دنیای‌اقتصاد : بورس تهران برای پنجمین روز متوالی، با رشد شاخص کل همراه شد تا در این مدت ۴/ ۷ درصد به ارتفاع این نماگر افزوده شود. به این ترتیب روز دوشنبه در حالی که در ادامه دادوستدهای پایانی روز یکشنبه، بازار سهام با تشدید عرضه‌ها و افت بیش از ۱۳ هزار واحدی شاخص کل، آغاز به کار کرده بود در ادامه به مرور با بهبود فضای معاملاتی در نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز همراه شد. به این ترتیب با جمع‌آوری صفوف فروش در سهام با ارزش بازار بالا از سوی حقوقی‌ها، در نهایت نماگر اصلی بورس تهران هر چند ناچیز اما با رشد ۱/ ۰ درصدی معاملات این روز را به پایان رساند. این سبز کمرنگ در حالی رقم خورد که ۶۸ درصد از نمادهای فعال این بازار با افت قیمت مواجه شدند.
ماحصل این عملکرد افت ۲/ ۱ درصدی شاخص کل هم‌وزن بود که اثری یکسان از نمادها می‌پذیرد. در حالی همه متغیرهای بنیادی به نفع بازار سهام ایفای نقش می‌کنند که همچنان تقاضای قدرتمندی در بازار مشاهده نمیشود. در این شرایط با وجود کاهش نسبت قیمت به درآمد بازار به ۳/ ۸ واحد و خریدنی شدن برخی سهام اما نااطمینانی نسبت به روشن بودن چشم‌انداز آتی بازار به موجب سیاست‌های ناپایدار سبب شده تا جذابیت این بازار به رشد قیمت سهام منتهی نشود.
بخریم، بفروشیم یا منتظر بمانیم
حتما ضرب‌المثل «با دست پس می‌زنند با پا پیش می‌کشند» به گوشتان خورده است. این مثل حکایت این روزهای بورس تهران است. یکی از موضوعاتی که در دادوستدهای این روزهای معامله گران به وضوح دیده میشود تردید هم در زمین خرید و هم فروش سهام است. در این خصوص می‌توان به تقابل دیده‌گاه‌ها اشاره کرد. برخی معتقدند اصلاح شاخص سهام هنوز به اتمام نرسیده و رشد‌های روزهای گذشته ساختگی و در جهت جلب نظر معترضان است. این گروه از سهامداران به رشد سهام شاخص‌ساز با اهرم حقوقی اشاره می‌کنند و آن را رشدی غیرواقعی می‌خوانند. گروه دیگری اما در بازار وجود دارند که از جذابیت قیمت‌ها سخن می‌گویند. به اعتقاد این گروه نسبت قیمت به درآمد در کل بازار از ۲۲ واحد در اواسط مردادماه، به ۳/ ۸ واحد رسیده است که گویای کاهش قابل توجه قیمت سهام است. افت ماه‌های گذشته در کنار عملکرد مناسب شرکت‌ها در گزارش‌های فصل پاییز از پتانسیل بالای این بازار حکایت دارد، پس زمان مناسبی برای خرید فرارسیده است. با این حال آنچه دیده میشود تردید هر دو گروه از معامله‌گران است. نه گروه اول قدم استواری در سمت فروش برمی‌دارند و نه گروه دوم حضور فعالی در سمت خرید سهام دارند. گویا هر دو دسته عوامل دیگری را بر روند معاملات موثر می‌دانند و در انتظار تثبیت شرایط هستند. ناپایداری سیاست‌ها چه اقتصادی و چه غیراقتصادی از مهم‌ترین دلایل افزایش تردید بورس‌بازان است. سهامدارانی که با وجود واقف بودن به رسیدن قیمت بسیاری از سهام به محدوده جذاب و به اصطلاح خریدنی شدن بازار، اما احتمال می‌دهند برخی سیاست‌های غیرکارشناسانه سد راه به تعادل رسیدن بورس تهران شود. بورس‌بازان حتی به ابهامات مربوط به روابط ایران و آمریکا نیز اشاره می‌کنند و در انتظار مشخص شدن مسیر دلار هستند. در این شرایط پرسش اکثر معامله‌گران بازار این است: «بخریم، بفروشیم یا منتظر بمانیم؟» سوالی که شاید بتوان جواب مشخصی به آن داد. تجربیات سال‌های گذشته نشان داده که سرمایه‌گذاری در بازار سهام با دید بلندمدت همواره پرسود بوده است. چندی پیش «دنیای اقتصاد» در گزارشی تحت عنوان «صدرنشینی بورس در لیگ بازارها» به بررسی عملکرد این بازار در ۱۰ ماه نخست سال جاری پرداخت. بررسی‌هایی که حکایت از رشد ۱۲۴ درصدی بورس در ماه‌های سپری شده از سال ۹۹ داشت و نشان داد نگاه بلندمدت به سرمایه‌گذاری در این بازار، سود مناسبی را نیز به ارمغان می‌آورد. ضمن آنکه نوسان‌گیری در بورس، نیاز به ریسک‌پذیری بالا و البته تسلط کافی به تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال دارد و برای تازه‌واردها مخاطره‌آمیز است.
