک مایع، حدود 888دلار در هر تن کاهش یافت که اکنون تقریبا 20درصد کمتر از 1121دلار در اوایل ماه مارس بوده است؛ زیرا چشمانداز نزولی تقاضا نگرانیهای عرضه مربوط به تحریمها علیه بخش نفت روسیه را تا حد زیادی خنثی میکند. اقتصاد چین همچنان با اقدامات قرنطینه در چند شهر، از جمله شانگهای که حدود 4درصد از مصرف نفت این کشور را تشکیل میدهد، دست و پنجه نرم میکند.
دلار در سامانه میانگین موزون بازار ارز (سنا) مجددا افزایش یافت. قیمت هر برگ اسکناس دلار سنا که در معاملات روز آغازین هفته در رقم ۲۵ هزار و ۴۳۴ تومان فروش رفته بود روز گذشته با ۱۰تومان افزایش قیمت به رقم ۲۵ هزار و ۴۴۴ تومان رسید.
گام مثبت نرخ دلار
به عقیده برخی از کارشناسان و تحلیلگران بازار ارز تهران، با توجه به سیگنالهای مثبت نهادهای بازارساز در زمینه شرایط مطلوب ذخایر ارزی کشور، از شدت نوسانات نرخ دلار در سامانه سنا به میزان قابل توجهی کاسته شده است.
از سوی دیگر سکه نیز روز گذشته روند افزایشی جدیدی را تجربه کرد. هر قطعه سکه طلا ضرب امامی در معاملات روز گذشته با ۲۰۰ هزار تومان افزایش نسبت به نرخ روز یکشنبه در سطح قیمتی ۱۴ میلیون و ۸۵۰ هزار تومان معامله شد. تحلیلگران بازار سکه و طلا از افزایش نرخ ارز در معاملات غیر رسمی در توجیه افزایش نرخ سکه سخن گفتند.
دیروز یکشنبه ۸ خرداد نمودار روند قیمت سکه در معاملات بازار تهران افزایشی بود. در نخستین معاملات روز یکشنبه هر قطعه سکه ضرب امامی در حوالی قیمت روز شنبه یعنی رقم ۱۴ میلیون و ۶۴۰ هزار تومان به فروش رسید.
تا پیش از ظهر دیروز جهت نمودار قیمت سکه منفی بود به صورتی که هر قطعه از این فلز گرانبها در حوالی ساعت ۱۱ صبح در رقم ۱۴ میلیون و ۶۱۰ هزار تومان نیز به فروش رسید. اما با عبور خورشید از میانه آسمان، نمودار قیمتی سکه نیز شکل عکس به خود گرفت و افزایشی شد.
در صورتی که هر کانال قیمتی را به ۱۰ پله یکسان تقسیم کنیم، روند افزایشی مذکور در دو پله هشتم و نهم کانال ۱۴ میلیون تومانی رخ داد. فاز اول این روند افزایشی که در حدود ساعت یک بعدازظهر روز یکشنبه صورت گرفت نرخ هر قطعه از این فلز گرانبها با عبور از پله هفتم کانال قیمتی ۱۴ میلیون تومانی وارد سطوح قیمتی پله هشتم این کانال و محدوده قیمتی ۱۴ میلیون و ۷۱۵ تا ۱۴میلیون و ۷۶۰ هزار تومان شد.
فاز دوم و نهایی روند افزایشی مذکور نیز در حوالی ساعت ۳ بعدازظهر روز گذشته رخ داد. قیمت هر قطعه سکه طلا طرح جدید در این فاز به سطوح قیمت پله نهم کانال ۱۴ و محدوده قیمتی ۱۴ میلیون و ۸۳۰ تا ۱۴میلیون و ۸۵۰ هزار تومان رسید.
این در حالی است که روز گذشته حباب این قطع از طلا که اختلاف میان ارزش ذاتی و نرخ معامله شده در بازار را نشان میدهد به رقم یک میلیون و ۴۶۰ هزار تومان رسید.
بسیاری از تحلیلگران بازار سکه و طلا با توجه به افزایش نرخ ارز در معاملات غیررسمی و پشت پرده بازار، بر این باورند که افزایش نرخ سکه در تاثیر مستقیم افزایش نرخ ارز غیررسمی صورت گرفته است.
این افراد با اشاره به رشد نرخ حباب سکه، افزایش انتظارات تورمی را از جمله دیگر دلایل افزایش نرخ سکه میدانند.
همانطور که توضیح داده شد نرخ حباب اختلاف میان ارزش ذاتی (بهای تمام شده) یک کالا با نرخ معامله شده آن کالا در بازار را نشان میدهد.
با افزایش تقاضا برای کالای سرمایهای چون سکه میتوان دریافت که با توجه به موج جدید تورمی موجود در کشور عدهای از افراد جامعه در راستای حفظ داراییهای خود در برابر تورم درصدد خرید سکه برآمدند. هرچه تقاضا افزایش یابد قیمت نیز بالاتر میرود. در نتیجه بخشی از افزایش قیمت سکه را میتوان به دلیل افزایش انتظارات تورمی در فضای جامعه دانست.
روز جمعه هفته جاری گزارش حقوق و دستمزد بخش غیرکشاورزی ایالات متحده منتشر خواهد شد. این گزارش یکی از مهمترین گزارشهایی خواهد بود که میتواند بازارها را تحت تاثیر قرار دهد. درحال حاضر باتوجه به اینکه پیشبینی بازار از افزایش نرخ بهره بیش از هدف فدرال رزرو است، اثرات قیمتی افزایش نرخ بهره پیشخور شده و اخبار مربوط به این حوزه تاثیر روانی زیادی بر بازارها ندارند.
بلومبرگ در نظرسنجی خود از تحلیلگران که روز جمعه هفته گذشته انجام داد، نشان داد که انتظار این گروه این است که تعداد شاغلین در ایالات متحده 325 هزار عدد دیگر در ماه مه افزایش یافته باشد. بر اساس گزارشهای پیشین در ماههای آوریل و مارس، هر ماه 428 هزار شاغل جدید به بازار شغل آمریکا اضافه شده بود.
این موضوع میتواند نرخ بیکاری در آمریکا را به دوران پیش از همهگیری کرونا یعنی 5/ 3 درصد برساند. پیش از این در ژانویه 2020 نرخ بیکاری در ایالات متحده به این سطوح رسیده بود که با شیوع کرونا در سطح جهان، نرخ بیکاری بهیکباره در ماه آوریل سال 2020 به 7/ 14 درصد رسید. در حال حاضر نرخ بیکاری آمریکا در سطح 6/ 3 درصد قرار دارد. علاوه بر حرکت بازار کار به سمت اشباع، تحلیلگران پیشبینی میکنند که حقوق و دستمزد ساعتی طی در ماه مه 4/ 0 درصد نسبت به ماه گذشته افزایش یابد.
سیاستگذاران فدرال رزرو این دادهها را بهشدت زیرنظر خواهند داشت و این موضوع میتواند در جلسه کمیته بازار باز فدرال که در روزهای چهاردهم و پانزدهم ژوئن برگزار خواهد شد تاثیر بسزایی داشته باشد. مایکل پیرس، اقتصاددان ارشد آمریکایی در کپیتال اکونومیکس در یادداشتی معتقد است که کاهش سرعت رشد حقوق و دستمزد و بازگشت سطح بیکاری به دوران پیش از کرونا نمیتواند فدرال رزرو را متقاعد کند که نرخ بهره را در دو جلسه آینده خود افزایش ندهد. اما میتواند در سیاستهای این نهاد برای پاییز سال جاری موثر باشد.