ریشه ترس بورس بازان
علی صادقین، مدرس و پژوهشگر اقتصادی: وضعیت کنونی بازار سهام نشانگر ترس دسته جمعی و در واقع قهر سرمایه‌گذاران با شاخص‌های بنیادی است که دلایل ریشه‌ای در چند ماه گذشته دارد. از طرفی شاهد هستیم که گزارش‌هایی از جمله ۹ ماهه، پاییز و حتی عملکرد شرکت‌ها در دی ماه از منظر بنیادی فوق‌العاده بود. افزایش سود ناخالص عملیاتی، رشد سود خالص، رشد فروش و حتی حاشیه سود را شرکت‌ها در این مدت تجربه کردند منتها با صف‌های فروش یا بعضا نمادهای قرمز رنگ مواجه شدند.
نگاه درجه دوم دولت به بازار سرمایه از جمله عواملی است که شرایط فعلی را رقم زده است، به این معنی که بازار سرمایه اولویت اصلی برای تامین مالی و حتی در حوزه شفافیت در قیمت‌گذاری مورد توجه دولت قرار ندارد. این موضوع به کرات در رفتار‌های متناقض و سیاست‌های مختلف این نهاد مشاهده شده است.
دستورالعملها و قوانین مکرر در کنار تناقض در سیاست‌گذاری سه وزارتخانه و ایجاد نوعی ناهماهنگی باعث شده است که امروز دید بازار کوتاه مدت شده، به‌جای دیدگاه بنیادی به طور کامل مبتنی بر معاملات نوسان‌گیری و الگوریتمی عمل میشود، خروج برخی از بازیگران جدید که به علت ضرر‌های هنگفت با یک قهر بزرگ پول را از بازار سرمایه خارج می‌کنند که این مهم در میان‌مدت باعث میشود که هر آنچه از یک‌سال گذشته تاکنون انباشت داشتیم به واسطه چنین مواردی از بین برود.
به طور کلی این ترس دسته‌جمعی ریشه در سه عامل ارائه شده دارد که به واسطه این مهم بازار چند روز مثبت و چند روز منفی میشود بنابراین در چنین شرایطی اعتمادی به ثبات بیشتر بازار وجود ندارد. دولت در چنین مواقعی بیشتر بازار اوراق را برای تامین مالی در نظر می‌گیرد و واگذاری دارایی‌ها تقریبا ۳۵ هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده است و بیش از ۹۰ هزار میلیارد تومان از بازار اوراق تامین مالی صورت گرفته است. سیستم بانکی و استقراض از بانک مرکزی نکته دیگری است که غالبا مورد توجه دولتمردان قرار دارد. نکته حائز اهمیت این است که بر خلاف شعار‌ها در خصوص تامین مالی شرکت‌ها و پروژه‌ها از بازار سرمایه مشاهده می‌کنیم که این مهم عملا محقق نشد و صرفا سهامداران خردی به بازار اضافه شدند که اکنون دچار ترس دسته‌جمعی شده‌اند و اکثرا ترجیح می‌دهند به سمت بازار‌هایی حرکت کنند که از درآمد ثابتی برخوردار باشند. فارغ از این موارد هر چه به سمت خوشبینی نسبت به بازگشت به برجام و رفع تحریمها حرکت کنیم انتظار کاهش بیشتر نرخ ارز هم در بازار مطرح میشود. برخی از سرمایه‌گذاران امروز با دلاری در محدوده به عنوان مثال ۱۷ هزار تومانی آینده را پیش بینی می‌کنند که از چنین منظری شرایط فعلی را ارزنده در نظر نمی‌گیرند که بنده با چنین رویکردی به طور کامل مخالف هستم. چرا که در صورت کاهش نرخ دلار یقینا برخی از شرکت‌های واردات محور و صادرات محوری که می‌توانند به واسطه برجام محدودیت‌هایی را پشت سر بگذارند، وضعیت بهتری را در بازار سهام تجربه خواهند کرد.
نمونه بارز بی اعتمادی سهامداران به دولت در صندوق‌های دارایکم و پالایشی یکم قابل مشاهد است، خود دولت یا نهاد‌های زیرمجموعه باید حداقل بازارگردانی این دو ETF را بر عهده بگیرند تا حداقل افراد به پول اولیه خود به انضمام سود بدون ریسک برسند. هر چند همیشه مخالف دخالت در بازار سهام هستیم اما در شرایط اضطراری همانند سایر بازارهای مالی سیاست‌گذار موظف است که دخالت کند. تنها راه برای تداوم سیاست‌های آینده دولت و واگذاری‌های دیگر، بازارگردانی مطمئن، مستمر، منسجم و جدی برای این ۲ صندوق است که حداقل سود بدون ریسک برای خریداران به ارمغان آورد.
به طرز قابل ملاحظه‌ای ۶۰ درصد ارزش بازار سرمایه مستقیما تحت تاثیر بازارهای جهانی (کامودیتیها) و البته نرخ دلار است. در حوزه پتروشیمی از اوره، آمونیاک، اروماتیک‌ساز‌ها، پلیمر‌ساز‌ها تا کانی‌‌های معدنی، فلزات رنگی و حتی فرآورده‌های نفتی همگی تحت تاثیر قیمت‌های جهانی هستند. بخش قابل توجهی از خوشبینی افزایش درصد سوددهی کامودیتیها تا پایان سال جاری میلادی متاسفانه با بدبینی ناشی از کاهش ارزش دلار به واسطه تحریمها خنثی شد. اگر بپذیریم که نرخ ارز از منظر سامانه نیما بین ۱۹ تا ۲۱ هزار تومان باقی بماند یقینا در گزارش‌های ۳ ماهه زمستان و بهار آینده با وضعیت چشم‌اندازی که برای قیمت‌های جهانی و بازار کامودیتیها داریم با افزایش پتانسیل EPS برای بسیاری از نمادهای معاملاتی بازار سهام مواجه می‌شویم.