گروهی از تحلیلگران بلومبرگ معتقدند که ریسک وقوع رکود اقتصادی در نیمه دوم سال 2023 بسیار بالا است. برخلاف برخی تحلیلگران که میگویند فدرال رزرو در ماه سپتامبر افزایش نرخ بهره را متوقف خواهد کرد، این گروه معتقدند که سپتامبر برای چرخش این نهاد سیاستگذار بسیار زود است و فدرال رزرو تا پایان سال به افزایش نرخ بهره ادامه خواهد داد. به عقیده آنان تنها نهادی که میتواند احساسات نسبت به وقوع رکود در سال 2023 را تغییر دهد، فدرال رزرو بوده و سیاستهای آتی میتواند تکلیف سرمایهگذاریهای بلندمدت افراد را مشخصتر کند. به هر جهت، درحال حاضر بازارها بیشتر اثرات منفی اخبار موجود را پیشخور کردهاند که این موضوع را میتوان در روند قیمتی بازارها بهخوبی درک کرد. درحال حاضر پیشبینی بازار از نرخ بهره ایالات متحده این است که این نرخ تا انتهای سال جاری به 75/ 2 درصد برسد.
این درحال است که فدرال رزرو هدف 2درصدی را در پیش دارد. علاوه بر این موضوع، دادههای آمارهای گوناگون ماندگاری تورم را تایید میکنند. به همین جهت بخش زیادی از اثر روانی منفی مربوط به این اخبار بر بازارها وارد شده است.
این موضوع را میتوان در ثبات نسبی قیمتها در بازارهای گوناگون به خوبی مشاهده کرد. طلا روز جمعه هفته خود را با وجود تایید افزایش نرخ بهره با ثبات در کانال 1850 دلار به پایان رساند. بیتکوین هم که در پی افزایش نرخ بهره به کانال 28 هزار دلار وارد شده بود و بیشتر بازار رمزارزها را قرمزپوش کرده بود، روز گذشته موفق شد به کانال 29 هزار دلار بازگشته و فعلا به نظر میرسد تا انتشار اخبار موثر جدید بین کانال 28 تا 30 هزار دلار نوسان کند.
شاخصکل بورس اوراقبهادار تهران در معاملات روز یکشنبه با افت ۲۵/ ۱درصدی همراه شد. افت قیمت سنگین سهام اغلب شرکتها به حدی بود که بیش از ۸۰درصد نمادها تا آخرین لحظه تایم کاری بازار در سطوح منفی بهکار خود پایان دادند. متقاضیان نیز نتوانستند تغییری در جریان داد و ستدهای دیروز ایجاد کنند و همچنان عرضهکنندگان نیز به فروش سهام اغلب ارزنده پرتفوی خود در روز گذشته پرداختند که حاصل خرید و فروشها موجب ریزش بیش از ۱۹هزار واحدی نماگر اصلی شد.
بدین ترتیب آرامگرفتن دماسنج بازار در محدوده یکمیلیون و ۵۳۴هزار واحدی را میتوان برآیند استراتژی معاملاتی سرمایهگذاران در روز گذشته دانست.
شاخصکل هموزن نیز عملکرد ضعیفتری نسبت به شاخصکل را به نمایش گذاشت و خروج پول از کلیت بازار و بهخصوص شرکتهای کوچک و متوسط به حدی بود که این نماگر هم افت ۷۸/ ۱درصدی را تجربه کرد. ارزش معاملات خرد بورس تهران (سهام و حقتقدم) در هشتمین روز خردادماه نیز رقم ۳۶۱۰ میلیاردتومانی را به ثبت رساند. گفتنی است بهرغم ریزشهای اخیر قیمت سهام شرکتها اما شاخصکل بورس اوراقبهادار تهران از ابتدای شروع معاملات در سال۱۴۰۱ تا پایان داد و ستدهای دیروز رشدی معادل ۱۲درصدی را در کارنامه کاری خود به ثبت رسانده است.
در بازار دیروز با وجود ادامه واکنش منفی بورسبازان به گروه خودرویی که مدتی است به یک روند منفی مبدل شده، جو معاملاتی با تغییراتی همراه شد. روز یکشنبه هنگامی که اخباری مبنیبر ضرورت ورود محصولات ایرانخودرو به بورسکالای ایران منتشر شد تا حدودی جریان بازار دستخوش تغییر شد، بهگونهایکه فشار فروش گروه خودرویی تا حدودی کاهش پیدا کرد و نماد معاملاتی «خودرو» در پایان معاملات مثبت هم شد. «خساپا» نیز بخش قابلتوجهی از ریزش خود را جبران کرد. به دلیل اینکه طی چند هفته گذشته ارزش معاملات خودروییها بسیار زیاد بود، در حالحاضر افت قیمت آنها به کلیت بازار سرایت پیدا کرده است. به باور برخی از کارشناسان بازار سرمایه نشانههای برگشت بازار به وضوح قابلرویت است. از نرخ دلار گرفته تا شرایط بنیادی و تکنیکالی اغلب صنایع و شرکتهای فعال در بورس تهران و فرابورس ایران، همگی از وضعیت معقولی برخوردار هستند.
نرخ اسکناس آمریکایی که طی چند وقت اخیر روزانه با افزایش ارتفاع هرچند محدود همراه بوده از نگاه بورسبازان مغفول مانده و بهعبارتی وزن چندانی در محاسبات سرمایهگذاران ندارد. بهنظر میرسد حجم ریسکهای درونی و بیرونی بازار سهام به حدی بالا بوده که مدتهاست محرک سنتی رشد قیمت سهام دیگر جایی برای عرضاندام ندارد. برخی از تکنیکالیستها مقاومت ۶/ ۱میلیون واحدی را از دلایل ریزش بورس تهران معرفی میکنند و معتقدند که این موضوع کاملا تکنیکی بوده و فشار فروش چند روز اخیر نشات گرفته از این مهم است. در نقطه مقابل دیگر صاحبنظران بازار سرمایه نیز معتقدند بازار پس از ۱۹ ماه، در ۲۷ اردیبهشتماه سالجاری توانست از سد مقاومت ۶/ ۱میلیون واحدی عبور کند. در این برهه از زمان شرایط برای صعود نماگرها توام با افزایش سودآوری شرکتها فراهم بود اما به دلیل بروز برخی اتفاقات اجتنابناپذیر از جمله انتشار گزارشهای حسابرسینشده پالایشیها، اعلام ارقام غیرواقعی از واگذاری سهام خودرویی، انتشار گزارشهای ضعیف زمستان برخی شرکتها و مواردی از این قبیل به یکباره ترس و تردید کلیت فضای معاملات را دربر گرفت.
با این حال رفتار کنونی سرمایهگذاران به گونهای است که بازار جایی برای رشد ندارد؛ هر چند این رفتار میتواند نشات گرفته از عدماطمینان جامعه سرمایهگذاران نسبت به سیاستگذاران باشد اما در عین حال نشانههایی از تغییر رویکرد سیاستگذار نسبت به بخش مولد مشاهده نمیشود. اما سرانجام نقدینگی خارج شده از گردونه معاملات سهام چه میشود؟ درحالیکه ریسک نگهداری پول در بانک به دلیل کاهش ارزش ریال بالاست؛ آیا بانک میتواند در شرایطی که بخش مولد به لحاظ سودآوری کاهشی بوده، همانند مأمنی برای جذب سرمایههای سرگردان ایفای نقش کند؟ بازار کریپتوکارنسیها مدتی میشود که در شیب نزول قرار گرفتهاند، افت قیمت قابلملاحظه بیتکوین و سایر رمزارزها سیگنالی مبنیبر بازگشت این بازار را به جامعه سرمایهگذاران هدف خود ارسال نمیکند. در عین حال به دلیل ناشناختهبودن چنین بازاری برای سرمایهگذاران بهنظر نمیرسد که پول حداقل تا زمان بازگشت آرامش نسبی بهطور مجدد راهی چنین بازاری شود. سرازیرشدن نقدینگی به بانک در شرایطی که چشمانداز تورمی نسبت به گذشته پررنگتر شده است، نهتنها نمیتواند مانع از افزایش تورم شود بلکه به کاهش ارزش پول نیز منجر میشود، بنابراین بازار سرمایه تنها بازاری است که علاوهبر غیرتورمیبودن میتواند مسیر افزایش سودآوری بنگاههای اقتصادی را هم تسهیل کند.
در شرایطی که تقریبا سکوت خبری در مورد برجام حکمفرماست، بهنظر میرسد که همانند گذشته نوسانات مقطعی با هدف کسب بازدهی در بازار تداوم پیدا کند. بهرغم افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی اما مشاهده میشود که تحریم همانند یک تهدید بزرگ مانع از تسهیل مبادلات در این زمینه شده است. توقیف نفتکش از سوی یونان ریسک جدیدی است که میتواند در آینده همانند یک معضل در مسیر صادرات نفت کشور اخلال ایجاد کند. این موضوع در امر سرمایهگذاری صنایع داخلی وابسته به نفت نیز اثرگذار است. در بازار روز یکشنبه برخی شرکتها از گروههایی نظیر فلزات اساسی، استخراج کانههای فلزی و شرکتهای چندرشتهای صنعتی بیشترین تاثیر منفی را در افت نماگر اصلی بورس داشتند. در عین حال صنعتی که مورد استقبال جالب حقیقیهای بازار قرار گرفت، صنعت سیمان بود. خالص خرید حقیقیها در این گروه به رقمی بیش از ۶۸میلیاردتومان رسید. در گروه فلزات اساسی بیش از ۱۲۰ میلیاردتومان و فرآوردههای نفتی بیش از ۷۰میلیاردتومان خالص فروش حقیقی به ثبت رسید. صنایع ریالی و دلاری نیز در ادامه فهرست فروش سهامداران خرد قرار گرفته بودند. یکشنبه ۸ خرداد ۱۴۰۱ خالص تغییر مالکیتی به میزان ۵۰۰ میلیاردتومان از سبد سرمایهگذاری سهامداران خرد به پرتفوی سرمایهگذاران نهادی منتقل شد.
نایبرئیس اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به این سوال که دلیل افت و خیزهای معاملات بورس طی دو سالگذشته چیست، گفت: مجموعهای از عوامل وجود دارند که منجر به ریزش بیسابقه شاخص بورس در دولت قبل شد، بهعبارتی میتوان اعلام کرد که تاثیر طیف گستردهای از ذینفعان و بازیگران بازار سبب ایجاد چنین روندی در بازار شد.
حسین سلاحورزی معتقد است که اگر ایجاد چنین روندی را صرفا ناشی از رفتار هیجانی سهامداران قلمداد کنیم، جمعبندی دقیق و منصفانهای حاصل نمیشود و نمیتوان مسیر برونرفت از این شرایط را به درستی پیدا کرد. وی با تاکید بر اینکه از یکسو شرایط حاضر بر بازار و هجوم همه قشرهای مردم برای سرمایهگذاری در بورس باعث ایجاد تقاضای گسترده شده بود، افزود: در آن زمان سیاستگذار میتوانست رفتار منطقیتری از خود نشان دهد و در آن مقطعی که بازار رو به رشد بود؛ با عرضه گستردهتر سهام در بازار، عطش ایجادشده را کاهش دهد. سلاحورزی افزود: همچنین سیاستگذاریهای دولت، نهاد ناظر بر بازار، اظهارنظرهای مجلس و برخی دیگر از نهادهای حاکمیت در ایجاد چنان ریزشی تاثیرگذار بودند. وی در ادامه به عملکرد سازمان بورس در دوران مدیریت جدید و نیز برنامههای اجراشده از سوی مسوولان حاضر در سازمان برای ایجاد ثبات در معاملات بازار اشاره کرد و افزود: در مجموع سازمان بورس برنامههای درستی را در راستای کاهش نوسانات ایجادشده در بازار در دستور کار قرار داد که اکنون شاهد نتایج و آثار تاثیرگذار آن در معاملات بازار هستیم. سلاحورزی به اقدامات انجامشده در چند وقت اخیر توسط سازمان بورس تاکید کرد و گفت: افزایش دامنهنوسان، نظارت بر نهادهای مالی، اقدامات مربوط به کاهش مقررات دستوپاگیر و تسهیل در صدور مجوزها از جمله مسائلی هستند که اجرای آن در دوره ریاست جدید سازمان بورس به بهبود وضعیت بازار سرمایه کمک کرد. عضو شورایعالی بورس اظهار کرد: اکنون سازمان بورس در حال طیکردن برنامههای خود مانند افزایش تدریجی دامنهنوسان است و بهنظر میرسد به وعدههای دادهشده بهخوبی پایبند هستند. سلاحورزی در این زمینه که آیا با توجه به تصمیمات اتخاذشده در زمینه تغییر فصلی دامنهنوسان، احتمال تغییر دوباره آن برای فصل تابستان وجود دارد یا خیر، گفت: اساسا مساله مربوط به دامنهنوسان از اختیارات هیاتمدیره سازمان بورس است، از گذشته هم چنین موضوعی معمول نبوده که شورایعالی بورس دخالتی را درخصوص تحدید یا توسعه دامنهنوسان داشته باشد. وی اظهار کرد: بهنظر میرسد اظهارنظر در مورد چنین مسالهای نوعی دخالت در مصادیق مربوط به بازار باشد که به هیچعنوان نباید شاهد چنین اتفاقی از سوی مسوولان باشیم. سلاحورزی خاطرنشان کرد: پیش از این صحبتهایی در اینخصوص با حضور رئیس سازمان بورس مطرح شد و در این جلسات بارها اعلام شد، کاهش یا حذف تدریجی دامنهنوسان یکی از برنامههای سازمان بورس در زمینه بهبود وضعیت بازار و کاهش نوسانات ایجاد شده در معاملات است.
در این ستون ما مشکلات سهامداران را در حوزه بازار سهام و… با مسوولان، وکلا یا کارشناسان حوزه بازار و سرمایه درمیان میگذاریم و پاسخهای آنها به سوالات، مشکلات و دغدغهها را منتشر میکنیم.