به اعتقاد بنده چشم‌انداز تا خرداد سال ۱۴۰۰ برای شرکت‌‌هایی که از گزارش ۳ماهه پاییز و زمستان خوبی برخوردارند مناسب ارزیابی میشود و یقینا سود معقولی را کسب خواهند کرد. این مهم در همه صنایع صدق نمی‌کند اما عملکرد شرکت‌ها در دوره ۹ ماهه که از ابتدای سال تاکنون شاهد آن بودیم روند را تا پایان سال و برای فصل مجامع تا حدودی مشخص کرد. گفتنی است که این اتفاق فقط برای نمادهای بزرگ و لیدر نخواهد افتاد بلکه تمامی صنایع را باید در نظر بگیریم. همانطور که در گروه‌هایی همانند لاستیک، کاشی و سرامیک، شوینده‌‌ها و فولادی‌های کوچک وضعیت خوبی را تجربه کرده‌ایم.
دنیای‌اقتصاد : ابرنوسان‌های صعودی و نزولی شاخص سهام در سال جاری در شرایطی که سرمایه‌گذاران تازه‌وارد بسیاری در این سال به خانواده بورس اضافه شده بودند، سبب افزایش اعتراضات چه از سوی کارشناسان و چه بورس‌بازان شد. شرایطی که به دنبال آن حسن قالیباف‌اصل که یازدهمین سکاندار بازار سرمایه کشور بود، پس از گذشت ریاستی ۹ ماهه استعفا داد و مقرر شد تا دو هفته رئیسی جدید برای این بازار برگزیده شود.
10 اولویت سکاندار بعدی بورس
اما رئیس بعدی این سازمان عریض و طویل که اکنون خانواده‌ای ۵۰ میلیون نفری شده است، باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ چه اولویت‌هایی لازم است در صدر برنامه‌های سکاندار بعدی بورس قرار گیرد؟ انتظار کارشناسان و فعالان بازار از وی چیست؟ کارشناسان بازار سهام در گفت‌وگویی با «دنیای‌اقتصاد» ۱۰ اولویت برای رئیس بعدی سازمان بورس مطرح کرده‌اند که می‌تواند این بازار را به سمت بازاری کارآ هدایت کند. به اعتقاد این فعالان بورسی، سکاندار بورس باید از جنس بازار سرمایه و آشنا به مکانیزم بازار باشد. رئیس سازمان بورس نباید خود را مسوول پاسخگویی درخصوص روند شاخص کل بداند، وی لازم است نقدشوندگی، کارآیی و شفافیت اطلاعاتی بازار سرمایه را تضمین کند، تلاش برای حذف محدودیت‌هایی همچون دامنه نوسان که خود متهم اصلی ابرنوسان سهام است، یکی از مهم‌ترین راه‌های رسیدن به یک بازار کارآمد است. بورس لازم است با دیگر ارکان اقتصادی همچون وزارت صمت و اقتصاد تعامل لازم را داشته باشد. جلوی اعمال سلیقه بر بازار را بگیرد. سیستم نظارتی بازار سرمایه را تقویت کند، از اجرای خلق‌الساعه قوانین بپرهیزد و پیگیر تشکیل سندیکای سهامداران حقیقی باشد.
رئیس سازمان بورس، مسوول عددشاخص نیست
شروین شهریاری: اولویت جدید رئیس سازمان بورس از نظر من حذف قبول مسوولیت نوسان شاخص است. در آنچه از نمونه‌های جهانی می‌شناسیم، رئیس بورس، هیچ نوع پاسخگویی یا وظیفه‌ای درخصوص رشد قیمت سهام یا افت آن ندارد بلکه صرفا مسوول شفافیت، کارآیی، تقارن اطلاعاتی و جلوگیری از تخلفات ناشران و بازیگران بازار سرمایه بر اساس قانون مصوب است. در ایران متاسفانه این تصور عمومی وجود دارد که رئیس سازمان علاوه بر موارد فوق باید از قیمت سهام نیز دفاع کند و وجود یک بازار سودآور و مثبت را برای سرمایه‌گذاران به ویژه سرمایه‌گذاران خرد تضمین کند. این در حالی است که رفتار بازار سهام، به‌عنوان یکی از ریسک‌پذیرترین بازارهای دارایی، تابع متغیرهای بی‌شمار اقتصادی و غیراقتصادی است و عملا هر گونه تصور امکان مدیریت قیمت سهام به جز از روش‌های نامطلوب دستکاری و دخالت در بازار، فرضیه نادرستی است. چه خوب خواهد بود اگر رئیس جدید سازمان، از همان روز اول اعلام کند مسوولیتی در برابر شاخص نخواهد داشت و تنها نسبت به اجرای قانون و تضمین نقدشوندگی و کارآیی و شفافیت اطلاعاتی اهتمام خواهد ورزید.