سوال: در شرایط فعلی بازار، بهترین استراتژی معاملاتی برای سهامداران چیست؟
پاسخ از مهدی ساسانی، کارشناس بازار سرمایه: شرایط بازار سرمایه بعد از اینکه رشد بالای محدوده یکمیلیون و ۶۰۰هزار واحد را تجربه کرد با برخی اخبار ضدونقیض و همچنین ابهاماتی که ایجاد شد، تغییر کرد و با افزایش عرضهها بازار روند منفی در پیش گرفته است، اما این اتفاق دلیل بر آن نیست که ارزندگی سهام شرکتها از بین رفته یا شرایط آنها تغییر بنیادی خاصی کرده باشد. بعد از هر رشد، شاهد دستبهدست شدن سهمها و اصلاحات بین راهی هستیم و گروههایی که پتانسیل رشد بیشتر داشته باشند، بعد از یک دوره دوباره به شرایط بهتر برخواهند گشت. پیشنهاد به سهامداران این است که اگر بتوانند از بین این گروهها سهمهای مستعد رشد را پیدا کنند و در قیمتهای پایینتر اقدام به خرید کنند، میتوانند در موج بعدی صعود، بهره خوبی ببرند و سود کنند. همچنین میتوانند امیدوار باشند بخشی از ضررهایی را که در دو سالگذشته به دلیل ریزش بازار متحمل شدند، جبران کنند.
البته یادآوری یک نکته ضروری است: کسانی که تمایل دارند در بازار سرمایه فعالیت داشته باشند و معامله کنند، باید ببینند آیا توانایی دارند که مستقیم وارد بازار شوند یا خیر. این توانایی نیز بستگی به میزان دانش و سواد و همچنین تجربه آنان در بازار بازمیگردد. بدیهی است افرادی که تخصص کافی ندارند یا زمان کافی برای دنبالکردن تابلوی معاملات را ندارند یا اسیر هیجانات درونی هستند که اجازه تصمیمگیری درست را به آنان نمیدهد، بسیار بهتر است سرمایهگذاری به روش غیرمستقیم را انتخاب کنند یا از طریق صندوقهای سهامی این کار را انجام دهند. همچنین شرکتهای سبدگردان که مجوز رسمی دارند و قابلاعتمادند میتوانند گزینه خوبی برای سرمایهگذاری غیرمستقیم در بازار باشند. اینکه افراد تمایل دارند، خودشان و بهصورت مستقیم وارد بازار شوند و خریدوفروش انجام دهند، یک تمایل ذاتی است اما اگر شرایط لازم برای این کار وجود ندارد نباید از این طریق در بورس معامه کرد، چون این روش منجر به زیان افراد میشود. توصیه میشود این دسته از افراد هم از سود بورس استفاده کنند و هم از روش غیرمستقیم وارد بازار شوند که سود از این روش به آنان برسد.
اینکه خودشان مستقیم وارد بازار شوند و بدون داشتن اطلاعات و دانش کافی دست به خریدوفروش بزنند، روش درستی نیست. در دو سالپیش هم شاهد مضرات این روش بودیم که بسیاری از مردم که خودشان بهصورت مستقیم وارد بازار شده بودند، ضرر کردند. هرچند آن ضرر دلیلهای دیگر هم داشت اما اگر افراد از طریق صندوقهای سرمایهگذاری وارد بازار میشدند، اثرات منفی آن تا این حد گسترده نمیشد و هیجانات منفی هم به بازار منتقل نمیشد. گذشته باید چراغ راه آینده قرار گیرد و نباید دوباره اشتباهات قبلی را تکرار کرد.
گزینه مناسب برای سهامداران حقیقی که دانش کافی ندارند و از سوی دیگر قصد دارند سرمایه نسبتا بالایی هم وارد بازار سهام کنند، سرمایهگذاری غیرمستقیم در این بازار، ورود منابع به بازار از طریق صندوقهای سرمایهگذاری و شرکتهای سبدگردان است تا تجربه تلخ سالهای قبل تکرار نشود.
نباید فراموش کنیم که در ریزش قبلی که بازار داشت بسیاری از مردم بخش زیادی از سرمایه اصلی زندگی خود را وارد بازار کردند و خودشان هم بهصورت مستقیم دست به معامله زدند؛ بدون اینکه تجربه و دانش کافی داشته باشند. همین مساله باعث شد سرمایههای خود را از دست بدهند و هنوز که هنوز است ضررهای بخش زیادی از آنان جبران نشده است و با تبعات آن دست و پنجه نرم میکنند. این نکته را نیز باید برای سهامداران یادآور شد که سرمایههای مازاد خود را وارد بازار کنند، نه اینکه به طمع سود بالا در بازار سرمایه با فروش بخشی از زندگی را وارد بورس کنند. آنهم همین سرمایه را از طریق غیرمستقیم به بازار بیاورند تا دیگر شاهد تکرار اتفاقات تلخ نباشیم.
محمدشکری / کارشناس بازارسرمایه
شاخصکل بورس تهران درحالیکه طی ماههای گذشته خیز جدی صعود برداشته بود پس از مقاومت چند روزه در ارتفاع ۶/ ۱میلیون واحدی سرانجام نتوانست خود را از گرداب سطح مزبور نجات دهد. گرچه عبور از این مرز روانی بعد از ۵ هفته صعود متوالی تا حدودی قابل پیشبینی بود اما عقبنشینی دماسنج بازارسرمایه در نبرد با عوامل بنیادی و غیر بنیادی، انتظارات از پیشروی این شاخص را در روزهای اخیر به حداقل رسانده است.
این وضعیت که در تلاقی چند اتفاق مهم ایجادشده همراه با انتشار عملکرد ضعیف زمستانی شرکتها خروج بخشی از پول حقیقی را بهدنبال داشته بهطوریکه برخی گمانهزنیها از احتمال تداوم این وضعیت نهچندان خوشایند حکایت میکند. کفه سبک تقاضا نسبت به کفه سنگین عرضه که استارت آن از هفته آخر اردیبهشتماه زده شد، برخی فرضیهها از توقف حرکت بازارسرمایه از ریل صعودی را بیش از قبل قوت بخشیده است؛ این در حالی است که در فروردین و اردیبهشتماه شاخصکل بازار سهام توانسته بود گوی رقابت را از بازارهای موازی برباید و بهصورت مقطعی موفق به فتح ابرکانال ۶/ ۱میلیون واحد شود، سطحی جنجالی که حتی بعد از قرارگرفتن بازار در مسیرریزشی ۹۹ در هیچیک از موجهای صعودی شاخص سهام بهدست نیامده بود. قرارگرفتن مجدد دماسنج بورس تهران در مسیرکاهشی ارزش معاملات خرد روزانه نسبت به نیمه دوم اردیبهشتماه آنهم بعد از مدتها رکود، موجی از بدبینیهای جدید نسبت به روند منفی این بازار را سبب شده است. عبور ارزش معاملات روزانه سهام از ۷هزارمیلیارد تومان در هفتههای قبل و ایجاد خوشبینیهای جدید در میان سرمایهگذاران اینروزها به عاملی برای ترک سهامداران خرد و بخشی از حقیقیها از گردونه معاملات شده است.
برهمین اساس و با توجه به ریزشهای چندروز گذشته بازارسهام این سوال مطرح میشود که شرایط فوق در روزهای آتی نیز قابلتکرار است؟بررسی عملکرد روزهای اخیر سهامداران نشان میدهد بازار سرمایه نسبت به هفتههای قبل با چند تهدید از بیرون و داخل این بازار مواجه است. تهدیداتی که میتواند در صورت تداوم به سرعت خروج هرچه بیشتر منابع از این بازار در کوتاهمدت منجر شود. روز گذشته نیز شاخصکل بورس تهران در پایان معاملات خود با بیش از۱۹هزار واحد کاهش در ارتفاع یکمیلیون و ۵۳۴هزار واحدی قرار گرفت. آنطور که بهنظر میرسد معاملهگران با اشراف بر ریسکهای تهدیدکننده بازار حاضر نیستند از لاک دفاعی بیرون بیایند. در هفته گذشته نیز همین اتفاق افتاد و بازار در چرخشی متفاوت از ریل صعودی خارج شد.
در بهوجود آمدن اتفاقات هفته قبل انتشار برخی اخبار مربوط به پالایشیها، گزارشهای خارج از انتظار دستهای از شرکتها، شایعات مرتبط با اخبار واگذاری خودروییها و حرف و حدیثهایی مبنیبر نرخهای غیرمنطقی بار دیگر احتیاط و تردید را در میان سهامداران تشدید کرد. حرکت بر ریل تردید و نگرانی همانطور که مشاهده کردیم به دادوستدهای این هفته تالارهای شیشهای نیز کشیده شد. فضای توام با ترس و بدبینی ایجادشده در میان سهامداران در حالی است که سرمایهگذاران بهطور کامل تراژدی مرداد۹۹ را فراموش نکردهاند. برخی التهابات که به واسطه تشدید ابهامات در مسائل سیاسی و بینالمللی کشور نیز بهوجود آمده، فضای کمرمق معاملاتی را طولانیتر کرده، بهطوری که بخش چشمگیری از حقیقیهای بازار قید خرید را زدند، با اینحال از آنجا که ذهنیت اکثر سرمایهگذاران بر مدار صعودی انتظارت تورمی میچرخد بهنظر میرسد وضعیت کنونی دوام زیادی نداشته باشد، اما این موضوع باعث نمیشود خریداران و فروشندگان جانب احتیاط را فراموش کنند، از اینرو با حساسیت بیشتری معاملات خود را دنبال میکنند تا نسبت به داراییهای ریالی خود ضرر و زیان کمتری را متحمل شوند. این موضوع در کوتاهمدت و بلندمدت، نمود متفاوتتری خواهد داشت.
از سویی تغییر و تحولات قیمت نفت بر محصولات مرتبط با این بخش سرانجام میتواند مرزهای روانی موجود را پشتسر بگذارد و اثرگذاریهای لازم را بر بازار داخلی نمایان کند. تحقق این مهم شاید در کوتاهمدت تا حدودی قابلدسترس نباشد اما در بلندمدت اثرپذیری مثبتی از خود نشان خواهد داد، اما ترسیم وضعیت بازار در کوتاهمدت تا حدودی سخت است. با نگاهی به عملکرد شرکتها از منظر تکنیکال برخی صنایع توان عبور از محدودههای مقاومتی را ممکن است نداشته باشند و در منگنه شرایط سخت موجود قرار بگیرند. این شرایط با توجه به افزایش انتظارات تورمی و روند رو به رشد قیمتها در بازارهای جهانی بهنظر میرسد موقتی عمل کند. در بورس تهران شرکتهای گازی، نفتی، فولادی، پتروشیمی و پالایشی در ادامه راه میتوانند تغییرات مثبتی را در مسیر حرکتی شاخص بهوجود آورند.
بازارسرمایه در دو سال گذشته نشان داده نسبت به سایر بازارهای دارایی، اثرپذیری بیشتری نسبت به رخدادهای داخلی و خارجی دارد. رخ دادن برخی اتفاقات سیاسی و تنشهای پیشآمده در دو هفته قبل در به وجود آمدن وضعیت فعلی بازارسهام نقش تعیینکنندهای ایفا کرده است. بدبینیهای جدید نسبت به آینده احیای برجام و ابهامات در روند قیمت ارز نیز منابع بازار را به سوی صندوقهای دارایی همچون صندوقهای طلا کشانده است. در دو هفته اخیر بازار نشان داد بهرغم ارزندگیهای قیمتی از تبوتاب خرید افتاده و درحالحاضر غیر از افزایش انتظارات تورمی، برای خروج از فاز رکودی محرک قوی و جدی وجود ندارد. اگر در این مقطع از ترس بازار یادکنیم، به نظر میرسد خروج از آن نیازمند محرکهایی جدی و پرقدرت باشد.
متغیرهایی که تاکنون نتوانستهاند اثرگذاری لازم برای عبور از سطح روانی ۶/ ۱میلیون واحد را از خود نشان دهند. در شرایطی که بازار با توقف معاملات داغ دستوپنجه نرم میکند، خودداری سهامداران از انجام خریدوفروشهای هیجانی میتواند بر سرعت بازار نسبت به بازگشت به مدار تعادلی بیفزاید. در چنین مواقعی سهامداران خرد با تصمیمات غیرمنطقی که برای دادوستدهای خود اتخاذ میکنند هیجان منفی و کاذب را به سطح عمومی بازار منتقل و فشار بیشتری برای فروش وارد میکنند. در این میان عامل تغییرات قیمتی در بازار ارز و تشدید انتظارات تورمی ناشی از افزایش قیمت کالاهای اساسی و انتظار از انتشار اخبار مثبت برای احیای برجام میتواند به تغییرات مثبت در بازار سهام و افزایش ارتفاع مجدد شاخصکل بورس در روزهای آینده منجر شود.