تلاش برای حذف دامنه نوسان
محمد گرجی‌آرا: افرادی که سال‌های طولانی در بازار سرمایه مشغول فعالیت هستند بهترین گزینه برای ریاست جدید سازمان بورس محسوب می‌شوند. در سال‌های گذشته افرادی از بخش‌های غیر مربوط به‌عنوان رئیس سازمان بورس فعالیت کردند که تبعات منفی را برای بازار به دنبال داشت. واقعیت این است که تا زمانی که بورس را زیرمجموعه وزارت اقتصاد می‌پندارند و وزیر اقتصاد تعیین‌کننده ریاست این سازمان است، بعید به نظر می‌رسد اتفاق مطلوبی در جهت سر و سامان دادن به بازار رخ دهد. بازار سرمایه در این روزها در مورد وضعیت شاخص تحت فشار است، این در حالی است که مجموعه‌های حاکمیتی در بورس نباید درگیر روند شاخص باشند اما همه مسوولان از رئیس سازمان بورس انتظار بهبود وضعیت شاخص را دارند، این در حالی است که سازمان بورس مسوول عدد شاخص نیست، بنابراین اگر می‌خواهیم بازار بورس روند رو به گسترش فعلی را حفظ کند نباید به دنبال عدد و ارقام شاخص باشیم. خروجی درخواست وزارت اقتصاد از رئیس سازمان بورس در نهایت منجر به اعمال قوانینی همچون محدودیت دامنه نوسان و سهمیه‌بندی کردن عرضه و تقاضا خواهد شد. بازار سرمایه زمانی به ثبات و تعادل می‌رسد که برخی قوانین بازنگری یا اصلاح شوند. مهم‌ترین موضوعی که شجاعت رئیس سازمان را برای بازنگری در قوانین قدیمی می‌طلبد، حذف دامنه نوسان است. رئیس جدید برای بهبود وضعیت نابسامان بورس چاره‌ای جز حذف دامنه نوسان ندارد که در صنایع مختلف به مرور با حذف دامنه نوسان می‌توانیم شاهد به تعادل رسیدن بازار باشیم. رئیس جدید سازمان بورس باید استقلال بورس کالا را در اولویت کارهای خود قرار دهد. بورس کالا باید به‌عنوان یک مکانیزم کشف قیمت فعالیت کند نه قیمت‌گذاری.
تعامل بورس با دیگر ارکان اقتصادی
مهدی افنانی: بازار سرمایه به مدیری فراجناحی نیاز دارد. دولت و مجلس روی فرد مورد نظر باید متفق‌القول باشند. در واقع تفاهم و توافق مجلس و دولت برای رئیس آینده سازمان بورس یکی از ارکان حیاتی این بخش محسوب میشود. در حال حاضر اقتصاد کشور، هم نیاز به ثبات دارد و هم نیاز به هماهنگی، از این رو اگر فردی فراجناحی برای این پست بر سر کار بیاید، نتیجه بهتری عاید بازار میشود. رئیس سازمان بورس باید از قدرت کافی بین دولتمردان و نمایندههای مجلس برخوردار باشد و بتواند نقشی مهم در تیم اقتصادی دولت ایفا کند. فعالان بورسی از رئیس جدید انتظار دارند ارتباطات لازم را با نمایندگان کمیسیون اقتصادی مجلس داشته باشد تا همواره منفعت سهامداران در نظر گرفته شود. بازار سرمایه در این مقطع نقش حساسی در اقتصاد کلان ایفا می‌کند. رئیس جدید وظیفه سنگینی بر عهده خواهد داشت. با توجه به شرایط نابسامان فعلی، بازار نیازمند اصلاحات اساسی در بخش قوانین و مقررات است. بورس با حجم زیادی سرمایه‌گذار خرد روبهرو شده است برهمین اساس برخی قوانین نیاز به اصلاح و در مواردی بازار نیازمند تصویب قوانین جدید است از این رو انتظار می‌رود تیم قوی سکان بازار سرمایه را در دست بگیرد تا قوانین و مقررات جدیدی تصویب شود. فردی که قرار است سکاندار بازار شود باید با وزارت صمت هماهنگی‌های لازم را داشته باشد و برخی ممنوعیت‌های قدیمی را به روز کند تا شاهد رشد صنایع باشیم.
رئیس بورس، بورسی باشد
محمد شکری: ایده‌آل‌ترین حالت ممکن برای بازار سرمایه و سهامداران این است که رئیس سازمان بورس از همین بازار انتخاب شود. بسیاری از فعالان اقتصادی گمان می‌کنند افرادی که سابقه فعالیت اقتصادی دارند برای این پست گزینه مناسبی هستند، این در حالی است که بازار سرمایه با بازارهای موازی تفاوت‌های بسیاری دارد، از این رو فعالیت طولانی‌مدت در بازار سرمایه باید یکی از آپشن‌های اصلی برای مدیریت این سازمان باشد. از اواسط سال گذشته بورس با حجم گسترده‌ای از سهامداران مواجه شد، بر همین اساس انتظار می‌رود بازار به شیوه‌ای متفاوت از سال‌های قبل مدیریت شود. بسیاری از قوانینی که تا دو سال قبل برای بازار و سهامداران خللی ایجاد نمی‌کرد هم اکنون دست و پای بازار را بسته است به همین دلیل در این مقطع، بازار نیازمند مدیرانی است که بتوانند با استقلال کامل تدابیری حدی برای بازار بیندیشند و از شدت تنش‌های فعلی بکاهند. با توجه به گستردگی بازار سرمایه حتی رئیس جدید باید در جلسات هیات دولت حضور یابد تا از حقوق سهامداران در مقابل تصمیمات وزارت اقتصاد و تیم اقتصادی دولت صیانت کند. با توجه به اینکه بخش زیادی از سهامداران با تبلیغ دولتمردان وارد بورس شدند دولت و مجلس نباید بدون هماهنگی با سازمان بورس در مورد صنایع حاضر در بازار سرمایه تصمیمات خلق‌الساعه بگیرند.