۱۲۳روز از تغییر مسیر شاخصهای بورسی و صعودی شدن قیمتها میگذرد. شاخص کل در این برش زمانی توانسته ۲۷درصد افزایش ارتفاع دهد و نماگر هموزن نیز به رشد ۳۴درصدی دست یافته است. با این حال آخرین ماه بهار تا به اینجای کار برای بورسیها خوشایند نبود. اما سهام دادوستدشده در تالار شیشهای چه وضعیتی دارند و در چهار ماه اخیر چه میزان سود ازآن سهامداران خود کردهاند؟
کارنامه 4 ماهه بورس تهران
123 روز از تغییر مسیر شاخصهای بورسی و صعودیشدن قیمت سهام در تالار شیشهای میگذرد. در این مدت نماگر اصلی بازار سهام توانست خود را از 2/ 1میلیون واحد به ابرکانال 5/ 1میلیون واحد برساند و حتی برای یک روز هم که شده بتواند طعم حضور در محدوده یکمیلیون و 600هزار واحدی را به سهامداران بچشاند، هر چند نتوانست حضور پایدار در این محدوده داشته باشد. آمارها نیز نشان میدهد شاخصکل در این برش زمانی 123 روزه توانسته 27درصد افزایش ارتفاع دهد و نماگر هموزن نیز به رشد 34درصدی دست یابد، با اینحال پس از ثبت 4ماه صعود متوالی در کارنامه بازار سهام، 8 روز کاری اخیر، برای بورسیها خوشایند نبود؛ جاییکه شاخصکل بیش از 4درصد عقبنشینی کرد و دماسنج گروههای با ارزش بازار پایینتر نیز بیش از 5درصد افت را نشان داد، اما سهام دادوستد شده در تالار شیشهای چه وضعیتی دارند و در 4ماه اخیر چه میزان سود از آن سهامداران خود کردهاند؟
سرنوشت رالی سوم بورس
اولین رالی از جنس مزبور طی کمتر از یکماه در پاییز ۱۳۹۹ روی داد که به رشد ۲۴درصدی شاخص انجامید. دومین نوبت با رشد ۴۴درصدی دماسنج بازار در تابستان گذشته محقق شد و سومین دوره رونق به همین رالی اخیر بازمیگردد که تا محدوده 33درصد پیشرفت و اکنون بیش از 4درصد عقب نشسته است. ترس سهامداران از ریسمان سیاه و سفیدی که بورس در دو سالاخیر به آنها نشان داده سبب شده تا حالا شاهد فروکش خوشبینیها در تالار شیشهای باشیم. برخی عنوان میکنند بورس هرچه سود در 4ماه گذشته برایشان ساخته بود را در همین روزهای گذشته، بازپس گرفته است و برخی نیز میگویند بار دیگر قرار است آن روی زشت بازار را برای چند ماهی ببینند و کاری هم از دستشان برنمیآید. کارشناسان اما عموما نظر دیگری دارند و معتقدند موج سوم صعود قیمتها در تالار شیشهای با گذشته متفاوت است و بهنظر اصلاح چند روز گذشته شاخصها موقتی خواهد بود. آنها به محرکهایی همچون تورم انتظاری، نرخ دلار، وضعیت سیاسی و البته بازارهای جهانی اشاره میکنند و در انتظار بازگشت نماگرهای سهام به مسیر صعود و رشدی آهسته و پیوسته تا پایانسال هستند. آنها میگویند ترکیب مقاومت نموداری با عوامل بنیادی در قالب گزارشهای ضعیفتر از انتظار اکثر شرکتها در زمستان۱۴۰۰ موجب شد از خوشبینی قبلی مبنیبر امکان تداوم رالی صعودی در کوتاهمدت کاسته شود و شاهد خروج حقیقیها از بورس و بازگشت بخشی از این منابع به پناهگاه صندوقهای معاملهپذیر باشیم، اما این روند ادامهدار نخواهد بود و دیگر قرار نیست شاخص تا مرز یکمیلیون واحد نزول کند.
در مجموع اما یکی از مهمترین اصول جهت موفقیت در بازارهای مالی این است که فرد سرمایهگذار بتواند تشخیص دهد که در هر مقطع زمانی در کدام نقطه از سیکلهای رفتاری اقتصاد و بهتبع آن بازارها قرار دارد تا متناسب با آن تصمیمات بهینه را اتخاذ کند، اما این کار در تخصص هر سهامداری نیست و شاید همین موضوع در کنار طمع سرمایهگذار در صعودهای پرشتاب است که بعضا باعث سودهای هنگفت در جریان دادوستدهای تالار شیشهای میشود.
سود سه رقمی در 4 ماه
آنگونه که بررسیها نشان میدهد در 123 روز گذشته بیش از 53درصد از سهام دادوستد شده در تالار شیشهای بازدهی بیشتری از شاخصکل (27 درصد) به ثبت رساندهاند و در مجموع بیش از90درصد از نمادها نیز عملکرد مثبتی داشتهاند. در این میان سهام 18 شرکت سهامی نیز موفق به ثبت رشد سه رقمی از 6 بهمنماه سالگذشته تا 8 خردادماه شدهاند. رتبه نخست رشد قیمت در این برش زمانی نیز از آن نماد معاملاتی شرکت سرمایهگذاری توسعهآذربایجان شد. «وآذر» در 123 روز گذشته توانست سودی معادل 5/ 361درصد را از آن سهامداران خود کند. این شرکت در آخرین شفافسازی که برای بررسی دلایل رشد قیمت سهم روانه سامانه کدال کرده بود، ضمن تاکید بر این موضوع که تغییر بااهمیتی در وضعیت مالی یا عملکرد شرکت رخ نداده، نوسان قیمت سهام را به عرضه و تقاضا در بازار ارتباط داد. رخدادی که در برش زمانی موردبررسی برای برخی دیگر از سهام شرکتهای با ارزش بازار پایین نیز تجربه شد. سهامی که عمدتا روزانه با حجم معاملات ناچیزی روبهرو هستند و از اینرو همانطور که در موجهای صعودی رشدهای عجیبی از آن سهامداران میکند، در صورت توقف روند صعودی و گرفتارشدن در صفهای سنگین فروش به دلیل معاملات کممقدار میتواند برای روزها و حتی هفتهها فرصت خروج به سهامداران نداده و تمام سودهای کسبشده را بسوزاند. موضوعی که باید موردتوجه سهامداران قرار گیرد.
پیشتازان بورس 1401
دماسنج اصلی تالار شیشهای از ابتدای سال1401 تا روز گذشته، رشدی 2/ 12درصدی را تجربه کرده است و نماگر هموزن نیز موفق شده حدود 22درصد افزایش ارتفاع دهد. بررسیهای 458 نماد در دو بازار بورس و فرابورس اما خبر از پیشیگرفتن بازدهی 77درصد از نمادها نسبت به شاخصکل بهعنوان دماسنج اصلی تالار شیشهای دارد. همچنین از ابتدای سال تاکنون تنها 21شرکت شاهد افت قیمت نماد معاملاتی خود بودهاند. در این برش زمانی اما شرکت دامداری تلیسه نمونه بهترین عملکرد را به میزان 132درصد ثبت کرد و از این منظر در صدر جدول بازدهی بازار قرار گرفت. «تلیسه» در سومین رالی صعودی بورس از آغاز ریزش 99 نیز توانسته 7/ 131درصد سود را از آن سهامداران خود کند. حذف دلار ترجیحی و افزایش نرخ شیرخام یکی از عوامل اثرگذار بر جذابیت این زیرمجموعه گروه زراعت بود که به رشد قیمت سهام آن منجر شد.
کارنامه بورسیها زیر مرز 6/ 1
27 اردیبهشتماه بود که شاخصکل بورس تهران ابرکانال 6/ 1میلیون واحد را برای نخستینبار در موجهای صعودی خود تجربه کرد اما این محدوده تنها در کارنامه همان روز ثبت شد و از فردای آن شاهد عقبنشینی قیمتها در تالار شیشهای بودیم، تاجاییکه در 8 روز کاری گذشته این نماگر حدود 5/ 4درصد کاهش ارتفاع داده است. در این میان بررسیها نشان میدهد 293سهم معادل 64درصد از کل نمادهای مورد بررسی، با افت قیمت بیشتری نسبت به شاخصکل مواجه شدهاند و در کل نیز 374 سهم نیز قرمزپوش شدهاند. بیشترین کاهش قیمت در این بازه زمانی متعلق به نماد شرکت افرانت به میزان 27درصد بود. در آنسوی بازار اما 78 سهم بازده مثبتی به نمایش گذاشتند که در صدر آنها شرکت آلومراد با رشد قیمت 38درصدی خودنمایی میکند.
فساد هیولای بزرگی است. در کشورهای درحالتوسعه و البته آنهایی که از شفافیت پایینی برخوردارند، این هیولا قویتر و با سرهای بیشتری است. جنگ با فساد اما صرفا بگیر و ببند نیست، ابزارهای مختلفی دارد. یکی از این ابزارها که قدرت مبارزه را بالاتر میبرد، سوتزنی است. سوتزنها حتما نباید در یک سازمان یا شرکت مشغول بهکار باشند یا در ردههای بالای مدیریتی قرار داشته باشند. هر فردی که تضییع حقوق شهروندان در هر نهادی را، کلاهبرداری، سوءاستفاده، رانتخواری و… را به مراجع قانونی یا حراست آن سازمان یا شرکتی که در آن این اتفاقات افتاده است، گزارش کند، یکسوتزن است؛ فردی که اطلاعاتی از یک خلافکاری که از دید دیگران پنهان است را برملا میکند.
اثرات سوتزنی در تالار شیشهای
حالا و بر همین اساس مدتی است که سازمان بورس و اوراقبهادار اقدام به تبلیغ سوتزنی و دعوت از افراد برای کشف و شناسایی تخلفات کرده که البته در مواردی از سوتزنان هم تقدیر کرده است، اما سوتزنی، تبعاتی هم دارد. هم برای فرد سوتزن و هم برای فردی که تخلفات او گزارش شده است. در کنار این موضوع، جدی بودن نهاد ناظر و البته سازمان بورس در برخورد با فساد و حمایت از سوتزنی، خود عامل دیگری در گسترش و پایداری این موضوع است. موضوعی که میتواند به مرور هیولای فساد را کوچک کند و در مقابل امنیت و اعتماد را به بورس و میان سهامداران بازگرداند. کارشناسان حوزه بورس در صحبتهایشان با روزنامه «دنیایاقتصاد» به چند موضوع درباره سوتزنی اشاره کردهاند. آنها به بررسی ابعاد این ماجرا و تاثیر آن روی بورس و جلباعتماد سرمایهگذاران پرداخته و در کنار این موضوع از انتظارات و راه و روشهای پرداختن به سوتزنی در کشور گفتهاند.
اسامی متخلفان و نوع تخلفها افشا شود
یکی از مواردی که کارشناسان در موضوع سوتزنی روی آن تاکید میکنند، ارائه مستندات قوی است. عظیم ثابت، کارشناس بازار سرمایه در همین رابطه توضیح میدهد که تخلفات شرکتها یا مدیران از سوی سوتزنها باید بهنحوی به نهادهای ناظر ارائه شود که همراه با ادله، دلایل و مستندات باشد. به اعتقاد او «اگر فعالان بازار سرمایه احساس کنند که از سوی سازمان و نهادهای ناظر دیده میشوند و نظراتشان البته با مدارک محکمهپسند و نه غرضورزی و شایعات، این اتفاق میتواند ارتباط بین نهاد ناظر و سرمایهگذاران را تقویت کند.»
ثابت به اتفاق مثبت دیگری که سوتزنی دارد اشاره میکند و اینطور میگوید که سوتزنی و جدیت سازمان بورس و نهادهای ناظر در این راه، این پیام را به شرکتها و مدیران آنها میدهد که علاوهبر نهاد ناظر، خود سرمایهگذاران که ذینفع اصلی بازار هستند در این مساله میتوانند نظارت داشته باشند. به این شکل نظارت بر بازار سرمایه افزایش پیدا میکند. مهدی دلبری از دیگر کارشناسان بازار سرمایه هم سوتزنی را اقدام مثبتی معرفی میکند و با بیان اینکه این موضوع در تمام بازارهای مالی دنیا وجود دارد، پیشنهادی در این رابطه ارائه میکند و میگوید: «مساله سوتزنی با اعلام اسامی متخلفان به مردم میتواند اثربخشی بیشتری داشته باشد و بر این کار میتوان از نهاد ناظر لندن الگوبرداری کرد که در آنجا هم اسامی متخلفان افشا میشود.»
بابک سالاروند هم از کارشناسان بازار سرمایه معتقد است که سرمایهگذاران و فعالان بازار سرمایه باید بدانند که تخلفها از سمت چه کسانی و به چه شکلی انجام شده است. او در همین رابطه توضیح میدهد که «افشای تخلفات و افشاگری علیه تخلفات بورسی با توجه به اینکه عواقب این تخلفات طیف گستردهای از مردم جامعه را دربر میگیرد، لذا سرمایهگذاران و فعالان بازار سرمایه محق هستند که بدانند از طرف چه کسانی و چگونه حق آنها ضایع شده است و در نتیجه خواستار مطالبه حقوق تضییعشده خود باشند.»
سوتزنی اعتماد را به بازار برمیگرداند؟
مدتهاست که فعالان و کارشناسان بازار دغدغه بازگشت اعتماد سرمایهگذاران به بورس را دارند. بینتیجه بودن اکثر وعدهها و شعارهای دولت باعث شده است که این اعتماد آنطور که باید و شاید جلب نشود، اما حالا کارشناسان معتقدند که با سوتزنی و برخورد با متخلفان اعتماد ازدسترفته، ممکن است بازگردد، اما برای مثال بابک سالاروند با اشاره به این مساله که تخلف در بورس روند رشد بازار را با اختلال مواجه میکند که در نهایت به بیاعتمادی سرمایهگذاران دامن میزند، از مزایای افشای متخلفان را جلباعتماد سهامداران میخواند و میگوید: «عدمافشای تخلفات و متخلفان نمیتواند اعتماد را به بازار سرمایه برگرداند، بلکه با افشا و احقاقحقوق سرمایهگذاران میتوان اعتمادسازی کرد و بازار سرمایه را به سمت کارآیی کامل پیشبرد.» عظیم ثابت هم در رابطه با تاثیر این اقدام بر اعتمادسازی میگوید که قطع رانت و دستهایی که از اطلاعات پنهان برخوردار بودهاند یا اطلاعات را در فرآیند فعالیتهای شرکتها دستکاری میکردهاند، «طبیعتا میتواند بخشی از اطمینانخاطری را که متاسفانه مخدوش شده است، برگرداند.»
او البته به نگاه عموم سهامداران میپردازد و توضیح میدهد که «در خیلی از موارد، سرمایهگذاران به این نتیجه رسیدهاند که متاسفانه حتی مقام ناظر آن اشراف کاملی که باید به فعالیت مدیران شرکتها داشته باشد را ندارد و این مساله برمیگردد به اینکه مکانیزمهای کنترلی کافی وجود ندارد یا کارشناسان کمکاری میکنند اما زمانی که نیروهای متخصص را به کمک میطلبیم و به نوعی چشم و گوش نهاد ناظر میشوند، این اقدام میتواند این سیگنال و پیام را در بازار مخابره کند که نهاد ناظر با جدیت دوست دارد که منافع سرمایهگذاران به وسیله عده معدودی زیر سوال نرود یا در خطر نیفتد و از طرف دیگر به نوعی از توانمندیهای فعالان بازار میخواهد استفاده کند.» مهدی دلبری اما در پرداختن به تاثیرگذاری سوتزنی در جلباعتماد سهامداران گفت که «مشکل سهامداران خرد علاوهبر اعتماد، دخالتهای دولت در صورتهای مالی است و سوتزنی آنچنان کمکی به جلباعتماد نمیکند.»