جلوی اعمال سلیقه را بگیرد
حمید اعرابی: فردی باید در راس سازمان بورس قرار گیرد که بتواند زیرساخت‌های بازار را تقویت کند و همچنین جلوی اعمال سلیقه بر بازار را بگیرد. متاسفانه اعمال سلیقه در بازار زیاد است و باید جلوی این رفتار غلط گرفته شود. از سوی دیگر فردی که رئیس سازمان میشود باید در ابتدا فرهنگ‌سازی را در اولویت کاری خود قرار دهد. در یک سال اخیر تعداد زیادی افراد وارد بازار شده‌اند اما در مقابل فرهنگ‌سازی صورت نگرفته است. برخی از این افراد تازه‌وارد اصلا نمی‌دانستند بازار سرمایه منفی هم میشود و تا این حد بی‌اطلاع بودند! بنابراین فرهنگ‌سازی بسیار مهم است. علاوه بر این رئیس سازمان باید از بدنه بازار باشد. نباید کسی انتخاب شود که بخواهد از اول شروع کند و به جای درست کردن ابرو، چشم را هم کور کند. حداقل باید ۱۰ سال در بازار حضور داشته باشد و زیر و بم بازار را بداند.
برای دامنه نوسان فکری کند
شایان کرمی: امروز شرایط بازار خیلی خاص است و کسی که رئیس سازمان میشود، مسوولیت سختی بر عهده خواهد داشت. طبیعتا سهامداران انتظار دارند رئیس جدید بازار را تقویت کند، در حالی که این کار جزو حوزه رئیس سازمان نیست و بازار سرمایه، بازار عرضه و تقاضا است. یکی از مهم‌ترین کارهایی که فرد جدید باید در دستورکار خود قرار دهد مساله نظارت است و باید بتواند سیستم نظارتی بازار سرمایه را تقویت کند. همچنین باید دستورالعملها و قوانینی را که محدودکننده بازار هستند، از سر راه بردارد. این روزها بحث دامنه نوسان بسیار مطرح میشود، بنابراین رئیس جدید باید در این باره فکری کند و تصمیم جدی بگیرد.
از اجرای خلق‌الساعه قوانین پرهیز شود
امیرعلی امیرباقری: یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که از رئیس جدید تقاضا میشود و باید ملزم به اجرای آن باشد پرهیز از اجرای قوانین خلق‌الساعه است. متاسفانه در مدت اخیر همزمان با نزول بازار دیدیم که چند مرتبه قوانین و دستورالعمل‌های اجرایی بازار تغییر کرد. مثلا موضوع پیش‌گشایی چند بار مطرح و سپس لغو شد. مواردی از این دست امنیت سرمایه‌گذاری را به خطر می‌اندازد و همچنین ریسک سرمایه‌گذاری را بالا می‌برد. همچنین انتظار می‌رود تشکیل سندیکای سهامداران حقیقی را با جدیت بیشتری پیگیری کند. رئیس سازمان باید بتواند از آبروی بازار حفاظت کند و اجازه ندهد هر کسی از خارج از بازار سرمایه درباره این بازار نظر بدهد. اکثریت این نظرات هم غیرتخصصی است. بنابراین رئیس سازمان باید از طریق روابط و تریبون‌هایی که دارد از حیثیت بازار دفاع کند تا کسی نتواند بهره‌‌برداری سیاسی کند و دست این افراد از این بازار کوتاه شود.
مستقل، پیگیر و تاثیرگذار باشد
عظیم ثابت: رئیس سازمان بورس باید از جنس بازار سرمایه باشد و تجربه کافی و تخصص کار در بازار را داشته باشد یعنی هم اهالی بازار او را بشناسند و هم در این بازار رشد کرده و مدیر اجرایی شده باشد. در کنار اینها مقبولیت عمومی داشته باشد تا اجماع و همگرایی همگی بازار سرمایه اعم از نهادها، کانون‌ها و حتی سهامداران حقیقی و سایر ارکان بازار را امکان‌پذیر کند. شخصیت مستقل و پیگیر داشته باشد تا بتواند منویات بازار سرمایه را به سازمان‌های بالاسری به نحو شایسته‌ای منتقل کند. همچنین استقلال رای داشته باشد و شخصیت تاثیرگذار باشد. قدرت استدلال بالا و حل مسائل را داشته باشد. کسی که در راس سازمان قرار می‌گیرد باید بتواند در برابر خواسته‌های نامربوط خارج از بازار مقاومت کند و همچنین تعامل عالی با شورای‌عالی بورس و سایر ارکان داشته باشد.
تلاش برای کسب کرسی در هیات دولت
حمید میرمعینی: فردی که قرار است به‌عنوان رئیس سازمان بورس انتخاب شود باید برنامه جامعی برای بازار سرمایه داشته باشد که این برنامه باید استراتژی رسیدن به این چشم‌انداز را نیز مشخص کند تا بتواند این را در نگاه مسوولان دولتی و دیگر مسوولان جا بیندازد که هر فردی به خود اجازه ندهد برای بازار سرمایه تعیین تکلیف کند. چون اگر برنامه داشته باشی هرکسی نمی‌تواند دیدگاه خود را تحمیل کند و نظم بازار را به‌هم بزند. علاوه بر این باید تلاش کند که یک کرسی برای رئیس سازمان بورس در هیات دولت بگیرد تا در تصمیمات هیات دولت مشارکت و از حقوق بازار حمایت کند.