لزوم حمایت از سوتزنان و راستیآزمایی گزارشها
سوتزنی از در دسترسترین ابزارهای کشف جرم معرفی شده است، اما سوتزنی کار راحتی هم نیست و بعد از افشای تخلف ممکن است فرد با مشکلات و تهدیدهایی روبهرو شود. برای همین هم در بسیاری از کشورها محافظت از سوتزنان بهصورت جدی در دستور کار دولتها است و البته در کنار محافظت و مراقبت از آنها، تشویقها و پاداشهای مختلف و متنوعی هم برایشان درنظر گرفتهشده است. به هر روی، شفافیت و قانونمداری دو نتیجه اصلی سوتزنی است که از سوی تمام کارشناسان و فعالان بازار مطرح میشود. به اعتقاد آنها اگر مردم در جریان مشکلات قرار بگیرند و افشای تخلف را وظیفه شهروندی خود تلقی کنند، شاهد افزایش قانونمداری و کوچکترشدن فسادها خواهیم شد، اما لازمه این اتفاق، حمایت نهادهای بالادستی و همان محافظت و مراقبتی است که درباره آن گفتیم. مسالهای که عظیم ثابت، کارشناس بازار سرمایه به آن اشاره میکند و میگوید: «حمایتها در راه سوتزنی نشان میدهد که نهاد ناظر در این راه جدی است و میخواهد که تغییراتی ایجاد کند. برای مثال همین که سازمان بورس بهصورت علنی از سوتزنها حمایت و آنها را تشویق کرد، اقدام مثبتی در این رابطه بود و حتی زمانی که با سازمان بورس در این رابطه صحبت کردیم، دریافتیم که در ماجرای سوتزنی شوخی ندارد و جدی است تا قوانین آن را اجرا کند.»
او با مطرحکردن این موضوع که حتما در این رابطه مقاومتها و اما و اگرهایی وجود دارد، به این مساله پرداخت که در این مسیر باید حرمت آدمها حفظ شود؛ «چه، کسانی که سوتزنی میکنند و چه کسانی که تخلف آنها گزارش میشود، باید حرمتشان حفظ شود و در این مسیر نهادهای ناظر به اخبار موثق و مستندات کافی توجه داشته باشند.» ثابت با اشاره به اینکه سازمان بورس باید ابزارهای لازم را برای راستیآزمایی گزارشهای سوتزنی داشته باشد، گفت: «با این کار و حساسیت روی این راستیآزمایی، سوتزنی مورد سوءاستفاده قرار نمیگیرد که بعد از مدتی با اصل قضیه برخورد شود و ماهیت آن زیر سوال برود.»
نیاز به آموزش جرمشناسی مالی داریم
مهدی دلبری، در صحبتهایش در رابطه با سوتزنی و اما و اگرهای آن چند پیشنهاد ارائه میکند؛ پیشگیری از تخلف، چگونگی رسیدگی به تخلفات و جرمشناسی مالی. او با توضیح اینکه همزمان با افشای تخلفها باید روی پیشگیری از تخلف هم کار شود، میگوید: «اینکه فقط بهدنبال سوتزنی باشیم در بلندمدت خیلی کمک نمیکند بلکه باید در مساله قوانین هم کار کنیم.» دلبری در توضیح این موضوع میگوید: «همزمان که پرونده تخلف درست میکنیم باید در پیشگیری هم کار کنیم و منتظر نباشیم که تخلف رخ دهد و بعد اقدام کنیم.» چگونگی رسیدگی به تخلفات مساله دیگری است که این فعال بازار سرمایه به آن اشاره میکند. به اعتقاد دلبری «خطکش دقیقی برای برخورد سازمان و نهادناظر با متخلفان تعریف نشده است.
به بیان دیگر در مواردی که تخلفی مشابهه رخ میدهد، اعلام نشده است که این تخلف با چه سنجهای بررسی میشود و آیا این عدالت و انصاف همیشه برقرار است یا خیر.» او با بیان این مساله که چند سالی میشود در کشور مقوله فساد و برخورد با آن جدی گرفتهشده و این جدیت در تمام قوا به چشم میآید، به موضوع جرمشناسی مالی پرداخت و گفت: «همزمان باید روی زمینههای ورود فساد هم کار شود، چراکه به دلیل پیچیدگی جرائم مشکل اصلی نبود جرمشناسی مالی است که در دنیا وجود دارد ولی ما در کشورمان این ضعف را داریم؛ برای همین هم باید در زمینه شناسایی جرائم مالی و تربیت جرمشناسی مالی انرژی بیشتری بگذاریم.»
سوتزنی؛ گامی در مسیر شفافیت
تمام توضیحات درباره سوتزنی و اثرات آن حول محور شفافیت میگردد، چراکه با تقویت سامانه سوتزنی سازمان بورس و البته اطلاعرسانی و تبلیغ در این رابطه میتوان به افزایش شفافیت و برخورد با رانت اطلاعاتی و فساد و ناکارآمدی کمک کرد که لازمه اصلی آن جلباعتماد مردم و فعالان بازار در راستای حمایت از سوتزنان و برخورد جدی با متخلفان است. عظیم ثابت در همین رابطه با مثبتخواندن ماهیت سوتزنی و ترویج این اقدام از سوی سازمان بورس، میگوید که با تغییر مدیریت سازمان شاهد تحولات خوب و مثبتی در این مدت بودهایم چراکه نشان دادهاند در تلاش هستند تا ساختارها به نفع بازار سرمایه تغییر کند، برای همین هم سوتزنی را باید به فالنیک گرفت چون گامی در کنار دیگر گامها برای رسیدن به شفافیت است، اما باید قوانین حمایتی و زیرساختهای لازم برای اشاعه و گسترش آن در دستور کار قرار بگیرد.
بابک سالاروند، کارشناس بازار سرمایه هم در این رابطه اینطور توضیح داد که «تخلفات و سرپیچی از قوانین از طرف اشخاص و یا نهادها میتواند بر طیف گسترده یا محدودی از افراد جامعه تاثیر بگذارد، اما اینکه چه عواملی باعث این آسیب اجتماعی میشود، جای بحث مفصل و کارشناسی دارد، اما تخلف در بازارهای مالی که ارتباط تنگاتنگی با اقتصاد کلان دارد و مانع مهمی بر سر راه توسعه و رشد اقتصادی کشور است میتواند قابلتوجه باشد. تخلف فرآیندی است غیرقانونی که منتج به سلب اعتماد و مانع توسعه بازارهای مالی میشود که در این میان نقش نهادهای نظارتی و عملکرد آنها بیش از پیش به جهت حساسیت موضوع موردتوجه است. به همین علت بازار سرمایه هم از این موضوع مستثنی نیست چراکه باتوجه به اینکه طیف گستردهای از مردم به این بازار پیوستند، اهمیت زیادی پیدا کرده است. جدا از اینکه باید عوامل تخلف را شناسایی و پیشگیری کرد، برخورد با تخلف و نحوه انجام و اعمال قانون هم از جایگاه ویژهای برخوردار است.»
دانش سرمایه ارکا برای همراهان خود اخبار های بازار سرمایه را به صورت رایگان ارائه میدهد. مطالب بیشتر
بدون دیدگاه