آشنا به مکانیزم بازار
پیمان حدادی: رئیس جدید سازمان بورس باید از فعالان بازار سرمایه باشند و حتما سابقه و تجربه کافی در بازار را داشته باشند. یعنی از دوستانی که در سیستم بانکی مشغول بودند برای ریاست سازمان بورس مناسب نیستند. رئیس سازمان حتما باید با مکانیزم بازار آشنا و با فعالان بازار در ارتباط باشد و فعالان نیز او را به‌عنوان فرد خوشنام در بازار بدانند چراکه باعث میشود تا حدودی اعتمادی که از بازار رفته، به بازار برگردد. در کنار این ویژگی‌ها، رئیس سازمان بورس باید استقلال سازمان را چه به دولت، چه به بانک مرکزی نشان دهد و ثابت کند چرا که اگر این اتفاق بیفتد تصمیماتی در بانک مرکزی گرفته نمیشود که به ضرر بازار سرمایه باشد یا هر وزیری به خود اجازه نمی‌دهد درباره بازار اظهارنظر غیرکارشناسی کند.
دنیای‌اقتصاد : طی روزهای گذشته راهکار تاثیر بازار (market impact)، جهت جلوگیری از اثرگذاری معاملات بزرگ بلوکی بر کلیت بازار به سازمان بورس ارائه شد. روز گذشته علی صحرایی، مدیرعامل شرکت بورس تهران در توییتی نوشت: «طرح جداسازی بازارهای معاملاتی در بورس تهران نهایی شده و به زودی با همکاری سایر ارکان بازار سرمایه به صورت یکپارچه اجرا میشود. هدف این طرح جلوگیری از تاثیر رفتار معاملاتی سهامداران بزرگ، بر سایر سهامداران بازار سرمایه است.
در طرح مذکور حد نصاب تفکیک معاملات نهادها در دو بازار عادی و بلوکی به‌صورت ادواری بازبینی میشود و طی بازه‌های زمانی مشخص، اثربخشی این سازوکار ارتقا خواهد یافت.» اما این طرح چیست و چگونه اثر معاملات بلوکی و عرضه‌های آبشاری همچون عرضه سهام عدالت را بر کل بازار خنثی می‌کند؟ رضا کیانی، مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس اوراق بهادار تهران در این خصوص به «دنیای اقتصاد» گفت: در بازارهای بزرگ دنیا برای کنترل اثر سفارش‌های بزرگ به ویژه در زمانی که این سفارش‌ها از یک میزانی بیشتر میشود، به بازار بلوک هدایت می‌شوند. هرگاه سفارشی بزرگ وارد سامانه معاملاتی میشود در جهت عکس بر بازار اثر می‌گذارد به گونه‌ای که اگر سفارش خرید باشد قیمت را بالا و اگر سفارش فروش باشد قیمت را پایین می‌آورد. برای جلوگیری از این اتفاقات روش‌های مختلفی وجود دارد. به عبارت ساده‌تر اگر سفارش بزرگ خریدی وارد بازار شود، یکباره قیمت را افزایش می‌دهد و بر ضد خود سفارش‌دهنده عمل می‌کند یا در مقابل، اگر سفارش بزرگ فروش وارد سامانه معاملاتی شود، قیمت را کاهش داده و اینجا هم بر ضد سفارش‌دهنده عمل می‌کند. وقتی بازار حدود مشخصی دارد، احتمال دستکاری در آن نیز کمتر است و در عین حال سفارش‌های فیک و غیرواقعی داشته باشیم، کمتر دیده خواهد شد. اما به هر حال نظارت‌ها باید صورت بگیرد، زیرا انگیزه‌های دستکاری همیشه وجود دارد. به‌عنوان نمونه می‌توان به معاملات سهام عدالت اشاره کرد که اثرگذاری بالایی روی بازار گذاشتند تا جایی که تحت عنوان عرضه‌های آبشاری از آنها یاد شد. وی افزود: روش الگوریتمی یکی از روش‌های بارز برای مقابله با این پدیده است در این روش سفارش‌های بزرگ خرد شده و به تدریج وارد سامانه معاملاتی میشود تا این دسته از سفارش‌ها یکباره وارد بازار نشوند. یکی دیگر از روش‌های رایج برای سد کردن راه سفارش‌های بزرگ، تفکیک بازارها بر اساس سفارش‌های موجود است بدین صورت که سفارش‌ها در بازارهای مختلفی پخش می‌شوند تا تبعات کمتری بر معاملات برجا بگذارند. در دنیا زمانی که بازار با سفارش‌های بزرگ مواجه میشود این سفارش‌ها به بازار بلوک هدایت میشود و به‌صورت «سفارش پنهان» (dark trading) معامله می‌شوند که در این مدل، معافیت‌هایی را برای افشای پیش از معامله تعریف کرده‌اند در واقع معاملات بزرگ قبل از معامله از معافیت افشا برخوردار می‌شوند و در بازار بلوک به‌صورت «سفارش پنهان» و با وقفه زمانی افشا می‌شوند. در جهان نزدیک به ۵۰ درصد معاملات این چنینی به‌صورت سفارش پنهان انجام میشود اما در ایران وضعیت این گونه معاملات متفاوت است. کیانی تصریح کرد: با وجود اینکه در بازار سرمایه ایران، بازار بلوک وجود دارد معامله‌گران به‌صورت اختیاری می‌توانند انتخاب کنند که در بازار بلوک معامله کنند یا بازار خرد که در این طرح شرکت‌ها با توجه به حد نصاب‌های خود در دو بازار مذکور معاملات را انجام می‌دهند. وی ادامه داد: در صورتی که شرکت‌ها بیش از حد نصاب معامله کنند باید این دادوستدها را از طریق بازار بلوک انجام دهند که به‌صورت «سفارش پنهان» انجام میشود. بررسی رویدادهای اخیر بازار سرمایه در همین رابطه نشان می‌دهد که چگونه عرضه‌های سهام عدالت بر بازار تاثیرگذار بود و روند بازار را تحت تاثیر قرار داد این در حالی است که اگر عرضه‌های سهام عدالت در بازار بلوک وبه‌صورت سفارش پنهان انجام می‌شد نوسانات کمتری را مشاهده می‌کردیم. عرضه‌های بزرگ در بازار بلوک همراه با سفارش پنهان روند بازار را با تنش کمتری مواجه می‌کند.
دنیای‌اقتصاد-امیر کلهر : آیین نامگذاری سالن کنفرانس شرکت فرابورس، خبری بود که دیروز توجه‌ها را در شبکه‌های اجتماعی به خود جلب کرد. جلب شدن نظر فعالان شبکه‌های اجتماعی به این خبر باعث شد که خیلی سریع عکسی از این جلسه در فضای توییتر و تلگرام منتشر شود و سیل انتقادها روانه سازمان بورس و شرکت‌کننده‌ها در این جلسه بشود. خیلی از افراد درباره این موضوع نوشتند که در حالی که سهامداران اوضاع و احوال درستی ندارند و در چند روز گذشته بارها در مقابل ساختمان سازمان بورس تجمع کرده‌اند و بورس حال و احوال خوشی ندارد، مسوولان این سازمان برای نامگذاری یک سالن، جلسه تشکیل داده‌اند.
این انتقادها اما فقط سازمان بورس را در بر نمی‌گرفت و دولت هم سهمی از انتقادها داشت. برخی از افراد با نگاه انتقادی درباره این مساله می‌نوشتند که وقتی دولت وضعیت اقتصادی کشور را بهتر از آلمان معرفی می‌کند، وقتی وعده بورس محکم و همه چیز را به بورس بسپارید را فراموش کرده است و… پس نباید از مسوولانی که برای نامگذاری یک سالن کنفرانس جلسه تشکیل می‌دهند انتظار فعالیتی در جهت بهبود وضعیت بورس و سهامداران داشت. در این فضا یکی از موضوعات قابل تامل در حوزه بورس، صحبت‌های عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور دولت دوازدهم بود. او دیروز در حاشیه نشست با استانداران سراسر کشور بیان کرد که «همه ما به دنبال آن هستیم، که مردم در آرامش، امنیت، نشاط سیاسی و اجتماعی و شرایط مطلوبی باشند.» این صحبت‌ها مورد توجه فعالان بازار سرمایه قرار گرفت. اما از آن‌جایی که بخش بزرگی از فضای توییتر فارسی در روزهای گذشته حول محور موضوع خاصی می‌گشت، فعالان حوزه بورس و دیگر بازارهای سرمایه کمتر درباره این مساله نظراتشان را نوشتند و این بخش از صحبت‌های وزیر کشور بیشتر در گروه‌های پیام‌رسان تلگرام موردتوجه قرار گرفت. نظرات افرادی که درباره صحبت‌های رحمانی‌فضلی می‌نوشتند حول این محور می‌‌چرخید که دولت در تلاش است حوزه بورس را مثبت نگه دارد تا هم بتواند خاطره خوشایندی در ذهن مردم در ماه‌های پایانی عمر خود ثبت کند و هم از طرفی میزان مشارکت در انتخابات را بالا ببرد. بحث مشارکت در انتخابات به واسطه بورس، موضوع امروز و دیروز نیست و بارها در این ستون درباره‌اش نوشته‌ایم که خیلی از فعالان اقتصادی و سیاسی در نظرات خود در گروه‌های تلگرام یا شبکه‌اجتماعی توییتر درباره این موضوع نوشته‌اند. از آنجا که سرمایههای اکثر مردم در این حوزه درگیر شده است، انتخابات ۱۴۰۰ معنا و مفهوم جدی‌تری برای دولت پیدا کرده است چون اگر در این حوزه عملکرد مثبتی نداشته باشد و نشان ندهد که پای وعده‌هایش بوده است، نه تنها مشارکت در انتخابات از سوی مردم ممکن است کم شود، بلکه باعث میشود که اعتماد به بازار سرمایه از بین برود و روزهای سختی پیش روی دولت بعدی باشد. مطرح‌کننده‌های چنین نگاهی معتقدند که برای همین دولت در تلاش است که بورس را در ماه‌های پایانی امسال و اوایل سال جاری مثبت نگه دارد و بعید هم نیست که بورس دوباره به روزهای اوج خود مانند ماه‌های گذشته سال جاری برگردد تا اعتماد مردم به این بازار سرمایه برگردد و از طرفی مشارکت در انتخابات هم بالا برود. فعالان سیاسی هم با این نظر همراه هستند و این نگاه را دارند که بورس در آینده‌ای نزدیک به یکی از شعارهای انتخاباتی کاندیداهای انتخابات ۱۴۰۰ تبدیل میشود تا بتوانند با این شعار توجه عامه مردم و سهامداران خرد را به خود و مشارکت در انتخابات جلب کنند. در این میان البته نباید از صحبت‌های انتقادی نمایندههای مجلس شورای اسلامی در حوزه بورس و عملکرد دولت در این حوزه غافل ماند. چراکه از نماینده کمیسیون اقتصادی تا کمیسیون‌های اجتماعی و کمیته حقوق بشر مجلس درباره بورس و عملکرد دولت صحبت می‌کنند. جدای از این، تئوری افراد مطرح‌کننده این نظر که بورس جزو شعارهای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ است، وقتی جدی‌تر میشود که صحبت‌های کاندیداهای احتمالی انتخابات ریاست جمهوری را دنبال کنید. اکثر صحبت‌ها و نوشته‌های آنها در شبکه‌های اجتماعی حول محور وضعیت اقتصادی مردم و سرمایههای آنها در بورس می‌گردد. اما دیروز فقط صحبت‌های وزیر کشور دولت دوازدهم نبود که باعث شده بود کاربران و برخی افراد حرف از تلاش دولت برای مثبت نگه داشتن بورس در ماه‌های پایانی عمر دولت دوازدهم بزنند. دیروز نامه‌ای در شبکه‌اجتماعی توییتر منتشر شد که درباره درخواست وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در رابطه با بازنگری و اصلاح شیوه‌‌نامه ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد بود. در این نامه که خطاب به معاون اقتصادی رئیس‌جمهور نوشته شده بود، از سمت معاون اول رئیس‌جمهور آمده بود که هیچ علامت منفی به بورس داده نشود. دست به دست شدن این نامه در فضای توییتر باعث شده بود که کاربرانی این موضوع را سیگنالی برای مثبت شدن بورس معرفی کنند. و البته این پیش‌بینی که دولت در صدد است که فضای بورس را سبز رنگ و مثبت نگه دارد، تقویت شود. در چنین فضایی که بورس در حال تبدیل شدن به ابزاری برای انتخابات ریاست جمهوری است، در شبکه‌های اجتماعی به‌طور محسوسی نوشته‌هایی درباره حمایت نمایندههای مجلس که کاربران آنها را نمایندههای انقلابی مجلس می‌خوانند، دیده میشود. محور نوشته‌های اکانت‌هایی که درباره این موضوع می‌نویسند این است که نمایندههای مجلس باید بدون درنظر گرفتن سیاست‌های دولت با پیگیری و نظارت بازار سرمایه را از دست افراد دولتی نجات دهند و اعتماد مردمی را احیا کنند. اکانت‌هایی که در شبکه‌اجتماعی توییتر با این محور نوشته‌هایشان را منتشر می‌کنند، بیشتر در تلاش هستند تا در قسمت نظرات صفحه‌های پربازدید در حوزه بورس درباره لزوم حمایت نمایندههای مجلس و اقداماتشان در رابطه با بورس بنویسند تا توجه سهامداران این حوزه را به خود جلب کنند. در این فضای سیاست‌زده‌ای که حوزه بورس را احاطه کرده است، دیروز سیاوش وکیلی، مدیر روابط عمومی سازمان بورس در صفحه شخصی خود در توییتر خطاب به افراد سیاسی که آنها را عزیز خواند، نوشت: «چند روزی است بازار در آرامش است، لطفا چند روز هم دندان به جگر بگذارید و اجازه بدهید ببینیم مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار چگونه عمل می‌کند!» این نوشته وکیلی با استقبال سهامداران و فعالان حوزه بورس روبهرو شد و نوشته او در ساعات اولیه انتشار نه فقط در توییتر بازنشر داده شد، بلکه در اینستاگرام و پیام‌رسان تلگرام هم بازنشر داده شد. اما افرادی هم بودند که نسبت به توییت وکیلی انتقاد داشتند. به اعتقاد این افراد سازمان و شورای عالی بورس تصمیمات اشتباهی داشته‌‌اند و همین موضوع باعث شده که تخلفاتی در حوزه بورس اتفاق بیفتد اما چون حالا دستگاه قضایی و نمایندههای مجلس در حال ورود به این حوزه و برخورد با متخلفان هستند،صحبت از عدم دخالت در بورس و بازگشت آرامش به این حوزه می‌کنند.
یرنا : حجت نظری، سخنگوی هیات‌مدیره استقلال در مورد آخرین وضعیت خصوصی‌سازی این باشگاه گفت: وزارت ورزش و جوانان به‌عنوان مالک، هیات‌مدیره و مدیرعامل باشگاه همگی در تلاش هستند تا مسیر خصوصی‌سازی را هموار کنند و اتفاقات بهتری را رقم بزنیم. فرآیندهای مالی قواعد و الزامات خودش را دارد. در این مسیر برخی اوقات فکر می‌کردیم کار در یک ماه به پایان خواهد رسید اما وقتی به سازمان خصوصی‌سازی رفتیم، مشاهده کردیم که باید اقدامات دیگری رقم بخورد.
ایرنا : رئیس اداره امور شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ سازمان بورس گفت: امسال تاکنون ۲۲ موافقت اصولی تاسیس شرکت سبدگردان و دو شرکت مشاور سرمایه‌گذاری صادر شده است. امین رضایی‌مقدم با بیان این خبر افزود: علاوه بر این دیگر موافقت اصولی‌های صادره، هفت مورد از درخواست‌های سبدگردانی و یک مورد درخواست تامین سرمایه، موسسان آن پس از ثبت شرکت نزد مرجع ثبت شرکت‌ها و احراز شرایط موفق به اخذ مجوز فعالیت به‌عنوان نهاد مالی شده‌اند. او تاکید کرد: بدیهی است پس از اخذ موافقت اصولی اولیه صادره از سوی سازمان، چنانچه موسسان طبق قوانین و مقررات اقدام‌های لازم برای ثبت شرکت نزد مرجع ثبت شرکت‌ها را با سرعت بیشتری پیگیری کنند، مجوز فعالیت آنها نیز (در صورت احراز شرایط) به سرعت صادر خواهد شد.
بدون دیدگاه